ZOZ- to zespół osób i środków majątkowych wyodrębnionych organizacyjnie, utworzonych i utrzymanych w celu udzielenia świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia. Zakłady te również mogą być utworzone w celu prowadzenia badań naukowych i prac badawczo- rozwojowych, realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzieleniem świadzczeń zdrowotnych i promocji zdrowia. ŚWIADZCZENIE ZDROWOTNYM- są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu, poprawie zdrowiaoraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów regulujących zasady ich wykonywania. DZIAŁANIE MEDYCZNE- to badanie i porada lekarska, leczenie, badanie i terapia psychologiczna, rehabilitacja lecznicza, pielęgnacja chorego, opieka paliatywno- hospicyjna. ZOZ udziel świadczeń ogółowi ludności określonego obszaru lub określonej grupy, prowadzi dokumentacje medyczna oraz korzystających ze świadczeń zakładu oraz zapewnia ochrone danych dotyczących stanu zdrowia i sposobu leczenia pacjenta. ZOZ może wystąpic z wnioskiem o wydanie certyfikatu akredytacyjnego, potwierdzającego, że zakład spełnia określony standard jakości i dobrowolnie poddać się przeglądowi prowadzonemu przez Radę Akredytacyjna. PRZYCHODNIA, OŚRODEK ZDROWIA, PORADNIA to zakłady opieki zdrowotnej organizowane i funkcjonujące na podstawie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Świadczenia zdrowotne przez nie udzielane obejmuja świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej w warunkach ambulatoryjnych lub domowych w miejscu zamieszkania lub pobytu osób potrzebujących tych świadczeń. Przykładami takich zakładów są m.in. poradnie chorób płuc i gruźlicy. ZAKŁAD PIELEGNACYJNO- OPIEKUŃCZY udziela całodobowych świadczen zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem pielęgnację, opiekę rehabilitacyjną osób nie wymagających hospitalizacji oraz zapewnia im kontynuacje leczenia farmakologicznego, pomieszczenie i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia. Prowadzi tez edukację zdrowotna tych osób i członków ich rodzin Zapewniają opiekę najczęściej 20-40 pacjentom w okresie 3-6 miesięcy. Jeżeli zachodzi konieczność okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy, a nawet 2-3 lata. O skierowanie do takiego zakładu może się ubiegać osoba, jej przedstawiciel ustawowy inna osoba, bądź zakład opieki zdrowotnej. SZPIATL- zakład opieki zdrowotnej funkcjonujący zgodnie ze statutem, który określa jego nazwę, cele i zadania, siedziba i obszar działania, rodzaje i zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych, organy zakładu i strukturę organizacyjna, forme gospodarki finansowej. Szpital zapewnia przyjętym pacjentom świadczenia wyżywienia środki farmaceutyczne, materiały medyczne , pomieszczenia i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia. Wymogi dotyczące organizacji szpitala sa bardzo istotne. Wazny jest sposób przyjęcia pacjenta do szpitala i na oddział. Wypisanie pacjenta ze szpitala powinno poprzedzić działanie zmierzające do do przygotowania go do funkcjonowania w środowisku domowym. W przypadku gdy osoba hospitalizowana zmarła w szpitalu, to powinna być poddana sekcji zwłok, chyba że osoba ta za zycia wyraziła sprzeciw lub uczynił to jej przedstawiciel ustawowy. Przepis ten nie ma zastosowania w przypadku podejrzenia o przestępstwie i gdy zgon pacjenta nastąpił przed upływem 12 godzin od przyjęcia do szpitala. Dokonanie sekcji zwłok nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu. POMOC SPOŁECZNA- instytucja polityki społ. Państwa mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, które nie sa w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. DOM POMOCY SPOŁECZNEJ- jednostka organizacyjna pomocy społ. Świadcząca osobom wymagającym całodobowej opieki z powodu wieku lub choroby usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające, edukacyjne w formach i zakresie wynikającym z indywidualnych potrzeb. ZASADY FUNKCJONOWANIA DPS ~umieszczeni w placówce nastepuje na podstawie pisemnego skierowania i wydanej decyzji ~miesięczna opłata za pobyt w domu nie może być wyższa niż 70% dochodu pensjonariusza ~miesięczną opłatę za pobyt dzieci ponoszą rodzice lub opiekunowie, opłata ta nie może być wyższa niż 70% dochodu na osobe w rodzine, ~liczba miejsc w nowo projektowanych domach nie może być wyższa niż 100. KIEROWANIE DO DOMU OPIEKI SPOŁ.- kieruje się na podst. Pisemnego wniosku osoby ubiegającej się o skierowanie do domu, złozonego do ośrodka pomocy społ. Właściwego na jej miejsce zamieszkania. GMINA I POWIAT-sa zobowiązane zgodnie z przepisami ustawy do wykonywania zadan pomocy społecznej. Rodzaje DPS , domy dla: osób starszych; przewlekle somatycznie chorych; dorosłych, dzieci i młodziezy niepełnosprawnie intelektualnie/ fizycznie; matek nieletnich z dziećmi i kobiet w ciąży. PRZYJĘCIE PACJENTA NA ODDZIAŁ w trybie ostrym lub planowym. *rozmowa mająca na celu okazanie oddziaływania i zebranie wywiadu *wpisanie chorego w dokumentacje oddziału *pobieranie badań w przypadkach koneicznych * wprowadzenie chorego na salę *zapoznanie ze strukturą oddziału i rozkładem dnia na oddziale oraz obowiązującymi regulaminami ZADANIA PIEL. W OKRESIE DIAGNOZOWANIA I LECZENIA *zapoznanie z planem diagnozowania *przygotowani Edo badań psychicznie i fizycznie *asystowanie przy badaniach *opieka po badaniach * pytanie o zgodę każdorazowo przed czynnością wykonywaną u pacjenta *podawanie leków zgodnie ze zleceniem lekarskim w karcie zleceń *autoryzacja wykonywanych zleceń *obserwacja reakcji pacjenta na podawane leki lub wykonywane zabiegi WSKAZANIA DO WYPISU PACJENTA ZE SZPITALA *zakończeni procesu diagnozowania bądź leczenia wymagającego pobytu w szpitalu *poprawa stanu zdrowia *żądanie wypisu na własna prośbę z różnych przyczyn *łamanie przez pacjenta zasad współżycia społecznego *brak zgody na proponowane metody diagnozowania bądź leczenia * koniecznośc przeniesienia so szpitala specjalistycznego owyższym stopniu referencyjności *zgon pacjenta PRZYGOTOWNAIE CHOREGO DO WYPISU ZE SZPITALA *wcześniejsza informacja o planowanym terminie wypisu

* wykonanie badań kontrolnych *edukacja pacjenta i'lub rodziny w zakresie postępowania po wyjściu ze szpitala *informacje dotyczące postępowania w przypadku wystapienia niepokojących objawów *informacja nt. możliwości Zaopatrzenia w sprzęt specjalistyczny w przypadku takiej potrzeby *podanie adresów placówek ochrony zdrowia w których pacjent może być leczony w przypadku konieczności kontynuacji leczenia Prawa pacjenta wynikające z bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji- Każdy ma prawo do ochrony zdrowia (art. 68 ust.1) Prawa pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej na podstawie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej z 1991r. ZASADY WYKONYWANIA ZLECEŃ LEKARSKICH-znac pacjenta i jego stan, cel zabiegu , technike wykonania, niezbędny sprzęt i sposóbjego przygotowania, niebezpieczeństwa dla pacjenta, sposób pomocy w przypadku wystąpienia powikłań. UDZIAL PIEL. W PODST. BADANIACH DIAGNOSTYCNYCH pobieranie krwi na morfologie, na poziom glukozy, elektrolitów, cholesterolu, białko. Pobieranie krwi na grupęi czynnik Rh, pobieranie moczu do badania ogólnego DODATKOWE badanie krwi ( morfologia, OB.), badanie radiologiczne klatki piersiowej. UDZIAŁ PIEL. W BADANIACH FIZYKALNYCH(przedmiotowych) oglądanie, dotykanie, opukiwanie, osłuchiwanie, ważenie , mierzenie, ocena postawy u dzieci imłodziezy. BADANIA POMOCNICZE *badanie krwi na poziom elektrolitów , poziom glukozy *badanie moczu(bakteriologiczne, dzm- dobowa zbiórka moczu, bilans płynów, przyjętych i wydalonych powinno być równe 0, czyli taka sama) *badanie plwociny *badanie kału *Rtg przewodu pokarmowego, jamy brzusznej *badanie szpiku kostnego, płynu mózgowo- rdzeniowego *badanie przez odbyt(kolonoskopowe) *badanie ginekologiczne; wziernikowanie BADANIA SPECJALISTYCZNE psychologiczne, psychiatryczne i inne, nakłucia(punkcje)np.. wątroby, nerek; angiografia, urografia- badanie nerek Drogi podawania leków: oddechowa, pokarmowa, poprzez błony sluzowe. CEL DZIAŁANIA DYDAKTYCZNO WYCHOWAWCZYCH- wywołanie zmaierzonych i pożądnych zmian osobowości człowieka, który jest tym oddziaływaniom poddawany, zmiany w osobowości mogą dotykać wszystkich lub tylko wybranych jej składników. Najczęściej ludzi występujący w roli wychowawców starają się zmienic postepowanie innych poprzez kształtowanie motywów dziłania, celów życia, stosunku do świata, ludzi i rzeczy oraz przekonań i układu wartości. ZAKRES- to co pielęgniarka realizuje w stosunku do pacjenta albo pacjenta i środowiska, a co zmierza do kształtowania ich prawidłowych zachowań zdrowotnych . może on współuczestniczyć w ich realizacji, albo tez inspiruje , planuje i realizuje. SPRAWNOŚĆ- to dobrze opanowana umiejętność wykonania czynności umysłowych lub praktycznych. Umożliwia uzyskanie dobrych efektów w stosunkowo zmniejszonym wysiłku. PROMOCJA ZDROWIA- to proces umożliwiający ludziom kontrolę na swoim zdrowiem, tworzenie możliwości wspierania, obrony , poprawiania i utrzymywania zdrowia. Proces ten jest realizowany przez jednostki i instytucje poszukujące korzystnych dla zdrowia rozwiązań w zakresie polityki społecznej, tworzenie warunków sprzyjających dobremu samopoczuciu wzmacniania inicjatyw i działań społecznych na rzecz zdrowia. WYCHOWANIE ZDROWOTNE- jest systemem działań wychowawczych którym celem jest: ~kształtowanie prawidłowych postaw sprzyjających zdrowiu i pielęgnowaniu zdrowia ~wzbogacanie wiedzy o czynnikach sprzyjających zdrowiu ~stwarzanie warunków do działań i wdrażania do tych ludzi godnie z tym , co postuluje nauka o zdrowiu ~dążenie do tego, aby każdy człowiek chciał i umiał zdrowi doskonalić OŚWIATA ZDROWOTNA- to system dziłan dotyczących przekazywania wiedzy o zdrowiu, sposobach jego utrzymania i wzmacniania, kształtujacych w ten sposób poprawne przekonani e zgodne z aktualnymi osiągnięciami nauki, oświata zdrowotna może być skierowana do ludzi zdrowych, zagrożonych chorobą lub chorych. Praca z ludźmi chorymi polega na nauczaniu ich jak zdrowi zachować i doskonalić. To kształtowanie przekonania, że zdrowie jest wartością, wzbudzanie zainteresowania zdrowiem, kształtowanie postawy odpowiedzialności za zdrowei( przekonanie ludzi o konieczności zgłaszania się na systematyczne wizyty profilaktyczne). Są to też działania z przekazywaniem wiedzy jak się odżywiać, dbać o higiene osobista. ROZPAZNANIE ZAKRESU PRACY Z PACJENTEM DOTYCZY: *oceny stanu pacjenta(stanu fiz., psych., historii zdrowia) *oceny środowiska w którym pacjent przebywa i które wywiera wpływ na jego zdrowie i życie *wyniku pracy edukacyjnej prowadzonej w odniesieniu do pacjenta w przeszłości, *oceny czynników determinujących proces edukacji pacjenta, obejmujących: -jego możliwości intelektualne, -komunikowanie się, kontakt z pacjentem, -wiedzę pacjenta o zdrowiu, -zakres potrzebnych informacji, wiedzy, umiejętności -źródła informacji, -kontakty z pracownikami służby zdrowia. PLANOWANIE PRACY DYDAKTYCZNO- WYCHOWAWCZEJ 1.ustalenie diagnozy 2.określenie celów: ogólnego i szczegółowego 3.okreslenie forum organizacyjnych i miejsce pracy 4.dobrze skutecznych metod pracy 5. ustalenia czasu niezbędnego do realizacji celów 6.doborze osób współuczestniczących w realizacji zadań 7ustaleniu kryteriów i metod oceny realizacji celów szczegółowych. ETAPY PROCESU KSZTAŁTOWANIA UMIEJĘTNOŚCI U OSÓB W RÓZNYM WIEKU 1.Określenie nazwy kształtowanej umiejętności 2.określenie praktycznego znaczenia tej umiejętności. 3.opanowanie nie zbędnej wiedzy do poprawnego działania. 4.pokaz, tj. demonstrowanie sposobu wykonania wg określonego wzoru i możliwości modyfikowania działania. 5.samodzielne wykonanie zadania przez uczestników pod kierunkiem prowadzącego pokaz(ćwiczenia pod kierunkiem prowadzącego pokaz do czasu opanowania umiejętności). 6.ocena stopnia opanowania umiejętności (określenie w jakim stopniu pacjent może samodzielnie wykonywać działanie) Ocena skuteczności działań przygotowujących chorego i/lub jego rodzinę do samoopieki. Koniecznym etapem w realizacji procesu wychowania jest ocena skuteczności. Miarą skuteczności jest różnica między rezultatami a wcześniej sformuowanymi

celami. Ocena polega na porównaniu aktualnego stanu pacjenta(jego motywacji, wiedzy, umiejętności) w odniesieniu do tego jaki prezentował przed podjęciem z nim pracy wychowawczej. PROFILAKTYKA(zapobieganie)- odnosi się do technik przeciwdziałających wystapeiniu niedomagania, prowadzenia wczesnego wykrywania oraz diagnozowania chorób, jak i do przerwania i zahamowania dalszego rozwoju choroby. W kontekście celów ochrony zdrowia, jego utrzymywanie albo odbudowę wówczas gdy jest ono naruszone, czy tez ograniczenie cierpienia, dyskomfortu w przebiegu choroby nieuleczalnej. FAZY PROFILAKTYKI: 1.zapobieganie pierwszej fazy- jest przeciwdziałaniem powstawaniu choroby przez zwiększenie odporności osobniczej na zachorowania lub zmniejszenie ekspozycji osób wrażliwych na czynniki szkodliwe. 2. zapobieganie drugiej fazy-( w przedklinicznym stadium choroby) polega na wczesnym wykrywaniu choroby i jego leczenia( badania przesiewowe, badania okresowe) 3. zapobieganie trzeciej fazy- (w stadium pełnego rozwoju choroby) ana celu przwrócic choremu pełnie zdrowia lub sprawność czynnościową. ZAKAŻENIE- lub infekcja jest skutkiem wniknięcia do ustroju gospodarza i rozwoju w nim, albo namnożenia się , żywego czynnika infekcyjnego którym mogą być: grzyby, pierwotniaki, bakterie , wirusy. Zakażenie nie jest synonimem choroby zakaźnej, ponieważ efekt zakażenia może być utajony albo jawny( z widocznymi objawami) ZAKAŻENIE WEWNĄTZRSZPITALNE- to takie zakażenie, które nastąpiło w szpitalu i ujawniło się w okresie pobytu w szpitalu lub po jego opuszczeniu i zostało spowodowane przez udokumentowany epidemiologicznie czynnik chorobotwórczy, pochodzący od innego chorego lub pracowników szpitala albo przez endogenny czynnik mikrobiologiczny. Rodzaje zakażeń: ONDOGENNE, EGZOGENNE. Drogi szerzenia się zakażeń: pośrednie i bezpośrednie. ŹRÓDŁEM ZAKAŻEN MOGĄ BYĆ: chorzy i nosiciele(ludzie i zwierzęta), zwłoki ludzi i zwierząt, brudne wyposażenie (sanitariaty, sprzęt i aparatura medyczna) Drogi bezpośrednie- łożyskowa w czasie ciąży , pochwowa w czasie porodu, kontakty bezpośrednie: pocałunki , stosunki płciowe, wzajemne dotykanie się, droga krwi bądź pokąsanie przez zwierzęta. Bezpośrednie kontakty z chorymi poprzez badanie lekarsko- pielęgniarskie. Drogi pośrednie- droga powietrzno- kropelkowa i powietrzno - pyłkowa(grypa, gruźlica) droga pokarmowo- wodna (cholera) przedmioty codziennego użytku, w tym droga jatrogenna, poprzez glebę(tężęc), poprzez owady(malaria) drogi wieloogniowe. Dwie główne zasady: 1.izolacji źródła zakażenia lub skażenia od innych osób i urządzeń(stosowane w tzw. Technikach izolacyjnych) 2. przecinanie dróg transmisji zakażenia. Do standardowych środków zapobiegania, istotnie chroniących personel medyczny przed infekcjami w tym krwiopochodnymi(np. związanych z wirusem HIV, zapalenia wątroby typu B i C należą: -stosuje personel, tj. mycie rąk, używanie rękawic ochronnych, osłon oczu i twarzy, fartucha. -dotyczą pacjenta, np. środki utrzymania higieny osobistej -dotycza miejsca opieki zdrowotnej, tj. jakości procesów dezynfekcji i sterylizacji, urządzeń utrzymania higieny osobistej, rodzaju wentylacji pomieszczeń, obecności pojemników na odpady, itd. DOKUMENTY REGULUJĄCE WYKONYWANIE ZAWODU PIELEGNIARKI a) Ustawa z dnia 5 lipca 1996roku o zawodzie piel. I położnej. Okresla zasady i warunki wykonywania zawodów piel. I położnej. Wykonywanie zawodu piel. Określa jako udzielanie przez osobe posiadająca wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, a szczególności świadzen pielęgnacyjnych, zabiegowych, diagnostycznych, leczniczych , rehabilitacyjnych oraz z zakresu promocji zdrowia. b) Ustawa z dnia 19 kwietnia 1991roku o samorządzie piel. Przekazuje pielęgniarkom prawo do kreowania rozwoju pielęgniarstwa poprzez: -sprawowanie pieczy i nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu piel. 0ustalenie i upowszechnienie zasad etyki zwodowej oraz sprawowanie nadzoru nad ich przestrzeganiem -egzekwowanie od swoich członków dostosowania się do ustalonych reguł przez orzekanie w zakresie odpowiedzialności zawodowej oraz sprawowanie sądownictwo polubownego. c) Kodeks Etyki Zawodowej Polskiej Pil. I Położnej. Przyjęty na 2 Krajowym Zjeździe Piel. I poloznych 4 grudnia 1995roku stanowiący podstawę do ponoszenia przez piel. Odpowiedzialności. Składa się z części: Ogólnej i Szczegółowej -piel a podopieczny. Kodeks zawiera zasady etyczne: 1. szacunek dla godności osoby ludzkiej. 2.Prawo pacjenta do intymności. 3.ocgrona zdrowia i bezpieczeństwa pacjenta. 4.odpowiedzialność za działania w zakresie pielęgniarstwa. 5.podnoszenie kwalifikacji zawodowych. 6. rozwój wiedzy zawodowej. 7.współpraca z innymi w celu zaspokojenia potrzeb. Rozporządzeni Ministra zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17czerwca 1992r. w sprawie trybu postępowania dotyczącego stwierdzenia wykonywania zawodu pielęgniarki i zawodu położnej oraz sposobu prowadzenia rejestru pielęgnowania i rejestru położnych. OBOWIĄZKI PIELĘGNIARKI , A PRAWA PACJENTA Pielęgniarka ma obowiązek: 1. Realizowania opieki na możliwie najwyższym poziomie i z zastosowaniem właściwych metod. 2. ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pacjenta. 3.informowanie pacjenta o zakresie realizowanej opieki pielęgniarskiej. 4. uzyskanie zgody pacjenta na proponowany program pielęgnowania 5. zapewnienie pacjentowi i w czasie pielęgnowania warunków zachowania intymności i poszanowania wolości i godności osobistej. 6. zachowanie w tajemnicy wszystkiego, czego dowie się o pajencie w trakcie procesu leczenia i sprawowania opieki (tajemnica zawodowa) 7. Informowanie pacjenta o jego prawach. Obowiązkiem piel. Jest nie tylko poinformowanie pacjenta o przysługiwanych mu prawach, ale również reagowanie w sytuacji , gdy prawa te są naruszone. ODPOWIEDZIALNOŚC- to konieczność, obowiązek moralny lub prawny odpowiadania za swoje czyny i ponoszenia za nie konsekwencji. Może ona być określana przez normy prawne i moralne. Odpowiedzialność zawodowa- jest to obowiązek moralny lub prawny ponoszenia konsekwencji za wykonanie osobiście lub polecone innej osobie do wykonania czynności lub za ich zaniedbania bądź zaniechania. Odpowiedzialnośc zawodowa wiąże się z przynależnością do określonej grupy zawodowej oraz z interpretacja.

Odpowiedzialność służbowa- stanowi zobowiązania pracownika do wykonywania zadań określonych przez pracodawcę i ponoszeni odpowiedzialności za działania w tym zakresie . Zadania te sa określone w zakresie obowiązków pracownika na danym stanowisku pracy i w ramach określonej funkcji. Za niewywiązanie się z powierzonych obowiązków i przyjętych przez pracownika zadań pracodawca może stosować kary dyscyplinarne, zgodne z kodeksem pracy lub regulaminem zakładu pracy. Odpowiedzialność cywilna- jest to obowiązek wynagrodzenia wyrządzonej szkody lub straty przez jej sprawcę (pielęgniarkę). Ma ona charakter majątkowy. Pielegniarka ponosi odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzania pacjentowi lub rodzinie w trakcie jej działania zawodowego, np. śmierć pacjenta . orzekają sądy powszechne. SAMORZĄD ZAWODOWY PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH- jest zrzeszeniem zwodowym polskich pielęgniarek i położnych a udział w nim ma charakter obligatoryjny. Powołany został ustawą z 19 kwietnia 1991r. o samorządzie pielęgniarek i położnych w celu reprezentowania interesów zawodowych , społecznych i gospodarczych tych zawodów. Ustawa określa strukturę zadania i zasady działania samorządu. JAKOŚĆ OPIEKI PIELĘGNIARSKiEJ- można określić jako stopień, w jakim opieka ta przyzna się do osiągnięcia pożądanych efektów w stanie zdrowia osób, zwiększa ich zdolność do samoopieki lub samopielęgnacji oraz wykazuje zgodność z aktualną profesjonalną wiedzą. Kryterium oceny jakośći op. Piel. : bezpieczeństwo, indywidualizacja, skuteczność, ciągłość, etyczność, profesjonalizm, ukierunkowanie na profilaktyke , dostępność. Opieka zdrowotna wysokiej jakości to taka, która odpowiada określonym kryteriom, wykazują zgodność z aktualna profesjonalna wiedzą i w danych warunkach zapewnia pacjentom osiągnięcie pożądanych efektów zdrowotnych (Lenartowicz 1998) WEW. METODY ZAPEWNIANIA JAKOŚCI- koncentrują się na opracowanu przez zakłady opieki zdrowotnej i wprowadzeniu do praktyki własnych programów zapewniania jakości, przy wykorzystaniu własnych zasobów. Metody to badania pacjentów. ZEW. METODY ZAPEWNIANIA JAKOŚCI- sa stsowane w obszarze całego systemu opieki zdrowotnej. Należą do nich : -licenje: określone przepisami prawnymi wymagania świadczeń, -rekomndacje: wytyczne dotyczące funkcjonowania zakładów -certyfikaty: poświadczenia przez uprawnione jednostki spełnienia określonych standardów -akredytacja: nadawanie przez Krajową radę Akredytacyjną certyfikatu jakości zakładu opieki zdrowotnej Standardy praktyki pielęgniarskiej przyjęto traktować jako zbiór wymagań, norm które określają uzgodnione, możliwy do zrealizowania poziom wykonywania praktyki pielęgniarskiej jaki został ustanowiony w celu zapewnienia jakości opieki pielęgniarskiej, podstaw kształcenia i doskonalenia zawodowego pielęgniarki. OGÓLNE STANDARDY OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ- zawierające ogólne wytyczne i normy wykonywania zawodu z uwzględnieniem koncepcji i celu pielęgnowania, praw pacjenta, odpowiednio dobranych metod pielęgnowania, obowiązujących przepisów prawnych oraz warunków organizacyjno- technicznych wykonywania zawodu. Standardy postępowania pielęgniarskiego w poszczególnych sytuacjach- opisują zasady i procedury postępowania pielęgniarskiego podczas wykonywania złozonych zabiegów diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych lub zapobiegawczych. STANDARDY OGÓLNE- opracowane dla całego podsystemu pielęgniarstwa stanowią podstawę do opracowania standardów praktyki w poszczególnych specjalnościach pielęgniarstwa, przykładowych standardów opieki pielęgniarskiej wobec poszczególnych grup pacjentów. STANDARDY ZAKŁADOWE- obowiązujące w danym zakładzie opieki zdrowotnej są bardziej szczegółowe. Uwzględniają potrzeby pacjenta, na którymi sprawowana jest opieka oraz specjalność zakładu, jego wyposażenie, warunki lokalizacyjne. Opieka piel. Nad czł. Zdrowym ZDROWIE wg WHO- to dynamiczny stan całkowitego fiz., psych., i społ. Dobrego samopoczucia, nie zaś wyłącznie stan braku choroby lub niepełnosprawność. Zdrowie i choroba stanowia continuum, z której jedna strona to maximum zdrowia, a drgie max choroby. Zdrowie oznacza zdolność funkcjonowania w życiu codziennym z uwzględnieniem aktualnego stanu organizmu oraz satysfakcji z pełnionych ról i interakcji społecznych. Uwarunkowania zdrowia; zdrowie determinowane jest przez: styl życia, środowisko naturalne społeczne, czynniki genetyczne, opiekę zdrowotną. CHARAKTERYSTYKA ETAPÓW ŻYCIA CZŁOWIEKA życie człowieka dzielone jest na etapy oznaczone wyraźnymi granicami charakterystyczne dla ortogenezy człowieka: -okres prenatalny(wewnątrzłonowy) trwa 38-42tyg. Życia płodowego -noworodkowy do 28 dnia życia -niemowlęcy do 1 roku życia -wczesnego dzieciństwa (poniemowlęcy) do 3r.ż. -przedszkolny do 6 r. ż. -szkolny do 15 r.ż., w tym wczesnoszkolny (faza obojętnopłciowa) do 12 r.ż. , faza dojrzewania płciowego do 15r.ż. -młodzieńczy do 20r.ż. -dojrzałości do 20/25-40,50 r. ż. -starczy - od 65 r.ż. Wg zaleceń WHO, podział okresów starzenia się we wszystkich populacjach obejmuje: -starzenie się od 45-59lat -wiek stary od 60-74lat -wiek starczy od75-89lat - wiek bardzo stary od 90lat wzwyż ZASADY OPIEKI NAD DZIECKIEM Noworodek-jest dzieckiem urodzonym z ciąży trwającej 38-42tyg. Z cechami typowymi dla noworodka , takimi jak odruch pełzania, chwytanie, odruch moro. Donoszony noworodek waży przeciętnie ok. 3500 gramów Niemowlęciem- nazywa się dziecko od 4.tyg. żcia do ukończenia 1r. ż okres niemowlęcy odznacza się wielką dynamiką rozwoju psychoruchowego. Okres poniemowlęcy- to 2 i 3r. ż. Rozwój somatyczny jest teraz znacznie wolniejszy . dziecko doskonali swoją motorykę i mowę. Staję się bardziej samodzielne i niezależne. Charakterystyczna dla tego okresu jest zapotrzebowane na ruch. Dziecko w wieku przedszkolnym- cechuje się dalsza zmiana sylwetki, stabilizacja procesów rozwojowych- niewielkie przyrosty roczne masy ciała. Dojrzewanie- jest biologiczną faza pochodzenia z etapu rozwoju dziecka do etapu człowieka dorosłego. To okres różnorodnych burzliwych przemian. Pierwszym dostrzegalnym objawem dojrzewania jest przyśpieszone wzrastania, nazwane skokiem pokwitaniowym. Okres szkolny- to czas intensywnej edukacji zdrowotnej. Edukacja zdrowotna stanowi proces , w którym człowiek uczy się dbać o zdrowie własne i innych. Opieka nad osoba w wieku produkcyjnym- główna aktywność człowieka dorosłego to praca. Opieka nad pracownikiem skierowana jest na ochrone zdrowia przed szkodliwymi czynnikami i skutkami pracy. Ocena stanu zdrowia przed podjęciem pracy , w trakcie pracy pozwala określić wpływ szkodliwości zawodowych na organizm człowieka. Opieka nad kobieta w ciąży ciąża jest to stan organizmu kobiety od momentu zapłodnienia do porodu . trwa średnio 281 dni (40 tyg lub 10 miesięcy księżycowych licząc od pierwszego dnia ostatniej miesiączki) OBJAWY CIĄŻY 1.prawdopodobne związane ze stanem ogólnym kobiety: nudności, wymioty, obfite wydzielanie śliny, brak apetytu, zawroty głowy, częste oddawanie moczu, omdlenia. 2. prawdopodobne związane ze zmianami w organizmie kobiety; zatrzymanie miesiączki, powiększenie obwodu brzucha, zmiany skórne, wzmożone pigmentacje wzdłuż kresy białowej brzucha, wokół brodawek , na twarzy; rozpulchnienie i zasinienie przedsionka pochwy; powiększenie i rozpulchnienie macicy. 3. Pewne: utrzymanie się powiekszonej temp. Ciała powyżej 14dni na kontrolnej krzywej podstawowej temp. Ciała; ultrasonograficzne potwierdzenie obecności płodu 5-6tyg. Ciąży; uwidocznienie akcji serca płodu w ultrasonograficznym badaniu dopplerowskim (od10tyg.); wyczucie części plodu lub ruchów płodu. Opieke sprawuje lekarz - ginekolog, połozna środowiskowa, wcześniej niż do 12tyg. Ciąży powinna robic badania ginekologiczne. Opiek apiel. Nad czł. Zagrożonym chorobą. Czynniki ryzyka chorób Styl życia(50-60%); środowisko fizyczne oraz społeczne życia i pracy (ok.20%), czynniki genetyczne(ok.20%) służba zdrowia(10-15%) Czynniki zagrożenia/ czynniki ryzyka- to zachowania , stany i sytuacje, których obecność łączy się z zwiekszoną częstością wystepowania chorób. Nie są one bezpośrednimi czynnikami przyczynowymi(etiologicznymi) lecz zwiększają zagrożenie zachorowaniem, wpływają również na przebieg choroby i wystepowanie powikłań. Czynniki ryzyka mogą być wewnątrzpochodne(genetyczne) lub zewnątrzpochodne (środowiskowe). Czynniki ryzyka można podzielić na: nie podlegające kontroli ( wiek, płeć, czynniki genetyczne) i podlegające kontroli (elementy stylu życia) KRÓTKA ( MINIMALNA) INTERWNCJA PIELĘGNIARSKA jest rodzajem kilku lub kilkunastominutowej, strukturalizowanej porady pielęgniarskiej odnoszącej się do wykrytego zagrożenia. Ma Na celu skłonienie pacjenta do refleksji nad zmiana nawyków. Powinna być rutynowana metodą prewencji pierwszego i drugiego stopnia w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej i ograniczyc się do kilku spotkań (ok.10-minutowych) Krótka interwencja piel. Powinna obejmować -ocenę stopnia zagrożenia -przekazanie pacjentowi informacji o związku pomiędzy jego dolegliwościami a nieprawidłowym odżywieniem, brakiem ćwiczeń fizycznych, paleniem papierosów, piciem alkoholu, -ustalenie celów.

Miller i Sanchez(1993) zaproponowali 6 podst. Elementów krótkiej interwencji: 1.dostarczenie informacji zwrotnych pacjentowi na temat zagrożenia zdrowia. 2.podkreslenie odpowiedzialności pacjenta za zmiane zachowań 3.udzielanieporad dotyczących ograniczenia lub zaprzestania np. palenia. 4.przedstawienie strategii obejmujących sposoby planowania(kontrolowania) ograniczenia, np. picia alkoholu 5.okazywanie empatii w formie ciepłego rozumiejącego stylu interwencji 6.uwzglednienie poczucia własnej skuteczności poprzez zachęcenie pacjentów, aby dokonując zmian, polegali na własnych zasobach i wierzyli we własną zdolność do zmiany stylu życia Interwencja piel. W zakresie odzywiana wskaźnik masy ciała Quteleta, zwany również BMI (Body Mass Index) określa się dzieląc masę rzeczywista ( w kg) przez wysokość ( w metrach) podniesioną do kwadratu, BMI= m. c. (kg)/[wzrost(m)]2 wg WHO wynik BMI poniżej 20 oznacza niedowagę, 20-24,9- należną masę ciała, 25-29,5 - nadwagę ZASADY PLANOWANIA DIETY: -ustalić zapotrzebowanie energetyczne indywidualne dla każdego pacjenta -wartość energetyczna diety waha się w granicach 1000-1500 kcal -ustalic spadek masy ciała na jednostkę czasu, np. 0,5-1kg tygodniowo -ustalić zapotrzebowanie na białko, przyjmuje ok20-25% energii dobowego zapotrzebowania energ. -ustalic zapotrzebowanie na tłuszcz, który stanowi 25% energii dobowego -ustalic ilość węglowodanów , które uzupełniają zapotrzebowanie energetyczne - ograniczyc podaż soli kuchennej do 5g/dobe oraz ostre przyprawy, które pobudzaja łaknienie -ograniczyc płyny do 1,5l/dobę i wyeliminować wody mineralne gazowane -wyłączyc z diety zawiesiste zupy sosy, zasmażane, poleca się zupy czyste albo zamiast zup soki lub napoje z warzyw, owoców bez cukru -zaleca się 4-5 małych posiłków spozywanych regularnie, powoli, -pic płyny po posiłkach, -nie dojadać między posiłkami - przyżądzać potrawy metoda gotowania bez wody lub na parze, mogą być duszone - codziennie kontrolowac kaloryczność posiłków BKORZYŚCI Z SYSTEMATYCZNEJ AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ *poprawi ukrwienie mózgu, koncentracje uwagi, myslenie *wpływa na szybszy refleks *poprawi obraz własnego ja, daje satysfakcje ze sprawności, odwage , optymizm, łatwiejsze radzenie sobie ze stresem *podwyższa pojemność płuc, i pojemność wyrzut9ową serca oraz obniża częstość tętna *nasila przepływ krwi w naczyniach obwodowych *poprawia trawienie, normalizuje apetyt, zmniejsza skłonność zaprać *dostarcza więcej tlenu, eliminuje zbędne produkty przemiany materii, *obniża poziom cukru we krwi *przeciwdziała zmianom miażdżycowym i normalizuje ciśnienie tętnicze krwi *wpływa na lepsza wytrzymałość i siłę mięsni, prawidłową sylwetke ciała oraz mniejsze zmęczenie *poprawi elastyczność wiązadeł i stawów, kości sa mniej podatne na odwapnienie *skóra staje się lepiej ukrwiona, wolniej się starzeje, ma młodszy wygląd *ruch sprzyja lepszej kondycji i oporności, zapewnia dłuższe życie 8posiada walory wychowawcze poprzez kształtowanie dyscypliny i więzi *sprawia, że człowiek jest mniej podatny na bóle głowy, bezsenność, chorobę wrzodową Zalecany wysiłek fiz. Można podzielic na : wytrzymałościowy, siłowy, szybkościowy. Ze względów zdrowotnych, zwłaszcza w profilaktyce chorób ukł. Krazenia, największe znaczenie ma systematyczny wysiłek wytrzymałościowy. Podst. Jego forma jest np. marsz, bieg. Interwencja piel. W zakresie skutków zdrowotnych wywołanym paleniem tytoniu -przedstawienie bilansu strat i zysków poprzez metodę konfrontacyja -wykorzystanie metod behawioralno- poznawczych do modyfikacji zachowań -wykorzystanie poradników, broszur, notesów, adresów i tel. Porad antynikotynowych, informacji o metodach farmokologicnych leczenia nikotynizmu Inter. Piel. W profilaktyce nadużywania alkoholu 80% polaków to abstynenci lubosoby pijące mało ryzykownie(umiarkowanie) przestrzegające „rozsądnego limitu picia”, 17-18% ( 2-3miliony) to osoby pijące ryzykownie lub szkodliwie (nadużywające alkoholu), 2-3% (600-800tys.) to osoby uzależnione. Test przesiewowy AUDIT PIEL. PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI TERMOLEGULACJI Temp. Ciała regulowana jest przez OUN, ośrodki termoregulacji znajdują się w podwzgórzu. Fazy gorączki: narastanie, szczyt, zejście. Gorączka ciągła-trwa kilka dni (4-5). Cechuje się wzrostem temp. 1,5-2stopniC z dobowymi wahaniami nieprzekraczającymi 1 stopnia Gorączka zwalniajaca- trwa kilka dni. Dzienne wahania temp. Wynoszą 1-2 `C Gorączka przerywana- złożona z faz gorączki i temp. Normalnej, występujących na przemian, wahania dobowe temp. Sa zwykle wyższe niż 2`C Gorączka trawiąca- (wyniszczająca, septyczna)wahania temp. 2-4`C Hipotermia płytka 35-33`C , średnia 32-28`C , głęboka 27-20`C , bardzo głęboka poniżej 20`C przebieg hipotermi, fazy: pobuzenie-zwolnienie- letarg Pielęgnowanie pacjentów ze zmianami na skórze i błonach śluzowych Zmiany skórne: pierwotne- ograniczone do skóry albo błon śluzowych wtorne- związane z problemami ogólnoustrojowymi, np. chorobami zakaźnymi albo z ubocznym działaniem leków. Zmiany zapalne- zapalenie skóry (dermatitis) jest ogólnym terminem wskazującym na zapalny odczyn skóry spowodowany czynnikami drażniącymi, alergicznymi albo urazem. Wśród nich wyróżnia się: *atopowe zapalenie skóry, tj. przewlekły stan z pierwotnie ropnymi zmianami *zapalenia: kontaktowe, łojotokowe, zmiany o charakterze „pokrzywki” *łuszczyca- przewlekła choroba, charakteryzująca się zaczerwienieniem , suchością i zmianami nadżerkowymi *bakteryjne- najczęściej wywołane przez bakterie tj. paciorkowce i gronkowce, w postaci zapalenia mieszków włosowych, czyraka, liszajca *grzybicze infekcje skóry i błon śluzowych *wirusowe infekcje skóry w tym kłykciny Kończyste i infekcje opryszczkowe Uszkodzenia skóry : otarcia naskórka, stłuczenie, przecięcie powłok, krwiaki(siniaki) Owrzodzenia- zmiany wrzodziejące na skórze są zwykle skutkiem urazu lub upośledzonego krążenia, co wtórnie może prowadzić do stanu zapalnego albo infekcji Odleżyny - mogą wystąpić wszędzie tam, gdzie zewnętrzny ucisk na skórze zmniejsza przepływ krwi. Czyrak- to jedna z postaci zakażenia skóry gronkowcami wnikającymi z zewnątrz Trądzik- to często występujące zmiany skórne charakteryzujące się nadmierna produkcja gruczołów Zapalenie ucha zwe. - często z bólem , świądem. Zmiany okołoodbytnicze- hemoroidy i pęknięcia odbytu Afta- wykwit zapalny plamo- grudkowy Kandydoza- spowodowana przez grzyby Candida albicanis. Ma charakter białych plam przypominających zsiadłe mleko. PIEL. PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI PRACY PRZEWODU POKARMOWEGO Dysfagia - zaburzenia połykania, mogą jej towarzyszyć bóle związane z przełykaniem czyli ODYNOFAGIA. Przyczyny odynofagii związane z dysfagią: -po urazach i zapaleniu przełyku (ostre , bakteryjne, wirusowe i grzybicze zapalenie gardła, zapalenie migdałków podniebiennych) -spożycie zbyt gorących potraw i płynów -nowotwory -delikatne urazy przełyku. Zgaga- to subiektywne odczuwanie wrażenia bólu lub pieczenia za mostkiem, promieniującego niekiedy z okolicy wyrostka mieczykowatego(od dołu) do doliny gardła (ku górze), a nawet do pleców, barków, a niekiedy do szczęk. Przyczyny: nadmierne pzrpełnienei żołądka , zarzucanie treści żołądkowej do dolnego odcinka przełyku , niewystarczająca ilość soku żołądkowego, przepuklina rozworu przełykowego, choroba wrzodowa żołądka, nacieczenie. nadmierne pzrpełnienei żołądka , zarzucanie treści żołądkowej do dolnego odcinka przełyku , niewystarczająca ilość soku żołądkowego, przepuklina rozworu przełykowego, choroba wrzodowa żołądka, nacieczenie. Niespecyficzne objawy ogólne p. pokarmowego: odbijanie, czkawka, wymioty, nudności- mdłości, biegunka, wzdęcia, zaburzenia w oddawaniu stolca i gazów, sztuczny odbyt, krwotoki wew., wodobrzusze. Problemy piel. - rozpoznanie pielęgniarskie 1.dysfagia powodująca przykre odczucia przy połykaniu oraz ograniczenie możliwości dostarczenia pożywienia do organizmu. 2. zgaga. 3.odbijanie powodujące przykry zapach. 4. czkawka. 5. wymioty 6. nudności powodujące ślinotok, awroty głowy, wzmożone pocenie oraz dyskomfort samopoczucia. 7. biegunia prowadząca doobniżonego samopoczucia. 8. wzdęcia. 9. zaparcia w przebiegu chorób p. pokarmowego. 10. brak umiejętności pielęgnowania Stomil jelitowej. 11. krwawienie z p. pokarmowego. 12. dolegliwości w przebiegu wodobrzusza. Czkawka- o charakterze przewlekłym powodująca zmęczenie i dyskomfort pacjenta. Cel piel. Brak lub złagodzenie przykrych dolegliwości Postepowanie piel.- w miarę możliwości odstawienie leków powodujących ta czkawkę.

Wzdęcia powodujące dyskomfort samopoczucia w zakresie wydalania gazów. Cel piel. Brak lub ograniczenie trudności w wydalaniu gazów post. Piel. * wprowadzenie siety: wykluczenie posiłków ciężkostrawnych, wzdymających i napojów gazowanych; *wykonywanie okrężnego masażu. Pielęgnowanie Pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu ukł. Moczowego Diureza- czynność wydalania moczu. Objawy wynikające z nieprawidłowego funkcjonowania nerek * miejscowe- związane z ukł. Moczowym *ogólne- nie są charakt. Dla dysfunkcji ukł. Moczowego. Objawy miejscowe nieprawidłowej funkcji ukł. Moczowego -tępe bóle w okolicy nerek -kolka nerkowa -bolesne oddawanie moczu -częste oddawanie moczu - nocne oddawanie moczu (nycutria) - skąpomocz(oliguria) - mniej niż 400ml/ dobe -bezmocz (anuria) - mniej niż 100ml moczu/dobę -wielkomocz (poliuria) -krwiomocz (hematuria) -białkomocz (proteinuria) - świadczy o niewydolności nerek Objawy ogólne: gorączka i dreszcze, bóle brzucha, nudności, wymioty , biegunka, czkawka, brak łaknienia, wzmożone pragnienie, nadciśnienie tętnicze krwi, zaburzenia wodno- elektrolitowe, obrzeki(szczególnie twarzy), przesięki do jam ciała, bóle głowy, drażliwość, uczucie psych. I fiz. Wyczerpane. Piel. Pacjenta z zab. W funkc. Serca i ukł. Krążenia Do przyczyn zaburzeń funkcji ukł. Krążenia można zaliczyć: choroby mięśnia sercowego(stany zapalne mięsnia sercowego) kardiomiogafia, nieprawidłowe ukrwienie mięśnia sercowego. Czynniki ryzyka: -nieprawidłowe odżywianie, -nieprawidłowa aktywność fizyczna -przewlekły stres, - palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu. Dolegliwości chorego: ból wieńcowy, duszność srcowa i ograniczenie tolerancji wysiłku, zaburzenia rytmu serca, obrzęki Ból wieńcowy- stanowi rodzaj bólu zlokalizowanego w klatce piersiowej w okolicy za mostkiem. charakter i nasilenie - przyczyny, cechy bólu mogą być zróżnicowane. Pacjent może odczuwać ucisk za mostkiem z uczuciem dławienia w gardle, pieczenia rozpierania, gniecenie, ściskanie w klatce piersiowej. Ból zwykle ma charakter napadowy, z różnym czasem trwania i nasilenia. Duszność sercowa i ograniczenie tolerancji wysiłku. Oddech chorego jest zwykle przyspieszony i spłycony, z okresowymi pogłębionymi westchnieniami. Pacjent wykorzystuje [podczas oddychania mięśnie oddechowe pomocnicze (międzyżebrowe, sutkowo- obojczykowy) porusza skrzydełkami nosa , jest nie spokojny, przyjmuje wysoką pozycję ciała. Zaburzeniom oddechowym zwykle towarzyszy bladość. Obrzęki - pochodzenia sercowego towarzysza najczęściej prawokomorowej przewlekłej niewydolności krążenia. Dotyczą one przyczyny skóry i tkanki podskórnej. Zaburzenia rytmu serca- sa to nieprawidłowości w pracy serca dotyczące częstości i miarowości akcji serca i tętna. Pojawiają się w wyniku zaburzeń w powstawaniu bodźców ulk. Bodźcowo-twórczo- przewodzącym serca i ich przewodzeniu w mięsniu przedsionków i komór. Ból wiencowy- cel opieki: natychmiastowe zlikwidowanie bólu i towarzyszącego lęku. Post. Piel. Podanie leków przeciwbólowych, podanie choremu tlenu, aktywne towarzyszenie choremu i wspieranie go. Pomoc w warunkach domowych - podanie choremu pod język 1 tabletki(0,5mg_ nitrogliceryny -podanie choremu jednoczesnie 1 tabletki (0,5mg) aspiryny - jeśli ból nie mija po 10min (ewentualnie po uprzedniej kontroli ciśnienia) podanie drugiej tabletki nitrogliceryny -przyjęcie przez chorego wygodnej, spoczynkowej pozycji ciała i rozluźnienie ubrania. PIEL. PACJENTA Z ZAB. W FUNK. UKŁ ODDECHOWEGO Wentylacja płuc odbywa się rytmicznie z częstością 16-22/min wdechy i wydechy powietrza. Kaszel- jest odruchem mającym na celu usunięcie czynnika drażniącego receptory błony śluzowej nosa, gardła, krtani, tchawicy, oskrzeli, opłucnej ściennej i płuc. Polega na nagłym wydechu powietrza wspomaganym przez mięsnie wydechowe. Nadmierne wydzielanie i odksztuszanie wydzieliny(plwociny) Może mieć charakter: sluzowej, sluzowo- ropnej. Duszność- towarzyszące chorobom ukł. Oddechowego przejawiają się utrudnionym, przyśpieszonym lub zwolnionym oddychaniem. Oddechy mogą być spłycone lub pogłębione; duszność wdechowa lub wydechowa. PIEL. PACJENTA Z ZAB. W FUNK. UKŁ. NERWOWEGO Człowiek posiada wrażliwość na bodźce bólowei cieplne zaburzenia czucia mogą manifestować się jako ubytki czucia, znieczulenia lub przeczulica- mówimy wtedy o zaburzeniach o charakterze ilościowym j\oraz jako ból i parestezje, czyli jakościowe zaburzenia w zakresie odczuwania bodźców zew. I wew. Ból (dolor) - jest zjawiskiem częstym w patologii ukł. Nerwowego, wyróżniamy m.in. nerwoból, ból korzeniowy, ból wegetatywny, ból ośrodkowy, parestezje, ubytki czucia, przeczulica m.in. w boreliozie. Nerwoból (neuralgia)-dolegliwość polegająca na występowaniu ostrego , o dużej intensywności, rwącego bólu, który promieniuje wzdłuż projekcji danego nerwu lub obejmuje obszar unerwienia przez nerw rdzeniowy lub czaszkowy zawierajcy włókna czuciowe. Ból korzeniowy- promieniuje w zakresie pola unerwienia korzenia nerwu rdzeniowego, nasila się przy kaszlu, parciu na stolec , ucisku szczytowym głowy. Ból ośrodkowy- ból o wyjątkowo nieznośnym natężeniu, ma charakter połowiczy, nie reaguje na środki przeciwbólowe. Parestezje( paraesthesis)- czyli czuci opaczne Ubytki czucia- zależą od umiejscowienia procesu chorobowego, np. dotyczą obszaru danego nerwu i/lub korzenia nerwowego. Samoistne bóle głowy- występują u ok. 80% wszystkich przypadków, nie przedstawiaja one jednak większego niebezpieczeństwa dla chorego, po za dyskomfortem. Są to bóle migrenowe, klastrowy ból, nerwobóle, bóle typu napięciowego. Klastrowy (ból Hortona)- ból głowy ma charakter napadowy , jednostronny, zlokalizowany w otoczeniu oczodołu i skroni. Charakterystyczna cecha jest iż po stronie bólu obserwuje się zaczerwienienie oka, obrzęk powiek, łzawienie, wyciek surowiczy z nosa. Klastrowy ból głowy dotyczy głownie mężczyzn. Niedowład(paresis)- osłabienie siły mięśniowej odznaczające się ograniczeniem zakresu ruchu, które określamy w oparciu o skalę Loretta lub orientacyjnie- niedowład lekki , średni i znaczny(głęboki) Porażeniem, bezwładem (paralysis s. plegia)- całkowita niemożność w ograniczeniu ruchu czynnego (konczyny lub jej części) Podział niedowładów i porażeń Uszkodzenie móżdżku- prowadzi do wypasienia ataksji móżdżkowej (bezwład , niezborność), chory nie może ustalić, nie utrzymuje równowagi, chodzi szeroko rozstawiając nogi, zatacza się ( chód pijanego) ruchy sa niezborne, nieskoordynowane, np. zbyt obszerne- hipertermia wystepuje drażnienie w koncowej fazie ruchu (drażnienie zamiarowe) oczopląs, mowa skandowana,(akcentowanie słów jest nieprawidłowe, wszystkie sylaby wymawiane są z jedną siłą) Drżenie (tiemoi)- rytmiczne ruchy naprzemienne o niewielkiej amplitudzie dotyczące głównie dalszych odcinków kończyn najczęściej górnych, a także drżenie głowy, języka. Drżenie zamiarowe- obserwujemy w czasie wykonywanych ruchów dowolnych przy zbliżaniu się do celu w stanie spoczynku, brak ruchów nie występuje. Jest objawem zaniku móżdżku, stwierdzenia rozsianego zatrucia fenytainą. Drgawki (coluxulciones) są to zjawiska wywołane patologicznymi wyładowaniami bioelektrycznymi w pewnych obszarach mózgu. Najczęściej mają one charakter napadowy w postaci szybkich naprzemiennych skurczów mięśni , drgawki toniczne oraz określenie efektów ruchowych- zginania i prostowania części kończyn, tułowia , głowy. Żuchwy , języka i powiek Sen- stan fizjologiczny przeciwstawny do czuwania Czuwanie- stan funkcjonalny ośrodkowego ukł. Nerwowego, charakteryzujący się gotowością do odbioru. Afazja- zaburzenia mowy manifestujące się niemożnościa wyrażania myśli słowami lub niemożnością rozumienia mowy. Dyzartria- to upośledzeni tworzenia artykułowanych dźwięków. Typy afazji: całkowita, sensotyczna(czuciowa, odbiorcza), motoryczna(ruchowa), amnestyczna(nominalna). Neurogenne zaburzenia czynności pęcherz moczowego charakteryzuja się utratą zdolności pęcherza do utrzymywania stałego ciśnienia wewnątrzpęcherzowego. Rodzaje zaburzeń: -nietrzymanie moczu: stan w którym zniesiona zostaje świadoma kontrola nad trzymaniem moczu -zatrzymanie moczu Nieotrzymanie stolca- chory bezwiednie oddaje stolec, który jest zazwyczaj miekki lub płynny Zaparcia- definiuje się jako zmniejszenie częstości defekacji lub trudności z oddawanie stolca. Zatrzymanie stolca. Piel. Pacjenta z zab. W funkc. Narządów zmysłu. Choroby oczu: choroby powiek , spojówek, twardówki, soczewki(zaima), zapalne choroby rogówki (wrzód , opryszczka) jaskra, odwarstwienie siatkówki. Ból ucha- przyczyny: -uraz ucha, jego skutki -stany zapalne ucha zwe. - korek woszczynowy lub ciało zalegające w przewodzie -nowotwory złośliwe ucha -ostre zapalenie ucha środkowego Inne dolegliwości: szum w uszach, wycieki z ucha, upośledzenie słuchu, zawroty głowy.

SFERA PSYCHICZNA Depresja- zespół objawów psychopatologicznych, wśród których zasadniczym jest długotrwale, stale utrzymujące się przygnębienie. Zaburzenia osobowości- występowanie utrwalonych wzorców zachowań nieprzystosowawczych Zaburzenia świadomości- niedobór zdolności jasnego (myslenia) zdawania sobie sprawy ze stanu środowiska. Zaburzenia pamięci- niemozność utrwalania sladów pamięciowych, a więc nie pamięc wypadków bierzących , utrudnienie przypominania sobie oraz wypełniania powstałej luki pamięciowej zdarzeniami z innych adresów. Lęk - stan emocjonalny a charakterze negatywnym , związany z reakcja unikania zjwask trudnych do zaakceptowania, któremu towarzysza przykre objawy somatyczne. W odróżnieniu od strachu, który jest normalną i prawidłową reakcja na stres. Psychozy urojeniowe- to grupa psychoz w których obrazie klinicznym dominuje obecność urojeń: zespoły parafeniczne, paranoiczne. Opiek apiel. Nad pacjentem w ostrym stanie choroby. Choroba ostra - charakteryzuje nagły , nieoczekiwany początek wymagający doraźnej interwencji medycznej. Mechanizmy ogólnoustrojowe. Przyczyny: -urazy mechaniczne i termiczne -choroby chirurgiczne wymagające doraźnego postępowania operacyjnego -inne choroby zagrażające zdrowiu, zapalenie otrzewnej Stany wymagające interwencji w ramach prawnej pomocy stanu zagrożenia zycia. Opieka nad chorym przewlekle Choroba przewlekła, choroba trwająca długo, tj. dłużej niż 3 miesiące. Choroba przewlekła oznacza najczęściej chorobę lub inwalidztwo trwające w sposób ciągły albo dające nawroty. Pacjenci chorujący przewlekle wymagają długoterminowej opieki - lekarskiej i pielęgniarskiej. Choroba przewlekła - nieodwracalny stan chorobowy wymagający obserwacji specjalistycznej dłuższej niż 2 miesiące, ciągłego leczenia, dla którego terapia nie przynosi efektów. Charakteryzuje się czasem ciszy i nawrotów. AIDS, astma, cukrzyca, alergia. Epilepsja (potocznie padaczka) Okres remisji- to czas w którym choroba została opanowana, a jej objawy nie sa widoczne. Podzial chorób ze względu na rokowania -choroba o pomyślnym rokowaniu, np. gruźlica -choroba której nie można całkowicie wyleczyć, np. cukrzyca -choroba o nieprawidłowym rokowaniu , np. AIDS Dolegliwości: *ogólne osłabienie organizmu *obniżenie nastroju *konieczność stosowania specjalistycznej aparatury, *ból, uniemożliwiający aktywność i prace, *ograniczenie aktywności fizycznej Opieka nad chorym nieprzytomnym Stan świadomości (czuwanie) - to adekwatna reakcja na bodziec ze środowiska zew. Badanie stanu przytomności polega na obserwacji i ocenie reakcji pacjenta na bodziec z uwzględnieniem trzech wskaźników otwierania oczu, mowy, ruchu. Wszystkie zebrane informacje odnoszone do stanu pacjenta przedstawiające go w formie opisowej lub wyrażając go w postaci punktowej, przypisując zachowaniu pacjenta wartości liczbowe określone na podstawie zmodyfikowanej skali (GCS) Glasgow Come Scale Kryteria oceny : Otwieranie oczu : spontaniczne 4pkt, na głos zawołanie 3pkt, na bodziec bólowy 2pkt, brak lub ruch pływający gałki ocznej 1pkt brak oczno- mózgowego0pkt Mowa: orientacja miejsca, czasu, własnej osoby 5pkt, mowa chaotyczna, uwaga zachowana 4pkt, mowa niewłaściwa , bez związku, krzyk 3pky, dźwięki niezrozumiałe, pojękiwanie 2pkt, żadne lub automatyzmy oralne 1pkt, brak automatyzmów oralnych 0pkt Reakcje ruchowe : spontaniczne lub odpowiednia ocen poleceń 6, celowa, lokalizujaca przykry boedziec5, ruch ucieczki na ból 4, zgięciowa (na ból lub spontanicznie) 3, wyprostna 2, brak reakcji na ból 1, atonia, brak odruchów tchawiczych0pkt. Interpretacja wyników oceny: stan świadomości/przytomność 15-13pkt, przytomności 12-9, półprzytomności(somnolencja) 8-5pkt, nieprzytomność 4, odmóżdżenie(odkorowanie) 3-1, skrajna śpiączka 0pkt, śmierć mózgu. Objaw odkorowania- kończyny górne zgięte w stawie łokciowym i nadgarstku , a dolna wyprostowana w stawach kolanowych i skokowym. Objawy odmóżdżenia: kończyny górne wyprostowane w stawie łokciowym , nawrócone i zgięte w nadgarstku, kończyny dolne wyprostowane w stawach kolanowych i skokowym.

---