Polityka Społeczna
Określenie polityki społecznej, jej zakres i polityki szczegółowe
Polityka to zespół ustaleń, zbiór idei, które są określone bardziej lub mniej, dotyczą tego, co w danej dziedzinie można osiągnąć.
Polityka społeczna jest to działalność państwa i innych organizacji w dziedzinie kształtowania warunków życia i pracy ludności oraz stosunków społecznych mające na celu m. in. zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego, zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu i zapewnienie ładu społecznego.
celem tej polityki jest zaspokojenie potrzeb społecznych ludności. Te potrzeby odnoszą się zazwyczaj do obszaru pomocy , opieki społecznej (opieka i pomoc to nie to samo)
w tą politykę angażują się również instytucje prywatne (np. zakłady pracy) a nie tylko rząd i władze lokalne.
Zakres polityki społecznej - jest odpowiednikiem katalogu potrzeb uznawanych za ważne i wymagających zaspokojenia przez zorganizowaną akcję państwa i innych podmiotów społecznych.
Do podstawowego katalogu potrzeb należą:
praca zgodna z kwalifikacjami,
odpowiedni dochód z pracy,
bhp,
ochrona zdrowia i pomoc w chorobie,
odpowiednie warunki mieszkaniowe,
możliwość wypoczynku i kulturalne spędzanie czasu wolnego od pracy.
Ponadto sfera zainteresowań polityki społecznej rozciąga się na sprawy kształcenia zawodowego i upowszechniania kultury oraz walki ze zjawiskami patologii społecznej.
Polityki szczegółowe
Polityka społeczna wobec ludzi starych
Polityka społeczna wobec osób niepełnosprawnych
Polityka kształcenia zawodowego
Polityka zatrudnienia
Polityka społeczna oświatowa
Polityka równości szans
Polityka migracyjna
Polityka ochrony zdrowia
Polityka zabezpieczenia społecznego
Polityka wobec patologii społecznej
Polityka kształtowania dochodów pracy
Polityka ochrony pracy (czas pracy: ile godzin dziennie, tygodniowo, rocznie; warunki pracy; relacje pomiędzy pracownikiem a pracodawcą; bada zagrożenie jakie z danej pracy wypływa).
Polityka zatrudnienia
Polityka organizacji czasu wolnego wypoczynku
Polityka ludnościowa i rodzinna (struktura demografii ludności, płeć, wiek).
Polityka mieszkaniowa
Okresy rozwojowe w polityce społecznej
I okres lata: do lat '30 XX wieku
II okres lata: do końca lat `40
-Starano się określić idee polityki społecznej
III okres lata: do połowy lat '70 XX wieku
- szybki rozwój działalności socjalnej, coraz większe rozmiary tej działalności
IV okres lata: od końca lat '70 do dziś
- coraz silniejsze głosy krytyki w tak duże zaangażowanie państwa w działalność socjalną
- przewartościowanie idei działań socjalnych
Zmiany w opiece nad ubogimi w okresie reformacji (prawo ubogich)
Cechy prawa ubogich
1601- prawo ubogich- przepisy prawne dla osób ubogich, potrzebujących. Określone zasady były jak można i za co uzyskać „dary” (to prawo było stosowane do końca XVIII wieku)
1834- uchwalono nową ustawę o prawie ubogich. Uznawano, że jak ktoś nie potrafi utrzymać rodziny to jest zdeprawowany moralnie. ( Dlatego chciano motywować, stymulować ubogich, żeby szukali pracy)
1601 roku w Anglii - „ Prawo Ubogich” (Poor Law), w którym rozróżniono żebraków na zdolnych do pracy i niezdolnych do pracy z powodu wieku lub kalectwa. Zdolni do pracy włóczędzy mieli być zmuszeni do pracy a za starców i kaleki odpowiadały władze lokalne. Żebranie zdolnych do pracy było zabronione. W roku 1530 nastąpiła likwidacja klasztorów, co spowodowało zamarcie działalności dobroczynnej Kościoła katolickiego. Wprowadzono obowiązkowe podatki na ubogich a ich niepłacenie mogło być karane więzieniem. Przestępstwem stała się również odmowa pracy zaproponowanej przez „nadzorcę ubogich”. Organizowano pracę i naukę różnych rzemiosł dla dzieci z biednych rodzin. Jednostką odpowiedzialną za pomoc dla ubogich były parafie, które zobowiązano do dostarczenia materiałów i narzędzi do pracy. Parafie miały też obowiązek budowania domów pracy przypominających więzienia (do 1777 roku było ich już ok. 2000 w Anglii i Walii). Pracujący w tych domach ludzie musieli nosić opaski identyfikacyjne na prawym ramieniu. W 1795 postanowiono pomagać także robotnikom z niskimi zarobkami a wysokość świadczeń uzależniono od ceny chleba i liczby dzieci. Nad całym systemem miała czuwać Tajna Rada, której raporty przesyłali sędziowie pokoju. Sędziowie pokoju sprawdzali działalność nadzorców ubogich. Z upływem czasu zaczęło pojawiać się niezadowolenie ze starego systemu spowodowane ciągłym wzrostem podatków na ubogich, dochodziło też do buntów samych ubogich i ataków na domy pracy. W 1834 roku wprowadzono New Poor Law, które miało na celu zdyscyplinowanie siły roboczej w dobie rewolucji przemysłowej. Ustawa ta zmniejszyła odpowiedzialność lokalną za opiekę nad najuboższymi i ograniczyła pomoc tylko do domów pracy (likwidacja wszelkich świadczeń dla ubogich z poza domów pracy). Warunki życia w domach pracy były bardzo złe, minimalne wyżywienie i rozdzielanie rodzin.
Powołano Rady Strażników, które miały pilnować, aby podatki na ubogich były niskie. Ważną rolę w pomocy dla ubogich odgrywało Towarzystwo Organizacji i Dobroczynności (1869). Powstałe wtedy teorie miały duży wpływ na kształtowanie się późniejszej polityki państwa. W 1946 roku wprowadzono ubezpieczenia społeczne finansowane z podatków i składek, 1948 - ustawa o pomocy społecznej, 1944 - ustawa o oświacie i obowiązek uczęszczania do państwowych szkół, 1947 - ustawa o ochronie zdrowia dostępnej dla wszystkich i finansowanej z budżetu.
Cechy prawa ubogich: (niektóre)
-rozróżnienie na żebraków zdolnych do pracy i żebraków niezdolnych do pracy
z powodu wieku lub niesprawności
-ustanowienie lokalnej odpowiedzialności za zamieszkanie i utrzymanie własnych ubogich
-w kompetencjach sędziów pokoju znalazło się wydawanie pozwoleń na żebranie dla niezdolnych do pracy ubogich. Żebranie zdolnych do pracy stało się przestępstwem.
-władze lokalne mają być odpowiedzialne za tych ubogich niezdolnych do pracy, którzy urodzili się na ich terenie lub mieszkali tam, co najmniej trzy lata.
-zdolni do pracy włóczędzy mają być zmuszeni do stałej pracy.
- zobowiązano parafie do rejestrowania własnych ubogich
-wprowadzono instytucję nadzorców ubogich
-ustanowiono obowiązkowe podatki na ubogich
-pomoc dla niezdolnych do pracy ubogich, także w postaci domów zamieszkania
XIX wieczne inicjatywy Niemieckie w zakresie ubezpieczenia
Otto Bismarck wprowadził w latach `80 XIX wieku 3 nowatorskie rozwiązania -obowiązkowego ubezpieczenia społecznego
1. Ubezpieczenia na wypadek choroby (1883)
2. Ubezpieczenia od wypadków przy pracy (1884)
3. Ubezpieczenia w razie starości i inwalidztwa (1889)
Ustawy niemieckie dały silny impuls do poszukiwania najlepszych sposobów rozwiązania kwestii socjalnej, wiele krajów uznało je za rozwiązanie modelowe i warte naśladowania. Bismarck udowodnił, ze zaangażowanie państwa w sprawy socjalne jest nie tylko możliwe, ale i korzystne z punktu widzenia utrzymania porządku społecznego i poprawy położenia pracowników najemnych. (Korzyść dla całego państwa, utrzymanie ładu i porządku społecznego)
Cechy techniki ubezpieczeniowej
Ubezpieczenie społeczne jest działaniem o charakterze samopomocowym (działania jednych grup społecznych na rzecz innych)
Zabezpieczenie społeczne technika ubezpieczeniowa
technika zaopatrzenia
Głównym zadaniem ubezpieczenia społecznego było:
-pomoc w niedostatku
-zapobieganie takim sytuacjom
-ukierunkowanie dochodu na czas, kiedy człowiek potrzebuje pomocy (jest niezdolny do pracy)
-zazwyczaj zmuszały świadczeniobiorców do współuczestnictwa w finansowaniu tych ubezpieczeń /świadczeń
-uważano, że społeczeństwo powinno ponosić odpowiedzialność za problemy społeczne, bo społeczeństwo je tworzy -dlatego emerytury, renty itp. Miały być finansowane ze składek.
Plusy ubezpieczeń społecznych: (ich wprowadzenia)
-ubezpieczenie oferowało świadczenia o charakterze roszczeniowym
-była już wcześniej ustalona kwota tego świadczenia
-ubezpieczenie miało charakter ogólnokrajowy gwarantowało jednakowy poziom wszystkim ubezpieczonym
Technika zaopatrzeniowa - ma podobnie jak ubezpieczeniowa charakter roszczeniowy, z tym jednak, że prawo do świadczeń wynika wyłącznie z woli ustawodawcy, nie jest związane z uprzednim opłacaniem składek. Świadczenia finansowane są z funduszy publicznych (podatków), a wysokość i warunki ich otrzymania określa ustawa.
Ubezpieczenia społeczne w latach 1930-1950
-nastąpił rozwój usług socjalnych i rozbudowa świadczeń socjalnych, w efekcie powstały systemy zabezpieczenia społecznego, i wiele państw kapitalistycznych przekształciło się w państwa, które określano jako WALFARE STATE ( państwo opiekuńcze)
-zaczęły powstawać nowe rozwiązania i rodzaje świadczeń:
Systemy świadczeń w razie wypadku przy pracy-były udzielane tym robotnikom, którzy pracowali w niebezpiecznych zawodach od I wojny światowej przeważająca część robotników została objęta tym ubezpieczeniem, później nawet przynależały się te świadczenia robotnikom wiejskim
Ubezpieczenia chorobowe-początkowo obejmowały robotników zatrudnionych w przemyśle i innych o niskich dochodach, później zaczęły obejmować wszystkich zatrudnionych. Te świadczenia zaczęły obejmować usługi lecznicze. Z czasem zaczęto rozszerzać je też na rodziny osób zatrudnionych w 1945 to stało się we wszystkich krajach europejskich normą
Ubezpieczenia emerytalno - rentowe -początkowo głównie obejmowały robotników, stopniowo inne grupy pracownicze. W latach '30 XX wieku w większości krajów prawo do renty przyznawano także rodzinie (Np. w wypadku śmierci)
Ubezpieczenia od bezrobocia-początkowo było ograniczone (dla robotników pracujących w przemyśle), stopniowo były obejmowane inne grupy pracowników, wprowadzono świadczenia dla członków rodzin bezrobotnego
Zasiłki rodzinne-powszechnie żądano podwyżek płac, w tym okresie, dlatego pracodawcy chcąc uniknąć podwyżek dla wszystkich, wprowadzili zasiłki-dodatki do wynagrodzenia dla osób utrzymujących rodzinę.
Polityka społeczna po 2-wojnie światowej. Główne założenia, kierunki i procesy.
Od 2 wojny światowej:
-koncepcje ujednolicania polityki społecznej
-(Norwegia) wspólny program rozbudowy zabezpieczenia społecznegozałożenia:
Eliminowanie konieczności korzystania z opieki społecznej
Zagwarantowanie godnego poziomu życia każdej jednostce (godziwe zarobki)
Zapewnienie jednakowego i równego traktowania wszystkich obywateli
Dążenie do uzyskania stanu pełnego zatrudnienia
- 1950-75
okres budowy WELFARE STATE
-wzrost zaangażowania władz w rozwiązywanie problemów społecznych
+został rozszerzony zakres wszystkich rodzajów ubezpieczeń społecznych
+został rozszerzony zakres pozostałych świadczeń socjalnych
+podwyższeniu uległy wysokości świadczeń
+uległ wydłużeniu okres ich wpłacania
+rozbudowa polityk szczegółowych
+zmiany te zachodziły w różnym czasie w różnych krajach. Zależało to od sytuacji społecznej, ekonomicznej danego kraju itp.
- nastąpił wzrost wydatków na cele publiczne
Wydatki publiczne: inwestycje publiczne, odsetki od zaburzenia budżetu państwa, konsumpcja rządowa, transfery i dotacje
Procesy w krajach uprzemysłowionych:
Rozszerzanie zakresów podmiotowego ubezpieczenia społecznego
-gr. samodzielnie zarobkujące Np. rzemieślnicy -prywaciarze
-ubezpieczenia emerytalno-rentowe
-wolne zawody (Np. malarz)- oni ubezpieczali się prywatnie, samodzielnie
Wprowadzenie różnych form systemowego dostosowywania wysokości świadczeń socjalnych do zamieniających się warunków(waloryzacje)
Wprowadzenie 2-stopniowych systemów emerytalnych
-organizowano systemy emerytur powszechnych. One zapewniały wszystkim tym, którzy nie byli objęci ubezpieczeniem pewien minimalny standard życia.
-emerytura będąca wynikiem opłaconego ubezpieczenia
-powszechnie uprawnień do korzystania z opieki społecznej dla osób starszych, które nie nabyły praw emerytalnych
-emerytury uzupełniające- miały rekompensować wcześniej uzyskane dochody
-stopniowe odchodzenie od kapitalizacji odsetek na rzecz finansowania składek/ świadczeń z bieżących podatków osób pracujących (metoda repartycyjna)
Wiele zmian zaszło również w funkcjonowaniu opieki społecznej:
-wzrost gospodarczy
-w miarę pełne zatrudnienie
-znacząca rozbudowa świadczeń ubezpieczeniowych i świadczeń zaopatrzeniowych
-uznano, że opieka/pomoc społeczna będą miały charakter przejściowy
-zmierzano do liberalizacji kryteriów udzielania pomocy
-każdy miał prawo do świadczeń
-ograniczono zakres informacji od osób ubiegających się o wsparcie (żeby nie upokarzać tych ludzi)
-stopniowo rezygnowano z terminu opieka społeczna - na pomoc społeczna
główny cel- pomoc dla samopomocy
-rozszerzono poradnictwo prawne, usługi socjalne
Polityka społeczna w latach 1975-2000
-państwo wycofuje się: (różnorodne zmiany)
Rzadkie rozbudowy instytucji socjalnych
Charakter oszczędnościowy
Instytucje minimalnych dochodów gwarantowanych (niektóre kraje)
Rozszerzono możliwości przechodzenia na renty i emerytury wcześniejsze (emerytury pomostowe)
-zmiany w zakresie programów socjalnych
były związane z przebudową całej polityki społecznej
dostosowano system świadczeń i usług do mniejszych możliwości finansowanych państwa
Zaostrzenie kryteriów korzystania ze świadczeń socjalnych
Obniżenie poziomu rekompensaty utraconych dochodów
Pogorszenie stopnia waloryzacji świadczeń socjalnych
Miało to doprowadzić do:
-ograniczenia bezrobocia
-stworzenia dużej liczby dobrze opłaconych miejsc pracy dla kobiet
-utrzymanie wysokiej jakości usług świadczonych przez sektor publiczny (sektor publiczny= to ta część gospodarki, która pracuje nad wytworzeniem dobrych towarów, pracują na zamówienie rządowe)
Pozytywne cechy tej strategii:
- ograniczenie stopy bezrobocia
-aktywizacja zawodowa kobiet
-te działania pozwoliły na zniwelowanie różnic zarobków między kobietami a mężczyznami
-pogłębienie segregacji miejsc pracy(sektor prywatny- mężczyźni, sektor usług publicznych kobiety)
-W krajach skandynawskich płaca jest wysoka, gwarantuje wysoki stopień bezpieczeństwa socjalnego (zasiłki chorobowe, renty, emerytury) silne uzależnienie od finansów publicznych
-nowe miejsca pracy- sektor prywatny
Strategie deregulacji: (Australia, Kanada, USA, Wielka Brytania, Nowa Zelandia)
-pozostawienie prawodawcą swobody w zakresie ustalania płac i warunków pracy
-zwiększyły selektywny charakter programów socjalnych
-pogorszenie poziomu świadczeń socjalnych (niedostateczna waloryzacja)
-wzrost prawa do pomocy od określonych zachowań od osób potrzebujących
-zmniejszenie bezrobocia
-nisko płatna praca, niski poziom ochrony socjalnej, albo w ogóle go nie zapewniają
-zmniejszenie płacy minimalnej
-zmniejszyły się średnie dochody, zasiłki dla rodzin z małymi dziećmi
- ci, którzy zarabiali mało, zarabiają mniej- zmniejszyły się dochody osób, które zarabiały najmniej
-spadła liczba osób pobierających zasiłki dla bezrobotnych
-ograniczenie zakresu ochrony emerytalnej i zdrowotnej
-zwiększa się poziom zatrudnienia w prywatnych przedsiębiorstwach
Strategia inwestowania w człowieka:
!!! Zmiana priorytetów w polityce społecznej na korzyść ludzi młodych i osób w wieku aktywności zawodowej
-rozbudowa różnych form doskonalenia
-edukacja ustawiczna
-wspieranie ruchliwości, mobilności zawodowej i przestrzennej
-położenie nacisku na korzystanie z płatnych form opieki nad dzieckiem przez obojga rodziców
-pomoc dla rodziców samotnie wychowujących dzieci
Ograniczenie pozapłacowych kosztów pracy
-wydłużenie wieku emerytalnego
-wydłużenie wymaganych okresów składkowych
-oddziaływanie na zakres usług socjalnych
Polityka rodzinna w Polsce po roku 1989
Jest to całokształt norm prawnych, działań, środków uruchomionych przez państwo oraz podmioty poza rządowe mających na celu tworzenie możliwie najlepszych warunków do zakładania rodziny, jej rozwoju, prawidłowego funkcjonowania i zapewnienia trwałości. W latach 90 zmieniła się filozofia polityki rodziny- akcentowane prawo do wykształcenia i wychowania dzieci. Zwolniono instytucje państwowe za wychowanie i wykształcanie dzieci. Państwo zaczęło się wycofywać z działań pomocowych na rzecz rodziny. Była to jedna z konsekwencji zmian ustrojowych. Na początku lat 90 decentralizacja państwa w zakresie polityki społecznej dotyczyło to organizowania, finansowania sfery usług społecznych ( żłobków, przedszkoli, ośrodków kulturalnych, sportu). Wzrost ubóstwa dotyczy to głównie rodzin wielodzietnych. Wzrost ubóstwa największy u dzieci. Wprowadzono system ulg ( odliczano podatki np.. wydatki na opiekę zdrowotną , ulgo na kształcenie dzieci). W kolejnych latach nastąpiła stopniowa poprawa warunków gospodarczych kraju, ale nie maiło to wpływu na poprawę warunków rodzin wychowujących dzieci. Ta grupa w latach 90 była najbardziej zagrożona niedostatkiem. Co 5 dziecko do 14 roku życie było w sferze ubóstwa . ubóstwem były dotknięte rodziny wielodzietne, bezrobotne, wiejskie (tam gdzie straciły Pgr-y) Agresja, przemoc są konsekwencją lat 90- brak perspektyw. Polityka rodzinna w tych latach było to zwiększanie ochrony rodzin znajdujących się w trudnych warunkach:
- zasiłki pieniężne
- zasiłki rodzinne- zaspokojenie niezbędnych potrzeb rodziny.
Zasiłki te zostały skierowane do rodzina w najgorszej sytuacji Prawo ich otrzymania zostało objęte odpowiednim dochodem rodziny. Spowodowało to ograniczenie udzielania zasiłków rodzinnych. Zmniejszyły się nakłady związane z opieka nad dzieckiem po roku 1995 nastąpił wzrost nakładów na dziecko, ale nie mógł zrekompensować co działo się w latach poprzednich. W II połowie lat 90 obserwuje się zahamowanie tempa spadku osób, które korzystały z tych usług. Kwesta dostępności do usług, które maja zaspokoić potrzeby rozwojowe dzieci ( usługi rozwojowe, kulturowe, sportowe)- samorządy nie miły pieniędzy, na wszystkie instytucje mogły istnieć; rozwiązywano je zamykano. Pojawił się problemy z zagospodarowaniem czasu wolnego. Niedostatek opieki ze strony rodziców: brak czasu, zaniedbanie wychowania. Często wiąże się to z różnymi innym problemami. Przemiany te doprowadziły do wielu patologii, wynaturzeń; pozytywne cechy lat 90 jeśli chodzi o politykę rodzinna było to zwiększenie zainteresowania problemami rodzinnymi, ale nie szły za tym żadne długotrwałe skutki. Międzynarodowy Rok Rodziny (1994) - konferencje, narady itd. Analizowano i omawiano problemy rodziny, ale nie miało to praktycznego przełożenia. Zwracano na potrzebę pomocy rodzinie. W środowiskach lokalnych podejmowano działania wspomagające rodzinę, ale tylko sporadycznie, brakło stałego sytemu pomocowego. Podejmowano cały szereg pomocy rodzinie. Tworzono lokalne struktury organizacyjne, które miały pomagać rodzinie zaczęto powoływać rady pomocy rodzinie. Pojawił się postulaty dotyczące konieczności wypracowania polityki rodziny. W które zaangażowane byłyby władze lokalne i organizacyjne poza rządowe. W wyniku tych postulatów podjęto prace nad programem polityki rodzinny ( II poło. Lat 90). Został przyjęty w 1997r. głównym założeniem było potraktowanie wsparcia rodziny jako inwestycja w młode pokolenie. Polityka rodziny staje się głównym działaniem na rzecz rozwoju społecznego.
Rodzina ponosi odpowiedzialności za los swoich członków. Państwo jest zobowiązane do tworzenia warunków umożliwiających rodzinie realizacje tych zadań, praw, wykonywanie obowiązków. Państwo ma stworzyć warunki preferowanego modelu nie może być przy tym naruszona suwerenność, podmiotowość rodziny. Państwo nie jest monopolista rodziny ( polityka rodziny nie jest poprowadzona tylko przez państwo, ale i przez państwowa organizacje i sama rodzina). Program ten traktowano w sposób szeroki. Niezależnie od prac nad tym systemem rodzinnym powstawał szereg programów specjalnych np. program poprawy ogólnej powstał na skutek ochrony kobiet w ciąży i dziecka nienarodzonego; program przekształcenia podstawowej opieki zdrowotnej; program, którego celem było ograniczenie skutków zjawisk patogennych; program wczesnej profilaktyki narkomani wśród dzieci i młodzieży. Program rozwiązywania problemów alkoholowych- profilaktyka wśród dzieci i młodzieży. Brak działań na rzecz ograniczenia bezrobocia. Doskwierało to ludziom młodym. Pojawił się trudności w dostępie do mieszkań. Od początku lat 90 obserwuje się stałe ograniczenie zawierania małżeństw - przyczyną jest brak perspektywy. Charakterystyczną cechą I poł.lat 90 jest brak programów przeciwdziałających ubóstwu. W II poł. Lat 90 położoną większy nacisk na politykę rodziny. Polegało to na tym, że zostało ona ukierunkowana na najbardziej potrzebujących. Obniżyły się proporcje świadczeń z pomocy społecznej, a przeciętnym wynagrodzeniem. Nie wykorzystywano tez większych możliwości, które tkwią w sferze usług społecznych. Cel istnienie rodziny został bardzo podkreślony nie szły za tym żadne konkretne działania. Zwrócona uwagę na miejsce i role Polski w procesie globalizacji. Uzależniono przyszłość od wychowania młodego pokolenia. Rodzina ma być podstawowym podmiotem tej inwestycji. Konieczne było wspieranie rodziny przez inne instytucje. Miały działać na rzecz tworzenia warunków rozwoju i wyrównania szans dzieci z różnych środowisk. Polityka rodziny ukształtowała się prze ten program koncentrował się nad rozwojem ilościowym następnych pokoleń. Nie znalazł się tam wyrażany zapis o dostępie dzieci do wszystkich szczebli kształcenia.
W okresie międzywojennym skoncentrowano się na starości i inwalidztwie to rozwiązanie miało miech charakter ubezpieczeniowy ( finansowane ze środków publicznych państwa).
Pomiędzy 1920-1930 opieka społeczna rozwijała się w dwóch kierunkach z jednej strony powolna liberalizacja zasad udzielania pomocy- dotyczyło to zasad, kiedy w grę nie wchodziło ubezpieczenie społeczne, a także, gdy ubezpieczenie społeczne nie miało wielkiego zasięgu. Stopniowo ograniczono swobodne decyzji władz lokalnych. Ustawowo określono sytuację, w których należy udzielać pomocy. Stopniowe wyodrębnienie się z opieki społecznej pewnych form, które były do tej pory z nią związane np. wcześniej wszystkie osoby, które były pozbawione środków do życia umieszczono w domach pracy lub domach ubogich, niezależnie od wieku stanu zdrowia byli umieszczani razem. W latach 20-30 XX wieku pojawiła się tendencja, aby każda z tych osób traktować oddzielnie. Nastąpiło udzielanie opieki nad dzieckiem do rehabilitacji osób psychicznie i fizycznie upośledzonych. Te obszary stały się niezależnymi formami działań opieki państwa. Stopniowy dom ubogich zaczęto przekształcać w dom starców. I w tych placówkach mieszkańcy ponosili stopniowo koszty utrzymania. Stworzono odrębne palcówki dla alkoholików wydzielano coraz to nowe obszary z działalności opiekuńczej. Zmierzano do tego, aby w racjonalny sposób traktować te grupy i żeby ich nie poniżać.
10. XIX wieczne ustawodawstwo w Anglii.
Państwo ingerowało w opiekę społeczna. Państwo ingerowało w ustawodawstwo fabryczne- regulacje prawne dotyczyły kwestii organizacji i przebiegu pracy. Jedna z pierwszych ustaw na początku XIX w W Anglii dotyczyła organizacja godzin pracy i określano warunki pracy kobiet i dzieci. Państwo ingerowało w sferze odpowiedzialności za wypadki w czasie pracy. W 2 połowie XIX wieku wprowadzona zasad e odpowiedzialności pracodawcy za wszystkie wypadki nie zależne od pracownika. Pracodawcy musieli się ubezpieczyć od odpowiedzialności cywilnej (do dziś to jest to ma samochód, czy nauczyciele). Koniec wieku XIX ( 1880-1930) i do końca lat 30 XX- zaczęto dostrzegać, że system zaspokajania potrzeb jednostki jest zawodny, wzrastała liczba pracowników najemnych, rozwój kapitalizmu, przyrosty miast. Coraz większa liczba pracowników, których możliwości zaspokojenia potrzeb jest uzależniona od wykonywania pracy. Pracownicy najemnie w coraz mniejszym stopniu mogli liczyć na pomoc wspólnoty lokalnej, przez co coraz więcej osób nie było w stanie pracować - zaczęło być to problemem społecznym.
opieka na ubogimi w okresie średniowiecza
Jednym z najważniejszych zadań klasztorów była opieka nad ubogimi. Każdy zakon przeznaczał jakąś kwotę swoich dochodów dla biednych. Otrzymywali oni pożywienie, ubrania, czasem drobne kwoty pieniężne. W zakonach mogły także dostać pracę osoby bezrobotne.
etyczno- moralne przesłanki stosowania techniki zaopatrzeniowej
3. polityka społeczna wobec starości i niepełnosprawności
Kwestie starości
trudno jest zdefiniować wiek, w którym dana osoba staje się „starą”, nie może to być wiek emerytalny, ponieważ jest on różny dla obu płci; wyznacznikiem nie mogą też być kryteria biologiczne. Ponadto wiek emerytalny bywa rodzajem przywileju nadawanego określonym grupom zawodowym (górnicy, nauczyciele, zawodowi wojskowi, policjanci itd.) i może nie mieć żadnego związku ze starością w potocznym tego słowa znaczeniu. Dlatego też przyjmuje się, że: do osób starych zaliczamy te, które przekroczyły wiek produkcyjny.
Populacja osób starszych jest wewnętrznie bardzo zróżnicowana przede wszystkim ze względu na kondycję zdrowotną:
60 - 64 lata: na tę grupę składają się głównie mężczyźni, którzy - z wyjątkiem uprzywilejowanych grup zawodowych - dopiero po ukończeniu 65. roku życia mogą przejść na emeryturę
65-69 lat: grupa ta cieszy się jeszcze przeciętnie zadowalającym stanem zdrowia i dość często kontynuuje prace zawodową
70-74 lata: w tej populacji znacznie częściej występują kłopoty zdrowotne, ochłodzenie więzi rodzinnych i ograniczenie kręgów przyjacielskich; powinna się wtedy zwiększać rola urządzeń polityki społecznej w zapewnieniu tej grupie ludności potrzebnej pomocy rekreacyjnej, zdrowotnej i pielęgnacyjnej, a także materialnej
80 lat: potrzeby wymienione wyżej wzrastają w miarę dalszego starzenia się i przybierają nieproporcjonalnie wielkie rozmiary w stosunku do osób właśnie w wieku 80 lat; pomocnicza rola tej grupy w stosunku do młodszej generacji stopniowo zanika, ewentualnie babcie bywają przydatne w procesie wychowywania wnuków i prawnuków.
Głównym źródłem dochodów ludzi starszych są emerytury i renty.
Jednak są osoby, które nie otrzymują żadnych świadczeń z urządzeń zabezpieczenia społecznego. Są to osoby, które:
nie przepracowały wymaganej minimalnej ilości lat do otrzymania emerytury
nigdy ni pracowały, np. kobiety wychowujące dzieci i będące na utrzymaniu męża
Część z tych osób nadal pozostaje na utrzymaniu małżonka bądź rodziny (dzieci czy dalszych krewnych).
Jeżeli osoby są samotne i znajdują się w trudnym położeniu materialnym, mogą wejść na listę pobierających dorywczy lub stały zasiłek socjalny, ale na otrzymanie takiego zasiłku nie można liczyć z pewnością. Mogą również starać się o przyjęcie do domu opieki społecznej.
Znane i bardzo rozpowszechnione w krajach rozwiniętych domy spokojnej starości zwiększają w Polsce w ostatnich latach liczbę miejsc i mieszkańców. Jest to jednak bardzo mały odsetek w stosunku do liczby osób liczących powyżej 65. roku życia.
Ważną rolę w zachowaniu kondycji ludzi „trzeciego wieku” odgrywają usługi społeczne. Obecnie organizacje odpowiadające za takie usługi przekształciły się w autentyczne organizacje pozarządowe. Powstało kilka tysięcy w większości lokalnych lub regionalnych organizacji społecznych o charytatywnych celach.
W celu wywierania wpływu na władze ustawodawcze w kierunku polepszenia losu tej grupy społecznej, postała Krajowa Partia Emerytów i Rencistów politycznie skierowana ku lewicy i niemal równocześnie zorganizowana została prawicowa Polska Partia Emerytów i Rencistów.
11 Kwestie niepełnosprawności
Za niepełnosprawnych uważa się osoby, „których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia życie codziennie, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi (Karta Praw Osób Niepełnosprawnych - Uchwała Sejmu RP z dn. 01.07.1997.).
W polskich warunkach uznanie za osobę niepełnosprawną wymaga posiadania orzeczenia o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, albo orzeczenie o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, a w stosunku do osób, które nie ukończyły 16. roku życia orzeczenie o rodzaju i stopniu niepełnosprawności.
Ustawodawstwo polskie wyróżnia trzy stopnie niepełnosprawności:
znaczny (grupa I)
osoby mające naruszoną sprawność organizmu i w związku z tym nie są zdolne do podjęcia pracy , albo są zdolne do wykonywania pracy w zakładzie pracy chronionej lub zakładzie aktywizacji zawodowej.
umiarkowany (grupa II)
osoby, które z powodu naruszenia sprawności organizmu jest zdolna do wykonywania pracy na stanowisku odpowiednio przystosowanym do jej możliwości i potrzeb; w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, w celu spełnienia ról społecznych, wymaga ona częściowej lub okresowej pomocy innej osoby
lekki ( grupa III)
do tej grupy zalicza się osoby z naruszoną sprawnością organizmu, zdolne do wykonywania pracy i nie wymagające - w celu pełnienia ról społecznych - pomocy innej osoby.
Strefa pracy jest obszarem , który integruje niepełnosprawnych z pozostałym środowiskiem, a równocześnie pozwala na przełamanie kompleksu niższości u tych, którzy go odczuwają. Niestety gospodarka narodowa zatrudnia ich niewielu.
12 Spółdzielnie pracy inwalidów
Powstały po zakończeniu II Wojny Światowej.
Związek spółdzielni inwalidów prowadził ośrodki szkolenia zawodowego inwalidów. Przejście z systemu gospodarki centralnie kierowanej do gospodarki rynkowej spowodowało zniesienie niektórych przysługujących spółdzielniom inwalidów przywilejów, takich jak ulgi podatkowe, monopol na produkcję niektórych towarów oraz na zaopatrywanie w takie towary handlu uspołecznionego.
W II połowie lat 90 powstała spora liczba nowych spółdzielni tego typu. Nadal odgrywają ważną rolę w procesie tworzenia i utrzymywania miejsc pracy dla tych osób niepełnosprawnych, które chcą pracować i choćby częściowo zdolne są do pracy.
Nowym zjawiskiem w dziedzinie zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest powstanie prywatnych przedsiębiorstw, noszących miano zakładów pracy chronionej, które dla ulg podatkowych i możliwości uzyskania pożyczek na korzystnych warunkach - zatrudniały określoną liczbę takich osób. Ulgi te - z powodów kwestionowanych przez środowiska niepełnosprawnych - zostały zniesione począwszy od 2000 roku. Z informacji medialnych wynika, że pracę straciło z tego powodu ponad 4 tysiące niepełnosprawnych.
Ważnym instrumentem działania na rzecz osób niepełnosprawnych jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Fundusz tworzony jest z comiesięcznych wpłat pracodawców, zatrudniających co najmniej 25 pracowników, jeśli wśród zatrudnionych osoby niepełnosprawne stanowią mniej niż 6%.
PFRON zajmuje się refundacją kwot należnych Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, wynikających z zastosowania ulg w składkach na ubezpieczenie społeczne osób niepełnosprawnych, dofinansowywaniem do wysokości 50% kredytów bankowych zaciąganych przez zakłady pracy chronionej oraz finansowaniem całej gamy przedsięwzięć związanych z polepszaniem sytuacji osób niepełnosprawnych.
PFRON jest organizacją rządową podlegającą Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej. Dysponuje znacznymi środkami finansowymi.
13 polityka mieszkaniowa
Polityka mieszkaniowa
Pojęcie mieszkania nie jest jednoznaczne. W dokumentach międzynarodowych bezdomność określa się jako brak „schronienia”. Ma być ono pewne, bezpieczne, dostępne, odpowiednio tanie, wyposażone w podstawowe urządzenia i ułatwienia, położone niedaleko miejsca pracy, szkoły i usług zdrowotnych. Posiadacz mieszkania powinien mieć prawną pewność posiadania.
Sytuacja mieszkaniowa w Polsce
Pod względem sytuacji mieszkaniowej polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Europie. Jest to przede wszystkim problem ilościowy: istnieje głęboki i utrzymujący się przez cały okres Polski Ludowej i dotychczasowy okres III Rzeczypospolitej brak równowagi pomiędzy liczbą gospodarstw domowych a liczbą mieszkań, zwany deficytem mieszkań.