Zagadnienia opracowane Bączek !

1. Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka praktyczna (trójstopniowa budowa pedag. Reso.)

Sposób gromadzenia wiedzy:

1. Nauki praktyczne - eliminacja : rzeczy nowe wypierają stare

• Pedagogika resocjalizacyjna

Warstwy:

- diagnostyczna - jak jest?

- aksjologiczna- jak powinno być ?

- prakseologiczna - co zrobić by było tak jak powinno być ?

2. Nauki humanistyczne - absorcja (wchłanianie) : nowe trendy wchłaniają stare

2. 4 wielkie metateorie, które formułują myślenie o świecie (t. konfliktu, interakcyjna, wymiany itp.)

Socjologia wprowadziła 4 wizje świata :

1. Teorie funkcjonalno-strukturalne - świat to system zbudowany w taki sposób, że części składowe przyczyniają się do powodzenia całości; każdy element systemu jest nadsystemem dla części podporządkowanych (wchodzi w skład) i podsystemem (wchodzi w skład większych całości) np. matrioszki

• Dysfunkcja: dążenie siłowe, aby całość zdeformować

• Ekwibrium (wahanie się) - homeostaza (pozostaje w równowadze, trwanie systemu)

• Enfunkcja - przyczynia się do podtrzymywania całości, rozwija i bogaci się struktura

Badacz w grupie wychowanków bada kto jest jakim członkiem.

2. Teorie konfliktu - twórca - Leszek Nowak; istnieją 2 siły : klasa polityczna oraz rządzeni

Źródło:

• własność : władza, pieniądze

• siły przemocy : kontrola społeczna (wojsko, policja, prokuratura)

Warunki sytuacji społecznej:

• podporządkowani muszą zrozumieć, że jest ich dużo - MASA

• istnienie wspólnych wartości oraz szacunek do nich

• istnienie przywódcy

3. Teorie wymiany - każdy z nas stanowi część społeczeństwa, są osoby, które stanowią centra, bądź są odizolowani

• Zachowania nagradzające : czuwa prawo malejącej użyteczności krańcowej

• Zachowania karzące : eliminacja

- podkreślenie wielostronności elementów, które wymieniamy (dobro materialne - prestiżem, sławą; strach, okrucieństwo - wartościami, które człowiek odrzuca, bo boi się je głosić)

- „teoria handlowa” : jak mamy za dużo towaru to przeceniamy, jak towar jest rzadki - wysoka cena, ale następuje spadek jego wartości, bo dochodzi do podróbek - HUGO BROSS

- kara nie może być represją, służy wychowawcy do powetowania spraw, osoba ukarana musi wiedzieć, że zachowanie nie będzie tolerowane, kara ma służyć naprawianiu zła

4. Teorie interakcyjne - społeczeństwo to pary relacji;

- zmiany społeczne dokonują się przez wzajemne wpływy, „face to face”

- znaczenie zależy od kontekstu, im bogatsza wiedza, osobowość wychowawcy, tym bardziej podkreśla jego znaczenie (np. podnoszenie ręki : na dworcu jako - tu jestem, w sejmie jako wyraz „za”/ „przeciw”)

- rola wychowawcy : wnikliwe rozpoznawanie świata wychowanków, by nadać znaczenia danym zjawiskom

3. Teoria funkcjonal-stukt (equilibrium, pojęcie systemu itd.)

Teorie funkcjonalno-strukturalne - świat to system zbudowany w taki sposób, że części składowe przyczyniają się do powodzenia całości; każdy element systemu jest nadsystemem dla części podporządkowanych (wchodzi w skład) i podsystemem (wchodzi w skład większych całości) np. matrioszki

• Dysfunkcja: dążenie siłowe, aby całość zdeformować

• Ekwibrium (wahanie się) - homeostaza (pozostaje w równowadze, trwanie systemu)

• Enfunkcja - przyczynia się do podtrzymywania całości, rozwija i bogaci się struktura

Badacz w grupie wychowanków bada kto jest jakim członkiem.

4. Pojęcia t. konfliktu: zarysować zderzenie między rządzącymi rządzonymi, jakie el. Umacniają rządzenie, jakie el. Powodują, że my możemy to rządzenie naruszyć (władza własność media); masa, wartości, przywódca

Teorie konfliktu - twórca - Leszek Nowak; istnieją 2 siły : klasa polityczna oraz rządzeni

Źródło:

• własność : władza, pieniądze

• siły przemocy : kontrola społeczna (wojsko, policja, prokuratura)

Warunki sytuacji społecznej:

• podporządkowani muszą zrozumieć, że jest ich dużo - MASA

• istnienie wspólnych wartości oraz szacunek do nich

• istnienie przywódcy

5. Teoria wymiany - na czym polega, co to znaczy, jak my się zachowujemy, co to jest prawo malejącej użyteczności krańcowej

Teorie wymiany - każdy z nas stanowi część społeczeństwa, są osoby, które stanowią centra, bądź są odizolowani

• Zachowania nagradzające : czuwa prawo malejącej użyteczności krańcowej

• Zachowania karzące : eliminacja

- podkreślenie wielostronności elementów, które wymieniamy (dobro materialne - prestiżem, sławą; strach, okrucieństwo - wartościami, które człowiek odrzuca, bo boi się je głosić)

- „teoria handlowa” : jak mamy za dużo towaru to przeceniamy, jak towar jest rzadki - wysoka cena, ale następuje spadek jego wartości, bo dochodzi do podróbek - HUGO BROSS

- kara nie może być represją, służy wychowawcy do powetowania spraw, osoba ukarana musi wiedzieć, że zachowanie nie będzie tolerowane, kara ma służyć naprawianiu zła

6. Teoria inter: rozwój syt. Zal. Od znaczenia - co to znaczy znaczenia, typy znaczeń, zachowania które niosą znaczenie

Teorie interakcyjne - społeczeństwo to pary relacji;

- zmiany społeczne dokonują się przez wzajemne wpływy, „face to face”

- znaczenie zależy od kontekstu, im bogatsza wiedza, osobowość wychowawcy, tym bardziej podkreśla jego znaczenie (np. podnoszenie ręki : na dworcu jako - tu jestem, w sejmie jako wyraz „za”/ „przeciw”)

- rola wychowawcy : wnikliwe rozpoznawanie świata wychowanków, by nadać znaczenia danym zjawiskom

7. Podstawowe struktury świata społ: grupy (pojęcie grupy - pojęcie my i treść społ)

GRUPA - zbiorowość, która złożona jest z dwóch skrzydeł, jedno skrzydło to poczucie odrębności, a drugie to treść społeczna. Aby grupa powstała musi być w niej i poczucie odrębności i określona treść społeczna.

Poczucie odrębności budowane jest przez pojęcie „my”, bez niego definiujące pojęcie grupa się nie utworzy. Może być bardzo silne, ścisłe (np. jak rodzina), ale z drugiej strony może być to poczucie „my” - grupa studencka, które trwa tylko na okres studiów. Może być zupełnie chwilowe (np. „my”, którzy oglądaliśmy dany wypadek). Bez tego poczucia nie możemy się nazywać grupą, jest to konieczne, żeby była grupa.

8. El. Budujące treść społ (uczestnictwa itd.)

Treść społeczna to obowiązki członka grupy wobec niej. Obowiązki:

1. Uczestnictwa w skupieniu społecznym, żeby grupa trwała jej członkowie muszą się z sobą przynajmniej raz na jakiś czas spotykać. Uczestnictwo może być

1. Bezpośrednie (to np. uczestnictwo na wykładzie, może być bardzo liczne (np. w meczach), albo

2. Pośrednie (np. poprzez media uczestniczymy w jakichś zdarzeniach, nie uczestnicząc w nich fizycznie).

2. Zachowywania norm grupowych - każda grupa wytwarza swoje własne sposoby zachowania w określonych sytuacjach. (Norma - wypowiedź sformułowana w jakimś języku, która narzuca pewnym adresatom określone obowiązki zawsze, albo tylko niekiedy. Normy dzielimy na normy moralne (mówią co jest dobre, a co złe, sankcją są wyrzuty sumienia), obyczajowe (mówią o tym, że tak się robi, albo tak się nie robi, sankcja: ośmieszenie) i prawne (stanowiona przez państwo, która swoje wymogi opatruje sankcją skupioną - wymierzaną przez specjalnie do tego celu wyznaczone organy).

3. Lojalności wobec grupy - obowiązek kultywowania i podtrzymywania instytucji grupowych. Instytucją nazywamy zespoły urządzeń, w których pewni ludzie, wybrani członkowie grup dokonują czynności określonych publicznie i apersonalnie dla zaspokojenia potrzeb grupy jako całości, np. uniwersytet. Instytucje dzielimy na instytucje wychowania naturalnego, bezpośredniego i pośredniego.

4. Przechowania kultury materialnej i duchowej - „ludźmi jesteśmy przez kulturę, wychowanie nie jest naturalne”. W płaszczyźnie materialnej to przekazywanie dziedzictwa pokoleń (budynki, drogi, mosty, oprzyrządowanie materialne jest niezmiernie ważne, bo przenosi kulturę duchową przez pokolenia, przez nią rozumiemy kulturę duchową) wytworzonego przez naszych przodków. Płaszczyzna duchowa - dbałość o kulturę wysublimowaną (literatura, sztuka, muzyka, religia - ratuje człowieka od dwóch ostateczności: samobójstwa i poczucia bezsensu życia, nauka - ma szczególna cechę: pozwala jednostce przeciwstawić się grupie, jest to ważne, bo z natury jesteśmy skłonni do konformizmu), jest ważna dla socjalizacji.

5. Dążenie do rozwoju - grupa, która się nie rozwija zanika, grupy w różny sposób dbają o swoje trwanie poprzez:

1. Dbanie o liczebność - im więcej nam, tym lepiej, bo będziemy mogli przetrwać (niektórzy twierdzą, że wyznacznikiem kryzysu jest malejący przyrost naturalny),

2. Wzmacnianie się materialne i terytorialne - gromadzenie bogactwa i poszerzanie swojego terytorium,

3. Rozwój poprzez doskonalenie organizacji - dobra organizacja = dobry rozwój grupy.

9. Społ. Wychowujące (kwiatek socjalizacji) - umieć wyróżnić typy instytucji (co to jest instytucja, typy instytucji: wychowania naturalnego - rodzina, bezpośr - szkoła jest bezpośr. - i pośr.)

SPOŁECZEŃSTWO - system grup podporządkowanych jednej, która w danym układzie pełni rolę dominującą.

Państwo, naród, grupy religijne, grupy zawodowe - dominujące grupy. Rodzina jako instytucja jest klamrą spinającą całość. Jest ona dodatkowo wspierana działaniem grupy rówieśniczej (która nie jest jednak społeczeństwem). Ten pierścień jest otoczony przez sąsiedztwo (też nie jest żadną grupą, bo jest raczej przypadkowe). W środku tego wykresu jest socjalizująca się jednostka. Szkoła jest instytucją wychowania bezpośredniego.

+ media

Natomiast WYCHOWANIE, z tego punktu widzenia, byłoby przygotowywaniem kandydatów na członków grup do pełnego uczestnictwa w grupach. Żeby bowiem społeczeństwo przetrwało część młodego pokolenia musi chcieć pełnić role w poszczególnych społeczeństwach.

To szerokie pojęcie wychowania musi być uzupełnione o wychowanie w sensie wąskim (sensu stricto) - świadome i celowe formowanie człowieka z punktu widzenia pewnego ideału wychowawczego. Problem bierze się stąd, że każde z tych wielkich społeczeństw wcale nie ma zamiaru rezygnować ze swojego monopolu, każde z wielkich społeczeństw dąży do tego, aby ideał wychowania w całości sobie podporządkować. Historia pokazuje zwycięstwo dominacji jest dla wychowania fatalne, „dominacja któregokolwiek ze społeczeństw kończy się katastrofą”. Między wielkimi grupami nie ma współpracy w wychowaniu, każda walczy o dominację w wychowywaniu młodego pokolenia (gdy jest wszechstronne wychowanie, wtedy panuje jakaś tam równowaga).

Porównanie rodziny i grupy rówieśniczej

Rodzina - jest niezastąpioną dla jednostki niczym wartością, gdyż jest ona źródłem bezinteresownej miłości. Oprócz bezinteresownej miłości, rodzina jest także naturalnym źródłem hierarchii (naturalna szkoła łączenia prawa z obowiązkiem). Jest dla socjalizacji jednostki wstępem do wszystkich społeczeństw wychowania pośredniego (wchodzenie w role). Rodzina jest pierwszą szkołą pracy.

W przeciwieństwie do rodziny funkcjonuje grupa rówieśnicza, która pojawia się w życiu jednostki około 12 rż dziecka; wtedy konflikt między rodziną a grupą może się źle skończyć dla rodziny. Jest ona naturalną równością - w grupie na uznanie trzeba sobie zasłużyć. Każda grupa rówieśnicza, w każdej części świata (Znaniecki), ma trzy te same cechy:

1. Prostota ustroju

2. Ubóstwo tradycji

3. Żądza nowych doświadczeń

Dzięki grupie rówieśniczej w naturalny sposób wchodzimy w pojęcie demokracji - tu też wszyscy jesteśmy równi.

Szkoła : „W dzisiejszym skomplikowanym świecie” pełni rolę fundamentalną, ale trzeba podkreślić, że nawet bardzo prymitywne społeczeństwa nie mogły obyć się bez szkoły. Aby pokolenia następujące były w stanie skorzystać z doświadczenia pokoleń - to jest główna funkcja szkoły. Szkoła musi przede wszystkim nauczyć dziecka bycia uczniem (nigdzie poza szkołą się tego nie nauczymy, jeśli się tej wiedzy nie posiądzie, to na żadnym innym polu nie odniesie się sukcesu).

Efektem społeczeństwa wychowującego jest powstanie osobowości społecznej.

10. Rola społ - co to jest, jakie el. Ją budują (el: rozróżnienie 4 filarów, jaźń, zadania żciowe itd.)

Pojęcie roli społecznej

Prawidłowa socjalizacja - umiejętność pełnienia przez człowieka maksymalnej, optymalnej w danej sytuacji liczby ról; prawidłowo socjalizowana jednostka uczy się najpierw ról rodzinnych, potem pojawia się rola rówieśnika (kształtuje wiecznie bijące praźródło ); rola sąsiada; rola ucznia (rola rozbudowana: w przedszkolu, szkole itd.); rola obywatela, patrioty, wyznawcy jakiejś religii, rola osoby, która potrafi prawidłowo pełnić swoje role zawodowe, dodatkowo istnieje rola konsumenta mediów. Jeśli te role są prawidłowe, wytwarza się tzw. „wiązka ról” = osobowość społeczna. Prawidłowy proces socjalizacji to prawidłowe wchodzenie w grupy i prawidłowe wchodzenie w role.

Wszechstronnie rozwinięta osobowość społeczna, która emanuje ideałem jednostki wszechstronnie rozwiniętej. W edukacji dąży się do „tworzenia” jednostki wszechstronnie rozwiniętej.

Każda rola społeczna jest podzielona na cztery elementy:

1. Stan socjalny (te obowiązki, które grupa powinna świadczyć na moją rzecz; ja jestem w centrum) → ma swoje następujące cztery elementy:

1. Stanowisko moralne - obowiązek czynnej życzliwości, który gr ma wobec swojego członka (np. matki wobec dziecka, urzędnika wobec petenta itp.)

2. Pozycja ekonomiczna - osoba społeczna ma prawo, aby nie umrzeć z głodu, jest tym elementem organizacyjnym w grupie, który moją egzystencję ekonom zabezpiecza, to zabezpieczanie jest bardzo wielokierunkowe;

1. najbardziej typową pozycją ekonomiczną jest wynagrodzenie za pracę - grupa mi to daje w zamian za to, co ja dla niej robię;

2. honorarium - coś, co grupa oferuje grupom wolnego zawodu (malarzom, muzykom itp.);

3. stypendium - przyjęcie przez grupę do wiadomości, że studenci pełnią istotne funkcje w społeczeństwie, tak istotne, że należy ich zwolnić z obowiązku pracy, aby oni mogli się uczyć (akcentowana jest ogromna rola inteligencji, elity w społeczeństwie);

4. emerytura - wynagrodzenie dla ludzi starszych, którzy już nie pracują, ale pracowali wcześniej i mają prawo do pogodnej starości;

5. żebractwo - również on wypełnia jakąś rolę

3. Sfera bezpieczeństwa - prawo osoby ludzkiej do tego, żeby grupa broniła jej prawa naturalne (prawa, które jednostka ma z niczyjej łaski, z mocy samej natury ludzkiej: życie, wolność → umiejętność wyboru, własność → właściwość twórczości)

4. Sfera prywatności - ta część stanu socjalnego, do którego grupa nie ma wstępu (zależy od wieku dziecka oraz miejsca w strukturze społecznej)

2. Jaźń - ma dwa elementy, które powinny być ze sobą w zgodzie:

1. Jaźń subiektywna - moje myślenie o sobie, „jaki jestem”

2. Jaźń odzwierciedlona - moje wyobrażenie tego, co inni o mnie sądzą

3. Funkcja społeczna - wektor skierowany w drugą stronę - moje obowiązki wobec grupy, dzielą się one na dwie kategorie zmiennych:

1. Stanowisko moralne - mnie wobec grupy: mój obowiązek czynnej życzliwości wobec członków moich grup

2. Płaszczyzna rzeczowa - moja umiejętność merytorycznego pełnienia roli (lekarz zna się na swojej robocie)

4. Zadanie życiowe - wpływ roli na rzeczywistość, dzielimy go na wpływ:

1. Obiektywny - szerszy wpływ roli, którą dana osoba pełni i zmiany, które pełniona rola wytwarza

2. Subiektywny - wpływ roli na mnie samego, zaczynam się orientować, że w pewnych rolach coś wypada, a w innych nie wypada

11. Pojęcie typu biograficznego jednostki - jakie typy, co jest dominantą, jaki el. roli w poszczególnych typach

Typy biograficzne jednostki - profil osobowości, który kształtuje się w okresie dzieciństwa i młodości; typ biograficzny ukształtowany w okresie młodości jest strukturą sztywną i bardzo trudną do zmiany

	Jaźń	Stan socjalny	Funkcja społeczna	Zadania życiowe
Osoba dobrze wychowana	+ dorośli
Ludzie pracy		+ dorośli (ekonomia)
Ludzie zabawy			+ tutaj rolę odgrywają rówieśnicy
Ludzie zboczeńcy (nietypowi): nadnormalni (szczególnie utalentowani), podnormalni (chorzy psychicznie lub upośledzeni umysłowo)				nikt nie wywierał na nich wpływu

STRUKTURALNE UWARUNKOWANIA OSOBOWOŚCI

Społeczne typy osobowości społecznej kształtują się pod wpływem ról społecznych, wymaganych w kręgach społecznych , w których przebiega socjalizacja, a które także rozwijają pewne dążności osobotwórcze, tzn. które wraz z tymi rolami narzucają pewne ideały kulturowe osobowości, które dana jednostka akceptuje jako jedyne. Ten wpływ kręgów społecznych kształtuje typy biograficzne ludzi czyli typy osobowości. Wg Znanieckiego trzy kręgi wpływają na typ osobowości tj: krąg wychowawczy - przede wszystkim szkoła. Długotrwały wpływ szkoły tworzy typ człowieka dobrze wychowanego, który w ciągu długotrwałego przebywania w szkole przyzwyczaił się do stałego szukania pozytywnej oceny, a zatem i w życiu stara się zawsze zabiegać swoim zachowaniem o pozytywną ocenę. Wpływ kręgów pracy, takich jak gospodarstwo chłopskie, warsztat rzemieślniczy, fabryka i im podobne tworzą typ człowieka pracy. Wreszcie kręgi zabawy, grupy rówieśników z rodzin, które będąc dostatecznie bogate nie wysyłają dzieci do szkoły, ale zapewniają im naukę w domu, a które pozostają pod wpływem bawiących się kręgów swoich rówieśników tworzą typ człowieka zabawy. Pod ich wpływem w angielskiej arystokracji ukształtowało się pojęcie fair play Znaniecki wyróżnia także czwarty typ, który nazywa ludźmi - zboczeńcami, zaliczając tu ludzi, którzy nie podpadają pod żadną z wyżej wymienionych kategorii, ludzi nie podporządkowujących się naciskowi swoich kręgów, którzy odrzucają ideały osobowości, a tworzą nowe, ludzi wprowadzających innowacje w kulturze, we wzorcach zachowania itp. Do tyc czterech typów Znaniecki dodaje piąty - ludzi dobrych, a mądrych, czyli tworzących nowe systemy kulturowe, ludzi samodzielnych

12. Wektorowe rozumienie teorii zw. z reso (teorie etiol, kontroli, naznaczenia)

Teorie średniego zasięgu:

1. teorie etiologiczne (ich treść podporządkowana jest pytaniu „Dlaczego oni to robią?”; są uszczegółowieniem zazwyczaj teorii funkcjonalno-strukturalnych; wizja świata - świat uporządkowany, konserwatywny, z jasnymi wartościami, wiemy co jest dobre, a co złe, każdy w tej strukturze ma swoje miejsce, części organizują całość w taki sposób, że wspolrzycz się do funkcjonowania całości, system działa w homeostazie, przeciwdziała rozpadowi - skąd się biorą dewiacje, skoro wszystko jest takie jasne? „Dlaczego oni to robią?”; nazwiska: Merton, Cohen, Miller, Sykez i Matza, Sutterland) → teorie funkcjonalno-strukturalne

2. reakcji (mieści się na przeciwległym do etiologicznej końcu kontinuum; nazwiska: Goffman, Becker, Kitsuse; wizja świata: wszystko zależy od reakcji, zadawane pytanie: „Dlaczego oni zostali uznani za takich, którzy to zrobią?”; tutaj społeczeństwo nie jest monolitem, wszystko zależy od okoliczności) → teorie konfliktu i wymiany

3. kontroli (zadają pytanie: „Dlaczego oni tego nie robią?”; wizja świata: świat, w którym się wszystko kotłuje jak w garnku; świat silnych emocji, brutalnych reakcji, świat, w którym kłębi się zło, człowiek jest tu naznaczony złem; jest to wizja tradycyjna - od wieków uważa się tak o człowieku, symbolicznie przedstawia się to grzechem pierworodnym w naszej kulturze; zło jest dynamiczne; całość nie wybucha tylko dlatego, że jest kontrola społeczna - metafora pokrywki i garnka; nazwiska: Durkheim, Hirschi;) → teorie interakcyjne

13. Etiol: Merton, Cohen, Miller, Matza i Sykes, Sutterland (z ćwiczeń!)

Teorie etiologiczne

Cohen: klasa średnia (ludzie posiadający własność i dający miejsce pracy, a jeśli nie dający pracy, to działający poprzez papiery wartościowe) ze względu na to, że jest ich przewaga wyznacza wartości dla całej struktury. Jakie są te wartości: ambicje, indywidualna odpowiedzialność, racjonalność, unikanie przemocy, pożyteczny wypoczynek, ogromne poszanowanie własności prywatnej, dbałość o wygląd zewnętrzny; te cechy powodują, ze przeciętna jednostka klasy średniej wychowywana w takich wartościach z natury rzeczy osiąga sukces życiowy. Jednak nie wszyscy osiągają sukcesu - dlaczego? Przez nieszczęśliwy wypadek, niefortunny zbieg okoliczności itp., wtedy następuje sytuacja paradoksalna - młodzi zaczynają negować normy społeczne, są negatywnie nastawieni do takiego społeczeństwa; dewiacja powstaje z tego względu, że młodzież nie jest w stanie osiągnąć tych wartości, które zinternalizowała; należy osłabić nienawiść młodych do społeczeństwa mimo wszystko, pokazać alternatywy - zadanie pedagogów.

Miller: granica przebiega między bogatymi a biednymi, społeczeństwo jest wg niego podzielone na klasę średnią i klasę pracującą. Społeczeństwo jest wewnętrznie zróżnicowane. Wcale nie jest tak, że ludzie z klasy pracującej zazdroszczą klasie średniej. My (z klasy pracującej) wytwarzamy sobie swoje własne wartości, wytwarzamy swoje własne tzw. centralne punkty zainteresowania: kłopoty (policję prowokować, ale nie dać się złapać), silne emocje (używki), spryt (zarobić, ale się nie narobić, lekceważenie pracy umysłowej w klasie niższej), fatalizm (ma się szczęście albo nieszczęście, zabobonność), szczególne traktowanie kobiet, paradoksalne podejście do dyscypliny (lekceważy się ją, a jednocześnie bardzo pożąda). Są to ludzie, którzy wykonują prace najprostsze, żmudne, fizyczne. Dlatego w piątek się szaleje, żeby odreagować tę monotonię - np. ściganie się z policją, bójki (skoro nie ma innych sprawdzianów, to muszę jakoś sprawdzić jakie jest moje miejsce w strukturze)! Dlatego ci ludzie łatwo wpadają do konfliktu z prawem. Dewiacja jest konsekwencją przyjętego stylu życia. To nie są „naturalni kryminaliści”, tylko ludzie którzy muszą odreagować.

Sykez i Matza: ani Cohen ani Miller nie mają racji, wg nich granica przebiega jakoś w poprzek: istotą rzeczy jest zneutralizowanie sumienia - jeśli jesteśmy to w stanie zrobić, jesteśmy w stanie dopuścić się najstraszniejszych rzeczy; techniki neutralizacji sumienia:

1. Kwestionowanie odpowiedzialności

2. Kwestionowanie szkody

3. Kwestionowanie ofiary

4. Potępienie potępiających

5. Działanie w imię wyższych celów

Sutterland: odejście od przekonania, że przestępstwo ma charakter biologiczny, w środowisku człowieka jest przewaga wzorów negatywnych nad pozytywnymi (Bączek odwoływała się tu do ćwiczeń); podkreśla, że we wzorach przestępczych uczymy się nie tylko części merytorycznej (że można kraść), ale też formalnej (jak kraść), przy czym w tej nauce ogromną rolę odgrywa środowisko pierwotne (tak mówił też Znaniecki).

14. Szkoła Chicagowskiej - UMIEĆ i chuj

Szkoła chicagowska - nurt w socjologii empirycznej związany z Uniwersytetem w Chicago, utworzonym w 1892 roku z pierwszym wydziałem socjologii na świecie, rozwijający się od lat 20. XX wieku.

Publikacją, która rozpoczęła niezależność tego nurtu w socjologii była praca Roberta E. Parka The City. W początkowym okresie przyczyniła się do rozwoju tej szkoły także praca Floriana Znanieckiego i Williama Thomasa Chłop polski w Europie i Ameryce.

Przedstawiciele szkoły chicagowskiej koncentrowali się na badaniach empirycznych, w szczególności na badaniach terenowych, rezygnując z budowania systemów teoretycznych. Badania te dotyczyły w szczególności miasta jako obszaru działania społecznego i jego problemów społecznych oraz przyczyniły się do rozwoju socjologii miasta a przede wszystkim socjologii dewiacji. Chicago potraktowane zostało przez badaczy jako naturalne laboratorium, w którym obserwowali oni różne przejawy miejskiego życia społecznego. Duży wpływ na podejście badawcze w tej szkole miał ewolucjonizm, a także metody badawcze opracowane w ekologii, w szczególności w ekologii roślin.

Początki dynamicznego rozwoju socjologii miasta w szkole chicagowskiej związane są z nazwiskami twórcy ekologii społecznej Roberta E. Parka, twórcy modelu koncentrycznego miasta Ernesta Burgessa oraz Roberta McKenzie, który szeroko opisał procesy ekologiczne zachodzące na obszarze miast.

Przedstawiciele tej szkoły nie tylko tworzyli modele miast, ale przede wszystkim angażowali się w diagnozowanie i rozwiązywanie zachodzących na obszarze miast problemów społecznych, przede wszystkim związanych z różnymi przejawami patologii społecznej. M.in. zaczęto tworzyć tzw. mapy przestępczości i mapy problemów społecznych dla różnych instytucji zwalczających problemy patologii społecznej: policji, ośrodków pomocy społecznej.

15. Teoria kontroli: Hirszi, Durkheim

E. Durkheim : Przestępczość jest zjawiskiem normalnym, które występowało, występuje i zawsze będzie występować w każdym społeczeństwie. Zachowanie łamiące normy jest czynnikiem dynamizującym społeczeństwo. Przestępstwo zmusza społeczność do nieustannej rewizji przestrzeganych norm. Poza tym człowiek jest istotą egoistyczną i nie ma żadnych hamulców przed krzywdzeniem innych. Społeczeństwo jednak musi wytwarzać środki zdolne do powstrzymywania ludzi przed popełnianiem przestępstw, aby utrzymać nasilenie przestępczości we właściwych granicach.
T.Hirschi
Przyczyną przestępczości jest osłabienie lub zerwanie więzi społecznej, gdyż zmniejsza to gotowość jednostki do przestrzegania norm społecznych.
Elementy więzi społecznej;
- przywiązanie - pozytywny związek emocjonalny z osobami bliskim
- zaangażowanie - uczestnictwo w działalności uznawanej za ważną, której mogłoby zaszkodzić popełnienie przestępstwa
- zaabsorbowanie - udział w działalności zgodnej z prawem
- przekonanie - gotowość do przestrzegania norm prawnych
Brak lub osłabienie któregokolwiek z tych elementów tworzących więź społeczną może prowadzić do zachowań przestępnych.
Hirschi uzupełnił swoją teorie o stwierdzeni, że zachowanie kryminalne miałby być wynikiem niskiej samokontroli jednostki z powodu jej skłonności hedonistycznych.

16. Teoria naznacz: Goffman (Siemaszko, 5 kroków wchodzenia w naznaczenie), ogólnie wiedzieć, na czym polega sam problem, karać/nie karać? Na egz. Mówić, że kurwa karać, bo jeszcze cię obleje

Teorie reakcji

Siatka pojęciowa.

Składa się ze stereotypów i stygmatów. Stygmatyzacja - przypisywanie ludziom cech powodujących, że uważamy ich za gorszych. Wiążą się z nią stereotypy - pewne uproszczone widzenia rzeczywistości czy osoby, które w gruncie rzeczy ułatwiają nam orientację w świecie, gdyż poprzez stereotypy mniej więcej wiemy, czego się po ludziach spodziewać (tożsamości społeczne w pigułce). Stereotyp może dotyczyć zarówno cech fizycznych jak i psychicznych. Działają w sposób degradujący, ale działa wg pewnego systemu.

Goffman: do naznaczenia człowieka dochodzi przez 5 kroków:

1. Stereotyp - ma właściwość, że im bardziej się spotykamy z przedmiotem stereotypu, tym mniej jest on w nas utrwalony (np. psychiatra nie uważa ludzi chorych psychicznie za wariatów)

2. Ceremonia degradacji statusu -nadajemy człowiekowi nową tożsamość i dowodzimy, że jest on gorszego gatunku

3. Retrospektywna interpretacja - patrzenie wstecz na daną osobę i ocenianie jej w sposób negatywny („No tak, ona już w liceum zachowywała się jak dziwka”)

4. Uzgadnianie rzeczywistości - próba dewianta odwołania się do rzeczywistości i zakwestionowania tego, co widzimy (próby doprowadzenia do uniewinnienia)

5. Normalizacja - w przypadku skazania człowieka potwierdza początkową odrazę (stanął przed sądem za złodziejstwo i wszystko się potwierdziło), i tutaj następuje naznaczenie

Erikson: dewiacja bierze się z tego, że powołujemy instytucje kontroli społecznej: jeśli ją powołamy do zwalczania zjawisk patologicznych i one zostaną zwalczone, to instytucja mimo wszystko poszukuje nadal pola do dalszej aktywności, swoją aktywność rozwija - powoływanie instytucji kontrolnych jest zawsze ryzykowne, bo mają one tendencję, żeby się rozszerzać.

Kitsuse: biedny jest dewiant. Dewianta tworzy reakcja społeczna (recydywa). Trzeba bardzo ostrożnie dawkować instytucje kontrolne, gdyż każdy pobyt tam, będzie nasilał tendencję do dewiacji. Należy wnikliwie przyjrzeć się temu, co młodzi robią - raczej profilaktyka, niż karanie.

17. Co się składa na umiej. Sprawow. Władzy wg Woronieckiego

Wg. J W. umiejętność sprawowania władzy ma 3 części składowe:

1. Rządzenie - rządzić tzn. prowadzić powierzoną sobie gromadkę do określonego celu

2. Rozkazywanie - rozkazywać tzn. wskazywać jednostce, co na drodze do celu jej wolno, a czego jej nie wolno

3. Karcenie - wskazywanie w czym jednostka pobłądziła albo zawiniła i dawanie jej możności naprawienia zła

18. Cechy poszcze. Filarów (karcenia itd.)

Elementy dobrego rządzenia

Zagadnienia związane z celem

Cel jest niezwykle ważny, gdyż łączy ludzką wolę we wspólnym wysiłku. Cel wg W. powinien zataczać coraz szersze kręgi. Najbliższym celem, który każdy rozumie i dla którego celu się ludzie poświęcają bez zachęty, to umiłowanie własnej rodziny (mówiła o bezwarunkowej miłości do rodziców).

Miłość rodziny powinna być wsparta przez miłość tzn. małej ojczyzny. Atrakcyjne miejsce, z którego pochodzi - zadanie do przekazania młodemu pokoleniu (kolejny cel).

Istotne jest, żeby człowiek miał w życiu szerszy sens, niż sama konsumpcja. Człowiek wtedy czuje czczość (!) - pieniądze szczęścia nie dają, serce człowieka potrzebuje też pożywki duchowej.

Wielka ojczyzna - miejsce, z którego wszyscy się wywodzimy, a więc z naszej cywilizacji. Są okresy pewnych niepokojów społecznych, kiedy sytuacja staje się zagrożeniem i ludzie przypominają sobie, że ojczyzna to wielki dar (częściej bagatelizują).

Miłość-transcendencja - miłość do Boga.

Planowanie - zejście z tych wielkich scen na scenę poszczególnej instytucji, jest realizacją celów, dzieli się na 4 części składowe:

1. Planowanie jako działalność sensu stricto - wymaga od prowadzącego instytucję, grupę itp. Wyznaczenia horyzontu czasowego (dalekosiężnego - co najmniej 5 /10 lat, jednego pokolenia - 20 lat, długookresowe, któtkookresowe - dot. Poszczególnych mies), powinno być planowaniem konkretnym (wskazujemy jednostkom, co powinny robić, trzymając się zasady, że ludziom doświadczonym dajemy zadania bardziej ogólne i trudniejsze) i wariantowym (sięgamy wyobraźnią w odpowiedź na pyt. Co zrobimy, jeżeli okoliczności nie pozwolą nam planu zrealizować)

Przewidywanie (prudencja) - osoba dobrze rządząca - zawczasu potrafi sięgnąć wyobraźnią w pzryszłość i zastanowić się w jakich okolicznościach i jakimi materiałami przy pomocy jakich ludzi, pieniędzy dane zadanie będzie wykonywać, bowiem do zadania muszą być dopasowane środki.

2. Organizowanie - mówi co, kiedy, komu i jak powinno być dostarczone; dobre organiz. Wymaga tego, aby zawczasu uprzedzać możliwy rozwój sytuacji (np. wiedza potoczna naszych rodziców)

3. Motywowanie - zastanowienie się nad tym, co ludzi będzie zachęcać do realizacji naszej woli. Często popełnia się błąd, że tą zachętą operuje się tylko w sposób finansowych (a są jeszcze zachęty moralne przecież - pochwała, wyrażenie swojego uznania itp.). Jest związane na fakim forum czł. Jest chwalony - na forum publicznym jest cenniejsze (odwrotnie do karania).

4. Sprawdzanie - jak ludzie zareagowali na nasze polecenia; błąd: brak konsekwencji.

Zagadnienia związane z prawem

Prawo ucina niepotrzebne dyskusje (ustawy, regulaminy). Prawo musi być jasne, skonstruowane w sposób nie absurdalny. Znajomość prawa powinna obejmować obie strony - rządzącą i rządzoną. Ale odpowiedzialność spoczywa na rządzących - informowanie o prawach i obowiązkach. Jednak należy dążyć do zmiany „głupiego prawa”.

Cnoty formalne

Dobre zarządzanie instytucją wymaga tego, aby rządzący zadbał o cnoty formalne:

• Cisza

• Czystość

• Punktualność

• Sumienność

• Dyscyplina

Takie cechy instytucji w naturalny sposób zachęcają młodych ludzi do podporządkowania się.

Rozkazywanie - drugi element sprawowania władzy

Zasady są względnie proste: za więcej pracy powinno być więcej wynagrodzenia. Nie ma równości między ludźmi. „Równość - chimera opętanego złą wolą umysłu”. Każdy człowiek jest inny i do tej inności należy się dopasować. „Równość prawdziwa jest tylko na cmentarzu”. Powinno się dopasować rozkazywanie do tych, którym rozkazujemy (zdolni/mniej zdolni). Rozkazywanie powinno być:

• wydawane głosem zdecydowanym (bez krzyku),

• powinno być dopasowane do poziomu umysłowego, której to czy owo nakazuje,

• powinno być wypowiedziane grzecznie, ale względnie krótko,

• ton musi być sytuacją pośrednią między zdecydowaniem a grzecznością,

• do tego trzeba w tym momencie wydawać rozkaz, kiedy nas słuchają.

Trzeci filar sprawowania władzy: karcenie

„Mówię ci, czego nie masz robić”. Zła wola musi być karana. Karanie jest przykre dla obu stron - jest trudne, bo jest przykre. Ale Bąk mówi, że karanie musi być i chuj. Istota rzeczy polega na tym, żeby odróżniać karę od represji. Kara - konieczność naprawienia zła. Ukaranie sprawcy bez naprawienia zła nie jest karą, tylko represją. Kara musi być krokiem do naprawienia zła, musi przynosić zadośćuczynienie. Karanie ma też swoje rygory:

1. Trzeba dokładnie sprecyzować, za co karzemy naszego podwładnego/dziecko (niebezpieczeństwo: chętna do odpowiedzialności grupowej, gdy nie chce się dochodzić, kto jest winny)

2. Karać wtedy, kiedy dziecko czuje się niewyraźnie, kiedy ono samo czuje, że zrobiło cos złego - jeżeli przeoczymy ten moment, to kara utwierdzi czł. W jego negatywnym zachowaniu

3. Kara zmazuje winę - było minęło, nie wracamy do tego (jest to trudne)

4. Karzący nie może być wściekły, kiedy to robi; należy dopasować karę do czynu (kara ma być sprawiedliwa)

5. Kara powinna być nauczką na przyszłość - kara ma czegoś czł. Nauczyć, kara dopasowana do sytuacji

19. Pojęcie pomocniczości

Konstytucja nasza zakłada, że funkcjonujemy w granicach tej zasady.

Zasada pomocniczości - ma długą hist., zaczęło się od Arystotelesa - władza powinna się starać o to, aby poddani żyli w większej szczęśliwości. Władza powinna spełniać życzenia obywateli, bo tylko wtedy obyw. Realizują postanowienia podejmowane na forum (starożytność to czasy, kiedy wolni ludzie mieli dużo czasu na myślenie, bo pracowali niewolnicy). Następny był św. Tomasz z Akwinu (wiek XIII) - stwierdził, że tylko cżł. Jest bytem stworzonym na obraz i podob. Boże i dlatego jemu się należy główny szacunek. Ale czł. Może w pełni osiągnąć swoje człowieczeństwo tylko w grupach, współpracując z innymi. Dzięki funkcjonowaniu w grupach, czł. Może realizować trojakiego rodzaju potrzeby:

• Moralne - tylko dzięki innym możemy kultywować takie cnoty jak dobroć, piękno, sprawiedliwość itp.

• Intelektualne - korzystamy z osiągnięć poprzedników

• Fizyczne - wypływają ze specjalizacji (murarz bez mieszkania itd.)

Wysiłki władzy musza być zgodne z dekalogiem (z prawem boskim). Augustyn: a poza tym kochaj i rób co chcesz. Potem mamy wystąpienie Piusa XI, który w swojej encyklice referuje dojrzałą formę pomocniczości: jeżeli coś możesz zrobić we własnym zakresie, to niech tego nie robi za ciebie rodzina; jeżeli rodzina może coś zrobić we własnym zakresie, to niech tego nie robi za nią gmina (dalej: powiat, województwo, państwo).

W dojrzałej zasadzie pomocniczości państwo realizuje tylko to, co jest wspólne dla wszystkich: podatki, wojsko, wymiar sprawiedliwości.

Zasada pomocniczości odpowiada na pyt.: co jest właściwą kompetencją, wprowadza tzw. domniemanie kompetencji niższego szczebla

20. Negatywny/pozyt aspekt pomocniczości

. Zasada pomocniczości ma swoje dwa aspekty:

1. Negatywny: struktury wyższego rzędu powinny się powstrzymywać od działania wszędzie tam, gdzie daną sprawę może załatwić struktura niższego rzędu

2. Pozytywny: w razie udowodnionej niekompetencji, niemożności działania struktury niższego rzędu powinna jej pomóc struktura rzędu wyższego

21. Warunki uaktywnienia się pomocniczości w środ. (ludzie lubią mieć, móc itp.)

Zasada pomocniczości formułuje 3 mechanizmy uaktywniania się jej samej:

1. Żadna władza nie ma kompetencji z natury rzeczy, ma kompetencje z naszej łaski, bo myśmy ją wybrali

2. Władza ma być sługą słabszych, a nie panem (staroż.: minister = sługa)

3. Przyjęcie do wiadomości, że ludzie sami wiedzą zazwyczaj, co jest dla nich najlepsze, bo ludzie lubią mieć i lubią móc, jeśli się im nie przeszkadza, to oni się sami zorganizują

Jeżeli te zasady są wdrukowane w świadomość obywateli, to zasada pomocniczości daje szerokie efekty (przykładem jest Szwajcaria).

---