POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - PYTANIA I ODPOWIEDZI
1. Istota i funkcje postępowania administracyjnego.
Postępowanie administracyjne to zorganizowany prawem procesowym ciąg czynności podejmowanych przez powołane do tego organy administracji publicznej, na drodze zmierzającej do skonkretyzowania sytuacji prawnej indywidualnie oznaczonego podmiotu w świetle przepisów prawa powszechnie obowiązującego.
Funkcje:
a) funkcja porządkująca - przepisy prawa formalnego wyznaczają przebieg poszczególnych czynności dokonywanych przez powołane do tego organy administracji publicznej.
b) funkcja gwarancji celu procesu - wyraża się tym, że proces jako działalność nastawiona jest na uzyskanie odpowiedniego celu w istocie nie mógłby tego celu osiągnąć, gdyby postępowanie pozostawione było całkowitemu uznaniu jego uczestników.
c) funkcja gwarancji interesów uczestników procesu - uczestnicy wiedzą z góry o swoich uprawnieniach i obowiązkach, a także o celach.
2. Zasada praworządności.
- organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa i w granicach przez to prawo zakreślonych
- organy administracji publicznej w sferę życia społecznego w sposób władczy (nakazy i zakazy) mogą ingerować jedynie wówczas, jeżeli przepis prawa tak stanowi
- jeżeli przepis prawa nie reguluje określonej dziedziny ingerencja administracji jest bezprawna
- do administracji nie ma zastosowania reguły „co nie jest zabronione - jest dozwolone”
- zasada praworządności kierowana jest przede wszystkim do organów administracji, ponieważ administracja dysponuje
środkami przymusu państwa.
3. Zasada uwzględnienia z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.
- organ prowadzący postępowanie ma obowiązek ustawowy sprawdzić, ustalić czy nie dochodzi do kolizji powyższych interesów, zasada ta ma duże znaczenie praktyczne
- zasada ta jest natury politycznej - należy uwzględnić interes grupowy, ale zwrócić uwagę, aby w danej sytuacji nie uszczuplić niesłusznie interesu obywatela
- według orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego organ administracji publicznej ma obowiązek uwzględnić interes indywidualny aż do granic kolizji z interesem społecznym, a w przypadku kolizji pierwszeństwo ma interes społeczny.
4. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa.
- organ prowadzący postępowanie ma je prowadzić tak, aby obywatel niezadowolony z rozstrzygnięcia nie mógł zarzucić organowi stronniczości (np. przekupstwa)
- organ informuje uczestników postępowania o planowanych czynnościach procesowych oraz o tym, że mogą brać w tym udział wyjaśnienia, przesłanki i motywy którymi kierował się wydając rozstrzygnięcie lub decyzję odmowną
- decyzja, w której nakłada się na strony obowiązek musi być starannie uzasadniona, aby strona nie miała możliwości zarzucenia niedbalstwa lub stronniczości organów.
5. Zasada prawdy obiektywniej - reguła i wyjątki.
- organ prowadzący postępowanie ma dążyć do ustalenia stanu faktycznego tak, jak się on miał w momencie zdarzenia prawnego lub zdarzenia faktycznego i ma w tym celu podjąć wszelkie niezbędne kroki
- do ustalenia tej prawdy służą środki odwoławcze - dowód z dokumentu, dowód ze świadków, itp.
- obecnie ustalanie prawdy nie jest utrudnione z uwagi na to, że w prawie administracyjnym obowiązuje zasada pisemności (utrwalenie wszelkich czynności dowodowych w formie pisemnej).
6. Zasada przekonywania.
- organ ma obowiązek przekonać stronę, aby zechciała dobrowolnie wykonać nałożony obowiązek bez stosowania środków przymusu, a jeżeli obywatel nie chce owego obowiązku spełnić - organ ma prawo wszcząć postępowanie egzekucyjne na koszt zobowiązanego, organ ma obowiązek wyjaśnić stronom zasadność przesłanek.
7. Zasada szybkości i prostoty przekonywania.
- organ ma działać wnikliwie i szybko posługując się najprostszymi środkami
- organ nie powinien prowadzić postępowania wyjaśniającego, jeżeli rozstrzygnięcie może wydać na podstawie zabezpieczonych materiałów
- jeżeli czynności procesowej czy też innej urząd nie może dokonać szybciej w trybie urzędowym tok tej czynności nie powinien obciążać stron
- organ powinien rozwiązać sprawę niezwłocznie, o ile sprawa nie wymaga zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień
- szybkość postępowania uregulowana jest terminami załatwiania spraw.
8. Zasada ugodowego załatwienia spraw.
Zasada ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron.
Odwołuje się do przepisów (art. 13 Kpa) o załatwianiu niektórych spraw w drodze ugody między stronami i zatwierdzonej postanowieniem przez organ administracji publicznej. Zażegnanie w drodze kompromisu , sporu o fakty przyczynia się do przyspieszenia biegu sprawy i ogranicza konieczność stosowania przymusu w celu wykonania decyzji.
9. Zasada pisemności postępowania.
- sprawy załatwia się w formie pisemnej
- wszystkie decyzje i rozstrzygnięcia muszą być doręczone na piśmie
- fakty i okoliczności mające istotne znaczenie dla sprawy muszą być utrwalone w formie pisemnej
- formy pisemnej nie można zastąpić innymi formami utrwalania czynności
- od zasady pisemności możliwe jest odstępstwo ze względu na ważny interes stron, można wtedy załatwić sprawę ustnie, lecz przyczyny odstąpienia od zasady pisemności muszą być utrwalone w formie protokołu lub adnotacji urzędowej , którą podpisuje również strona.
10. Zasada dwuinstancyjności.
- postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne - po każdej decyzji wydanej przez organ w I instancji służy odwołanie do instancji II (organu odwoławczego).
- instancyjność jest z reguły powiązana z hierarchicznym podporządkowaniem
- odwołanie wnosi się do organu niezwiązanego bezpośrednio ze sprawą
- w przypadku wniosku odwołanie wnosi się do tego samego organu (osoby), który zaskarżoną decyzję wydał
- od zasady dwuinstancyjności są wyjątki - jeżeli decyzję w I instancji wyda Samorządowe Kolegium Odwoławcze lub właściwy w sprawie minister, to od tej decyzji odwołanie nie służy, przepisy Kpa przewidziały w takim wypadku środek quasi - odwoławczy tzw. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
11. Zasada trwałości decyzji ostatecznych.
a) decyzje od których nie służy odwołanie stają się decyzjami ostatecznymi i podlegają wykonaniu
b) decyzja staje się ostateczna z dwóch przyczyn
- strona wyczerpała środki zaskarżenia i decyzja się ostała albo strona nie skorzystała z odwołania w określonym terminie (14 dni), decyzji takiej nie można wzruszyć zwykłymi środkami zaskarżenia a nadzwyczajnymi
- tylko jeżeli przepisy prawa tak stanowią
12. Przedmiotowy zakres obowiązywania kodeksu postępowania administracyjnego.
Przedmiotowy zakres obowiązywania kpa określa jakiego rodzaju procedury on obejmuje. Kpa normuje postępowanie:
a) tzw. ogólne - postępowanie administracyjne przez organami administracji publicznej w należącym do właściwości tych organów w sprawach indywidualnych, rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej
b) przed innymi organami państwowymi oraz innymi podmiotami powołanymi z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt. 1.
c) w sprawach o rozstrzyganie sporów o właściwość między organami, wyróżniamy: spór o właściwość negatywny (żaden z organów nie chce rozstrzygać) i spór o właściwość pozytywny (kilka organów chce rozstrzygać jednocześnie).
d) w sprawach o wydanie zaświadczeń
e) w sprawach skarg i wniosków przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych.
13. Podmiotowy zakres obowiązywania kodeksu postępowania administracyjnego.
Podmiotowy zakres obowiązywania kpa to wskazanie tych organów, które są uprawnione do stosowania przepisów kodeksu w granicach określonych w kpa. Podstawowe grupy organów:
a) organy administracji publicznej
b) inne organy państwowe i podmioty - jeżeli z mocy prawa lub na podstawie porozumień są uprawnione do wydawania decyzji administracyjnej.
Rodzaje organów administracyjnych:
1) Organy w znaczeniu ustrojowym - to organy powołane wyłącznie lub głównie do wykonywania działań z zakresu administracji publicznej, to podstawowa działalność:
- naczelne i centrale organy administracji rządowej
- terenowe organy administracji rządowej w województwie
- organy jednostek samorządu terytorialnego
2) Organy w znaczeniu funkcjonalnym - to organy lub podmioty, które z mocy prawa lub na podstawie porozumień zostały powołane do załatwiania indywidualnych spraw doniesień administracyjnych.
W pewnym zakresie swego działania wykonują więc funkcje administracyjne w formie organów administracji. Nie jest to zadaniem głównym ani wyłącznym, ale w zakresie spraw zleconych organy te są traktowane jak organy administracji publicznej a więc w zakresie zwykłej działalności jak zwykły organ powołany do wykonywania swych funkcji.
Kpa nie ma zastosowania np. organy zakładowe, organy szkół wyższych, organy karno - skarbowe.
14. Administracyjne postępowanie szczególne - istota i charakter prawny.
Stosuje się w sprawach ubezpieczeń społecznych, stosuje się przepisy kodeksu, chyba że przepisy dotyczące ubezpieczeń stanowią inaczej. Wtedy to przepisy innych ustaw mają pierwszeństwo przed przepisami KPA na zasadzie „lex specialis de rogata legi generalia” (przepis szczególny wykańcza stosowanie przepisu ogólnego).
15. Administracyjne postępowanie uproszczone.
- Postępowanie w sprawach sporów o właściwość
- Postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń
- Postępowanie w sprawach skarg i wniosków.
16. Postępowanie w sprawach sporów o własność.
Właściwość organu to zdolność do rozstrzygania konkretnej sprawy może być uprawniony tylko jeden organ. Organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej działalności rzeczowej i miejscowej. Spór o właściwość występuje gdy ma miejsce rozbieżność stanowisk odnośnie kompetencji organów administracji publicznej przy rozpatrywaniu tej samej sprawy (tez sam podmiot, przedmiot, podstawa prawna).
Wyróżniamy dwa rodzaje sporów:
a) spory pozytywne - co najmniej dwa organy uważają się za właściwe do rozstrzygnięcia sprawy
b) spory negatywne - żaden z organów nie uważa się za właściwy do rozstrzygnięcia sporów
Wyróżniamy:
- spór o właściwość pomiędzy organami należącymi do tego samego pionu organizacyjnego, właściwym jest organ wyższego stopnia. W razie braku wspólnego organu wyższego stopnia będzie nim sąd administracyjny.
- spór kompetencyjny między organami różnych pionów organizacyjnych, czyli między organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej, właściwym do rozstrzygnięcia jest sąd administracyjny.
17. Postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń.
Postępowanie w sprawie wydania zaświadczeń - postępowanie ma charakter administracyjny ze względu na rodzaj organów prowadzących to postępowanie i że jest to czynność materialno - techniczna jako jedna z władczych form administracyjnych.
Dotyczy również spraw indywidualnych gdzie podmiot ubiegający się o zaświadczenie ma w tym interes prawny. W odróżnieniu od postępowania ogólnego jest sformalizowana i w inny sposób jest załatwiana sprawa. Postępowanie ogólne kończy decyzja, która jest aktem administracyjnym kończącym sprawę i rozstrzyga o uprawnieniach strony. Natomiast postępowanie o wydanie zaświadczenia kończy przyznanie lub nie zaświadczenia, które nie jest aktem administracyjnym i nie przyznaje uprawnień, ogranicza ich zakres lub nakłada obowiązki. Zaświadczenia to samoistna forma załatwienia sprawy poprzez urzędowe potwierdzenie urzędowych faktów lub stanu prawnego.
Wydawane jest określonym osobom gdy przepisy tego wymagają. Zaświadczenie dostarcza środka dowodowego i tylko na tej drodze może wpłynąć na ukształtowanie sytuacji prawnej strony.
18. Postępowanie w sprawach skarg i wniosków.
Postępowanie w sprawach skarg i wniosków - osoby uczestniczące w postępowaniu nie dochodzą tu swojego interesu prawnego, a jeżeli taki interes istnieje a będą spełnione warunki przewidziane w kpa, to postępowanie skargowe zmienia się w administracyjne. Przedmiotem skargi jest zwrócenie uwagi organów administracji rządowej, samorządowej oraz społecznej na nienależyte wykonanie zadań przez organy im podległe lub ich pracowników. W szczególności na brak działania lub przewlekłe działanie, nienależyte wykonanie działań. Każda skarga powoduje uruchomienie postępowania zmierzając do zastosowania środków nadzoru przez prawo. W przypadku wniosków o charakterze prewencyjnym chodzi o wzmocnienie praworządności, zapobieganie nadużyciom, ulepszenie organu, usprawnienie pracy. Organ właściwy obowiązany jest rozpatrzyć skargę lub wniosek i udzielić wnoszącemu odpowiedzi w określonym terminie. Art. 237 nakazuje załatwienie sprawy bez zbędnej zwłoki w przeciągu miesiąca.
19. Podmioty postępowania administracyjnego.
1) Podmioty obligatoryjne:
- organ administrujący
- strona lub strony
2) podmioty fakultatywne
a) mają prawa procesowe takie jak strona, choć sprawa ich nie dotyczy
- organizacje społeczne
- prokurator
- Rzecznik Praw Obywatelskich
- uczestnicy postępowania
b) mają pojedyncze uprawnienia lub obowiązki w postępowaniu
- świadkowie
- biegli
- osoby trzecie, które przedstawiają przedmiot oględzin
20. Pojęcie organu w kodeksie postępowania administracyjnego.
Organ - to osoba lub jednostka organizacyjna, której powierzono do załatwiania określone rodzaje spraw. Powierzenie następuje w drodze ustawy lub porozumienia, a rozstrzygnięcie sprawy odbywa się w drodze decyzji administracyjnej.
21. Organy wyższego stopnia w rozumieniu k.p.a.
1) W stosunku do wszystkich jednostek samorządu terytorialnego organem wyższego stopnia jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (np. prawo wodne - organem I instancji jest starosta, a organem odwoławczym wojewoda).
2) W stosunku do wojewody organem wyższego stopnia będzie właściwy w sprawnie minister.
3) W stosunku do innych organów organem wyższego stopnia są wskazane w poszczególnych ustawach organy nadrzędne lub właściwi ministrowie lub organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością.
22. Zdolność prawna organu do prowadzenia postępowania - kompetencja ogólna i kompetencja szczególna.
Zdolność prawna organów administracyjnych - to zespół przesłanek decydujących o zdolności do podejmowania czynności procesowych w postępowaniu administracyjnym. Zdolność prawną organów wyznaczają przepisy prawa procesowego.
Kompetencja ogólna - to zdolność prawna organów administracyjnych do załatwienia spraw administracyjnych w danym układzie postępowania administracyjnego. Organy administrujące które posiadają zdolność prawną do załatwienia sprawy administracyjnej w danym układzie postępowania to organy administracji publicznej wymienione w art. 1 pkt. 1 i 2 Kpa.
Przez organy w znaczeniu ustrojowym należy rozumieć organy administracji publicznej, a mianowicie:
a) ministrowie - Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów, kierowników centralnych, właściwego ministra, kierowników i równorzędnych urzędników państwowych.
b) organizacje społeczne - organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne
c) organy jednostek samorządu terytorialnego - gminy, powiaty, województwa, związki gmin, powiatów województwa, wójt, burmistrz, starosta, marszałek województwa, kierownicy służb, inspekcji i straży oraz SKO.
Przez organy w znaczeniu funkcjonalnym należy rozumieć:
a) organy państwowe - powoływane do załatwiania określonych spraw
b) organizacje społeczne - organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne
Kompetencja szczególna - to zdolność prawna org. administrujących do załatwienia konkretnej sprawy adm. w określonym układzie postępowania. Kompetencje szczególną wyznaczają instytucje: - właściwość, - wyłączenie ze sprawy.
23. Właściwość miejscowa organu administracji publicznej.
Właściwość miejscowa - wyznaczana jest ona granicami administracyjnymi zasięgu działania organów:
a) dla osoby fizycznej właściwy jest ten organ, na terenie którego zakresu działania jest zameldowana na pobyt stały lub przebywa tam z zamiarem stałego pobytu
b) dla nieruchomości właściwy jest ten organ, na terenie którego nieruchomość się znajduje, a jeżeli znajduje się na terenie dwóch organów to ten na terenie którego znajduje się większa część nieruchomości
c) dla zakładów pracy i przedsiębiorstw właściwy jest ten organ na terenie którego zakład pracy lub przedsiębiorstwo się znajduje, jeżeli znajduje się na terenie kilku organów to właściwy jest ten organ, na terenie którego znajduje się zakład wiodący bądź ośrodek decyzyjny.
24. Właściwość rzeczowa organu administracji publicznej.
Właściwość rzeczowa - upoważnienie do załatwiania określonych rodzajów spraw, właściwość rzeczowa ustalana jest według przepisów o zakresie działania, a określona jest dokładnie w przepisach ustrojowych, ustawach kompetencyjnych i przepisach szczególnych, które mogą wskazywać właściwość organu.
25. Właściwość instancyjna organu administracji publicznej.
Właściwość instancyjna - upoważnienie do rozpatrywania środków zaskarżenia (odwołanie, zażalenie). Odwołanie jest od decyzji, a zażalenie przysługuje na postanowienie.
26. Właściwość delegacyjna organu administracji publicznej.
Właściwość delegacyjna - powstaje w przypadku wyłączenia organu administracji publicznej od załatwienia sprawy, sprawę załatwia organ wyższego stopnia, który może jednak wyznaczyć podległy sobie organ do załatwienia sprawy.
27. Istota i rodzaje sporów o właściwość.
Organ prowadzący postępowanie cały czas kontroluje swoją właściwość. Pomiędzy organami może dojść do sporu o właściwość. Spór ten może mieć charakter pozytywny lub negatywny. W wypadku sporu Kpa wskazuje kto jest władny taki spór rozstrzygnąć, i tak:
a) pomiędzy organami jednostek samorządu terytorialnego wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a jeżeli go brak to sąd administracyjny
b) pomiędzy organami jednostek samorządu terytorialnego i organem administracji rządowej - Naczelny Sąd Administracyjny
c) pomiędzy organami administracji zespolonej w jednym województwie - wojewoda
d) pomiędzy organami administracji zespolonej w różnych województwach a wojewodą oraz pomiędzy organami jednostek samorządu terytorialnego w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister właściwy do spraw administracji publicznej
e) między wojewodą, a organami administracji niezespolonej - minister właściwy do spraw administracji publicznej w porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze.
Spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego a terenowymi organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić: strona, organ j.s.t lub inny organ administracji publicznej pozostający w sporze, minister właściwy do spraw administracji publicznej, minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich.
Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji publicznej na którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadomienia o tym organ właściwy do rozstrzygnięcia sporów.
28. Podstawy wyłączenie pracownika w k.p.a.
Instytucja wyłączenia pracownika ma na celu zapewnienie bezstronności w postępowaniu administracyjnym, a przez to pogłębienie zaufania obywateli do organów państwowych przy ścisłym przestrzeganiu zasady praworządności i zasady prawdy obiektywnej.
Bezstronność oznacza wyzbycie się przez pracownika prowadzącego postępowanie i podejmującego decyzję jakichkolwiek cech subiektywizmu. Kpa przewiduje wyłączenie pracownika z mocy prawa w sprawie:
a) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki
b) swego małżonka (także po ustaniu małżeństwa) oraz krewnych i powinowatów do drugiego stopnia
c) osoby związane z nim z tytułu przysposobienia opieki lub kurateli - także po ustaniu
d) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo której przedstawicielem jest jego współmałżonek, krewny i powinowaty do drugiego stopnia, bądź osoba związana z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli
e) w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji
f) z powodu której wszczęto przeciwko niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne
g) w której jedną ze stron jest osoba powiązana wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej (pracownik nie może załatwiać spraw swoich przełożonych)
h) z innych przyczyn, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika - bezpośredni przełożony jest zobowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie przewidzianych w kpa, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika.
Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. W przypadku wyłączenia pracownika jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy. Jeżeli wskutek wyłączenia pracownika organ stał się niezdolny, sprawę załatwia organ wyższego stopnia.
29. Podstawy wyłączenie organu w k.p.a.
a) wyłączenie organu z postępowania jest tylko obowiązkowe
b) organ wyłącza się z postępowania, jeżeli sprawa dotyczy interesów majątkowych kierownika organu, małżonka kierownika organu, krewnych i powinowatów drugiego stopnia kierownika organu, osób związanych przysposobieniem, opieką lub kuratelą z kierownikiem organu
c) organ wyłącza się również, jeżeli sprawa dotyczy osoby zajmującej kierownicze stanowisko w organie bezpośrednio wyższego stopnia, a także osób jak wyżej wymienione
d) organ jest wyłączony z postępowania przez organ bezpośrednio wyższego stopnia w drodze postanowienia, na które stronom nie służy zażalenie i organ ten wyznacza inny podległy sobie organ do załatwienia sprawy, a jeżeli przepis szczególny się temu nie sprzeciwia, może rozpatrzyć sprawę we własnym zakresie. Jeżeli wyłączeniu podlega minister lub Prezes SKO wyłącza go Prezes Rady Ministrów
e) minister właściwy do spraw finansów może rozliczyć się w swoim urzędzie skarbowym, ponieważ nie jest organem bezpośrednio wyższego stopnia w rozumieniu kpa.
30. Pojęcie strony w k.p.a.
Stroną jest każda osoba której interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie lub kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
31. Rodzaje podmiotów będących stronami.
Stronami w postępowaniu administracyjnym mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a jeżeli chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie mające osobowości prawnej.
Podmiotów nie dotyczy wynik rozstrzygnięcia (dotyczy on stron) ale przysługują im prawa strony z n niektórymi ograniczeniami. Podmioty te mogą działać zgodnie z interesem strony lub wbrew tym interesom. Ich udział nie jest zależny od zgody strony, strona nie ma nic do powiedzenia odnoście tych podmiotów, zalicza się tu: prokuratora, Rzecznika Praw Obywatelskich i organizacje społeczną.
32. Legitymacja procesowa - czynna i bierna.
Uprawnienie określonego podmiotu do wszczęcia postępowania administracyjnego legitymacja czynna lub uczestnictwa w tym postępowaniu jako strona legitymacja bierna, ze względu na dysponowanie interesem prawnym lub obowiązkiem znajdującym umocowanie w materialnym prawie administracyjnym, ale także w prawie procesowym, w zakresie weryfikacji posiadania przez ten podmiot interesu materialno prawnego.
33. Subiektywna i obiektywna wersja legitymacji procesowej.
Subiektywna - mówi, że samo żądanie wszczęcia postępowania rodzi obowiązek jego wszczęci bez potrzeby wstępnego badania istnienia interesu prawnego u podmiotu domagającego się jego wszczęcia. Stanowisko odnośnie do interesu prawnego należy zawrzeć w decyzji wiążącej postępowania w sprawie.
Obiektywna - mówi że podmiot ubiegający się o wydanie decyzji nie może sam decydować o istnieniu legitymacji procesowej oraz o swoim statusie jako strony postępowania. Przed wszczęciem postępowania na żądanie strony organ ma obowiązek dokonać oceny czy w konkretnym przypadku istnieje interes prawny, czyli przeprowadzenie postępowania przez postęp.
34. Zdolność administracyjno - prawna stron.
Zdolność administracyjno - prawną posiada ten kto dysponuje zdolnością do bycia podmiotem praw i obowiązków, o których rozstrzyga się poprzez wydanie decyzji administracyjnej. Reguły ustalania zdolności administracyjno - prawnej stron określa art. 29 i art. 30 §1 kpa, czyli zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się na podstawie przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
35. Zdolność procesowa stron.
Zdolność procesowa stron to zdolność do działania w procesie we własnym imieniu lub przez ustanowionego pełnomocnika ze skutkiem procesowym.
36. Interes prawny - wyjaśnij pojęcie.
Jest to interes osobisty, chroniony przez prawo. Jego wykazanie nakłada na określone organy obowiązek realizacji owego interesu lub usunięcie jego zagrożenia. Musi zawsze znajdować swoją podstawę w przepisach prawa materialnego, a także dać się obiektywnie stwierdzić. Stanowi też przesłankę skorzystania ze środków odwoławczych w postępowaniach.
37. Pełnomocnictwo a przedstawicielstwo.
Prawo polski wyróżnia dwa źródła umocowania do działania w cudzym imieniu:
a) przedstawicielstwo ustawowe - np. rodzice, opiekun, kurator, zarządca rzeczy wspólnej, likwidator spółki.
b) pełnomocnictwo - jednostronne oświadczenie woli reprezentowanego zwanego mocodawcą złożone pełnomocnikowi. Samo pełnomocnictwo nie nakłada obowiązku reprezentowania, chyba że obowiązek taki wynika ze stosunku prawnego podstawowego (np. umowa zlecenie).
38. Zasady udzielenia pełnomocnictwa w k.p.a.
Pełnomocnictwo powinno być udzielane na piśmie lub zgłoszone do protokołu. Pełnomocnik doręcza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony podpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także doradca podatkowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielanego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Organ administracji publicznej w razie wątpliwości może zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony. Pełnomocnictwo w postępowaniu administracyjnym jest odformalizowane, istnieje szeroka dowolność co do jego treści i formy.
39. Rodzaje pełnomocnictw.
a) pełnomocnictwo procesowe - jest pełnomocnictwem szczególnym, w którym mocodawca upoważnia pełnomocnika do dokonania określonych czynności procesowych, w oznaczonej sprawie przez sądem powszechnym.
b) pełnomocnictwo szczególne (rodzajowe) - dotyczy umocowania konkretnej czynności prawnej, czym różni się od pełnomocnictwa ogólnego czy procesowego, które dotyczą wielu czynności
c) pełnomocnictwo ogólne - obejmuje jedynie umocowanie do czynności zwykłego zarządu, wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
40. Podmioty na prawach strony.
Występują w cudzej sprawie, ale w interesie publicznym. Ich udział nie jest zależny od woli stron, mogą działać zgodnie z interesem strony lub wbrew jej interesowi, nie dotyczy ich również wynik rozstrzygnięcia: prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, organizacje społeczne.
41. Zasady i tryb udziału organizacji społecznej w postępowaniu.
Organizacja społeczna musi działać w cudzej sprawi, w interesie społecznym, a sprawa musi znajdować się w zakresie statutowego działania organizacji. W postępowaniu administracyjnym mogą uczestniczyć tylko te organizacje, które spełniają warunki określone w ustawie Prawo o stowarzyszeniach. Organizacja może zażądać wszczęcia postępowania, musi załączyć odpis regulaminu lub statutu, by organ mógł stwierdzić czy jest uprawniona do takiego działania.
Organ w drodze postanowienia wszczyna bądź odmawia wszczęcia postępowania. N takie postanowienie służy zażalenie. Organizacja społeczna może żądać dopuszczenia jej do udziału w toczącym się postępowaniu, organ może przychylić się do tego żądania lub odmówić w formie postanowienia. Przedstawicielowi organizacji służą prawa strony. Jeżeli organizacja nie bierze udziału w postępowaniu to może za zgodą organu zająć stanowisko w sprawnie, w postaci, np. uchwały zarządu organizacji.
42. Zasady i tryb udziału prokuratora w postępowaniu.
Prokurator:
a) może żądać wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem (np. w sprawach indywidualnych jak i w sprawach dotyczących społeczności lokalnych)
b) żądanie prokuratora nie jest wiążące dla organów administracyjnych
c) prokurator może przyłączyć się do toczącego postępowania jeżeli uznaje swój udział za konieczny, w sprawach o szerszym wydźwięku społecznym jest powiadamiany przez organ, w innych sprawach przez strony, może też powziąć informacje z urzędu
d) prokurator może działać w interesie strony albo wbrew jej interesowi, jeżeli prokurator poinformuje organ, że przyłącza się do postępowania, to przysługuje mu prawo do:
- składania wniosków dowodowych
- może brać udział w czynnościach procesowych
- może wnosić środki zaskarżenia
43. Sprzeciw prokuratora jako nadzwyczajny środek prawny.
Prokuratorowi przysługuje sprzeciw od decyzji ostatecznej. Sprzeciw prokuratora powinien być rozpatrzony i załatwiony w ciągu 30 dni od daty wniesienia. Prokurator, który wniósł skargę na decyzję organu administracji publicznej do sądy administracyjnego nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu.
44. Zasady i tryb udziału Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu.
Rzecznikowi Praw Obywatelskich w postępowaniu administracyjnym przysługują prawa prokuratora, poza prawem wniesienia sprzeciwu. Zgodnie z ustawą o RPO rzecznik sam sobie wyznacza zakres działania w związku z tym programowo nie angażuje się w sprawy indywidualne.
45. Zasady dokonywania doręczeń w k.p.a.
Doręczenia:
a) doręczenia podstawowe (zasadnicze):
- pismo doręcza się do rąk adresata za pokwitowaniem
- pismo można doręczyć przez Pocztę Polską (nie ma obowiązku podawania kodu pocztowego - wyrok NSA), za pośrednictwem pracowników organu, za pośrednictwem innych instytucji lub osób upoważnionych z mocy ustawy lub w drodze umowy a Pocztą Polską
- pismo doręcza się adresatowi w miejscu zamieszkania, miejscu pracy, siedzibie organu bądź w każdym innym miejscu, gdzie adresata się zastanie (na adres do doręczenia korespondencji)
b) doręczenia zastępcze:
- jeżeli adresat chwilowo nie przebywa w miejscu zamieszkania, pismo można pozostawić dorosłemu domownikowi za pokwitowaniem, jeżeli ten zobowiąże się do doręczenia
- jeżeli adresata czasowo nie przebywa w miejscu zamieszkania, pismo można pozostawić u dozorcy domu lub sąsiada, jeżeli ten zobowiąże się do doręczenia pisma, ale w skrzynce na korespondencje adresata należy umieścić pismo informujące gdzie przesyłkę złożono
- jeżeli adresat nie przebywa w miejscu zamieszkania, pismo pozostawia się w urzędzie pocztowym lub w siedzibie organu, a na drzwiach adresata lub w skrzynce odbiorczej umieszcza się pismo, gdzie przesyłka została złożona. Powyższą czynność należy powtórzyć po upływie 7 dni. Po upływie 14 dni uważa się, że pismo zostało doręczone adresatowi.
- jeżeli osoba odmówi odbioru pisma, zwraca się je nadawcy z adnotacją o odmowie przyjęcia, pismo wpływa do akt sprawy i po 14 dniach uważa się za przyjęte.
Tzw. awizo pocztowe nie jest pismem w rozumieniu kpa. Doręczenie pism jednostkom organizacyjnym następuje w siedzibie jednostki do rąk uprawnionego pracownika jednostki. Obecne dopuszcza się również względem jednostek organizacyjnych stosowanie doręczeń zastępczych.
46. Wezwania w k.p.a.
Wezwanie jest szczególnego rodzaju pismem procesowym, sformalizowanym, a jego wykonanie zastrzeżone jest przymusem. Pełni funkcję porządkową, dyscyplinującą. Wezwanie służy po to, aby postępowanie toczyło się względnie planowo. Ma ono zazwyczaj postać pisemną, ale może być wyrażony w formie telegramu, telefonicznie - jednak organ musi mieć pewność że dotarło ono do obywatela.
Obligatoryjne elementy wezwania:
a) oznaczenie organu wzywającego - nazwa i adres
b) dane wzywanego - imię, nazwisko, adres
c) wskazanie, w jakim celu zostaje wezwany
- w jakiej sprawie - krótki opis
- w jakim charakterze - świadka, biegłego, strony
- w jakim celu - złożenie zeznania, zapoznania się z opinią biegłego
d) wskazanie, czy stawienie ma być osobiste, czy przez pełnomocnika, czy ma też złożyć wyjaśnienia na piśmie
e) termin do którego wezwanie powinno być wypełnione 0 dzień, godzina, miejsce stawienia się wezwanego lub pełnomocnika
f) pouczenie o skutkach prawnych w przypadku nie zastosowania się do wezwania.
Ograniczenia w osobistym stawieniu się na wezwanie:
a) ograniczenie terytorialne - do osobistego stawienia się, wezwany jest zobowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje lub przebywa
b) ograniczenia osobiste - mogą być one spowodowane chorobą, kalectwem
c) ograniczenia zawodowe - wówczas wezwanie należy uzgodnić z przełożonym wzywanego.
47. Zasady udostępniania akt.
Udostępnianie akt - jest realizacją zasady czynnego udziału stron w postępowaniu. Strona w każdym czasie może zażądać wglądu w akta i organ nie może jej tego odmówić. Akta przegląda się w siedzibie organu. W czasie przeglądania można robić notatki, odpisy, wyciągi. Jeśli sporządza się odpis to organ musi go uwierzytelnić.
Organ ma obowiązek udostępniania akt za wyjątkiem:
a) akt objętych tajemnicą państwową; tajemnica państwowa to rodzaj informacji, której nieuprawnione ujawnienie może spowodować istotne zagrożenie dla podstawowych interesów RP dotyczących porządku publicznego, obronności, bezpieczeństwa, stosunków międzynarodowych lub gospodarczych państwa
b) akt, które organ wyłączył ze względu na ważny interes państwowy; ważny interes państwowy to termin nieostry, jest znaczeniowo większy od ważnego interesu społecznego i od interesu państwowego, w razie wątpliwości należy akta udostępnić. Odmowa udostępnienia akt następuje w drodze postanowienia na które służy zażalenie.
48. Różnica pomiędzy protokołem a adnotacją.
Protokół - sporządza się z każdej mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Okoliczności istotne mają wartość dowodową jedynie gdy utrwalono je w formie protokołu. Z treści protokołu powinno wynikać kto, kiedy, gdzie i jakich okoliczności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w rezultacie tych czynności ustalono i jaki uwagi zgłosiły obecne osoby. Protokół powinien być odczytany wszystkim uczestnikom czynności co jest procesową formą kontroli. Rzetelne sporządzenie protokołu służy realizacji zasady dochodzenia prawdy materialnej.
Adnotacja - to krótka notatka służbowa, uwaga sporządzona przez pracownika organu bez zachowania określonej formy. Można dokonać jej na podaniu wniesionym przez stronę. Organ ma obowiązek utrwalić w formie adnotacji w aktach sprawy przyczyny odstąpienia od zasady ogólnej czynnego udziału strony w postępowaniu.
49. Terminy w k.p.a.
Termin - to odcinek czasu przeznaczony do załatwienia sprawy lub dokonania czynności procesowej (urzędowej).
Ze względu za źródło terminy dzielimy na:
- terminy ustawowe, np. 14 dni do wniesienia odwołania od decyzji
- terminy urzędowe, np. organizujące rok akademicki
Ze względu na skutki prawne, terminy dzielimy na:
- terminy prekluzyjne (zawite, są przywracane)
- terminy instrukcyjne
Terminy prekluzyjne:
a) to terminy ustawowe
b) mogą być terminami urzędowymi jeśli przepis zezwala organom na ustanowienie takiego terminu
c) czynność dokonana po terminie prekluzyjnym nie wywołuje skutków prawnych (ale nie możemy mówić, że jest nieważna!!!)
d) ponieważ w postępowaniu administracyjnym nie występuje przymus adwokacki, przepisy kpa przewidują możliwość przywrócenia terminu prekluzyjnego
e) w przypadku niedotrzymania terminu prekluzyjnego strona wnosi podanie o jego przywrócenie; w podaniu należy uprawdopodobnić, że niedotrzymanie terminu nastąpiło bez winy strony; wraz z podaniem należy dopełnić czynności do której była zobowiązana. Podanie należy wnieść do organu właściwego do załatwienia sprawy.
Organ w drodze postanowienia przywraca bądź odmawia przywrócenia terminu, na to postanowienie służy zażalenie, a w konsekwencji skarga do sądu administracyjnego
f) terminy zawite SA terminami nie przywracanymi
g) terminy wyznacza się w dniach, tygodniach, miesiącach i latach.
50. Instytucja przywrócenia terminu w k.p.a.
Z zasady czynność dokonywana po upływie terminu jest prawnie bezskuteczna. Wyjątkowo jednak termin może być przywrócony, gdy jego niezachowanie nastąpiło bez winy osoby zainteresowanej. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, dopełniając jednocześnie czynności dla której określany był termin.
Warunki przywrócenia terminu:
a) brak winy po stronie zainteresowanego
b) uprawdopodobnienie, że uchybienie nastąpiło bez winy zainteresowanego - jest to środek zastępczy dowodu o znaczeniu ścisłym, a więc środek nie dający pewności, lecz jedynie wiarygodności twierdzenia o danym fakcie
c) wniesienie podania (prośby) o przywrócenie terminu w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia - przyczyna uchybienia musi wystąpić przed upływem określonego terminu, zaś złożenie prośby o przywrócenie terminu w okresie 7 dni od ustania tej przyczyny - przywrócenie 7- dniowego terminu jest niedopuszczalne, tzn. że nie można przywracać terminu do złożenia prośby o przywrócenie terminu.
d) równoczesne dopełnienie czynności dla której termin był określany (np. należy wnieść odwołanie, gdy nastąpiło uchybienie terminu do wniesienia tego środka prawnego).
Właściwy w sprawie organ w wyniku rozpatrzenia prośby wydaje postanowienie o przywrócenie bądź odmowie przywrócenia terminu. W razie odmowy służy zainteresowanemu zażalenie.
Prośbę o przywrócenie terminu rozpatruje organ właściwy do rozpatrzenia odwołania (to samo dotyczy zażalenia). Jego decyzja jest ostateczna. Na postanowienia kończące postępowanie przysługuje skarga do NSA. Skutkiem prawnym przywrócenia terminu jest traktowanie czynności, dla której termin był określony, jako dochowanej w terminie.
51. Środki dyscyplinujące przebieg postępowania.
Należą tutaj przede wszystkim terminy ustanowione dla organu administracyjnego oraz dla stron i innych uczestników postępowania, a także środki przymusu, stosowane wobec stron i uczestników postępowania.
52. Wszczęcie postępowania - sposoby wszczęcia postępowania.
Sposoby wszczęcia postępowania.
Postępowanie może być wszczęte:
1) z urzędu
a) przez organ administracyjny bez żądania strony
b) przez organ administracyjny, w której wpis wymaga wniosku strony, ze względu na ważny interes strony, w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umarza się
2) na wniosek
a) na żądanie strony
b) na żądanie prokuratora - w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem
c) na żądanie RPO - jak w przypadku prokuratora
d) na żądanie organizacji społecznej - jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny.
O tym kiedy postępowanie administracyjne można wszcząć z urzędu, a kiedy tylko na wniosek, stanowią przepisy prawa materialnego, a więc przepisy pozakodeksowe.
Ogólnie - jeżeli nakładamy obowiązek prawny, przepisy prawa pozwalają albo nakazują wszczęcie postępowania administracyjnego z urzędu, a gdy zaś chodzi o przyznanie uprawnień stronie z reguły wymagany jest wniosek strony (żądanie).
53. Data i forma wszczęcia postępowania.
Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. Kodeks nie reguluje daty wszczęcia postępowania z urzędu. Uważa się, że wszczęcie z urzędu następuje z chwilą podjęcia pierwszej czynności procesowej przez organ administracyjny wobec strony (najczęściej zawiadomienie wszystkich osób będących stronami w sprawie o wszczęciu postępowania).
54. Pojęcie i wymogi formalne podania.
Podanie - żądanie wszczęcia postępowania oraz inne żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia. Podaniem nie jest skarga ani wniosek.
Forma - podania mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie, lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu. Nie przewiduje się składania podania telefonicznie.
Treść - podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonych w przepisach szczególnych (np. podanie o wywłaszczenie nieruchomości powinno wskazać nieruchomość z oznaczeniem księgi wieczystej celu publicznego, od którego realizacji nieruchomość jest niezbędna, powierzchnię nieruchomości i dalsze dane).
Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez wnoszącego a protokół ponadto przez pracownika który go sporządził. Gdy podanie wnosi osoba, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub protokół podpisuje za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu. Organ administracji publicznej obowiązany jest potwierdzić wniesienie podania jeżeli wnoszący tego żąda.
55. Pozostawienie podania bez rozpoznania.
Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możliwości ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania. Jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie 7 dni z pouczeniem, że nieusunięci tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.
56. Przekazanie podania według właściwości.
Skutki prawne wniesienia podania do organu niewłaściwego w sprawie.
Wniesienie podania do organu niewłaściwego nie pociąga za sobą ujemnych konsekwencji dla wnoszącego , gdyż podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu uważa się za wniesienie z zachowaniem terminu. Jeżeli organ administracji publicznej do którego podanie wniesiono jest niewłaściwy w sprawie, powinien niezwłocznie przekazać je do organu właściwego, zawiadamiając o tym wnoszącego podanie. Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw polegających na załatwieniu przez różne organy, organ administracji publicznej do którego podanie wniesiono, jest zobowiązany rozpoznać sprawę nie należącą do jego właściwości, oraz równoczesne zawiadomienie wnoszącego podanie, że w innych sprawach powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu.
Wnoszącego podanie należy poinformować, że wniesienie podania do właściwego organu w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożenie go w dniu wniesienia pierwszego podania.
57. Pojęcie i przedmiot dowodu.
Dowód - jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględzin. Dowód to środek, za pomocą którego dokonuje się dowodzenia w postępowaniu, a więc stwierdza się prawdziwość twierdzeń o pewnych faktach, będących właśnie przedmiotem dowodu.
Rodzaje środków dowodowych:
a) rzeczowe - oględziny wszelkich przedmiotów, jakie sąd poddaje badaniu celem stwierdzenia prawdziwości pewnych twierdzeń o faktach.
b) osobowe - wszelkie inne dowody, przy których sąd bada fakty za pomocą zeznań osób jak i świadków, biegłych i samych stron procesowych, oraz za pomocą ich pisemnych oświadczeń zawartych w dokumentach. Przesłuchanie stron nie jest dowodem.
58. Uprawdopodobnienie i prawdopodobieństwo.
Organ administracji publicznej jest zobowiązany do wyjaśnienia stanu faktycznego i stanu prawnego sprawy administracyjnej w celu określenia konsekwencji prawnych stosowanej normy prawa administracyjnego w odniesieniu do indywidualnie oznaczonego adresata. W celu wydania rozstrzygnięcia zgodnego z prawem właściwy organ adm. pub. powinien zgodnie z wyrażoną w art. 7 kpa zasadę prawdy obiektywnej, podjąć wszelkie niezbędne kroki zmierzające do wyjaśnienia stanu faktycznego w celu zbadania, czy odpowiada on stanom faktycznym określonym w przepisach prawa materialnego. Zaistnienie takiej sytuacji daje podstawę do wydania decyzji przyznającej stronie określone uprawnienia albo odmowy ich przyznania w sytuacji zaistnienia określonych faktów (decyzje negatywne).
Ustalenia stanu faktycznego dokonuje się w najdłużej trwającej fazie procesu, tj. w fazie postępowania wyjaśniającego, której zasadniczym elementem jest postępowanie dowodowe. Postępowanie to jest jednym z podstawowych etapów stosowania normy prawa materialnego. Świadczą o tym zarówno obszerność regulacji kwestii dowodowych zawartych w rozdziale IV kpa, duży stopień formalizmu, jak i duże zainteresowanie doktryny tym zagadnieniem. Tak szczegółowe ujęcie kwestii dowodowych jest koniecznością, gdyż organ adm. pub. Wydając decyzję powinien być pewny ustaleń faktycznych, na których się oparł, rozstrzygając daną sprawę administracyjną.
Nie zawsze jednak organ podejmując próby ustalenia określonych faktów jest zmuszony stosować się do określonych w rozdziale IV kpa procedur postępowania dowodowego. W niektórych wskazanych w kodeksie przypadkach znajdujemy odstępstwo od tego trybu postępowania. Takimi wyjątkami są uprawdopodobnienie i prawdopodobieństwo.
Uprawdopodobnienie - to środek zastępczy dowodu w znaczeniu ścisłym. Nie daje pewności, lecz wiarygodność twierdzenia o jakimś fakcie. Przepisy prawne ograniczają możliwość stosowania uprawdopodobnienia tylko odnośnie do faktów, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii wpadkowej, a nie rozstrzygnięcia istoty sprawy. Dopuszczalne jest uprawdopodobnienie istnienia okoliczności faktycznych wskazujących na wątpliwości, co do bezstronności pracownika, na brak winy osoby, która uchybiła terminów.
59. Domniemania faktyczne i prawne, fikcje prawne.
Domniemanie faktyczne - wynika z doświadczenia życiowego, związek między danym faktem w doświadczeniu a poszukiwanym ustala się swobodnie na podstawie doświadczenia.
Domniemanie prawne - wynika z przepisu prawa, przyjęcie faktu poszukiwanego na podstawie innego faktu. Można je podzielić na proste, dopuszczające przeciwdowód, domniemania niezbite, które nie dają się obalić przeciwdowodem bo jest on zakazany.
60. Zasady postępowania dowodowego - zasada prawdy obiektywnej, zupełności postępowania dowodowego, swobodnej oceny dowodów.
61. Formy postępowania dowodowego - wykaż różnicę pomiędzy postępowaniem gabinetowym a rozprawą.
Postępowanie gabinetowe - ma zastosowanie wtedy, gdy nie zajdą przesłanki z art. 89 o przeprowadzeniu rozprawy. Postępowanie to jest mniej sformalizowane od rozprawy, obowiązują w nim wszystkie elementy postępowania dowodowego, strona musi mieć czynny udział we wszystkich czynnościach, dominuje zasada pisemności.
Rozprawa - forma postępowania wyjaśniającego, która umożliwia koncentrację w jednym miejscu i czasie wszystkich uczestników postępowania, którzy ustnie i bezpośrednio dokonują poszczególnych czynności procesowych.
62. Zawieszenie postępowania.
Zawieszenie to taki stan postępowania w którym trwa nadal stan zawisłości sprawy, nadal istnieją pozostałe w nim skutki prawno - procesowe, ale tok postępowania ulega zatrzymaniu. Sprawa spoczywa bez biegu i w zasadzie żadne czynności procesowe nie są podejmowane, żadne terminy nie biegną. Po ustaniu przyczyny zawieszenia podejmowane zostaje podjęte na nowo, zawieszenie postępowania nie oznacza jednak bezczynności organu administrującego w sprawie, a jedynie ograniczenie jego działania do kontroli sprawy. Organ administracji publicznej zawiesza postępowanie:
- w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności a nie można umorzyć postępowania
- w razie śmierci przedstawiciela ustawowego
- w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych
- gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.
63. Zagadnienie wstępne jako podstawa zawieszenia postępowania.
Zagadnienie wstępne to zagadnienie materialno - prawne będąc we właściwości innego organu niż tego który rozstrzyga co do istoty mające charakter zagadnienia otwartego, wcześniej nie rozstrzyganego od którego zależy wynik sprawy głównej.
64. Umorzenie postępowania.
Umorzenie obligatoryjne - oznacza że w danej sprawie nie będzie kontynuowane postępowanie i sprawa zostanie umorzona, gdy postępowanie stało się bezprzedmiotowe organ wydaje decyzje o umorzeniu postępowania. Postępowanie może stać się bezprzedmiotowe z przyczyn natury faktycznej (śmierć strony) i prawnej (zmiana przepisu).
Umorzenie fakultatywne - w przypadku kiedy wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym (nierozstrzygnięta co do istoty).
65. Decyzja - pojęcie i charakter prawny.
Decyzja jest oświadczeniem woli organu adm. pub. która rozstrzyga sprawę co do jej istoty, w całości lub w części lub w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. Od decyzji jest zawsze odwołanie, poprzez wydanie decyzji organ załatwia sprawę. Decyzja polega na ustaleniu wiążących konsekwencji normy prawa adm. w odniesieniu do konkretnego adresata. Decyzja ma charakter jednostronności, zewnętrzności, konkretności i indywidualności. Rodzaje decyzji:
- konstytutywne - tworzą na podstawie przepisów prawnych nowe sytuacje prawne (np. pozwolenie na budowę), wywołują one skutki prawne od chwili ich wydania
- deklaratoryjne - nie tworzą i nie zmieniają istniejącego stosunku prawnego, ale potwierdzają istniejące prawa i obowiązki adresatów, (np. przyznanie prawa do emerytury), wywołują skutki prawne od chwili powstania stanu faktycznego
- związane - organ nie ma wyboru co do treści postanowienia, stanowi jedynie o przebiegu postępowania
- uznaniowe - organ ma wybór co do treści rozstrzygnięcia, stanowi podstawę do wydania decyzji (np. uznanie za złe zachowanie)
- z woli adresata - np. zmiana nazwiska
- bez woli adresata - np. powołanie do czynnej służby wojskowej
- decyzje ostateczne i nieostateczne - rozstrzygające merytorycznie w całości lub w części.
66. Elementy podstawowe decyzji.
a) oznaczenie organu administracji publicznej - wiadomo kto wydał decyzję, czy był to organ właściwy (poprzez odciśnięcie pieczęci urzędowej) - obligatoryjne
b) data wydania - ma znaczenie porządkowe, czyli odnosi się do stanu prawnego, jaki istniał w chwili wydania decyzji
c) oznaczenie strony lub stron - umożliwia ocenę, czy decyzja została skierowana do osób będącymi stronami w sprawie - obligatoryjne
d) powołanie podstawy prawnej - przepisy prawa, które determinują treść decyzji (może to być przepis ustawy)
e) rozstrzygnięcie decyzji - organ rozstrzyga o istocie sprawy (np. umarza) - obligatoryjne
f) uzasadnienie faktyczne i prawne - wskazuje się fakty i dowody, wyjaśnienie podstawę prawną
g) pouczenie o środkach prawnych - w jakim trybie służy odwołanie od decyzji
h) podpis z podaniem imienia i nazwiska, stanowiska służbowego, osoby uprawnionej do wydania decyzji (nie może być anonimowo) - obligatoryjne.
67. Rygor natychmiastowej wykonalności.
Jest wyjątkiem od zasady trwałości iż wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji. Może być nadany decyzji nieostatecznej gdy jest to niezbędne ze względu na:
- ochronę zdrowia lub życia ludzkiego
- ważny interes społeczny
- wyjątkowo ważny interes strony
wówczas decyzja ta zyskuje rangę ostatecznej. Wydanie rygoru występuje na dwa sposoby: od razu w decyzji i po wydaniu decyzji w drodze odrębnego postanowienia, na które służy zażalenie.
68. Klauzule dodatkowe decyzji.
a) termin od którego lub do którego decyzja wywołuje skutki prawne
b) warunek - czynność, która może być dokonana w dłuższym okresie czasu
c) zlecenie - czynność, która może być wykonana jednorazowo bądź w krótkim okresie czasu
d) klauzula odwołalności - stwierdzenie wygaśnięcia decyzji w razie niespełnienia warunku zawartego w decyzji
e) natychmiastowej wykonalności
69. Postanowienie - pojęcie i charakter prawny postanowienia.
Postanowienia wydawane są w toku postępowania przez organ adm. pub. Dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Od postanowienia służy zażalenie do sądu administracyjnego. Postanowienie zawiera:
a) oznaczenie organu adm. pub.
b) datę wydania
c) oznaczenie strony lub stron biorących udział
d) powołanie podstawy prawnej
e) rozstrzygnięcie, pouczenie
f) czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego
g) podpis z podaniem imienia i nazwiska, stanowiska służbowego, osoby uprawnionej do jego wydania
Postanowienie, na które służy zażalenie lub skarga do sądu adm. powinno również zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne.
70. Zasady wydawania decyzji w ramach współdziałania organów - zajęcie stanowiska.
71. Rodzaje postanowień.
a) ściśle procesowe - np. wyłączenie pracownika
b) postanowienia procesowe mające wpływ na dalszy bieg postępowania - np. przywrócenie terminu
c) dotyczące istoty sprawy lub uruchamiające skutki materialno prawne - np. odmowa wydania zaświadczenia
72. Ugoda w k.p.a.
W sprawie, w której toczy się postępowanie przed organem adm. pub. strony mogą zawrzeć ugodę, jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa. Ugoda może być zawarta przed organem adm. pub. przed którym toczy się postępowanie w I instancji lub postępowanie odwoławcze do czasu wydania przez organ decyzji. Ugoda jest w formie pisemnej, wymaga zatwierdzenia przez organ. Zatwierdzenie lub odmowa następuje w drodze postanowienia na które służy zażalenie (7 dni od zawarcia ugody).
73. Rektyfikacja decyzji i postanowień - uzupełnienie, sprostowanie, wykładnia decyzji.
Rektyfikacja - usunięcie wad nieistotnych, obejmuje:
a) sprostowanie błędów pisarskich, błędów rachunkowych i inne pomyłki, następuje z urzędu lub na żądanie stron, w każdym czasie w formie postanowienia
b) uzupełnienie decyzji - dotyczy jej rozstrzygnięcia co do możliwości wniesienia środków zastrzeżenia na drodze adm. lub sądowej, powinno być kompletne w ukształtowaniu wyniku sprawy. Na wniosek strony w 14-stu dniach od doręczenia decyzji, uzupełnienie następuje w drodze decyzji uzupełniającej wcześniej wydaną
c) wykładnia treści wyroku - w przypadku wątpliwości co do jej treści zakresu praw i obowiązków nią uregulowanych terminów, w którym powstaje stosunek prawny, wykładnia treści nie może prowadzić do zmiany treści rozstrzygnięcia. Na żądanie strony lub z urzędu organ dokonuje wykładni w drodze postanowienia, które może zostać zaskarżone, a na postanowienie ostateczne służy skarga do NSA.
74. Kontrola rozstrzygnięć w administracyjnym toku instancji - klasyfikacja środków kontroli.
a) ze względu na przedmiot rozstrzygnięcie:
- zwyczajne - służą do rozstrzygnięć nieostatecznych, odwołanie i zażalenie
- nadzwyczajne - służą weryfikacji rozstrzygnięć ostatecznych, np. sprzeciw prokuratora
b) ze względu na wpływ użycia środka na tok instancji:
- dewolutywne - skorzystanie z tego środka skutkuje przeniesieniem kompetencji na inny organ, zwykle wyższego stopnia niż organ rozstrzygający
- niedewolutywne - skorzystanie z tego środka skutkuje rozpoznanie sprawy przez ten organ, który wydał rozstrzygnięcie
c) ze względu na skutki prawne jakie powoduje użycie środka:
- suspensywne - wniesienie go skutkuje wstrzymanie wykonania rozstrzygnięcia , od którego ten środek jest wnoszony
- niesuspensywne - wniesienie go nie skutkuje wstrzymaniem wykonania rozstrzygnięcia
d) ze względu na dopuszczalność danego środka samodzielnie:
- samoistne
- niesamoistne
e) ze względu na wymogi jakie powinien spełniać środek kontroli:
- formalne - mogą być wnoszone tylko przez podmioty, korzystające z określonej legitymacji, w oznaczonym terminie i formie
- nieformalne
f) ze względu na tryb postępowania:
- środki występujące w postępowaniu administracyjnym
- środki stosowane w postępowaniu przed sądem administracyjnym
75. Odwołanie i postępowanie odwoławcze.
Odwołanie jest środkiem prawnym zwyczajnym, samoistnym, formalnym i doskonałym. Stronie oraz formalnym uczestnikom postępowania służy prawo wniesienia odwołania od każdej decyzji nieostatecznej do organu II instancji, za pośrednictwem organu I instancji, który wydał decyzję, w terminie 14 dni od daty jej doręczenia lub ogłoszenia.
Organami właściwymi do rozpoznania odwołania są organy wyższego stopnia. Od decyzji w I instancji przez ministra lub SKO nie służy odwołanie, strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia, wystarczy jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą ustalić inne wymogi, co do treści odwołania.
76. Rozstrzygnięcia zapadające w postępowaniu odwoławczym.
Organ w postępowaniu odwoławczym:
a) utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję - ustalenie przez organ odwoławczy prawidłowości decyzji w I instancji
b) uchyla zaskarżoną decyzję - decyzja kasacyjna połączona ze zwrotem sprawy
c) uchyla zaskarżoną decyzję o orzeka co do istoty sprawy - decyzja reformacyjna
d) uchyla decyzja i umarza postępowanie w I instancji - decyzja kasacyjna bez zwrotu sprawy
e) umarza postępowanie odwoławcze - gdy stało się bezprzedmiotowe lub zostało wniesione skuteczne cofnięcie odwołania
77. Zakaz reformationis in pelus w postępowaniu odwoławczym.
Reformationis in pelus - organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny.
78. Samokontrola w postępowaniu odwoławczym.
Jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ adm. pub. który wydał decyzję uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję. Gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania, organ również wydaje nową decyzję. Instytucja samokontroli umożliwia organowi samokontrolę swej decyzji. Organ również może przekazać sprawę i odwołanie do II instancji (7 dni), jeśli nie zgadza się z całością odwołania.
79. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Od decyzji w I instancji przez ministra lub SKO nie przysługuje. Istnieje możliwość zwrócenia się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie. Strona niezadowolona z decyzji wyżej wymienionych organów wydanej w I instancji może zwrócić się do tego organu, który decyzję wydał, wniosek o ponowne rozpatrzenie. Stosuje się odpowiednie przepisy dotyczące odwołania od decyzji.
80. Zażalenie w k.p.a.
Wnosi się w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia, a gdy zostało ogłoszone ustnie - od dnia ogłoszenia. Stronie służy zażalenie, gdy kodeks tak stanowi. Postanowienie na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postępowania, jednakże organ, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione.
81. Środki kontroli rozstrzygnięć ostatecznych wadliwych.
82. Wznowienie postępowania - przesłanki wznowienia postępowania.
W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie gdy:
a) dowody okazały się fałszywe
b) decyzja ostateczna wydana w wyniku przestępstwa
c) wydanie decyzji przez pracownika, który podlega wyłączeniu
d) naruszenie prawa czynnego udziału
e) ujawnienie nowych dowodów nie znanych organowi, który wydał decyzję
f) naruszenie obowiązku współdziałania organów przy wydaniu decyzji
g) zagadnienia wstępne zostały rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydawaniu decyzji
h) jeśli decyzja wydana została na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostało następnie uchylone
Jeśli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą na podstawie której została wydana decyzja, wznawia się postępowanie, kiedy wadliwe było samo postępowanie.
83. Postępowanie w sprawnie wznowienia postępowania.
Wniesienie podania zobowiązania organ do wszczęcia postępowania, chyba że organ nie jest miejscowo i rzeczowo właściwy, wtedy konieczne jest poinformowanie strony o organie właściwym. Postępowanie wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Organ może ze względu na szczególnie ważny interes strony wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. Organ obowiązany jest uzyskać zgodę strony w toku postępowania, a w razie nieuzyskania umorzyć postępowanie.
84. Stwierdzenie nieważności decyzji - przesłanki stwierdzenia nieważności.
Ta konstrukcja jest właściwa tylko dla procedury adm. Służy usunięciu z obrotu adm. decyzji dotkniętych ciężkimi wadami. Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji:
a) sąd nie był właściwy do wydania decyzji
b) błędna podstawa prawna - rozstrzygnięcie jest inne niż przepis, na które jest to rozstrzygnięcie powołane
c) powaga rzeczy rozstrzygniętej - nie rozstrzyga się dwa razy w tej samej sprawie, druga decyzja wydawana w danej sprawie jest dotknięta wadą
d) skierowana została do osoby nie będącej stroną w sprawie
e) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały
f) jej wykonanie wiąże wywołanie czynu zagrożonego karą
g) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
85. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.
Postępowanie to może być wszczęte na żądanie strony lub z urzędu albo na skutek sprzeciwu prokuratora. Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji adm. Organem właściwym do stwierdzenia nieważności jest organ wyższego stopnia. Wniosek składa się do organu wyższego stopnia, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie do stwierdzenia nieważności decyzji. Jeśli decyzję wydało SKO lub minister to wniosek składa się do tego samego organu. Jeśli nastąpi zbytni upływ czasu bądź nastąpią nieodwracalne skutki to nie stwierdza się nieważności decyzji lecz to iż decyzja została wydana z naruszeniem prawa.
86. Kontrola rozstrzygnięć ostatecznych niewadliwych.
87. Uchylenie lub zmiana decyzji w trybie art. 154 i 155 k.p.a. - odwołalność fakultatywna.
Decyzja nieuprawniająca na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ adm. pub. który ją wydał lub przez organ wyższego stopnia - jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.
Decyzja uprawniająca na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie zmieniona lub uchylona przez organ, który ją wydał lub przez organ wyższego stopnia:
a) za zgodą strony - musi być wyrażona konkretnie w protokole lub na piśmie
b) jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się temu
c) jeżeli przemawia za tym słuszny interes społeczny lub słuszny interes strony
Weryfikacja w tych trybach oznacza, że organ wydaje nową decyzję o treści ZMIENIAM lub UCHYLAM. Decyzja istnieje w obrocie adm. i wiąże do czasu, w którym nie zostanie zweryfikowana przez organ w odpowiednim trybie lub nie upłynie termin na wniesienie odwołania.
88. Uchylenie lub zmiana decyzji w trybie art. 161 k.p.a. - odwołalność subsydiarna.
Minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów państwa. Uprawnienie takie w stosunku do decyzji wydanych przez organy j.s.t. przysługuje także wojewodzie. Stronie służy roszczenie odszkodowawcze za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił decyzję - organ jest tu stroną i sędzią. Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniającą decyzję.
89. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.
Organ adm. pub. który wydał decyzję w I instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja stała się bezprzedmiotowa lub gdy została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełnia tego warunku. Tryb ten nie uchyla ani nie zmienia decyzji, jest to decyzja wydana w I instancji.
90. Opłaty i koszty postępowania.
Ich wysokość powinna być ustalana na poziomie zapewniającym dostęp do postępowania, powinny pokrywać część wydatków na administrację i jednocześnie chronić ją przed wszczynaniem postępowań z błahych powodów. Obciążenia finansowe obejmują: opłaty, koszty, inne należności wynikłe z postępowania.
Opłatami są świadczenia pieniężne pobierane z góry o określonej wysokości jako wynagrodzenie za czynność dokonaną w interesie uczestnika postępowania. Przez opłatę najczęściej rozumie się opłatę skarbową. Jeżeli strona nie wpłaciła należności tytułem opłat i kosztów postępowania, które powinny być uiszczone z góry, organ adm. pub. Prowadzący postępowanie wyznaczy jej termin do wniesienia tych należności nie krótszy niż 7 dni, a dłuższy nić 14 dni. Jeżeli w wyznaczonym terminie należności nie zostaną uiszczone, podanie podlega zwrotowi lub czynność uzależniona od opłaty zostanie zaniechana.
Koszty postępowania to koszty podróż, inne należności świadków i biegłych, stron koszty spowodowane oględzinami oraz koszty doręczenia stronom pism urzędowych. Organ może tu zaliczyć inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy. Wysokość kosztów ustalana jest po zakończeniu postępowania w danej instancji. Jednocześnie z decyzją organ wydaje postanowienie określające wysokość kosztów, osoby obowiązane do ich poniesienia oraz termin i sposób ich zapłaty. Nie uiszczone w terminie podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych. Obowiązuje zasada, że w przypadku wszczęcia postępowania z urzędu, koszty ponosi urząd. Strona ponosi koszty, które wynikły z jej winy oraz takie, które zostały poniesione w jej interesie lub na jej żądanie. Organ może zażądać od strony złożenia zaliczki na pokrycie kosztów postępowania w toku postępowania.