Pedagogika medialna

prof. Wacław Strykowski

mgr Robert Szymc

Literatura:

• Nosal Czesław, Psychologia kompetencji w dobie nowej technologii informacyjnej [w:] Strykowski Wacław, Skrzydlewski Wojciech (red.), Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy, wyd. eMPi², Poznań 2004

• Strykowski Wacław, Kompetencje medialne: pojęcie, obszary, formy kształcenia [w:] Strykowski Wacław, Skrzydlewski Wojciech (red.), Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy, wyd. eMPi², Poznań 2004

• Strykowski Wacław, Pedagogika medialna [w:] Tadeusz Pilch (red.), Encyklopedia Pedagogika XXI w., tom IV. Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2005, 167-170

• Pedagogika medialna jest nauką o mediach.

• Edukacja medialna jest praktyką z zakresie stosowania mediów.

(świadomy i krytyczny odbiór)

• Kompetencje medialne: wiedza, umiejętności i postawy

[wiem, umiem, chcę (motywacja)]

Pedagogika medialna jako nauka

1. Rozumienie terminu: NAUKA

• Ogół wiedzy ludzkiej ułożonej w system zagadnień, wyrażanej w sądach prawdziwych i przypuszczeniach: dyscyplina badawcza odnosząca się do pewnej dziedziny rzeczywistości

• Nauka to system wiedzy naukowej, czyli zespół twierdzeń, hipotez i teorii odnoszących się do określonej dziedziny rzeczywistości - mówimy tu o nauce w sensie rezultatywnym.

• Nauka to czynności, metody i procedury badawcze wykonywane w ramach poszczególnych dyscyplin naukowych przez badaczy w określonych zespołach placówkach badawczych

• Nauka jako nauczanie czyli upowszechnienie wiedzy zdobyte przez poszczególne

2. Przedmiot zainteresowań/badań pedagogiki medialnej

• Pedagogika medialna zajmuje się mediami w ich rolach dydaktycznych i wychowawczych (film, telewizja, komputer, telefon)

• Pedagogika medialna bada więc jak media nauczają, wychowują czyli jak wyposażają ludzi w wiedzę, jak I jakie kształtują umiejętności i w jaki sposób kształtują wartości oraz postawy

3. Zadania pedagogiki medialnej

• Opisuje i analizuje właściwości mediów

• Wyjaśnia oddziaływanie i wpływ mediów

• Bada efektywność mediów w nauczaniu i wychowywaniu

• Podpowiada jak wykorzystywać i stosować media oraz unikać zagrożeń - negatywnego wpływu (formułuje dyrektywy praktycznego działania)

• Konstruuje koncepcje racjonalnego wykorzystywania mediów (np. kształcenie multimedialne)

4. Funkcje pedagogiki medialnej

• Opisowa/ diagnostyczna (jak jest?)

• Wyjaśniająca/ ekspilkacyjna (dlaczego tak jest?)

• Prognostyczna (jak będzie?)

• Praktyczna/techniczna (jak działać, żeby osiągnąć zamierzony cel?)

5. Rodzaje badań nad mediami

• Badania sondażowo- diagnostyczne

• Metoda sondażu diagnostycznego

• Techniki: ankieta, wywiad, obserwacja

• Badania projektowo- weryfikacyjne

• Metoda: eksperyment pedagogiczny naturalny i laboratoryjny

• Techniki: testy

6. Edukacja medialna-praktyka społeczna

• Ogół czynności i procesów polegający na przekazywaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności praktycznych

• Praktyczne kształtowanie kompetencji medialnych (technicznych i kulturowych)

• Kształtowanie świadomego i krytycznego odbioru mediów

7. Cele edukacji medialnej

• Przygotowanie do sprawnego posługiwania się urządzeniami medialnymi (cel techniczny)

• Przygotowanie do świadomego i krytycznego odbioru przekazów medialnych (cel kulturowy)

• Przygotowanie do samodzielnego tworzenia komunikatów medialnych (cel twórczy)

06.03.2013 r.

Pojęcie i klasyfikacja mediów

1. Pojęcie mediów

• Termin media pochodzi od słowa łacińskiego „pomiędzy” oznacza coś, co pośredniczy w przekazaniu informacji pomiędzy nadawcą a odbiorcą

• Media - to różnego rodzaju przedmioty, urządzenia i materiały, a także instytucje (radio, TV), które umożliwiają zdobywanie informacji lub przekazywanie informacji od nadawcy do odbiorców w formie komunikatów skonstruowanych ze słów, obrazów i dźwięków

• Do mediów w szerokim tego słowa znaczeniu zaliczamy, więc wszelkie materiały drukowane i obrazowe, modele, przeźrocza, foliogramy, nagrania magnetofonowe, filmy programy telewizyjne, audycje radiowe, programy wideo, programy komputerowe, programy multimedialne, programy internetowe

• Termin media obejmuje swym zasięgiem takie pojęcia jak: środki dydaktyczne, mass media, środki masowego przekazu, oddziaływania technologie informacyjne

• Mass media, media masowe, środki masowego przekazu, środki masowego oddziaływania- to instytucje oraz urządzenia techniczne służące do (…)

• Multimedia - połączenie wielu mediów, wielu kanałów nadawania i odbioru komunikatów. Cechy:

- wielokołowość - połączenie kodu obrazowego, słownego, akustycznego i działaniowego (dotykowego)

- interaktywność - wzajemne oddziaływanie na siebie obiektów komunikowania

• Technologie informacyjne - zespół urządzeń zaawansowanych technologicznie wykorzystywanych w procesie komunikowania

2. Komponenty medialne

Zakres znaczeniowy terminu media tworzą trzy komponenty:

• Komunikat (przekaz) medialny - zespół przekazywanych informacji, czyli bodźców sensorycznych oddziałujących na odbiorcę

• Nośnik komunikatu z zapisaną informacją - podłoże, na którym zapisane zostały określone informacje, oprogramowanie, materiał dydaktyczny, środek miękki

• Urządzenie umożliwiające przekazywanie komunikatu, a także jego zarejestrowanie: środek przekazu, środek twardy, np. projektoskop , magnetowid z telewizorem, komputer.

3. Podział mediów

• Media proste - stosowane bez udziału urządzeń i energii elektrycznej: modele, układanki, plansze, tablice, podręczniki

• Media złożone (techniczne elektroniczne) - ich stosowanie wymaga urządzeń i energii elektronicznej, mają też dwuelementowy charakter: projektoskop, magnetowidy, foliogramy

• Drukowane, papierowe - słowne, obrazowe, obrazowo-słowne

• Elektroniczne - wizualne, dźwiękowe, audiowizualne, multimedialne

• Media małe, szkolne - będące bezpośrednio w zasięgu nauczyciela

• Media masowe, mass media - prasa, radio, telewizja, Internet

• Wzrokowe, wizualne - oddziałujące na wzrok za pomocą obrazów i tekstów

• Słuchowe, audialne - oddziałujące na słuch za pomocą dźwięków

• Wzrokowo-słuchowe, audiowizualne - oddziałują jednocześnie na wzrok i słuch

• Działaniowe, dotykowe - umożliwiają zdobywanie informacji przez działaniem czynności uczących się

• Multimedialne, multimedia - umożliwiają zdobywanie informacji przez: wzrok, słuch, działanie, oddziałują przez słowo, obraz, dźwięk

• Media : gorące i zimne: podział mediów wprowadzony przez McLuchana

• Gorące: mowa, pismo, druk, radio - angażują jeden zmysł, ale w stopniu wysokim, co nie wymaga od odbiorcy zaangażowanego uczestnictwa

• Zimne: karykatura, telefon, telewizja, angażują więcej zmysłów, ale dostarczają informacji nieprecyzyjnych, niekompletnych, niewymagających od odbiorcy zaangażowania

4. Mediateka - biblioteka mediów, zbiory zasobów informacji zamieszczonych na wszelkiego rodzaju tradycyjnych i cyfrowych nośników wraz z kompletem aparatury do ich ekspozycji

Mediateka - (…)

Ćwiczenia

Dowolne pytania.

www.medialit.org

Omówienie sposobów na uwiarygodnienie komunikatów medialnych na podstawie filmu o firmie Monsanto i GMO

Komunikaty zimne bardziej pobudzają do poszukiwań niż ciepłe

Teorie wpływu oddziaływania i manipulacji

Pojęcie wpływ

• Bezpośrednia reakcja na bodźce

• Długotrwały proces przejawiający się trudno uchwytnych zmianach w różnych sferach osobowości człowieka (w postawach, poglądach, normach i ocenach moralnych i estetycznych)

Rodzaje wpływu (patrz: media w edukacji):

• Natychmiastowy, bezpośredni

• Kumulatywny

• Podświadomy

(Hilda Himmelweit, 1962)

Pojęcie manipulacja

Manipulacja (łac.) w psychologii i socjologii celowo inspirowana interakcja społeczna mająca na celu oszukanie osoby lub grupy ludzi, aby skłonić je do działania sprzecznego z ich dobrem i dobrem społecznym.

Manipulacja jest formą zamierzonego i intencjonalnego wywierania wpływu na osobę lub grupę w taki sposób by nieświadomie i z własnej woli realizowała działanie by zaspokoić cele manipulatora.

Z punktu widzenia etyki manipulacja jest postrzegana jako zachowanie niemoralne. Mimo tego jest ona mediacjach interpersonalnych, kontaktach handlowych i negocjacjach.

Techniki manipulacji

• Tworzenie nastroju chwili przy użyciu bodźców werbalnych, dźwiękowych, obrazowych, zapachowych.

• Zdobywanie sympatii manipulowanego - ingracjacja („wkradanie się w cudze łaski”)

• Odwoływanie się do autorytetów

• Powoływanie się na badania bez podania źródeł

• Wyszukiwanie słabych punktów odbiorcy

Teorie i mechanizmy

- modelowanie (identyfikacja, naśladownictwo)

- katharsis (oczyszczenie)

- znieczulenie (desentyzacja)

- kultywacja

Modelowanie

Modelowanie związane jest z istnieniem modela i obserwatora. W przypadku filmów i programów telewizyjnych modelami się bohaterowie.

Modelowanie polega na uczeniu się poprzez obserwowanie

Można wyróżnić następujące etapy uczenia się obserwacyjnego

1. Zwrócenie uwagi na modela

2. Zapamiętanie tego co się z nim działo w postaci reprezentacji symbolicznej

3. Pobudzenie pobudzenia motywacyjnego (bycie zachęconym do wykonania obserwowanego zachowania)

4. Wykonanie i ćwiczenie danego zachowania

Skuteczność modelowania zależy od wielu czynników i właściwości zawiązanych z odbiorcą, modelem i cechami przekazu medialnego.

Skuteczność mechanizmu modelowanie zależy od właściwości odbiorcy

• Indywidualna podatność na wpływ zewnętrzny

• Poziom jego sprawności, rozwoju umysłowego i doświadczenia

• Podobieństwo odbiorcy do bohatera

Z pośród cech związanych z modelem szczególny wpływ mają:

• Atrakcyjność modela

• Podobieństwo modela do odbiorcy

• Nagradzanie modela

• Skuteczność działań modela

Cechy związane z przekazem medialnym:

• Atrakcyjność komunikatu

• Dostosowanie komunikatu do potrzeb i oczekiwań odbiorcy

Film: „Ekrany śmierci”

Teoria modelowania wpływ natychmiastowy

Cultivation theory (teoria kultywacji) George Gerbner

http://www.youtube.com/watch?v=ylhqasb1chI

http://www.youtube.com/watch?v=wn6phBkcyqk

The Mean Word Syndrome

Opowiadanie historii twarzą w twarz > opowiadanie historii w wersji industrialnej - gazety> telewizja nowy wiek >Internet

Web 2.0 a 3.0 (dostosowywanie się portali do naszych wcześniejszych działań), pozycjonowanie

• Stopniowe budowanie się nastawienia na temat tego jak wygląda świat

• Efekty małe, nie bezpośrednie, ale się kumulują

Paradygmat ograniczonych efektów

Jest to model ograniczonego wpływu działania mediów, powstały w oparciu o badania prowadzone przez Lazarsfelda i jego współpracowników. Studia te podważyły wcześniejsze teorie efektu bezpośredniego opierającego się na behawioryzmie zakładające, że społeczeństwo jest wyizolowane i słabe a media silnie wpływowe. Badania Katza, Lazarsfelda i Berelsona oraz innych uczonych wykazały znacznie mniejszy wpływ środków masowej komunikacji , który jest ograniczony przez takie czynniki jak selektywność uwagi , postrzegania i reagowania, które zależą od zmiennych sytuacyjnych i indywidualnych np. wiek , sytuacja rodzinna. Uważali że wpływ na podejmowane decyzje ma przede wszystkim grupa pierwotna, będąca dla niej siecią informacyjna i źródłem nacisku społecznego. Podkreślają wagę kontaktów interpersonalnych w procesie komunikowania, mediom masowym zaś przypisywali słabość i pośredni wpływ. (źródło)

Mainsteaming - główny nurt myślenia, homogenizacja

Resonanace - zbieżność miedzy

Wpływ Reklamy, Gier

3.04.2013

Funkcje mediów (możliwości mediów):

f. informacyjna - przekazuje informację natychmiast, bezpośrednio, na bieżąco (on - line) , dostarcza informację w czasie i przestrzeni, udostępnia obiekty i procesy niedostępne w bezpośredniej obserwacji (tylko film to może pokazać, np. 1895 - wyjście robotników)

f. edukacyjna - poznawcza, kształcąca, wychowawcza, umożliwiająca poznawanie świata, dostarczają wiedzy, kształtują poglądy i postawy, kształtują system wartości, umożliwiają kształtowanie umiejętności

f. uczestnicząca - umożliwiają pośrednie, lecz zbliżone do bezpośredniego uczestnictwa w życiu społeczny, artystycznym, politycznym, sportowym, zastępują uczestnictwo bezpośrednie

f. kulturowa - umożliwiają tworzenie dzieł artystycznych i kulturowych, udostępniają dzieła kultury, umożliwiają bezpośrednie uczestnictwo w różnych formach kultury

f. narzędziowa - narzędzia pracy intelektualnej, dokumentują wydarzenia, przeżycia, imprezy, narzędzia przesyłania informacji i komunikowania się

f. zabawowa ludyczna - dostarczają przeżyć emocjonalnych i estetycznych, umożliwiają radosne spędzenie czasu, umożliwiają organizowanie zabawy

Film: „Cud życia”

24.04.13 r.

1. Pojęcie kompetencji

• Kompetencje - zdolność, gotowość podmiotu do wykonywania zadań na oczekiwanym poziomie

• Kompetencje to dyspozycje osoby w zakresie wiedzy, umiejętności, doświadczenia i postaw, pozwalające realizować określone zadania na odpowiednim poziomie

• kompetencje to umiejętności i sprawności niezbędne do skutecznego działania

• Kompetencje to harmonijna kompozycja wiedzy, umiejętności i postaw sprawdzających się w działaniu (wiem, umiem i lubię to robić)

2. Cechy kompetencji

• podmiotowy charakter - kompetencje są dyspozycją, cechą człowieka (osoby)

• zmienność (dynamika) - kompetencje można rozwijać, kształtować, doskonalić

• mierzalność - kompetencje można poddawać pomiarowi, wyróżnia się różne poziomy kompetencji

3. Kompetencje medialne, definicje

• kompetencje - to system funkcjonalny, w obrębie którego zintegrowane są dwie formy myślenia - dyskursywne i intuicyjne oraz związane z nimi dwa rodzaje wiedzy, tj. wiedza deklaratywna i proceduralna (Czesław Nosal)

• kompetencje medialne- to harmonijna wiedzy, rozumienia i wartościowania oraz sprawnego posługiwania się mediami (urządzenia komunikaty) (Wacław Strykowski)

4. Kategorie kompetencji medialnych

• kompetencje o charakterze intelektualno-kulturowym, potrzebne do świadomego i krytycznego odbioru komunikatów medialnych oraz ich tworzenie

• Kompetencje o charakterze techniczno-praktycznym, niezbędne do sprawnego posługiwania się mediami jako narzędziami do pracy, komunikowania się i uczenia

5. Obszary kompetencji medialnych

• kompetencje z zakresu teorii mediów

• kompetencje dotyczące języka mediów

• kompetencje dotyczące mechanizmów odbioru i oddziaływania mediów

• kompetencje dotyczące stosowania mediów

• kompetencje dotyczące tworzenia komunikatów medialnych

• kompetencje obejmujące prawne posługiwanie się urządzeniami medialnymi

Tematyka

Pedagogika medialna jako nauka, dyscyplina (teoria)

Edukacja medialna (praktyka)

Pojęcie i klasyfikacja mediów

Teorie i mechanizmu wpływu oddziaływania i manipulacji

Pojęcie i rodzaje reklamy

Pojęcie i obszary kompetencji

Zagadnienia na egzamin:

1. Pedagogika medialna jako nauka (dyscyplina naukowa, jako teoria)

2. Edukacja medialna (jako praktyka)

3. Pojęcie i klasyfikacja mediów

4. Teorie wpływu oddziaływania i manipulacji (mechanizm modelowania, mechanizm kultywacji)

5. Funkcje mediów

6. Pojęcie i rodzaje reklamy

7. Pojęcie i obszary kompetencji medialnych

Pytania zamknięte (wielokrotnego wyboru) (dominować będą) i otwarte

Po za programem

Prezentacja Michała i Darka

Google adwords

Page rang (algorytm)

Eye tracking

Reklama informacja połączona z komunikatem perswazyjnym. Zazwyczaj ma na celu skłonienie do nabycia lub korzystania z określonych towarów czy usług, popierania określonych spraw lub idei (np. promowanie marki).

Reklama jest wszelką płatną formą nieosobowego przedstawiania i popierania produktów, usług oraz idei przez określonego nadawcę.
Wyróżniamy wiele rodzajów reklam. Z punktu widzenia celów strategicznych przedsiębiorstwa wyróżnia się następujące reklamy:
• reklama informacyjna, zwracająca uwagę na korzyści, jakie osiągną nabywcy kupując reklamowany produkt lub usługę;
• reklama przypominająca, o istnieniu produktu i jego wzmocnionych korzyściach;
• reklama wspierająca, stosowana dla przedstawienia punktu widzenia w sprawach kontrowersyjnych dla środowiska nabywców i zweryfikowania niewłaściwego odbioru działań przedsiębiorstwa;
• reklama osłonowa, wykorzystująca sprawdzoną markę pewnych produktów do wprowadzenia na rynek nowych wyrobów, tej samej marki, dla przeniesienia przez nabywców postrzeganych wartości marki na nowe produkty;
• reklama ukierunkowana, kierująca nabywców do miejsc sprzedaży, w których znajduje się oferowany produkt lub usługa,
• reklama profesjonalna, skierowana do ludzi wolnych zawodów (adwokaci, lekarze, doradcy finansowi itp.)
• reklama porównawcza, służąca do porównywania cech i walorów własnych produktów z innymi wyrobami,
• reklama konkurencyjna, wykazująca wyróżniające się walory produktu spośród wyrobów konkurentów;
• reklama firmy, bezpośrednio powiązana z public relations, której celem jest poinformowanie klientów, udziałowców, pracowników i społeczność lokalną o działaniach podejmowanych przez firmę dla przyjaznego ułożenia stosunków z otoczeniem
• reklama agresywna, zmierzająca do wywarcia niezwykle silnego wrażenia dla skłonienia nabywców do szybkiego działania;
• reklama prestiżowa, podkreślająca szczególne znaczenie produktów oraz ich unikalność z przeznaczeniem dla najbardziej wybrednych nabywców;
• reklama defensywna, mająca na celu przeciwstawienie się reklamie konkurentów.

Stosowana jest także: reklama finansowa, prowadzona przez instytucje finansowe (banki, agencje ubezpieczeniowe, fundusze powiernicze) mająca na celu promowanie nowych ofert i zdobywanie nowych rynków finansowych oraz reklama charytatywna, stosowana najczęściej przez rząd, instytucje opiekuńcze i media dla wspierania działań związanych ze zbieraniem pieniędzy czy darów na cele popierane przez społeczeństwo.

Pod względem adresatów wyróżnia się:
1. reklamę konsumencką, kierowaną bezpośrednio do końcowych nabywców towarów i usług,
2. reklamę przemysłową, adresowaną do firm produkcyjnych i odbiorców hurtowych oraz detalicznych,
3. reklamę detalistów, stosowaną w miejscach detalicznej sprzedaży,
4. reklamę instytucjonalną, skierowaną do instytucji społecznych, administracyjnych itp.

Według rodzaju stosowanych środków przekazu występuje: reklama prasowa, pocztowa, uliczna i drogowa, radiowa, telewizyjna, kinowa oraz internetowa.

Przy znaczniejszych kampaniach reklamowych wykorzystywanych jest kilka rodzajów

reklamy zgodnych z kryteriami celów, produktów i adresatów.

Na szczególną uwagę zasługuje reklama podprogowa, czyli lęk przed manipulowaniem naszą psychiką z pominięciem świadomości.
Na czym więc polega siła sugestii podprogowej?

Postrzeganiem podprogowe jest postrzeganiem tych bodźców, które są zbyt słabe lub zbyt krótkotrwałe. Nasz umysł odbiera wtedy informacje, mimo, iż nie jesteśmy tego świadomi. (...) Sugestia podprogowa jest wbrew pozorom dość skuteczna - m.in. właśnie z tego powodu nie wolno jej wykorzystywać w mediach (w reklamach).

Rodzaje reklamy ze względu na treść

• reklama podprogowa

• oddziaływanie na mózg informacji bez jego świadomości ich spostrzegania.

• reklama informacyjna

• reklama przypominająca

• reklama wspierająca

• reklama stabilizująca

• reklama ukryta

• Kryptoreklama - ukryta działalność reklamowa wiążąca się z uzyskaniem przez dziennikarza bądź redakcję korzyści majątkowej lub osobistej od osoby bądź przedsiębiorstwa dążących do zamieszczenia przekazu reklamy sprawiającego wrażenie obiektywnej, redakcyjnej informacji.

• reklama wprowadzająca w błąd

• Reklama wprowadzająca w błąd to rodzaj reklamy, który wywołuje mylne wrażenie, co do pochodzenia towaru, wartości czy ilości. Powoduje, że powstałe na jej podstawie wyobrażenia nie są zgodne ze stanem rzeczywistym.

• reklama uciążliwa

• Reklama uciążliwa, polega na ingerowaniu w sferę prywatności potencjalnych odbiorców w miejscach publicznych przez nagabywanie, przesyłanie niezamówionych towarów, nadużywanie technicznych środków przekazu.

Rodzaje reklamy ze względu na media

• reklama internetowa

• reklama telewizyjna

• reklama prasowa

• reklama radiowa

• billboard (reklama)

• reklama tranzytowa

• reklama mobilna

• reklama ambientowa

• Reklama zewnętrzna

• spam

TEORIA KULTYWACJI- twórca: George Gerbner. Im więcej czasu odbiorcy spędzają przed TV, tym w większym stopniu ich obraz świata odpowiada obrazowi rozpowszechnianemu przez media. TV kształtuje stereotypowy obraz świata we wszystkich sferach, m.in. Życia rodzinnego, ról społecznych. (źródło)

TEORIA DWUETAPOWEGO PRZEPŁYWU INFORMACJI- Elih Katz, Paul Lazarsfeld. To nie media wpływają na nasze zachowania, a inni ludzie. Media jedynie dostarczają istotnych bodźców, stawiają pytania, przedstawiają możliwości. Informacje docierają do tzw. NIEFORMALNYCH PRZYWÓDCÓW OPINII, a dopiero od nich do pozostałych członków zbiorowości. (źródło)

---