Ekonomia Wykłady

Książka - Podstawy ekonomi R. Milewski

Ekonomia - nauka o procesach gospodarczych:

- Przedmiotem zainteresowania ekonomi jest gospodarowanie (zarządzanie zasobami).

- pokazuje w jaki sposób ludzie działając w różnych warunkach społeczno gospodarczych korzystają z ograniczonych zasobów, jak ich używają do prowadzenia działalności gospodarczej.

Funkcje Ekonomi:

- poznawcza (opisowa) dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach gospodarki , o rządzących nimi prawidłowościach, o ich przyczynach i skutkach

- aplikacyjna - jej ustalenia i wynikające z nich wnioski dostarczają wskazówek przydatnych w działalności gospodarczej.

W rozważaniach ekonomicznych można napotkać sądy:

- pozytywne - badacz rzeczywistości społeczno gospodarcze odwołując się do faktów, stara się w sposób maksymalnie bezstronny, przy użyciu naukowych metod wyjaśnić prawidłowości dotyczące tej rzeczywistości

- normatywne - badacz wyraża swoje przekonania i formułuje zalecenia oparte na subiektywnym wartościowaniu zjawisk.

Działy ekonomii:

Mikroekonomia - bada przede wszystkim poszczególne elementy tworzące gospodarkę tj. Gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, sektory i gałęzie (branże) gospodarki, rynki określonych produktów itp.

Makroekonomia - zajmuje sie analiza gospodarki, jako całości, zajmuje się przede wszystkim badaniem wielkości agregatowych, czyli wielkości dotyczących całej gospodarki)

Potrzeba - stan braku czegoś, oraz dążenie do jego zaspokojenia = z wytyczeniem określonego celu działania

Podstawowe cechy właściwe wszystkim potrzebą

- są obiektywne

- nieograniczone pod względem rodzajów ulegają rozwojowi, tworzą się nowe wraz z rozwojem cywilizacji

- ograniczone w swojej pojemności w danym czasie czyli w miarę ich zaspokojenia słabnie ich intensywność odczuwania

- substytucyjne - możliwe do zaspokojenia różnymi dobrami (substytutami czyli mięso-ryba)

- Komplementarne - uzupełniają się np. samochód paliwo w transporcie

- Mają charakter społeczny i ziemny historycznie, czyli zmieniają sie w czasie i przestrzeni pod wpływem uwarunkowań społecznych i zwrotnie oddziaływają na przemiany tych uwarunkowań.

- stale się odradzają

Potrzeby - podział:

- pierwotne (podstawowe, biologiczne, wtórne (wyższe)

- materialne , niematerialne

- indywidualne, społeczne

Środki zaspokajania potrzeb dzielimy na materialne i niematerialne.

- Środki materialne obejmują naturalne zasoby przyrody oraz rzeczy będące wynikiem działalności człowieka.

- Środki niematerialne np. przekazywanie wiedzy i informacji, dostarczanie rozrywek

Środki zaspokajania potrzeb ludzkich nazywamy dobrami.

Dobra gospodarcze (produkty) są efektem działalności gospodarczej człowieka

Dobra dzielimy na:

- konsumpcyjne - mogą zaspokoić potrzeby gospodarcze w sposób bezpośredni (Tv, mięso itd.)

- Produkcyjne (środki produkcji) - służą di wytworzenia innych dóbr (budynki, maszyny, surowce...)

Produkt - jest synonimem szerszego pojęcia efektywności działalności gospodarczych. W tym sensie wszelkie dobra...........

Praca Ziemia Kapitał

Kapitał - obejmuje potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej budynki, maszyny, urządzenia, (które możemy określić, jako kapitał fizyczny) oraz różnego typu środki pieniężne papiery wartościowe takie jak akcje i obligacje

Podział - określony udział ludzi (gospodarstw domowych) przedsiębiorczych

Wymiana - całokształt aktów kupna sprzedaży dóbr

Konsumpcja - akt zaspokojenia potrzeb

W procesie gospodarowania podmiotem działalności są ludzie. Są oni zwykle odpowiednio zorganizowani i tworzą podmioty gospodarcze.

Podmiot gospodarczy (podmiot gospodarujący) - każdy aktywny uczestnik procesu gospodarowania

Gospodarka nakazowa to gospodarka, w której procesy gospodarcze regulowane są głównie za pomocą różnego typu nakazów zakazów i dyrektyw wydawanych przez biurokracje ( zwłaszcza szczebla centralnego)

Gospodarka rynkowa - to gospodarka, w której zasadniczym regulatorem procesów gospodarczych jest samoczynnie działający rynek czy też mechanizm rynkowy

Koszt alternatywny można wyrazić w wartości najbardziej cennego alternatywnego warunku wykorzystania zasobów

Krzywa transformacji (krzywa możliwości produkcji) jest graficznym przedstawieniem różnych kombinacji dwóch produktów, które mogą być wytworzone przez poszczególne podmioty gospodarcze lub jakiś kraj, - gdy wszystkie zasoby pracy ziemi i kapitału oraz technologie produkcji są w pełni wykorzystane.

Możliwość produkcji dóbr wojskowych i cywilnych

a) Kombinacja nieosiągalna (nieefektywna) - w krótkim czasie

b) kombinacje osiągalne w długim okresie

Rys

Ad a) N - nieosiągalne (można opracować nową technologie więcej zasobów, aby to było efektywne)

Rachunek ekonomiczny - porównanie uzyskiwanych w danej działalności gospodarczej efektów (np. Dochodów) z ponoszonymi w związku z tą działalnością nakładami (np. Wydatkami) w celu wybrania możliwie najlepszych (najbardziej efektywnych ekonomicznie) wariantów.

Zasady racjonalnego gospodarowania (zasada gospodarczości) może być ujmowana, jako:

- zasada największego efektu przy danym nakładzie środków

- zasada najmniejszego nakładu środków do osiągnięcia danego efektu.

Cechy praw ekonomicznych:

- niektóre prawa ekonomiczne działają tylko w ściśle określonych warunkach inne zaś wydają się mieć charakter uniwersalny

- prawa Ekonomiczne maja charakter prawidłowości typu statycznego i....

-prawa ekonomiczne działają obiektywnie

Teorie ekonomiczne powstają przez łączenie praw ekonomicznych w zwarte ze sobą logiczne systemy.

Prawa Ekonomii - formułowane są w drodze ustalenia istotnych (koniecznych) stale powtarzających się związków i zależności między kategoriami ekonomicznymi

Ekonomia tworzy pewne abstrakcyjne pojęcia.......

Różnica

Zbadane

Prawa Prawa

Ekonomiczne ekonomii

Wykryte

Modele Ekonomiczne

Można wyodrębnić modele:

- mikroekonomiczne

- makroekonomiczne

Modele ekonomiczne mogą być prezentowane w postaci:

- układów równań matematycznych

- wykresów

- zwięzłej niesformalizowanej ekspozycji słownej kluczowych cech i zależności charakteryzujących określoną rzeczywistość

Wśród zmiennych występujących w modelach ekonomicznych można wyodrębnić grupy:

- zasoby?? - Przedstawiają wartości pewnych wielkości ekonomicznych w danym momencie

- strumienie?? - Wyrażają wartości pewnych wielkości ekonomicznych w jakimś okresie

Tekst ze zdienć

1. Pojęcie i funkcjie rynku, klasyfikacja rynków

Rynek - całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, w jakich one przebiegają

Rynki można sklasyfikować - według różnych kryteriów podziału:

1. Według przedmiotu obrotu - możemy wyróżnić:

- rynek dóbr (towarów i usług) konsumpcyjnych,

- rynek czynników produkcji (ziemi, pracy i kapitału)

2. Według zasięgu geograficznego możemy rozróżnić:

- rynek lokalny, regionalny, krajowy

- rynek międzynarodowy, światowy

3. W zależności od sytuacji rynkowej - możemy mówić o:

- rynku sprzedawcy (producenta)

- rynku nabywcy (konsumenta)

4. W zależności od stopnie jednorodności przedmiotu transakcji - możemy wyróżnić:

- rynek homogeniczny (jednorodny), np. rynek ropy, rynek parzenicy,

- rynek heterogeniczny, np. rynek pracy - występują na mim różne zawody

5. W zależności od stopnia wyrównania się ceny - wyróżniamy:

- rynek doskonały

- rynek niedoskonały

PODZIAŁ RYNKÓW ZE WZGLĘDU NA JEDO FORMĘ

Rynek doskonały - charakteryzuje się spełnieniem następujących warunków:

- rozproszenie po stronie popytu i podaży - każdy z podmiotów dysponuje jednakową siłą ekonomiczną i jest ich bardzo dużo, w rezultacie żaden z podmiotów nie może wpływać na kształtowanie się cen.

- Brak barier wejścia na rynek - wszystkie zasoby są w pełni mobilne, łatwo jest zmienić zastosowanie zasobów

- przejrzystość (transparencja) - sprzedający oraz kupujący dysponują pełnymi informacjami towarach i warunkach zawierania transakcji

- jednorodność dóbr - dobra o tym samym przeznaczeniu mają jednakowe cechy fizyczne i są przestrzegane przez nabywców, jako jednakowe, niezależnie od tego, jaki producent je wytworzył.

Rynek monopolistyczny - oznacza sytuację, w której występuje jedno przedsiębiorstwo mające wyłączność produkcji i zbytu jakiegoś towaru.

Przedsiębiorstwo monopolistyczne kontroluje, więc w pełni sytuację rynkową, ma możliwość ustalania rozmiarów podaży i cen (jest ono dawcą ceny)

2. POPYT I OKREŚLAJĄCE GO CZYNNIKI

Popyt - złożona odwrotna relacja między ceną dobra a jego ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym odcinku czasu, przy założeniu, że wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuację rynkową pozostają bez zmiany

Rozmiary popytu na dane dobro - ilość tego dobra, jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i w określonym czasie.

Popyt efektywny - to taki popyt, przy którym chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem odpowiedniego ekwiwalentu.

Popyt potencjalny - oznacza pragnienie nabycia określonego dobra niepoparte możliwościami dochodowymi (w przypadku poprawy sytuacji dochodowej nabywcy popyt potencjalny może się przekształcić w popyt efektywny)

Popyt w pojęciu mikroekonomicznym:

- Popyt indywidualny wyraża wielkość popytu ze strony konkretnego, pojedynczego podmiotu gospodarczego na określony towar, przy różnych możliwych jego cenach

- popyt rynkowy będący sumą popytów indywidualnych, obrazuje wielkość popytu wszystkich podmiotów gospodarczych na określony towar, przy różnych jego cenach

Popyt można podzielić ze względu na motywację nabywców na trzy kategorie:

- funkcjonalny - wynika z cech jakościowych danego dobra - jest funkcją jego wartości użytkowej

- niefunkcjonalny - wynika z oddziaływania tzw. Efektów zewnętrznych na użyteczność - użyteczność danego dobra może się zmieniać w zależności od zachowania sie innych konsumentów

- spekulacyjny - wiąże się z oczekiwaniami, co do kształtowania się cen w przyszłości

Popyt jest funkcją wielu zmiennych:

1. Cena

2. Czynniki pozacenowe:

-dochody nabywców, poziom zamożności,

- ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych,

- oczekiwane zmiany sytuacji rynkowej,

- gusty i preferencje nabywców,

- zmiana liczby i struktury ludności (czynniki demograficzne)

- warunki klimatyczne, pory roku

- miejsca zamieszkania,

- reklama, marketing

Jeżeli chcemy uchwycić związki między zmianami popytu a zmianami tylko jednego z czynników, stosujemy klauzulę ceteris paribus.

Popyt a cena

Rys.1 Typowa krzywa popytu

Prawo popytu rynkowego - wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza sie ceteris paribus popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt wzrasta.

Zależność między popytem a ceną jest na ogół zależnością odwrotna.

Wzrost ceny powoduje spadek popytu, spadek ceny powoduje wzrost popytu.

Rys.2 Nietypowe krzywe popytu

Popyt doskonale nieelastyczny albo sztywny(rys. 2a) - nie reaguje na zmianę ceny. Dotyczy dóbr, które zaspokajają niezbędne potrzeby i nie mają substytutów: trumny, sól, niektóre lekarstwa.

Popyt doskonale elastyczny (rys. 2b) - przy cenie c1 wyznaczonej przez rynek dane przedsiębiorstwo może zrealizować całą swoją produkcję. Przy wyższej cenie przedsiębiorstwo nie realizuje ani jednej jednostki.

Zmiany popytu i zmiany ceny mogą być jednokierunkowe - popyt zachowuje się, więc nietypowo, paradoksalnie (rys2c):

Paradoks Veblena - dotyczy popytu na dobra prestiżowe, których konsumpcja zaspokaja potrzebę demonstracji statusu materialnego nabywcy. Powoduje to wzrost popytu wraz ze wzrostem ceny tych dóbr.

Paradoks Giffena - dotyczy dóbr podrzędnych, których udział w ogólnych wydatkach jest wysoki. Wzrost cen tych dóbr powoduje spadek dochodów realnych; implikuje to wzrost popytu na te dobra, gdyż mimo wzrostu ceny dalej są one relatywnie tańsze.

Paradoks Spekulacyjny - wiąże się z oczekiwaniami, co do kształtowania się cen w przyszłości. Jeżeli panuje przekonanie, że cena w przyszłości nadal będzie rosła, to popyt rośnie mimo wzrostu ceny (i na odwrót).

Rys.3. Wpływ zmiany dochodu na rozmiary popytu

Związek miedzy zmianami popytu a zmianami dochodu - jest to relacja jednokierunkowa, tzn. wzrost dochodu powoduje wzrost popytu, a spadek dochodu powoduje spadek popytu.

Ceny dóbr substytucyjnych lub komplementarnych

Dobra substytucyjne - dobra zastępujące się w zaspokajaniu określonej potrzeby.

Wzrost ceny jednego z substytutów podnosi popyt na drugi, który w tej sytuacji staje się relatywnie tańszy. Na przykład wzrost ceny masła spowoduje wzrost popytu na margarynę.

Dobra komplementarne - dobra uzupełniające się w zaspokajaniu określonej potrzeby.

Wzrost ceny danego dobra, powodujący spadek popytu na to dobro, implikuje spadek popytu na dobro komplementarne. Na przykład wzrost cen samochodów spowoduje spadek popytu na benzynę.

3. PODAŻ I OKREŚLAJĄCE JĄ CZYNNIKI

Podaż - złożona relacja między ilością dobra, którą producenci są skłonni oferować w danym odcinku czasu, a ceną, przy założeniu, że inne zjawiska na rynku ni ulegną zmianie.

Rozmiar podaży danego dobra - ilość tego dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie.

Podaż w ujęciu mikroekonomicznym:

Podaż indywidualna - podaż określonego dobra ze strony określonego jego producenta;

Podaż rynkowa - podaż danego dobra ze strony wszystkich jego producentów.

Podaż a cena

Rys.4. Typowa krzywa podaży

Podaż i cena zmieniają sie w jednakowym kierunku.

Wzrost ceny powoduje ceteris paribus wzrost podaży, spadek ceny - zmniejszenie podaży (jest to zależność dodatnia).

Rys.5. Zmiana kosztów produkcji a położenie krzywej podaży

Do najważniejszych czynników pozacenowych należą m.in.:

- ceny czynników produkcji,

- technologia,

- podatki,

- subsydia,

- przewidywania cen,

- rozmiary importu i eksportu,

- liczba przedsiębiorstw w gałęzi,

- wprowadzenie do eksploatacji realizowanych inwestycji.

4. CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ

Rys.7. Cena równowagi rynkowej

Punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą

podaży wyznacza cenę równowagi

rynkowej(cr), przy której wielkość

popytu jest równa wielkości podaży.

Cena wyższa od ceny równowagi (c1) - przewaga podaży nad popytem - nadwyżka (rynek konsumenta). Konkurencja między sprzedającymi doprowadzi do spadku ceny.

Cena niższa od ceny równowagi (c2) - przewaga popytu nad podażą - niedobór (rynek producenta) Konkurencja między kupującymi, doprowadzi do wzrostu ceny.

Rys.8. Przesuwanie sie krzywej popytu

Przesunięcia krzywej popytu a cena równowagi

Rys.9. Przesuwanie się krzywej podaży

Przesunięcia krzywiej podaży a cena równowagi

---