Okoliczności powstania Mazurka Dąbrowskiego czyli Pieśni legionów polskich- Pieśń powstała po zorganizowaniu przy armii napoleońskiej legionów polskich, których twórcą był generał Henryk Dąbrowski. Autorem tekstu jest Józef Wybicki. Romantyczna koncepcja- narodu i ojczyzny według Mazurka Dąbrowskiego z 1793r. a) Koncepcja narodu- Polacy są zdolni odzyskać wolność, wieżą w skuteczność metody walki zbrojnej. Uwaga!!!- Według czytanej pieśni naród potrafi zwyciężyć zaborców, ale pod warunkiem zgody narodowej. b) koncepcja ojczyzny- Polska istnieć będzie tak długo jak istnieje naród. Pieśń Józefa Wybickiego przedstawia romantyczny sposób traktowania narodu i ojczyzny. Wyraża wiarę w odzyskanie niepodległości. Romantyzm jest epoką walk narodowo wyzwoleńczych w Europie. Romantyzm- to nazwa epoki historycznej i literackiej w 1 połowie XIX wieku, która zaprzeczała oświeceniowemu racjonalizmowi. i nawiązywała do ideałów wielkiej rewolucji Francuskiej z 1789r. Wyjaśnienia dat historycznych- 1807/8- powstanie w Madrycie przeciwko napaści Napoleona. 1821- powstanie Greków przeciwko Turkom. 1825- powstanie Dekabrystów w Rosji przeciwko Carowi. 1830- powstanie listopadowe. 1848- Wiosna Ludów (powstanie wolnościowe). 1863- powstanie styczniowe. Światopogląd romantyczny- (światopogląd to sposób myślenia o świecie, wartości i ideały które się ceni). a) Partyiotyzm romantyczny, odwaga i gotowość do ofiar, zdjęcie walki. b) apoteza czyli pochwała, uwzględnienie buntu, spisku walki, rewolucji oraz młodości. c) wiara w naród do odzyskania wolności. d) romantyczny indywidualizm- nieprzeciętność (człowiek wybitny, typ przywódcy obdarzony wybitnymi zdolnościami). Drugie oblicze romantyzmu- polega na głębokiej wierze w istnienie świata nadprzyrodzonego, nierealnego, duchowego, pełnego tajemniczości, czasami grozy. Wynika to pośrednio z zainteresowań magią i ludową wiarą w duchy i inne zjawiska nadprzyrodzone. Irracjonalizm- to przeciwieństwo racjonalizmu, sposób poznawania świata nie poprzez rozum, lecz przez intuicję- poczucie i wiarę. Przedstawiciele romantyzmu francuskiego- a) A. Dumas „Trzej muszkieterowie” -powieść płaszcza i szpady. „Hrabia Monte Christo”. b) Wiktor Hugo „Nędznicy”, „Katedra Marii Panny w Paryżu”. Stendhal „Czerwone i czarne” Romantyzm w Niemczech- a) F.Schiller- dramat pt. „Zbójcy”, ballada pt. „Rękawiczka” b) J.W.Goethe- dramat pt. „Faust”, powieść w listach pt. „Cierpienia młodego Wertera”. Porównanie postaw życiowych bohaterów Goethego, Faunsta, Wertera- a) Faust- średniowieczny alchemik, który zawarł pakt z diabłem, uzyskał młodość po to aby poznać tajemnicę świata. Jego postawa polega na aktywności w dążeniu do ponoszenia własnej wiedzy i codziennego trudu. b)Werter- to bohater tytułowy powieści „Cierpienia młodego Wertera”. Werteryzm to postawa człowieka całkowicie uzależnionego od uczucia, który przeżywając miłość nieszczęśliwą, nieodwzajemnioną (do Lotty), popełnia samobójstwo. Nitypowa biografia angielskiego lorda Georga Gordon Bayron- Był zubożałym arystokratą, żyjącym w konflikcie z elitą angielskiej arystokracji, z której się wywodził. Wytypował fauszywą moralność, zakłamanie, w parlamencie bronił skazanych na karę śmierci. Występował po stronie mniejszości katolickiej. Uczestnik powstania Greckiego przeciw Turkom- zmarł na malarie w 1824r. Romantyczne cechy biografii Bayrona- a)rewolucjonista- walczy o wolność Greków. b)żyje w konflikcie z otoczeniem, ze światem. c)podróżnik: Grecja, Albania, Włochy. d)egocentryk- człowiek będący w centrum uwagi innych. e)indywidualista- poeta, buntownik, kochanek, awanturnik, sportsmen (szermierka, pływanie, tenis), dziwak, samotny. Cechy klasyczne i romantyczne „Ody do młodości”- KLASYCZNE- 1.Klasyczny gatunek utworu- oda (pieśń o uroczystym charakterze wychwalająca postać, zdarzenie, ważną myśl). 2.Postawa mitologiczna Herakles, Hebe, Hydra. 3. Hasło utylitaryzm (osiąganie szczęścia ogółu społeczeństwa). „W szczęściu wszystkiego są wszystkich cele”. ROMANTYCZE- 1. Krytyka świata klasyków (ludzi oświecenia) nazywanych martwym światem nietrwałym- leniwym, obojętnym, nietrwały. Pochwała młodości, jedności i współpracy. Patryjotyzm romantyczny i gotowość do poświęcenia życia. Pochwała aktywności, czynu walki oraz wybitnej jednostki zdolnej do nadludzkich wysiłków podobnej do Herkulesa. Irracjonalizm. BALLADA- to gatunek literacki, który posiada cechy epickie, liryczne i cechy dramatu. A) cechy liryczne- zapis wierszowany, rymy przyste, powtórzenia, podobieństwo do pieśni gminnej (ludowej). B) cechy dramatu- nocne tajemnicze scenerie, złowrogie odgłosy wron i puchaczy. Czas teraźniejszy, nagłe zwroty akcji. Bohaterka- typ zbrodniarki. C)cechy epickie- narracja relacja narratora przedstawiającego zdarzenia. Fabuła- ciąg zdarzeń np. zabójstwo męża, wizyta u pustelnika, przyjazd braci, rywalizacja braci, wizyta u pustelnika, kłótnie, powrót trupa. Przenikanie się świata realnego i nadprzyrodzonego. Ludowość ballady- a) podobieństwo do pieśni gminnej. B) pustelnik- uosobienie ludowej mądrości. Elementy tradycji ludowej. C) ludowa wiara w kontakt ze świtem nadprzyrodzonym. D) ludowa nauka moralna (pouczenie- „Nie masz zbrodni bez kary, lecz jeśli szczera skrucha zbrodniarzów Pan Bóg słucha”). Dziady- to utwór cykliczny, w którym każda część zachowuje odrębność, łączy je bohater oraz obrzęd dziadów. A) Dziady Konweńskie-(Kowno)- część II i IV napisana w 1823r. b)Dziady Drezdeńskie- (Drezno)- część III napisana w 1832r. Geneza sonetów Adama Mickiewicza- 1. Zesłanie Mickiewicza do Rosji w 1824r. Zaowocowało podróżą poety miedzy innymi do Odessy i na Krym. Poeta stworzył dwa cykle sonetów: odeskie i krymskie. Nowatorstwo sonetów krymskich- 1. Różnice między typowymi cechami sonetu, a sonetami krymskimi A. Mickiewicza. A)gatunek sonetu obejmuje utwory liryczne o tematyce miłosnej. B)nowatorskie cechy sonetów Mickiewicza- tematyka dotycząca przyrody krymskiej, -cykl utworów jest poetyckim dziennikiem podróży, -wprowadzenie dialogu między parą bohaterów, -zafascynowanie egzotyką przyrody krymskiej- podmiot liryczny reaguje emocjonalnie, uczuciowo oglądając różne miejsca na Krymie. -Subiektywne- (indywidualne, typowe dla jednej osoby) postrzeganie świata np. pasmo gór postrzegane jako ściana lodu. „Konrad Walenrod”- motto powieści poetyckiej- „Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia.... trzeba być lisem i lwem”: Poeta przez tą wypowiedź chciał nam przekazać, że w walce nie tylko liczy się tylko siła przeciwnika, ale także jego spryt i przebiegłość. Z jakich wartości musiał zrezygnować Wallenrod żeby móc zniszczyć zakon- Bohater był zmuszony dokonać wyboru między: A)wolnością ojczyzny, a życiem osobistym B)między zdradą, a walką honorową (uczciwą) C)między moralnością (zasady dekalogu), a niemoralnością (był szpiegiem, spowodował śmierć wielu rycerzu). Wnioski- Wallenrodyzm- to postawa człowieka, który chcąc ratować ojczyznę rezygnuje z wyznawanych przez siebie zasad (honor, dekalog), by wobec przewagi liczebnej wroga przekonać go metodą podstępu i zdrady. „Konrad Wallenrod”, Funkcja historii powieści poetyckiej Mickiewicza- A)czas i miejsce akcji: Średniowiecze, czas wojen Krzyżacko-Litewskich. Malbork, Litwa (dwór księcia Kiejstuta). Historia średniowieczna jest w utworze Mickiewicza tylko maską, która miała zmylić cenzurę rosyjską. Odpowiednikiem średniowiecznego szpiega Wallenroda mógłby być XIX wieczny spiskowiec walczący z terrorem carskim. Ballada „Alpuhara” potwierdzeniem sensu powieści poetyckiej „Konrad Wallenrod”- Grenada- miasto i twierdza w południowej Hiszpanii. Alpuhara- twierdza w utworze Mickiewicza (pasmo górskie). Maurowie- Arabowie, wyznawcy islamu. Związek III cz. „Dziadów” z częścią II i IV- A)obrzęd dziadów B)bohater: Upiór z części II= Gustaw cz. IV= Konrad cz. III. Kompozycja III części „Dziadów”- A) strona tytułowa, wstęp napisany prozą dotyczący polityki Cara Aleksandra I i prześladowań Polaków w zaborze Rosyjskim. Senator Nowosilcow był odpowiedzialny za niszczenie Polskiej narodowości (kierował tajną policją i prowadził działalność, której celem było więzienie i torturowanie szczególnie młodzieży należącej do tajnych organizacji przeciw carskich, które miały charakter naukowy np. towarzystwo filomatów i filaretów Uniwersytetu Wileńskiego), Nowosilcow był oskarżycielem, sędzią i katem, miał nieograniczoną władzę, zamknął kilka szkół na Litwie, wysłał studentów na Sybir, zabraniał uczyć się w języku ojczystym. B)dedykacja ku pamięci współwygnańców zesłanych w głąb Rosji. C)prolog (miejsce akcji: cela więzienna w Klasztorze Bazylianów w Wilnie zamienionym na więzienie). Przemiana bohatera: więzień (Gustaw) przyjmuje nowe imię i nową osobowość: „HIC NATUS EST CONADUS”- („Tu narodził się Konrad”) M.D.CCCXXIII- (1823). Sceny realistyczne- Sc.1 Więzienna, Sc.7 Salon Warszawski, Sc.8 Pan Senator. Sceny fantastyczne- Sc.2 Wielka Improwizacja, Sc.9 Noc Dziadów. Czas i miejsce akcji sceny Więziennej- Więzienie w Wileńskim Klasztorze Bazylianów. Czas akcji Wigilia Bożego Narodzenia w 1823r. Był to rok procesu Wileńskiego filomatów i filaretów. Przegląd postaw bohaterów sceny Więziennej- A)Jan Sobolewski- świadek cierpienia Polaków wywożonych na Sybir. Męczeństwo narodu przypomina męczeństwo Chrystusa. Mesjanizm- to typowa cecha polskiego romantyzmu oparta na podobieństwie losów męczonego Chrystusa z losami męczonego narodu Polskiego. Mesjanizm zakładał odrodzenie się narodu Polskiego poprzez cierpienie. B)Żegota- naiwność polityczna, optymizm i wiara w sprawiedliwość carską. C)Tomasz Zan- przywódca młodzieży Wileńskiej, świadomy sytuacji politycznej (karierowiczostwo Nowosilcowa), brak złudzeń, gotowość do poświęcenia życia, realista. D)Ksiądz Lwowicz- zachęca do modlitwy i wiry w opiekę Bożą. D)Jankowski- niewiara w Bożą opiekę, niezgoda na świat w którym panuje tyrania (despotyzm- dominacji władzy absolutnej) i cierpienia niewinnych ludzi.