1.Metody i rezultaty badań geodynamicznych o zasięgu regionalnym i lokalnym. Podać przykłady.
Metody badań:
Globalne:
VLBI
LLR, SLR
GPS
Lokalne:
GPS
Techniki klasyczne
VLBI
Jest to technika pomiarowa wykorzystująca ogólnoświatową sieć teleskopów rozmieszczonych na bazach odległych o tysiące km, wykorzystująca kwazary jako źródła fali radiowej.
Badania VLBI
1. Obserwacje ruchu płyt tektonicznych
2. Przemieszczanie biegunów
3. Pomiary pływów oceanicznych
4. Pomiary szybkości ruchu obrotowego Ziemi
5. Pomiary odkształceń skorupy ziemskiej
6. Wyznaczenie systemu odniesień ziemskich ITRF
SLR i LLR
Laserowe pomiary satelitarne nie mają bezpośredniego zastosowania w pomiarach geodezyjnych w celu wyznaczania pozycji punktów geodezyjnych. Odgrywają one dużą rolę w badaniach geodynamiki globalnej. Układy odbijające promienie lasera stanowią satelity z pryzmatami (SLR) lub reflektory na Księżycu(LLR). Zebrane wyniki pomiarów z szeregu okresu lat pozwalają określić wartości ruchów poziomych a tym samym ich prędkości.
GPS
Technika ta odgrywa największą rolę we współczesnych geodezyjnych metodach badania ruchów powierzchni skorupy ziemskiej. Pełni ona dwojaką rolę:
- do wyznaczenia przemieszczeń punktów geodezyjnych podlegających ruchom wraz z powierzchnią skorupy ziemskiej, w której są one utrwalone za pomocą znaków geodezyjnych;
- w celu odniesienia pomiarów geodezyjnych dotyczących ruchów skorupy ziemskiej do odległych obszarów pozostających we względnym bezruchu.
Przeznaczenie:
Wyznaczanie systemu odniesień przestrzennych
Monitoring terenów aktywnych sejsmicznie
Badania przemieszczeń i deformacji płyt tektonicznych
Techniki klasyczne
Do klasycznych technik pomiaru zaliczamy powtarzane pomiary:
- sieci niwelacji precyzyjnej do wyznaczania składowych pionowych ruchu skorupy ziemskiej;
- sieci poziomych kątowo-liniowych do wyznaczenia składowych horyzontalnych.
Zasada tych metod polega na ciągłych lub okresowo powtarzanych pomiarach na punktach jednoznacznie utrwalonych w bryle Ziemi i jednoznacznie odtwarzalnych na czas pomiaru
W ostatnich latach pomiary sieci poziomych kątowo-liniowych zostają wypierane przez technikę satelitarną GPS.
Pomiar metodami klasycznymi wykonujemy w oparciu o sieci geodynamiczne, które stanowią specjalne poligony do badania ruchów skorupy ziemskiej. Lokalizuje się je na obszarach rokujących szczególną aktywność sejsmiczną lub zagrożonych skutkami współczesnych ruchów skorupy (trzęsienia Ziemi). W tych, bowiem rejonach spodziewane są możliwie szybko efekty w postaci zaobserwowanych przemieszczeń punktów.
Punkty sieci geodynamicznej powinny być rozmieszczone mniej więcej równomiernie na badanym obszarze z uwzględnieniem cech budowy geologicznej. Zasadnicze znaczenie dla punktów sieci geodynamicznej ma ich bezpieczna lokalizacja, trwała i stabilna zabudowa pozwalająca na jednoznaczną identyfikację przy kolejno, okresowo powtarzanych pomiarach. Zabudowa punktów powinna pozwalać na wykonanie pomiarów z użyciem różnych metod tzn: GPS, grawimetrycznych, geomagnetycznych, geodezji klasycznej
Badania geodynamiczne w Polsce prowadzone są na poligonach lokalnych, regionalnych lub też stanowią fragmenty sieci badawczych obserwowanych w ramach międzynarodowych kampanii pomiarowych. Główny cel badania to ocena współczesnej aktywności głównych struktur tektonicznych Polski. Przebiegi linii obserwacyjnych na poligonach bywa z reguły prostopadła do granic nieciągłości tektonicznych Do najważniejszych programów realizowanych w Polsce lub przy jej współudziale zaliczyć można: EUREF-POL, SAGET, EXTENDED SAGET, CERGOP, EUROPROBE, GEOSUD SILESIA
BADANIA GEODYNAMICZNE W POLSCE POŁUDNIOWEJ I POŁUDNIOWO-ZACHODNIEJ. Polska sieć geodynamiczna składa się z 36 punktów rozproszonych na terytorium całego kraju, zlokalizowanych na różnych głównych i podrzędnych blokach skorupowych. Badania geodynamiczne realizowane w Polsce południowej i południowo -zachodniej obejmują swoim zakresem część Sudetów i Przedgórza Sudeckiego, a także określają dynamikę Tatr wyznaczaną metodami geodezyjnymi. Ze względu na fakt, że przebieg ciągów niwelacyjnych nie dawał możliwości właściwej interpretacji wyników pomiarów ruchów skorupy ziemskiej, badania geodynamiczne uzupełniono o pomiary GPS. „GEOSUD” Sieć założona została w 1996 roku, obejmuje obszar Sudetów Wschodnich i bloku przedsudeckiego. Utworzona została z wybranych punktów istniejących już poligonów geodynamicznych: “Masyw Śnieżnika”, “Rów Paczkowa”, “Góry Stołowe” oraz punktów nowych, których lokalizację skorelowano z budową geologiczno- tektoniczną. Składa się z 24 punktów (14 po polskiej stronie). Pomiary sieci (GPS i grawimetryczne) powtarza się w cyklu rocznym do chwili obecnej. „GEOSUD II“ Głównym celem projektu była ocena współczesnej aktywności głównych struktur tektonicznych polskich Sudetów i przedgórza sudeckiego. W ramach projektu rozszerzono istniejącą geodynamiczną sieć badawczą GEOSUD o 11 nowych punktów, usytuowanych w środkowej i zachodniej części regionu. W latach 2000-2002 wykonano trzy epokowe kampanie pomiarowe, składające się z pomiarów satelitarnych GPS oraz pomiarów grawimetrycznych. Największe ruchy względne, o prędkości rzędu kilku milimetrów na rok, odnotowano dla rejonu zachodniej części uskoku sudeckiego brzeżnego, uskoku śródsudeckiego oraz wschodniej części rowu tektonicznego Paczkowa. Wschodnia część obszaru badań ulega kompresji w kierunku NE-SW oraz tensji w kierunku NW-SE. W części zachodniej dominują odkształcenia tensyjne: w kierunku NE-SW w obrębie Sudetów i w kierunku N-S na bloku przedsudeckim.