TREND SEKULARNY - zmiany w fenotypie zachodzące z pokolenia na pokolenie mające określony kierunek w dłuższym okresie czasu, chociaż mogą zdarzać się krótkotrwałe fluktuacje, na przykład kostnienia i wyrzynania się zębów - coraz częściej jako pierwszy ząb stały wyżynają się siekacze, a nie ząb trzonowy dolny.
Akceleracja: międzypokoleniowe przyspieszenie rozwoju biologicznego i dojrzewania, a więc wcześniejsze osiąganie kolejnych etapów rozwoju. Akceleracji ulegają w większym stopniu te cechy, których determinacja genetyczna jest słabsza, a więc główne przyczyny tego zjawiska leżą w czynnikach zewnętrznych. Przykłady: wysokość ciała, masa ciała, zwiększa się szerokość barków, zmniejszanie szerokości miednicy, wcześniejsza menarche.
Retardacja: opóźnienie procesów, na przykład procesów starzenia się, wieku wystąpienia menopauzy, wolniejsze ( później) zmiany wsteczne w narządach ruchu.
Rezystencja : opór stawiany przez organizm w stosunku do czynników środowiskowych, które stara się odkształcić plastyczne struktury biologiczne ustroju.
WPŁYW CZYNNIKÓW GENETYCZNYCH I ŚRODOWISKOWYCH NA ROZWÓJ DZIECI.
Ontogeneza wykazuje zróżnicowanie międzyosobnicze warunkowane genetycznie i ekologicznie fenotypowy obraz cech morfologicznych, fizjologicznych czy psychicznych człowieka jest wynikiem współdziałania genotypu i szeroko rozumianego środowiska życia. Tempo rozwoju może być szybsze bądź wolniejsze, a wartości ostateczne cech mogą być większe bądź mniejsze.
Procesy rozwojowe uwarunkowane są i regulowane zasadniczo przez cztery grupy czynników:
Czynniki endogenne genetyczne - determinatory rozwoju
Mamy tu na myśli wszystkie czynniki uwarunkowane genomem. Endogenne czynniki genetyczne nazwać można determinantami, określają one bowiem w chwili zapłodnienia, z góry i w zasadzie w formie nieodwracalnej, zasadnicze biochemiczne normy reakcji organizmu, a tym samym przebieg rozwoju w danych warunkach.
Wyróżniamy trzy rodzaje cech w zależności od ich ekosensytywności:
Cechy silnie dziedziczone: na nie środowisko ma znikomy wpływ
Cechy dziedziczone: dziedziczony jest pewien zakres reakcji na środowisko
Dziedziczony jest bardzo szeroki zakres odpowiedzi na czynniki środowiska. Przykładem może być masa ciała - uważa się, że istnieje dokładny zapis ilości komórek tłuszczowych. W zależności od wpływu żywieniowego komórki te mogą się rozciągać.
Czynniki endogenne para genetyczne i niegenetyczne matki - stymulatory rozwoju
Mimo, że połowa zestawu genów przekazywana jest przez ojca, druga przez matkę, to jednak występują silniejsze związki między cechami matki i dziecka:
- wpływ matki na rozwijający się płód przez właściwości jej genotypu. Jej geny warunkują środowisko rozwoju
- oddziaływanie genów przez produkty metabolizmu matki
- związki znajdujące się w cytoplazmie komórki jajowej
karmienie piersią
Stwierdzono to w odniesieniu do cech kośćca ( wysokość ciała, kształt głowy), cechy części miękkich ( rozwój i kształt mięśni, kształt nosa, oczu, uszu), w rozkładzie pigmentu, w pamięci ruchowej, we właściwościach fizjologicznych np. w ciśnieniu tętniczym.
Czynniki egzogenne - modyfikatory rozwoju
Biogeograficzne - w ciepłym klimacie szybszy rozwój (te różnice nie są jednak zasadnicze), nasłonecznienie, wysokość nad poziomem morza: u osób zamieszkujących tereny górzyste podkreśla się tendencję do lepszego rozwoju klatki piersiowej, masy ciała i wysokości ciała bez różnic w czasie dojrzewania.
Czynniki społeczno - ekonomiczne takie jak: miejsce zamieszkania - miasto, wieś, sytuacja finansowa, pochodzenie społeczne, poziom wykształcenia, wpływ tradycji i zwyczajów.
Oprócz tego, wszelkiego rodzaju choroby - one również maja wpływ na rozwój.
Tryb życia
spożywane pokarmy ich ilości i jakość, uprawianie sportu, rytm dobowy