Wykład VI - „Relacje między terapeutą a pacjentem”:

Podstawy komunikacji interpersonalnej, komunikacja werbalna:

• Język (+ terminologia),

• Znaczenie symboliczne,

• Zróżnicowanie miedzy płciami,

• Powiązanie z percepcją,

• Terminologia (medyczna, kulturowa, slangowa)

Komunikacja niewerbalna „mowa ciała”:

• Międzynarodowy słownik gestów, (tak oznacza nie w Bułgarii)

• Wywieranie wrażenia,

• Czynnik Janusa (Janus - jedno z najstarszych bóstw rzymskich, opiekun bram, przejść i mostów, bóg wszelkiego porządku. Wyobrażony z 2ma twarzami patrzącymi w przeciwne strony (jedna w przeszłość 2ga w przyszłość). Jedyne z głównych bóstw rzymskich na mające odpowiednika greckiego (…) świątynie Janasa w kształcie bramy stoją na Forum Romanum otwierano tylko w czasie wojny. Symbol rozdwojenia, dwuznaczności - janusowe oblicze).

• Mowa ciała.

Bariery w komunikacji:

• Osądzanie, ocenianie, moralizowanie,

• Stawianie zbyt wielu lub niewłaściwych pytań,

• Unikanie empatii (odwracanie uwagi, pomniejszanie…)

Relacje, których należy unikać:

• Komunały - „wszyscy cierpimy”, „takie one są”, ignorowanie, zbyt długie mówienie, obwinianie, żartowanie.

Rola wyglądu i cech fizycznych w komunikacji:

• Uroda, atrakcyjność, ubiór, zapach, mimika,

Zachowania „ciepłe”:

• Kontakt wzrokowy, uśmiech, potakiwanie, ekspresywne gesty, przysuwanie się.

Zachowania „chłodne”:

• Zimne spojrzenie, udawanie ziewania, marszczenie brwi, odsuwanie się, patrzenie na sufit, uciekanie wzrokiem w bok.

Behavior observation Rekord Sweet:

• Postawa ( wyprostowana, zgarbiona, skurczona…),

• Chód (pewny, szybki, niepewny, chwiejny),

• Siedzenie (wygodne, sztywne, skokowe),

• Spojrzenie (unikowe, kontakt bezpośredni, ukradkowe),

• Głos (cichy, namiętny, krzykliwy),

• Mówienie (płynne, niepewne, gadatliwość),

• Uwaga (roztargnienie, wysiłkowa),

• Współpraca (znudzenie, zainteresowanie, zaczepność).

Pacjent, wiedza o chorobie:

• Media, potoczne opinie, inni pacjenci, służba zdrowia.

Oczekiwania pacjenta:

• Racjonalne, szybkie leczenie, „koncert życzeń”, poznawcze, dziecięce.

Typologia pacjentów:

• Zależni, trudni, domagający się, agresywni, hipochondryczni, uwodzicielscy, sztywni, histeryczni, dramatyzujący.

Mechanizmy obronne:

• Pomniejszanie, zaprzeczenie, wyolbrzymianie, konwersja - ucieczka w obawy, regresja - zachowania dziecięce - płacz, racjonalizacja.

Terapeuta - optymalna osobowość:

• Empatia, fachowość, pogoda ducha, znajomość Ja (własnego).

Relacje z pacjentem:

• Ie wrażenie, miejsce, kontakt wzrokowy, kontakt pozawerbalny, empatia, funkcja informacyjna (pacjent zapamięta 30% informacji), akceptacja.

Typowe błędy:

• Ie wrażenie, kierowanie się sympatią, antypatią, zdawkowe komentowanie, pomniejszanie cierpienia, ocenianie, projekcja własnych problemów,

• Efekt halo (osoby lubiane postrzegane pozytywne),

• Efekt „diabelski” (osoby nie lubiane postrzegane negatywnie),

• Efekt łagodności (matkowanie pacjentom),

• Zjawisko Polyanny (naiwne widzenie w świecie tylko dobrych cech).

Zespół „wypalenia się”:

• Emocjonalne wyjałowienie, deprecjonowanie innych, cynizm, drażliwość, apatia, zanik entuzjazmu.

Trening wybranych relacji:

• Pacjent mówi, że przysłała go partnerka…

• Pacjent neguje wartość leku…

• Pacjent powołuje się na informację z mediów…

• Pacjent powołuje się na „fakty z życia”,

• Pacjent oczekuje deklaracji, co do czasu trwania leczenia.

• Pacjent ocenia powiązania lekowe z firmami farmaceutycznymi.

Awersja seksualna (wstręt):

• Perspektywa kontaktu seksualnego z parterem powoduje niechęć, obawę, lęk w stopniu wystarczającym by uniknąć stosunku.

Obraz zaburzony:

• Istnieje kilka poziomów tego zaburzenia:

• Niechęć do kontaktów seksualnych z partnerem (K),

• Niechęć do bliskości intymnej,

• Niechęć do osoby partnera,

• Niechęć do partnera i osób tej samej płci co partner,

• W bardziej nasilonych przypadkach poza niechęcią i lękiem mogą pojawić się wymioty, nudności, agresja czynna.

Typowe przyczyny:

• Zaburzone relacje między partnerami,

• Reakcje na zdradę partnera, jego zaniedbanie higieniczne (K),

• Następstwo długotrwałych zaburzeń seksualnych partnera,

• Proponowanie przez partnera zachowań seksualnych ocenianych jako dewiacyjnych,

• Rygoryzm religijny.

• Leczenie:

• Psychoterapia (często nie skuteczna) mniej niż 40%.

Brak radosnego przeżywania:

• Podczas kontaktów seksualnych pojawiają się reakcje genitalne, lecz nie towarzyszy jej przyjemne wrażenie.

• Typowe przyczyny:

• Depresja, rozczarowanie jakością sztuki miłosnej, brak atrakcyjności partnera, przesyt seksem, traktowanie współżycia jako obowiązku małżeńskiego, romans z bardziej aktywnym partnerem.

• Leczenie:

• Polega na usunięciu przyczyny zaburzenia.

Zaburzenie podniecenia seksualnego u kobiet:

• Brak nawilżenia pochwy i nabrzmienia warg sromowych.

• Warianty:

• Nie ma nawilżenia pochwy w żadnych okolicznościach,

• Zwilżenie pochwy może się pojawić, ale trwa zakrutko by umożliwić immisję członka,

• Zwilżenie pochwy pojawia się tylko w pewnych sytuacjach np. z danym partnerem…

• Typowe przyczyny:

• Zaburzenia hormonalne, menopauza, zaburzone relacje partnerskie, lęki, współżycie seksualne w warunkach zakłóconej intymności, poczucie winy towarzyszące kontaktom seksualnym, leki przeciwdepresyjne, rozczarowanie osoba partnera, współżycia seksualnego.

• Leczenie:

• Optymalne jest usunięcie przyczyny zaburzenia,

• Zalecana jest terapia kompleksowa: psychoterapia, metody treningowe, leki hormonalne, leki pobudzające seksualnie (apomorfina, viagra), w Polsce - Vamea.

Zaburzenia orgazmu:

• Orgazm albo wcale nie występuje, albo jest bardzo opóźniony,

• Zaburzenie może mieć charakter: Pierwotny (nigdy nie było orgazmu), wtórny, sytuacyjny, ogólny.

• Zaburzenie orgazmu u mężczyzn (wytrysk opóźniony lub brak) - w Polsce 7,6%.

• Typowe przyczyny:

• Biologiczne (wady wrodzone, hormonalne),

• Młodzi mężczyźni - psychiczne (lęki, zaburzone relacje partnerskie, rygoryzm religijny, uwarunkowania masturbacyjne).

• Leczenie:

• Stosuje się metody treningowe, elektrostymulację, masaże z zastosowaniem wibratorów, leki pobudzające seksualnie, psychoterapię.

• Utrudnia leczenie:

• Utrwalony rygoryzm religijny, nietypowe uwarunkowania z aktywności masturbacyjnej, preferencje homoseksualne u żonatych mężczyzn.