Uwarunkowania czeskiego systemu partyjnego

1.System wyborczy

Izba Poselska formuła proporcjonalna

a) system d'Hondta

b) progi zaporowe

c) lista preferencyjna

d) kwota przedstawicielska i liczba mandatów do obsadzenia w okręgu są ustalane po akcie głosowania i zliczeniu głosów (wg frekwencji w okręgach - im wyższa,tym więcej mandatów do obsadzenia w danym okręgu)

to determinuje system umiarkowanie wielopartyjny z tendencją do dwubiegunowości

Senat formuła większościowa

a)większość bezwzględna (inaczej druga tura z dwoma najlepszymi)

b)umiarkowana wielopartyjność z równowagą między partiami

c)głosowanie spersonalizowane

2. Typ podziału socjopolitycznego

Podział na komunistów i całą resztę, który od paru lat ulega zatarciu (wychodzenie KSČM z izolacji)

Podział na zwolenników centralizacji (ODS) i decentralizacji (US-DEU, ODA)

Wcześniej (początek i połowa lat 90.) podział na zwolenników rozwiązań liberalnych w gospodarce (centroprawica) i oraz chcących utrzymania regulacji państwowych (komuniści i socjaldemokraci)

3. Rozpad Czechosłowacji

Cechy czeskiego systemu partyjnego

1.Znacząca rola partii politycznych

•Na nich opiera się system polityczny (art.5 konstytucji)

•Przeciwstawiają się przemocy jako narzędziu dbania o własne interesy

•Ustawa regulująca materię partyjną (2 X 1991r.)

2. Stabilność

•Liczba partii w parlamencie oscyluje wokół 4-5 (w całym okresie transformacji - 10)

•Zmiany głównie programowe (chadecy odchodzą od wartości chrześcijańskich w polityce, z kolei ODS po fuzji z Partią Chrześcijańsko-Demokratyczną zaczęła się do nich odwoływać)

•Dwa rządy mniejszościowe sprawujące władze przez całą kadencję

3. Tendencja do dwubiegunowej rywalizacji (system umiarkowanie wielopartyjny z dwoma partiami dominującymi: ODS i ČSSD) od 1996 r.

•Proces nasilił się po ubiegłorocznych wyborach parlamentarnych (2-3 VI)

•Wcześniej zjawisko zakłócało rosnące poparcie postkomunistów oraz „czwórkoalicja” (obecnie „dwukoalicja”); zwłaszcza w wyborach do Senatu

•Pozostałe ugrupowania stanowią potencjalnie uzupełnienie koalicji

4. Niski poziom chwiejności wyborczej

•Wierny, dojrzały elektorat o ustabilizowanych poglądach

•Przepływ wyborców (podobnie jak i polityków) między partiami jest stosunkowo niewielki (nawet w porównaniu z Europą Zachodnią); w przypadku polityków taki krok jest czymś rzadkim

5. Brak nowych partii w parlamencie od 1996 r.

Wyjątek I - Unia Wolności-Unia Demokratyczna (pojawiła się w Izbie Poselskiej w 1998r.), która obecnie nie posiada żadnych mandatów

Wyjątek II - Zieloni (sześć mandatów w 2006 r.)

Przez 16 lat żaden niezależny kandydat nie zdobył mandatu w wyborach do Izby Poselskiej

6. Niewielka alternacja władzy (niski poziom klaryczności)

1998 - socjaldemokracja zastępuje konserwatywnych liberałów

2006 - ODS powróciła do rządzenia po ośmiu latach

7. Brak skrajności zmniejszanie się polaryzacji

Zniknięcie republikanów w 1998 r.

Wychodzenie postkomunistów z izolacji (funkcja wiceprzewodniczącego Izby Poselskiej w 2002 r. - Wojciech Filip)

8. Skłonność do współpracy największych podmiotów politycznych

1996 - gabinet ODS, ODA, KDU-ČSL powstał dzięki bierności socjaldemokratów podczas głosowania o kwestie zaufania (w zamian szef ČSSD dostał fotel przewodniczącego Izby Poselskiej)

1998 - Umowa o ustabilizowaniu systemu politycznego pomiędzy ČSSD i ODS

2000 - projekt zmiany systemu wyborczego ograniczającego znaczenie małych partii

2002 - oficjalnie rozpatrywano możliwość wielkiej koalicji ČSSD i ODS

Wyniki ostatnich wyborów do Izby Poselskiej (2-3 czerwca 2006 r.):

* po raz pierwszy w Izbie Poselskiej

Obecny gabinet

Koalicja: ODS+KDU-ČSL+Zieloni

Premier Mirek Topolanek (ODS) od 16 VIII 2006

6,3%

6*

Zieloni

7,2%

13 (-9)

KDU-ČSL

12,8%

26(-15)

KSČM

32,3%

74 (+4)

ČSSD

35,3%

81(+23)

ODS

---