Komunikacja w subkulturze kibiców piłkarskich

Subkultura kibiców piłkarskich ma inny charakter niż subkultury grypserów i „falowców”. Na czym polega różnica?

• Grypsera i „fala” powstają jako sprzeciw wobec reguł narzuconych przez instytucje totalne, tworzą ustrukturowaną, zamkniętą, zhierarchizowaną całość

• Język odgrywa w nich szczególnie istotną rolę:

• organizuje rzeczywistość

• może ją przeobrażać

• buduje społeczne hierarchie

• jest środkiem i płaszczyzną ekspresji

• słownictwo socjolektalne odnosi się do wszystkich dziedzin życia: instytucjonalnych, „zawodowych”, bytowych, socjalnych, emocjonalnych.

• Subkultura kibiców jest:

• spontaniczna

• sytuacyjna

• nieograniczona ramami instytucjonalnymi

• jej członkowie uczestniczą w życiu różnych grup społecznych

Źródła współczesnej subkultury kibiców:

• młodzieżowe ruchy chuligańskie z lat 60 (kult antyspołecznej agresywności)

• działalność środowisk przestępczych, z których wywodzą się gitowcy

Kibice piłki nożnej zgromadzeni na stadionie, chociaż pozostają w tej samej przestrzeni fizycznej, jednak przynależą do różnych przestrzeni kulturowych.

Mecz piłki - jest świętem, podczas którego normą staje się to, co zwykle zakazane (Freud - „dozwolone, a nawet usankcjonowane jest nadużycie, uroczyste pogwałcenie zakazu”).

Kibice piłkarscy - tworzą typ wspólnoty określany przez socjologów jako communitas. Communitas to:

• odrzucenie obowiązujących norm, instytucji, hierarchii społecznych, ról, pozycji na rzecz: równości, braterstwa, bezinteresowności, harmonii.

• wspólnota nietrwała, doraźna, spontaniczna, przeciwieństwo struktury oficjalnej, pełni funkcję integrującą.

Struktura (pozornie bezładny tłum kibiców ma swój wewnętrzny porządek):

• fanatycy - organizują doping, zasiadają w swojej części stadionu, zwanej młynem (kocioł, piekiełko, wulkan), szyją, wieszają klubowe flagi, toczą potyczki słowne ze zwolennikami przeciwnej drużyny, wymachują szalikami. Są wśród nich: ultras - kibole skrajni w ocenach i zachowaniach, przystrojeni w klubowe barwy, z wymalowanymi twarzami, zajmują się fajerwerkami, organizują wyjazdy. Podgrupą ultrasów są: szalikowcy - kibicują własnemu klubowi i nie angażują się w walkę.

• hooligans - ludzie do walki i wywoływania awantur. Ich cel - rywalizacja z innymi kibicami w imię swojego klubu. Mają swój honor - walczą tylko z równymi sobie. Wśród walczących grup znajdują się też tacy, którzy nie przestrzegają reguł walki i są wyjątkowo agresywni - animals. Jest jeszcze grupa najgroźniejszych chuliganów - nabojka lub bojówka. Młodociany kibic, który nie uczestniczy ze strachu w bijatykach to - leon, leszcz, leszek.

• piknikowcy, zgredy - grupa zwykłych kibiców.

• sympatycy - uczestniczą w meczu okazjonalnie, zwykle z powodów „niesportowych”.

• frajerzy - postępują niehonorowo wobec innych.

Wspólnota kibiców jest zbudowana na opozycji swoi - obcy („dopiero obecność obcego pozwala nam na określenie siebie” Zajączkowski).

Wspólnota kibiców - wspólnotą totemiczną.

Językowe zachowania uczestników tej subkultury:

• brak indywidualności (zbiorowy charakter aktywności),

• ubogie słownictwo,

• leksyka socjolektalna zaczerpnięta z odmiany przestępczej i z młodzieżowego slangu,

• okrzyki skandowane podczas meczów,

• doraźne, chóralne komentarze,

• rymowane przyśpiewki,

• nazwy i hasła umieszczone na flagach klubowych,

• napisy na murach.

(różne funkcje: integrująca, informacyjna, perswazyjna, magiczna)

Podstawowy sposób komunikacji na stadionie - skandowane okrzyki i przyśpiewki. Pojawiają się dwa typy wypowiedzi:

• akty bezpośrednie - informacja przekazywana jest za pomocą środków gramatycznych i właściwych sensów wyrazów, intencja nadawcy - odczytywana jest niezależnie od sytuacji.

• akty pośrednie - intencja nadawcy odczytywana jest na mocy wspólnego dla nadawcy i odbiorcy uzusu kulturowego, ich wspólnej wiedzy o świecie. Są to teksty współczesnego folkloru (neofolkloru).

Sytuacja komunikacyjna podczas meczu jest skomplikowana:

• nadawcą - zbiorowym - są kibice rywalizujących drużyn

• odbiorców może być dwóch:

• bezpośredni - piłkarze własnej drużyny, zawodnicy drużyny przeciwnej, sędzia, policja

• pośredni - kibice „wroga”

3