Termin mimesis pochodzi od słowa mimos, które oznacza krótkie przedstawienie, coś na kształt dzisiejszej pantomimy. Czasownik mimesthai to naśladowanie.
Zjawisko mimesis jest obecne w każdym aspekcie życia człowieka, to coś (czynność, zabieg), co posiada pewne aspekty czegoś co istniało już wcześniej. W retoryce to łacińskie imitatio, czyli naśladowanie mistrza i jego dzieł przez potomnych, przy czym polskie słowo imitacja ma wydźwięk pejoratywny.
Ze starożytności wywodzą się dwie odmienne koncepcje mimesis, rozwinięte przez dwóch wybitnych filozofów: Platona i Arystotelesa. Dla Platona naśladowca mimetes to wytwórca obrazów. Zgodnie z jego filozofią naśladowanie artystyczne jest podwójnym oszustwem, ponieważ naśladując przedmioty materialne naśladujemy coś, co jest już odbiciem/ naśladowaniem przedmiotów realnych, czyli idei. W poezji pojęcie to ograniczył do planu wysłowienia. Arystoteles na równi postawił malarza, rzeźbiarz i poetę, gdyż wszyscy oni naśladują świat zewnętrzny. W poezji naśladowanie następuje za pomocą mowy i rytmu. Termin mimesis ma zakres rozszerzony do planu treści. Naśladowanie odnosi się do tego może być lub powinno być, a nie do tego co było, czyli do zachowań fikcyjnych, prawdopodobnych a nie realnych. Można powiedzieć, że Arystoteles stworzył koncepcje fikcji literackiej.
W retoryce mimesis zmienia znaczenie. Nie jest reprezentacją świata, ale najpierw naśladowaniem zachowań i dzieł mistrzów a potem reprodukcją modeli artystycznych (Isokrates, Cyceron, Kwintylian).
W XX wieku ta tematyka jest bardzo popularna. Erich Auerbach traktuje mimesis jako przedstawienie wydarzeń codziennych w ich istotnych powiązaniach. Gyorgy Lukacs miesza to pojęcie z kategorią ekspresji i odnosi je także do sztuki współczesnej. Mimesis jest uzewnętrznieniem życia wewnętrznego artysty. W koncepcji Rene Girarda człowiek jest zdominowany przez pragnienie mimetyczne - pragnienie posiadanie czegoś co należy lub może należeć do kogoś innego. Naśladujemy tzw. mediatora - kogoś kto chce zdobyć przedmiot pożądany przez nas. U Stefana Żółkiewskiego mimesis opiera się na odpowiedniości między odtwarzanym światem a odtwarzającym go literackim modelem. Ten typ relacji to izomorfizm. Chodzi tu raczej o oznaczanie niż odtwarzanie rzeczywistości, a owo naśladowanie ma charakter twórczy. Michał Bachtin zwraca uwagę na znaczenie mimesis w literaturze - pisarz tworzy obraz świata przy pomocy wyrażeń języka potocznego (idiomy, gwara), istotne znaczenie na także narracja (w 1 os. naśladuje indywidualne doświadczenie językowe) a wg Richarda Ohmanna w literaturze naśladuje się wypowiedzi, które w rzeczywistości nie miały miejsca.
BM