STAWONOGI PASOŻYTNICZE I ALERGOGENNE

Skórożarłoczek skryty Dermatophagoides pteronyssinus

• roztocze

• kosmopolityczny

• alergeny astmy oskrzelowej

• nie gryzie, nie żądli, odżywia się naskórkiem, bakteriami, grzybami, szczątkami roślin

• przenosi się z kurzem

Nużeniec ludzki Demodex folliculorum

• bezokie roztocze

• kosmopolityczny

• związany z człowiekiem

• żyje w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych okolicy nosa i ust, stały pasożyt wewnętrzny skóry

• jaja beznoga larwa nimfa 2 linienia samice i samce

• zarażenie bezobjawowe lub nużyca - ropiejące wykwity, występuje w wykwitach skóry, przenosi trąd

• odzywia się łojem i przesączem osocza krwi

Widliszek Anopheles maculipennis

• owad pospolity w Europie

• narząd gębowy typu kłującego, u samca zredukowany, kłuje o zmierzchu i świcie, pije krew

• ślina antykoagulacyjna, drażniąca - odczyny alergiczne

• charakterystyczne plamki na skrzydłach

• po zapłodnieniu żywiciel jaja składane na wodzie

• pobiera pożywienie w odstępach tygodniowych

• zapłodnione samice zimują - zahamowany rozwój jajników

• jaja larwa (4 stadia) poczwarka owad dorosły

• rozwój 4 tygodnie

• przenosi zarodźca ruchliwego

Obrzeżek gołębi Argas reflexus

• kosmopolityczny, gniazda gołębi, gołębniki, kury, kaczki

• pasożyt okresowy

• głodny - płaski

• szary z jaśniejszym, prążkowanym poprzecznie brzegiem, brak oczu, 5 rzędów ząbków w hipostomie

• pije krew ok. 40 minut, larwa odżywia się krwią

• owalne jaja powlekane wydzieliną gruczołu Genego

• jajo larwa nimfa (3 stadium) samce + nimfy (4 i 5 stadium) samice i samce

• boleśnie kłuje, świąd, obrzęk, objawy bólowe do kilku lat, objawy alergiczne

• przenosi kleszczowe zapalenie mózgu, dur rzekomy, gorączkę Q

Pluskwa domowa Cimex lectularius

• klimat umiarkowany, subtropikalny, zawleczona do tropikalnego

• czerwonobrązowe, spłaszczone ciało, pięciokątna głowa, narząd kłująco-ssący

• krwiopijna, nie przenosi zarazków

• przeobrażenie niezupełnie

• jaja perłowe z wieczkiem przytwierdzone substancją cementową larwa 5 linień larwa dojrzała płciowo

• nocny pasożyt czasowy, żywiciel właściwy - człowiek

• linijne ukłucia, objawy alergiczne - nacieczenia

• przenoszone z dobytkiem ludzkim

Pchła ludzka Pulex irritans

• kosmopolityczna

• narząd gębowy kłująco-ssący

• pygidium - organ czuciowy zrośnięty z 9 segmentem odwłoka, wydłużone, skoczne tylne nogi

• posiłek z krwi jaja larwa (3 stadia) poczwarka imago

• pasozytuje w stadium imaginalnym

• główny żywiciel - człowiek

• reakcje alergiczne o różnym nasileniu, czerwone punkciki w miejscach nakłucia

• przenosi dur endemiczny

Wesz łonowa Pthirus pubis

• kosmopolityczna

• ściśle związana z człowiekiem

• mniejsza niż wesz ludzka

• jaja z pierścieniem cementowym przyklejone do włosa z wieczkiem (jak bazie)

• jajo larwa 3 stadia nimfy owad dorosły

• mało ruchliwa, brak orientacji termotaktycznej

• drażni skórę, ukłucia - niebieskawe plamki, może występować na rzęsach - zapalenie brzegów powiek

Wesz ludzka Pediculus humanus

• kosmopolityczna

• stały pasożyt zewnętrzny związany z człowiekiem, poza człowiekiem nie może przebywać dłużej niż kilka dni

• narząd gębowy - część ssąca i dwa sztyleciki

• stopa z ruchomym pazurem - narząd chwytny

• krwiopijna

• wesz odzieżowa / wesz głowowa

• przy 40*C opuszcza żywiciela

• jaja - gnidy przyczepione cementem, owalne, z wieczkiem

• wszawica - ranki z płynem surowiczym sklejającym włosy - kołtu, liszajec, świąd, pieczenie, objawy alergiczne

• przenosi dur plamisty, gorączka okopowa, dur powrotny epidemiczny, borelioza

Świerzbowiec ludzki Sarcoptes scabiei

• kosmopolityczny wewnętrzny pasożyt skóry

• brak ząbków w hipostomie

• samica drąży korytarze w skórze, po zapłodnieniu 4-5dni składa jaja na końcu i ginie

• jaja 3-4 dni larwy wychodzą same na powierzchnię skóry i drążą linienie nimfa samiec lub nimfa 2 stadium samica zapładniana w wylince nimfy

• żywiciel właściwy - człowiek

• świerzb - okolice brzucha, piersi, narządów płciowych, między palcami, nadgarstek, pachwiny - różowe ślady - korytarze, intensywny świąd w nocy - drapanie, nadkażenia, grudki, pęcherzyki, obrzęk

• badanie zeskrobin lub żywy osobnik na końcu korytarza

Rozkruszek mączny Acarus siro

• kosmopolityczny roztocz

• żyje w spiżarniach, składach żywności, produktach mącznych

• brak oczu

• stadium spoczynkowe hypopus - przyczepia się do owadów i gryzoni, przenoszony na duże odległości

• ze środków spozywczych może przechodzić na ludzi - świąd i podrażnienie - świąd magazynierów, odczyny alergiczne spojówek, skóry, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, może być zakażony jajami robaków, zarazkami przenoszonymi przez gryzonie

• produkty mają stęchły zapach mięty lub miodu

Kleszcz pastwiskowy Ixodes ricinus

• klimat umiarkowany, Europa, Ameryka Pn., wilgotne lasy liściaste i mieszane

• chitynowa, rozciągliwa powłoka - alloscutum

• narząd Hallera - wrażliwy na temperaturę i zapachy

• po spozyciu krwi złożenie jaj i śmierć samicy larwa nimfa podobna do samicy, bez otworu płciowego

• każde stadium żywi się raz, pije krew trzech różnych żywicieli

• pasożyt okresowy, wielożywicielowy

• ślina zawiera substancje drażniące, przenosi wirusa środkowoeuropejskiego kleszczowego zapalenia mózgu (wirus przekazywany transowaryjnie), pałeczkę tularemii, brucelozę, piroplazmozę, borelioza, rumień pełzający

NICIENIE

Tęgoryjec dwunastniczy Ancylostoma duodenale

• bytuje w dwunastnicy człowieka, małp człekokształtnych, niektórych zwierząt mięsożernych i świni

• pierwotnie występuje wzdłuż zwrotnika Raka - kraje śródziemnomorskie, europejskie, afrykańskie, klimat ciepły i wilgotny, w klimacie umiarkowanym w kopalniach, kesonach, tunelach, cegielniach

• nicień bezbarwny lub czerwony od wyssanej krwi, białawy po śmierci

• dodatkowy narząd kopulacyjna - gubernaculum

• jaja owalne, delikatne, cienka skorupka - w świeżo wydalonym kale 2-8 (4) blastomery larwy rabditopodobne odżywiają się resztkami organicznymi z kału linienie inwazyjna larwa filariopodobna w wylince (gdy sucho), nie pobiera pożywienia, ruchliwa, reaguje na bodźce, aktywnie przenika przez skórę człowieka do naczyń krwionośnych/chłonnych z prądem krwi do płuc i pęcherzyków płucnych oskrzeliki, tchawica, gardło przełknięte ze śliną jelito cienkie (3 i 4 linienie) postać dorosła

• zarażenie możliwe z pokarmem - rozwój w przewodzie okarmowym lub najpierw wędrówka do płuc i spowrotem

• obumiera w innych narządach

• podrażnienie skóry przy przenikaniu - objawy skórne, zapalenie płuc - objawy płucne, wysysanie krwi - więcej niż może strawić - niedokrwistość, upośledzenie rozwoju dzieci, wyniszczenie ustroju, śmierć

• jaja w świeżym stolcu, rozmaz bezpośredni, hodowla

Węgorek jelitowy Strongyloides stercoralis

• górny odcinek jelita cienkiego człowieka, klimat subtropikalny, tropikalny

• parzyste narządy amfidelficzne - parzyste gonady, samice triploidalne, rozmnażanie partenogenetyczne

• jaja złożone w jelicie larwa rabditopodobna wykluwa się jeszcze w jelicie rozwój larwy po wydaleniu

• heterogoniczny - larwy są saprofagami, dojrzewają płciowo (neotenia) - wolnożyjące

• homogoniczny - eliminacja pokolenia wolnożyjącego, larwy rabditopodobne po linieniu larwy filariopodobne inwazyjne

• zarażenie przez skórę, błony śluzowe do naczyń do płuc (mogą się rozwinąć płciowo) oskrzeliki, tchawica, gardło przełknięte ze śliną górny odcinek jelita cienkiego - dojrzałość płciowa - samice bytują pod błoną śluzową dwunastnicy, górnej części jelita czczego, w gruczołach Lieberkuhna

• możliwe samozarażenie w okolicy odbytu (gdy larwa rabditopodobna przekształci się w filariopodobną - inwazyjną), przy zaparciach bezpośrednio przez błonę jelita do krwi

• węgorczyca - może być bezobjawowa, odczyn zapalny, świąd skóry, wędrówka larw - eozynofilia, objawy płucne, faza jelitowa - uszkodzenia i podrażnienia błony jelitowej, owrzodzenia, nacieki, bolesne objawy, larwy rabditopodobne w kale, jaja w kale (biegunka), hodowla z kału, jaja w plwocinie (rzadko)

Włosogłówka ludzka Trichuris trichiura

• kosmopolityczny nicień jelita grubego i ślepego

• ciepłe kraje i klimat umiarkowany (częsty w Polsce)

• samiec z tylnym końcem spiralnie zagiętym

• beczułkowate jaja z przezroczystym czopem na biegunach

• samica zagłębia się przednią częścią ciała pod błonę śłuzową jelita

• zarażenie przez połknięcie jaja inwazyjnego - wylęganie w jelicie cienkim przez wypchnięcie czopa biegunowego wędrówka do jelita grubego linienie postać dojrzała po miesiącu od zarażenia

• żywi się krwią

• często inwazja bezobjawowa, zmiany błony śluzowej jelita, wybroczyny, nacieki, w intensywnej inwazji duże ubytki błony śluzowej, krwawe wybroczyny, niedokrwistość, bóle brzucha, nudności ,biegunka, wynicowanie odbytu, odbiałczenie, odwodnienie, objawy alergiczne przypominające epilepsję

• jaja w kale metodą grubego rozmazu lub sedymentacyjną

Owsik ludzki Enterobius vermicularis

• kosmopolityczny pasożyt jelita grubego człowieka (czasem w wyrostku robackzowym samice)

• klimat umiarkowany

• swoisty dla człowieka

• jaja składane w okolicy odbytu żywiciela - samice poruszają się aktywnie wywołując gwałtowny świąd - drapanie powoduje pękanie ciała samicy i uwolnienie jaj z kleistą substancją

• jaja inwazyjne

• autoegzoinwazja - samozarażenie zewnętrzne

• retroinwazja - wędrówka larw do jelita grubego przez odbytnicę

• autoendoinwazja - samica składa jaja w okrężnicy lub odbytnicy gdy nie może się przedostać - wylęgają się larwy rabditopodobne

• możliwa droga inhalacyjna wyschniętych jaj

• połknięte jajo larwa rabditopodobna w jelicie cienkim, wędruje do grubego trzykrotne linienie postać dorosła

• owsica - możliwe ciągłe samozarażanie, możliwy przebieg bezobjawowy, rzadko głębsza penetracja przez ściany jelita - wybroczyny, ubytki nabłonka, wędrówki samic - świąd, zadrapania, przeczosy, podrażnienie krocza

• wykrycie poruszających się samic na świeżym kale, jaja wokoło odbytu - zeskrobiny z fałdów odbytu, metoda przylepca celofanowego

Glista kocia Toxocara cati

• kosmopolityczny nicień jelita cienkiego kotowatych, zasadniczo monokseniczny, rzadko u człowieka

• jaja z grubą skorupką z wgłębieniami

• jaja inwazyjne z larwą II stadium (zjedzenie myszy z otorbioną w mięśniu larwą III stadium - nie dojrzewa u myszy - omija wędrówkę tchawicową)

• wędrówka jak glista ludzka lub do mięśni, ścian żołądkam jelit larwa III stadium przenika do jelita cienkiego gdzie dojrzewa

Glista psia Toxocara canis

• kosmopolityczny nicień jelita cienkiego psowatych, człowiek jest żywicielem niespecyficznym (nie dojrzewa płciowo) - zwykle dochodzi do wątroby

• jaja z oczkowatymi wgłębieniam - zarodek przed podziałami lub 2 blastomery

• rozwój larwy w środowisku zewnętrznym

• jajo inwazyjne z larwą II stadium

• rozwój u młodego psa - tak jak glista ludzka - monokseniczny

• rozwój u starszego psa - larwy z płuc do różnych narządów (nerki, mięśnie, oko, mózg) - otorbione zjedzenie przez drapieżnika larwy zakańczają cykl z pominięciem wędrówki tchawicowej

• rozwój u suki - uaktywnienie w ciąży (może być w kilku kolejnych) - zarażenie śródmaciczne płodów - szczenięta zarażone pasożytami

• gryzonie, człowiek - żywiciel parateniczny

• zespół larwy trzewnej wędrującej, zmiany zależne od odporności żywiciela, intensywności inwazji, aktywności larw, umiejscowienia, możliwa gwałtowna reakcja - gorączka, powiększenie wątroby, ogniskowe śródmiąższowe zapalenie płuc, nacieki zwiewne, ogniskowe zmiany w mózgowiu, uszkodzenia narządu wzroku

• charakterystyczne objawy

• powiększenie wątroby

• eozynofilia

• hipergammaglobulinemia

• biopsja wątroby - ziarniniaki, odczyny serologiczne, wywiad

Glista ludzka Ascaris lumbricoides

• jelito cienkie człowieka, z wyjątkiem krajów bardzo zimnych i suchych, pasożyt monokseniczny, rozwój bez zmiany żywicieli

• duży nicień różowawy za życia, białawy po uśmierceniu, narząd naboczny - amfid - zdolność chemorecepcyjna, ogon samca zagięty brzusznie

• zarodek otoczony 3 otoczkami jaja - lipidową, chitynową i białkową - niezapłodnione jaja bardziej wydłużone, bruzdkowanie po wydaleniu

• badanie koproskopowe - lity zarodek lub 2 blastomery

• jajo inwazyjne z larwą II stadium

• połknięte jajo larwy w jelicie cienkim przenikają przez ścianę jelita do krwi do żyły wrotnej i wątroby z żyłami do serca o płuc przerywają pęcherzyki płucne - wzrost w płucach i linienie droga tchawicza połknięcie jelito cienkie - 4. linienie

• czasami z pęcherzyków płucnych trafiają do dużego obiegu do różnych narządów guzki robacze - otorbione larwy

• wędrujące larwy - miejscowy odczyn zapalny, działanie mechaniczne, zubożenie wartości odżywczych pożywienia, działanie toksyczne wydzielanych i wydalanych substancji, powiększenie wątroby, nacieki zwiewne płuc, wysoka eozynofilia, charakterystyczne: objawy znikają po 7-10 dniach, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, niedrożność jelita (skłębione glisty), dróg żółciowych, przewodów trzustkowych, wyrostka robaczkowego (wciskają się), możliwe odczyny alergiczne, może przypominać padaczkę, badanie kału, rentgen

PRZYWRY I TASIEMCE

Motylica wątrobowa Fasciola hepatica

• kosmopolityczny pasożyt przeżuwaczy domowych i dzikich, żywiciele ostateczni - świnia, dzik, osioł, zając, królik, słoń, małpa, kangur, człowiek - przypadkowo

• listkowaty kształt ciała ze stożkowatą częścią przednią, kolce na powierzchni grzbietowej - ułatwiają przesuwanie przez miąższ wątroby, rozwinięte umięśnienie, przyssawka gębowa z otworem ustnym, przyssawka brzuszna, jelito rozgałęzione na dwa główne pnie

• obojnak

• jaja owalne z wieczkiem rozwój zygoty w środowisku wodnym miracidium (nie wykluwa się w ciemności), swobodnie pływające żywiciel pośredni - płucodyszny ślimak - wnika aktywnie sporocysta redie redie potomne cerkarie ogoniaste opuszczają aktywnie ciało ślimaka, poruszają się swobodnie w wodzie odrzuca ogonek i otacza się grubą, lepką cystą, oczekuje na żywiciela ostatecznego w przewodzie pokarmowym żywiciela metacerkaria uwalnia się z cysty - młoda przywra do wątroby i przewodów żółciowych przebijając ściany jelita, przez naczynia wrotne, wędruje aktywnie

• może żyć kilkanaście lat

• fascioloza - ciężki przebieg u człowieka (działanie mechaniczne + metabolity toksyczne)

• ostra

• kilka tygodni po zarażeniu

• zapalenie wątroby, powiększenie, żółtaczka

• objawy toksyczne - podwyższenie temperatury, objawy grypowe, anemia, powiększenie śledziony

• objawy alergiczne - eozynofilia, leukocytoza, wzrost gammaglobulin w osoczu

• przewlekła

• z ustąpieniem objawów ostrych

• częściowa naprawa uszkodzeń

• objawy zapalenia lub kamicy dróg żółciowych

• rzadko marskość

• zdarzają się inwazje płuc, mózgowia, mięśni, skóry, oczu (zwykle niedojrzałe płciowo pasożyty)

• podejrzenie - powiększenie wątroby, gorączka, odczyny serologiczne i śródskórne, badanie koproskopowe po 3-4 miesiącach, badanie treści dwunastnicy na obecność jaj - powtarzane kilkakrotnie, możliwe pasożytnictwo rzekome

Tasiemiec uzbrojony Taenia solium

• pasożyt kosmopolityczny jelita cienkiego człowieka

• żywiciel ostateczny główny - człowiek

• żywiciel pośredni główny - świnia (człowiek jako poronny żywiciel pośredni)

• strobila 2-8m najczęściej ok. 4m, 5-6mm szerokości

• skoleks niemal kulisty, 4 przyssawki, podwójny wieniec haków różnej długości

• trójpłatowy jajnik

• człony nie poruszają się, odrywają się po kilka

• jaja nie opuszczają członu - zarażenie całym członem - duża inwazja

• onkosfera przebija się czynnie z jelita do krwioobiegu pęcherzykowata larwa wągry w mięśniach języka, żuchwy, szyi, lędźwi, łopatki, serca i przepony

• zarażenie jajem inwazyjnym

• egzoinwazja

• spożycie pokarmu z jajami inwazyjnymi lub członem macicznym

• autoegzoinwazja

• spożycie jaj tasiemca, który bytuje we własnym organizmie

• autoendoinwazja

• człony maciczne dostają się do żołądka z ruchami antyperystaltycznymi - zachowanie onkosfery jak u żywiciela pośredniego i wągrzyca

• cysticerkoza - inwazja larw, metoda biopsyjna

• objawy są wypadkową liczebności, stanu rozwoju pasożytów, lokalizacji, wrazliwości osobniczej, żywe wągry w mięśniach - bezobjawowe, martwe - odczyn komórkowy, wapnienie, bliznowacenie

• wągrzyca mózgu i oka (wykrycie wągrów, eozynofilia, zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym)

• pojedyncze larwy - objawy guza mózgu, zmiany ogniskowe, napady epileptyczne

• mnoga inwazja - symptomy rozległego uszkodzenia mózgowia, zaburzenia widzenia, zaburzenia psychiczne

• wągry w podstawie mózgu - przewlekłe zapalenie opon miękkich

• tenioza jelitowa

Tasiemiec psi Dipylidium caninum

• kosmopolityczny

• przedni i środkowy odcinej jelita cienkiego psowatych, mięsożernych, niekiedy u człowieka

• skoleks z przyssawkami i hakami (4-7 rzędów)

• do 50cm długości

• aktywnie poruszające się człony, rozsiewają jaja

• onkosfera wymaga żywiciela pośredniego - larwy pcheł cysticerkoid spożycie przez żywiciela ostatecznego

badanie odchodów, ruchliwe członyTasiemiec nieuzbrojony Taenia saginata

• pasożyt wąsko wyspecjalizowany - tylko człowiek (ostateczny), pośredni - bydło

• długość 4-12m, szerokość 5-11mm

• gruszkowaty skoleks z 4 przyssawkami

• dwupłatowy jajnik

• zaplemnienie krzyżowe lub obojnactwo z tego samego osobnika

• aktywnie ruchy strobili, pojedyncze odrywanie

• wydalanie strobili między 15.00-20.00

• jajo inwazyjne połykane przez żywiciela pośredniego uwalnia onkosferę w żołądku/jelicie wędrówka przez ścianę jelita naczynia osiedlanie w mięśniach szkieletowych - wągier bydlęcy (słaba intensywność inwazji) zjedzenie przez człowieka przekształcenie wągra w postać dojrzałą pod wpływem soku żołądkowego jelito

• uszczuplenie zasobów energetycznych żywiciela, toksyczne produkty przemiany materii, może być bezobjawowe, osłabienie, chudnięcie, objawy żołądkowo-jelitowe, anemia, odczyny alergiczne, niedrożność jelita od skłębionych strobili

• cysticerkoza - skurcze mięśniowe, przyspieszony oddech

• samodzielnie pełzające człony w odchodach

Bruzdogłowiec szeroki Diphyllobothrum latum

• pasożyt jelita cienkiego człowieka i innych ssaków odżywiających się surowymi rybami

• kraje klimatu umiarkowanego

• największy tasiemiec człowieka - do 20m długości (na długość wpływa intensywność inwazji)

• spłaszczony skoleks z bruzdami przyssawkowymi

• dwupłatowy jajnik

• jajo z wieczkiem i guziczkiem, owalne podobne do przywr rozwój zygoty w środowisku wodnym urzęsione koracidium (po wysuszeniu ginie)wyklucie koracidium z jaja, nie pobiera pokarmu zjedzenie przez skorupiaka onkosfera przebija ścianę jelita procerkoid zjedzenie skorupiaka przez rybę (okoń, szczupak, łosoś, pstrąg) plerocerkoid- faza rozwojowa postaci dorosłej (żywiciele parateniczni - płazy, gady) - forma inwazyjna postać dojrzała

• wikariat parazytologiczny - różne gatunki widłonogów pełnią rolę żywicieli pośrednich w różnych środowiskach geograficznych

• difylobotrioza - zespół objawów żołądkowo-jelitowych i ogólnych, niedokrwistość megaloblastyczna - bruzdogłowcowa anemia złośliwa, erytrocytopenia, osłabienie (wchłania dużo witaminy B₁₂) - im bliżej żołądka, tym większa anemia

• badanie koproskopowe jaj w odchodach, przetrzymanie jaj w hodowli wodnej do uzyskania koracidium

Tasiemiec bąblowcowy Echinococcus granulosus

• pasożyt jelita cienkiego psowatych i kotowatych, żywiciele pośredni - bydło, zwierzęta gospodarskie

• strobila z 3 członów - skoleks z dwurzędowymi hakami, trzon jałowy, trzon hermafrodytyczny, trzon maciczny z jajami

• proglotyd maciczny samodzielnie wędruje przez odbyt, pełzając uwalnia jaja - świąd

• połknięte jaja w żołądku lub jelicie żywiciela pośredniego naczynia wątroba z dużym obiegiem krwi do różnych narządów - cerkoid typu bąblowiec w wątrobie onkosfera tworzy przestrzeń wypełnioną płynem, rosnie młody bąblowiec, żywiciel otacza tkanką torebki lęgowe protoskoleksy gotowe do zagnieżdżenia w żywicielu ostatecznym (w pośrednim ulega wezykulacji - cofnięciu do totipotencjalnej onkosfery) zjedzony protoskoleks wynicowuje się w jelicie cienkim

• echinokokoza - mózgowa lokalizacja - symptomy guza

• bąblowica wtórna - pęknięcie pęcherza, atak uogólniony, wstrząs anafilaktyczny

• ucisk na naczynia, upośledzenie narządu

• rentgenoskopia, zwapnienia

Tasiemiec karłowaty Hymenolepis nana

• kosmopolityczny, monokseniczny, ludzie i gryzonie - jelito cienkie

• 2-8cm

• skoleks z 4 przyssawkami, wieniec haków

• onkosfera cysticerkoid w kosmkach jelitowych skoleks nie jest wnicowany, a kucnięty w cyście bez płynu

• często bezobjawowy, u dzieci osłabienie, biegunki

• wykrycie jaj koproskopowo

PIERWOTNIAKI PRZEWODU POKARMOWEGO I JAMY USTNEJ

Lamblia jelitowa Giardia intestinalis

• kosmopolityczny wiciowiec w jelicie cienkim człowieka

• cysta inwazyjna

• ekscystacja w jelicie cienkim 2 trofozoity

• lamblioza - wymioty, nudności, bezkrwawa biegunka

• postać jelitowa

• żołądkowo-jelitowa

• rzekomowrzodowa

• zapalenie trzustki, spadek masy ciała, zanik mięśni pasa barkowego i miednicowego, niedokwaśność soku żołądkowego, upośledzone wchłanianie witamin, współistnienie z grzybami drożdżopodobnymi

• preparaty z treści dwunastnicy, kału w kropli, rozmazy, hodowla

Pełzak czerwonki Entamoeba histolytica

• kosmopolityczny pełzak jelita grubego

• strefa tropikalna i subtropikalna

• wydziela enzymy proteolityczne, pochłania erytrocyty, może wnikać do błony podśluzowej jelita grubego

• cysta inwazyjna dorosły trofozoit

• pełzakowica

• jelitowa

• przebieg ostry

• przebieg przewlekły

• pozajelitowa

• objawy chorobowe przy wnikaniu trofozoitów do błony podśluzowej - grudki z czerwonym rąbkiem, płytkie owrzodzenia z martwiczym dnem, butelkowaty kształtm wtórne zakażenia bakteryjne

• ostra pełzakowica jelitowa - czerwonka pełzakowa biegunka śluzowa, rozlane bóle w jamie brzusznej, nudności, wzdęcia, gorączka, objawy chorobowe, bolesność, odwodnienie

• zwężenie światła jelita następczo

• pełzakowe zapalenie wątroby - ciężki stan ogólny, powiększona wątroba

• pełzakowy ropień wątroby -bóle w prawym podżebrzu, ropień wypełniony gęstą, czekoladową masą, zmieniony martwiczo miąższ

• ropnie w płucu, opłucnej, śledzionie, mózgu

• możliwe zarażenie bezobjawowe

• brak bakterii towarzyszących obniża inwazyjność

• cysty wydalane z kałem - rezerwuar pasożyta

• preparaty trwałe, bezpośrednie, hodowla, biopsje, rozmazy, hodowle, wycinki jelita, obraz rentgenowski, odczyny serologiczne

Pełzak dziąsłowy Entamoeba gingivalis

• nie tworzy cyst

• kosmopolityczny trofozoit w jamie ustnej

• zmiany błony śluzowej jamy ustnej, zapalenie zatok

• preparaty bezpośrednie, zeskrobiny, preparaty trwałe, hodowle

Pełzak okrężnicy Entamoeba coli

• kosmopolityczny pełzak jelita grubego

• zarażenie przez jamę ustną postacią cysty

• żyje w świetle jelita

• preparaty bezpośrednie

Cryptosporidium parvum

• pasożyt wewnątrzkomórkowy

• kryptosporidioza - nudności, biegunka, temperatura, kaszel

• zakażenie oocystą

Balantidium okrężnicy Balantidium coli

• kosmopolityczny orzęsek małpy, świni, człowieka

• najwięcej w krajach tropikalnych

• zarażenie postacią cysty

• jelito grube

• liczne owrzodzenia jelita, wydziela hialuronidazę - wnika do przestrzeni międzykomórkowych, nacieki, ropnie, owrzodzenia, balantydioza - biegunka, bóle spastyczne brzucha, chudnięcie, niedokrwistość ,bóle głowy, bezsenność

• preparaty bezpośrednie z kału w czasie biegunki, hodowle, badanie rektoskopowe

Enterocytozoon bieneusi

• atakuje komórki epitelialne jelita

• świnie, ryby, ptaki, bydło, ludzie

Isospora belli

• kosmopolityczny pierwotniak jelita cienkiego i mięśni człowieka

• częściej w krajach o klimacie gorącym

• oocysta w świetle jelita, sarkocysty w mięśniach

---