Miejsce harcerstwa w edukacji nieszkolnej
Tematem mojej pracy jest „Miejsce harcerstwa w edukacji nieszkolnej na przykładzie bydgoskich drużyn Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Edukacja musi być traktowana jako najlepsza i najważniejsza inwestycja współczesnego człowieka. Stąd poszukuje się nowych rozwiązań w zakresie organizacji kształtowania i wychowywania z możliwością pełnego wykorzystania potencjału wychowawczego, który tkwi w pozaszkolnej przestrzeni życia dzieci i młodzieży, bowiem można uczyć się w szkole i poza nią.
Edukacja nieszkolna (równoległa), a więc działanie o charakterze kształcącym i wychowawczym odbywające się równolegle do edukacji szkolnej, a podejmowane przez nieszkolne instytucje, wyprzedzają dziś szkołę tradycyjną co do treści i metod działania, oraz zmuszają do dokonywania zmian. W efekcie młodzież wychowuje się poprzez dwa systemy kształcenia i wychowania - szkolny i pozaszkolny i to właśnie wzbogaca społeczną bazę kształcenia i wychowania młodego pokolenia. Sytuacja ta zmusza więc instytucje edukacji równoległej i szkolnej do zintegrowania działań na rzecz wychowania. Chodzi tu o zorganizowaną współpracę, tak by działania te wzmacniały się wzajemnie i uzupełniały.
Praca, którą podjęłam ma charakter badania naukowego. Celem podjętych przeze mnie badań jest ustalenie na ile harcerstwo pomaga w rozwoju zainteresowań, na ile zachęca do samokształcenia, czy kształtuje wzory spędzania czasu wolnego, czy przyczynia się do poszerzenia kręgów rówieśniczych, czy harcerstwo pomaga przy wyborze zawodu.
Badania empiryczne w tej pracy będą dotyczyły miejsca harcerstwa w edukacji nieszkolnej.
W mojej pracy będę posługiwała się definicją E. Trempały wedle której edukację równoległą pojmuje się jako „całokształt wpływów i oddziaływań zarówno planowych jak i samorzutnych (okazjonalnych) na dzieci, młodzież i dorosłych w różnych dziedzinach ich życia i działalności w warunkach pozaszkolnych”.
Istotnym etapem badań jest sformułowanie problemów i hipotez. Problem badawczy występuje w formie pytania.
W oparciu o założenia metodologiczne i przyjęty schemat procesu badawczego sformułowałam problem główny.
Brzmi on: Jaki jest udział harcerstwa we wzbogacaniu edukacji szkolnej harcerzy?
Problem główny obejmuje następujące problemy badawcze wyrażone w formie pytań:
1. Czy działalność w drużynie sprzyja rozwijaniu zainteresowań?
2. Jaką część czasu wolnego wypełnia młodzieży przynależność do ZHR?
3. Czy członkostwo w harcerstwie przygotowuje do zagospodarowania swojego czasu wolnego?
4. Czy działalność w drużynie jest czynnikiem motywującym do samokształcenia?
5. Czy harcerstwo pomaga przy wyborze zawodu?
Niezbędnym warunkiem podjęcia badań jest wybór odpowiedniego zespołu metod badawczych, które pozwolą znaleźć odpowiedź na postawiony w pracy problem główny. Techniki badawcze zaś podporządkowane są metodom badawczym, pełniąc wobec nich służebną rolę.
Metody i techniki badawcze nie wykluczają się. Pozostają ze sobą w ścisłym związku i wzajemnie się uzupełniają.
Przyjęłam metodę sondażu diagnostycznego, a techniką jest ankieta. Po ustaleniu problemów i hipotez należy wyłonić zmienne.
W tej pracy zmiennymi będą:
Motywacja do samokształcenia wyniesiona z członkostwa w drużynie.
Zainteresowania wzbudzone lub rozwinięte w toku zajęć z drużyną.
Część wolnego czasu jednostki wypełniana przez harcerstwo.
Wzory spędzania czasu wolnego wyniesione z harcerstwa.
Interakcje z rówieśnikami zainspirowane przez harcerstwo.
Plany co do dalszego kształcenia zainspirowane przez działalność w drużynie.
Natomiast wskaźniki określają czy badane fakty lub zjawiska występują w interesującym nas przypadku.
Wskaźnikami są wypowiedzi badanych dotyczące zjawisk wskazanych przez zmienne.
Badania przeprowadzę w Bydgoskim Hufcu Harcerzy - ZHR w Bydgoszczy, gdzie odbywają się zbiórki. Badaniom poddam młodzież ze szkół podstawowych i średnich. W pracy mojej zastosuję ankietę, a narzędzie badawcze, które określone bywa jako przedmiot służący do realizacji wybranej techniki - kwestionariusz ankiety.
Kwestionariusz ankiety zawierał będzie 12 pytań. Dotyczy m.in. takich zagadnień jak: plany zaczerpnięte z harcerstwa związane z przyszłą pracą zawodową, cele życiowe stawiane u progu dorosłego życia, ilość czasu wolnego poświęconego na harcerstwo.
Po przeprowadzeniu badań uzyskane dane przedstawię w tabelach, na wykresach i sformułuję wnioski końcowe wynikające z przeprowadzonych badań.
LITERATURA:
1. P. Gołąbiewski: Jak prowadzić drużynę harcerską, G K ZHP, Warszawa 1985.
2. E. Hancewicz: Wychowanie moralne w zespole, Warszawa 1974.
3. R. Janczewski: Kurs drużynowych, Warszawa 1980.
4. J. Niemiec: Edukacja nieszkolna, przemiany i profile działań, Warszawa 1986.
5. B. Niemierko: Testy osiągnięć szkolnych. Podstawowe pojęcia i techniki, Warszawa 1975.
6. Z. Puszczewicz: Szkoła instruktorska Harcerzy ZHR, Warszawa 1993.
7. Statut ZHR, Warszawa 1990.
8. E. Trempała: Edukacja szkolna w odniesieniu do edukacji równoległej, Bydgoszcz 1990.
9. W. Wasyłkowska: Czynniki determinujące pełnienie społecznej roli ucznia, Wrocław 1974.
10. W. Wierzewski: Informator harcerski, Kraków 1985.
11. T. Wroczyński: Treść i formy kształcenia szkolnego, Warszawa 1978.
12. J. Wolnicki: Edukacja nieszkolna (równoległa) w warunkach przemian w Polsce, Warszawa 1980.
13. Z. Zabrzycki: Edukacja równoległa jako element globalnego systemu kształcenia i wychowania, Bydgoszcz 1989.