Dagmara Krysiak

OGLĘDZINY

Wprowadzenie:

- jeden ze sposobów uzyskiwania wiedzy o przestępstwie uwzględniony w KPK,

- podstawa prawna: art. 207 par. 1 KPK

- polegają na prowadzeniu badania określonego fragmentu rzeczywistości - miejsca, osoby, rzeczy lub zwłok, a następnie utrwalenie wyników określonego badania,

- ma sens tylko wtedy, gdy jakaś przestępcza akcja dokonała istotnych zmian w danym wycinku rzeczywistości,

- utrwalenie rezultatów musi być odpowiednio udokumentowane i spełniać wymogi procedury karnej,

- aspekt taktyczny i techniczny nie jest uregulowany szczegółowo w KPK i należy do domeny kryminalistyki,

- przyjmuje się, że oględziny są czynnością procesową i kryminalistyczną,

- poznawcze cele oględzin wyrażane są za pomocą reguły siedmiu złotych pytań śledztwa:

* co się zdarzyło?

* gdzie?

* kiedy?

* w jaki sposób?

* za pomocą czego?

* kto dokonał przestępstwa?

- cele informacyjne oględzin ograniczają się do ustaleń dotyczących:

* rekonstrukcji zdarzenia,

* modus operandi sprawcy,

* materiałów pozwalających na identyfikację sprawcy,

* przesłanek łączących osoby, miejsca i obiekty,

* wiadomości przydatnych w planowaniu przyszłych przesłuchań,

* wszelkich innych czynności mających znaczenie wykrywacze i dowodowe.

- podziały oględzin:

* oględziny miejsca pierwotnego i wtórnego,

* oględziny makroskopowe i mikroskopowe,

* oględziny według rodzaju przestępstwa (np. oględziny miejsca zabójstwa, włamania)

* oględziny według fizycznego charakteru miejsca (przestrzeń otwarta, zamknięta, w lesie, banku, w prywatnym mieszkaniu).

- oględziny złożone takie, w których brał udział biegły

Organizacja oględzin:

- jest to zawsze czynność tak skomplikowana, że wymaga ona współpracy wielu osób, które tworzą tzw. grupę operacyjno - śledczą.

* pracami grupy kieruje prokurator, albo funkcjonariusz służby dochodzeniowo śledczy,

* przedstawicielowi służby dochodzeniowo śledczej towarzyszy oficer operacyjny odpowiedzialny głównie za realizację zadań wykrywczych,

* specjaliści czyli technicy kryminalistyki, których zadaniem jest ujawnianie i zbieranie śladów oraz pomoc w dokumentowaniu przebiegu czynności,

* jeśli okoliczności na to wskazują do grupy dołączani są eksperci, którzy mają na celu fachową interpretację śladów,

Ewentualnie: + przewodnik psa tropiącego

+ dzielnicowy znający realia określonego miejsca

* funkcjonariusze służb prewencji, mający nie dopuścić do miejsca oględzin osób niepowołanych,

- w takcie oględzin pierwszeństwo przysługuje udzielaniu pierwszej pomocy ofiarom, jak również zachowanie bezpieczeństwa całej grupy dochodzeniowo śledczej,

- strefy dostępu w trakcie oględzin:

* pierwsza strefa - wewnątrz znajdować się mogą tylko osoby służbowo związane z czynnością,

* druga strefa- oprócz osób wykonujących obowiązki służbowe zawiera punkt działania kierownika grupy oględzinowej,

* trzecia strefa - osoby upoważnione przez kierownika i wykonujące konkretne działania,

- fazy oględzin

* faza ogólnoorientacyjna - ogólne zorientowanie się co do charakteru zdarzenia, warunków miejsca; pozwala określić liczbę i kwalifikację uczestników oględzin; rozpytania osób, które mogłyby ewentualnie udzielić informacji o przestępstwie i kierowanie ich kolejno

* faza statyczna - bliższe poznanie zakreślonego miejsca oględzin, ewentualne modyfikacje zakresu tego miejsca, statyczne zbadanie wyrazistych śladów, klasyfikacja śladów pod kątem kolejności ich zabezpieczenia, niezwłoczne zabezpieczenie śladów zapachowych i w miarę możności śladów termicznych,

* faza dynamiczna - polega na skrupulatnym, systematycznym i planowym badaniu każdego śladu kryminalistycznego lub miejsca, gdzie mógłby się on znajdować, wymaga to poruszenia przedmiotów oględzin, badania ich podłoża, struktury.

* faza końcowa - przegląd i reasumpcje ustaleń wersyjnych, przegląd dokumentacji i jej uzupełnienie, przegląd czynności, które należałoby uzupełnić, decyzja o ewentualnym dalszym zabezpieczeniu miejsca zdarzenia,

- oględziny zaczynają być przeprowadzane już w momencie podjęcia decyzji o ich przeprowadzeniu to znaczy jeszcze na terenie jednostki policyjnej,

- patrole otrzymują polecenie zabezpieczenia miejsca zdarzenia,

- tworzy się wstępną koncepcję oględzin, określa zakres czynności niecierpiących zwłoki, wyznacza osoby do grupy dochodzeniowo - śledczej, przygotowuje niezbędne instrumentarium techniczne,

- po przybyciu na miejsce dokonuje się uzupełnienie wiedzy o warunkach prowadzenia oględzin, dokonuje się modyfikacja zabezpieczenia terenu, penetracja terenów przyległych, uzupełnienie lub redukcja gotowych do działania sił i środków,

- w tym samym czasie kiedy w/w czynności mogą toczyć się czynności zmierzające do ujęcia sprawcy,

Taktyka oględzin:

- ustalenie zmian spowodowanych czynem przestępczym,

- buduje się roboczą wersję zdarzenia, a na jej podstawie plan czynności,

- wykonuje się zdjęcia ogólne, korzystając z faktu, że ta faza nie zmieniła jeszcze nic w wyglądzie miejsca zdarzenia,

- szczegółowe badanie fragmentów miejsca oględzin w celu poszukiwania, ujawniania, dokumentowania i zabezpieczania śladów,

- porządki dokonywania poszukiwań śladów:

* porządek obiektywny - myślowy podział danego obszaru na poszczególne segmenty i następnie ich systematyczna penetracja po liniach spiralnych albo promienistych od lub do punktu centralnego,

* porządek subiektywny - przyjęcie hierarchii ważności poszczególnych miejsc i badaniu ich w kolejności wynikającej z ich ważności,

- w praktyce porządek poszukiwania śladów w trakcie oględzin podyktowany jest zdroworozsądkowo w zależności od konkretnego miejsca oraz w związku z doświadczeniem funkcjonariuszy,

- ślady zabezpiecza się zgodnie z ich specyfiką i regułami techniki kryminalistycznej,

- celem każdego zabezpieczenia jest zachowanie fizycznej integralności śladu, ograniczenie jego degradacji i zapobieżenie jego kontaminacji,

- sprzętem najczęściej wykorzystywanym do takich czynności są walizki śledcze, które dzielą się na uniwersalne i specjalistyczne,

- w uzasadnionych przypadkach na miejsce zdarzenia kieruje się tzw. ambulans kryminalistyczny czyli samochód mieszczący laboratorium umożliwiające dokonanie określonych badań eksperckich,

- po zakończeniu zbierania śladów dochodzi do ostatniej fazy czynności, czyli - podsumowanie informacji, sprawdzenie kompletności działań, ponownym przeglądzie obszaru i ewentualnym powtórzeniu niektórych czynności,

- kierownik grupy uznaje oględziny za zakończone,

- każdy ślad należy odpowiednio opakować

Dokumentacja oględzin:

- podstawowym sposobem formalnego zabezpieczania dowodów jest protokół oględzin, a regułą konieczną jest sporządzenie go w trakcie oględzin w obecności wszystkich uczestników czynności,

- do poprawnej i łatwiejszej dokumentacji stosuje się formularze protokołów oględzin.

- odpowiednie udokumentowanie konkretnego śladu opatrzeniem go metryczką,

- możliwe także wsparcie dokumentacją techniczną:

* nagrania video,

* zdjęcia,

* szkice.

- zastosowanie fotografii sprowadza się do wykonania następującego rodzaju zdjęć:

* ujęcia ogólnoorientacyjne - prezentacja szerokiego planu miejsca oględzin,

* ujęcia sytuacyjne - sporządzane w celu rejestracji istotnych fragmentów badanego miejsca z zapisem lokalizacji określonych śladów,

* ujęcia szczegółowe - dla utrwalenia charakterystyki konkretnych śladów.

- szkice - można w nim zapisywać informacje, których nie można wpisywać do protokołu; forma komplementarna wobec fotografii,

- dla spisania wniosków i koncepcji, które nie mogą być wpisane do protokołu, organ procesowy spisuje tzw. notatkę z oględzin lub notatkę pooględzinową

---