Laktacja - jest to okres od wycielenia do zasuszenia krowy (wydzielania mleka)
W zależności od długości trwania laktacji wyróżniamy:
- laktacja normalna - trwająca 270 - 334 dni
- laktacja skrócona - mniej niż 270 dni
- laktacja przedłużona - więcej niż 334 dni
Laktacja standardowa 305 dni wydajność w laktacji:
Fazy laktacji:
- rozdajanie 21 - 42 dni, kiedy krowa osiąga maksymalną wydajność
- faza wyrównanej wydajności - trwa różnie w zależności od typu krzywej laktacji, w której zmniejszanie wydajności jest stosunkowo mała
- faza malejącej wydajności - związana z rozwojem płodu i działaniem hormonów łożyskowych
- faza zasuszenia - około 2 tygodni pod koniec laktacji na około 6 - 8 tygodni przed spodziewanym odchowem
Okres zasuszania 6 - 8 tygodni od zakończenia wycielenia; krowy, które są zbyt późno zasuszane obniżają wydajność mleczną
Ocena laktacji:
- przebieg laktacji: wiek krowy, sposób żywienia, stan zdrowia, sezon wycielenia
- charakter laktacji: długość laktacji, wydajność i skład mleka, procent tłuszczu, procent białka, ilość tłuszczu i białka w kg, przebieg produkcji mleka
Wydajność i skład mleka oceniamy za pomocą testu: 100 dni; 200 dni wydajność mleczna
- procent białka ilość białka i tłuszczu w kg
Wydajność życiowa - suma mleka, tłuszczu, białka ze wszystkich laktacji w ciągu życia
Indeksy:
Indeks Johansona - Stałość i wytrwałość laktacji: indeks = ilość mleka udojonego od 101 dni do 200 dni laktacji / ilość mleka w pierwszych 100 dniach * 100%
Indeks Bartleta - indeks słabości laktacji Bartleta: Indeks = (średnia z 3 miast + 4 miesięcy/8) -(średnia 7 + średnia 8/8)
Indeks Kopeckiego - im indeks bliższy o tym laktacja bardziej wyrównana: indeks = wydajność z danego miesiąca / z poprzedniego miesiąca
Spadek wydajności przy wyrównanej laktacji nie powinien przekraczać 10%.
Znakowanie zwierząt:
- wymrażanie numerów na skórze zwierzęcia (ciekłym azotem)
- wypalanie numeru na rogach
- kolczykowanie
- opaski na szyi
- kontury umaszczenia u bydła łaciatego, cecha indywidualna zwierzęcia
- fotografowanie zwierząt
- badania krwi (serologiczne)
- odciski śluzowicy (linie papilarne)
Obecnie stosuje się jednolity system znakowania:
- paszport zwierzęcia
- kolczyki (wykonane z giętkiego, sztucznego tworzywa: zakładanie z przodu i z tyłu śródmałżowiny w obu uszach, znakuje się krowy i buhaje.
Na kolczykach:
- znak graficzny agencji (rejestr. Modernizację rolnictwa)
- symbol kraju
- 9 cyfrowy numer zwierzęcia
- cyfra kontrolna
Kontrola użytkowości mlecznej krów na podstawie próbnych udojów w określonych odstępach czasu. Stosuje się trzy metody oceny.
A4 i AT4
A4 - odstęp między próbnym udojem 22 - 37 dni, co miesiąc (11 udojów ciągu roku)
AT4 - Ustalenie jakości mleka z pierwszego udoju przemiennie raz rano, raz wieczorem określa się zawartość tłuszczu, białka, laktozy i mocznika, liczba komórek somatycznych (11 próbnych udojów w ciągu roku)
A8 - Odstęp między próbą udoju wynosi 50 - 70 dni, co 2 miesiące. Na podstawie 6 próbnych udojów w ciągu roku)
W metodzie A4 i A8 próbny udój polega na określeniu ilości udojonego mleka od każdej krowy oddzielnie z każdego udoju wykonanego, co 24 godziny. Pobiera się reprezentatywnie próbki mleka w celu wyznaczenia składu i jakości cytologicznej mleka (liczba komórek somatycznych).
Dój mechaniczny
Sekrecja mleka - proces złożony fizjologiczny
Synteza mleka - w komórkach pęcherzykowatych gruczołu mlekowego i jego wydzielanie, podlega hormonowi przedniego płata przysadki mózgowej. (PROLAKTYNA)
Niski poziom prolaktyny powoduje bezmleczność u krowy. Wpływa na sekrecję od pojemności wymienia i częstotliwości dojenia
Oddawanie mleka - odpowiada hormon tylniego płata przysadki mózgowej oksytoyny, odruch bezwarunkowy poprzez zadziałanie bodźca Np. podrażnienie stryków w trakcie toalety, podrażnienie receptorów na skórze wymienia lub odruchu kojarzonego z dojem, gdy mleko znajduje się w zatokach mlecznych (przepuszczanie mleka) oznaka zwiększenia wymienia, stwardnienie, skóra rozciągnięta przekrwiona, dój można rozpocząć w fazie szczytowej najpierw masaż wymienia 0,5 - 1 min. 5- 7 rozpoczyna się działanie hormonu. Rola oksytocyny powoduje skurcz komórek mięsnych - nabłonka oplatających pęcherzyki wymienia i drobne przewody śród i między zrazikowych w wyniku, czego mleko zstępuje do gruczołowej części zatoki do gruczołowej części zatoki mlekowej w części strzykowej zwieracz strzyka okrężny rozbudowany to krowa trudniej się doi.
Należy zapobiegać reakcjom stresowym u krów by dobrze oddawała mleko Np. hałas, zimna woda, zimne kubki udojowe, wtedy następuje blokada, wydziela się hormon adrenalina, która powoduje brak skurczów i nie wydziela mleka.
Zasady pozyskiwania mleka prawidłowy dój
- delikatny - łagodne obchodzenie się ze zwierzęciem
- szybki 6 - 7 minut, bo wtedy działa hormon -
- całkowity - dokładne opróżnienie wymienia większa wydajność krowy, pozyskane ostatnie partie mleka bogate w tłuszcz
- higieniczny - pozyskiwanie mleka z czystego wymienia, aby była jak najmniejsza ilość drobnoustrojów
- utrzymanie wymienia w czystości
- dokładne mycie strzyków
- kąpiel strzyków po doju
- utrzymanie w czystości aparatu do doju
Gdy mleko zalega to wstrzymuje powstawanie nowego mleka.
Metody pozyskiwania mleka:
- ssanie cieląt
- dój ręczny
- dój mechaniczny
Różnią się te sposoby mechanizmem pozyskania mleka i sposobem oddziaływania na wymię. Cielę w czasie wyciskania i wyciągane ze strzyka z równoczesnym jego masażem.
Dój ręczny 40 - 50 oksytocyny
- nie ma wyciągania tylko wyciskanie przy częściowym masażu wymienia
Dój mechaniczny
- Nie ma wyciskania jest wyciąganie mleka ze strzyka przy częściowym masażu wymienia, rozrost oksytocyny 20 p/cm3
Dój składa się z trzech części:
- zabiegi przed udojowe
- dój właściwy
- zabiegi po udojowe
Zabiegi przed udojowe - usunięcie drobnoustrojów z mleka, zbadanie jego wyglądu, konsystencji, cech, które mogą wskazywać na procesy zapalenia wymienia. Wykonujemy oddzielanie z każdego strzyka na kubek z czarną płytką. Oczyszczanie wymienia, czyści się na sucho lub wilgotną ściereczką z wodą temepraturze 40 stopni z dodatkiem środków odkażających Np 2% po ... jest 1% chloroamina, lauresept , sterenol, mastycyt. Następnie wymię osuszyć ściereczką lub ręcznikiem jednorazowego użytku.
Masaż przed udojowy - pobudzanie