Kompetencje nauczyciela

Kompetencje specjalistyczne

Kompetencje specjalistyczne to wiedza i umiejętności w zakresie nauczanego przedmiotu. Wymagają doskonalenia przez:

• dokształcanie się

• czytanie fachowych książek i czasopism

• udział w różnego typu szkoleniach i konferencjach

• codzienną wymianę doświadczeń miedzy nauczycielami tego samego przedmiotu Kompetencje dydaktyczne

Kompetencje dydaktyczne teoretycznie zdobywane sa podczas studiów pedagogicznych i na różnych specjalistycznych kursach. Dotyczą one przygotowania sie nauczyciela do zajęć i prowadzenia lekcji, a w szczególności:

• umiejętności właściwego rozplanowywania zajęć w ciągu roku;

• umiejętności logicznego konstruowania lekcji, tak, aby uczeń mógł zapoznać sie z zagadnieniem, wkomponować je w posiadany zasób wiadomości i doświadczenia, wiedzieć jak je wykorzystać w życiu i nabyć wprawy w wykorzystywaniu zdobytej wiedzy i umiejętności;

• budowania poprawnej struktury lekcji: odpowiedniego wprowadzenia w temat, rozwinięcia, zakończenia, podsumowania, podania tematu następnej lekcji, powtórzenia, wyjaśnień, odpowiedzi na pytania uczniów, prowadzenia rozmów nieformalnych z uczniami;

• precyzowania celów jakie stawia sobie i chce realizować nauczyciel

• operacjonałizowania celów nauczania, czyli wyraźnego określania co konkretnie mają zrobić uczniowie, aby te cele zostały osiągnięte a także ustalenie, w jaki sposób można to

sprawdzić;

• uwzględnianie cyklu uczenia się, poczynając od konkretnego przeżycia (doświadczenia), poprzez obserwację i refleksję, do uogólnień;

• stosowania różnorodnych metod i technik aktywizujących uczniów, po to aby wciągnąć uczniów do współdecydowania o kształcie lekcji i jej współtworzenia;

• korzystania z pomocy audiowizualnych i innych środków dydaktycznych, aby poprawić percepcję prekazywanych treści nauczania;

• umiejętności atrakcyjnego prowadzenia lekcji;

• umiejętności dobrania najbardziej efektywnego postępowania z uczniami. Kompetencje psychologiczne

Przez kompetencje psychologiczne nauczyciela rozumie sie umiejętność inspirowania, motywowania uczniów do nauki, integrowania ich w zespół oraz umiejętności menedżerskie. Zaliczają sie do nich:

• pozytywne nastawienie do ludzi;

• umiejętność unikania najczęstszych przyczyn zakłóceń w komunikowaniu się między

ludźmi;

• umiejętność porozumiewania sie w ogóle, a z uczniami w szczególności;

• umiejętność motywowania uczniów do nauki; umiejętność budowania zgranego zespołu z przypadkowej grupy uczniów;

• elastyczność w dostosowywaniu własnego stylu kierowania do stopnia dojrzałości uczniów;

• umiejętność kontrolowania stresu.

Hanna Hamer. Klucz do efektywności nauczania.^eda 1994

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE Z PEDAGOGIKI

1. Przedmiot badań pedagogiki.

Przedmiotem badań pedagogiki jest proces wychowania w różnych jego postaciach i formach. Proces celowo organizowanego wychowania dotyczy przede wszystkim dzieci i młodzieży, stąd wychowanie ich jest głównym zadaniem pedagogiki. Celowo organizowane wychowanie obejmuje także niektóre grupy ludzi dorosłych, tj. ANDRAGOGIKA - pedagogika ludzi dorosłych lub ich oświata i GERONTOLOGIA - pedagogika ludzi starszych.
Współczesny rozwój sił twórczych nauki, techniki, organizacji pracy wymaga od pedagogiki objęcia swoim zakresem całokształtu spraw związanych z wychowaniem człowieka.
Przedmiotem badań pedagogiki są nie tylko wpływy wychowawcze organizowane świadomie i celowo ale również wpływy niezamierzone i żywiołowe. Mówimy wtedy o procesie socjalizacji. Do zadań i zainteresowań pedagogiki należy także zjawisko funkcjonowania systemu szkolno - oświatowego.
Pedagogika nie tylko opisuje fakty ale także je wyjaśnia i poszukuje odpowiedzi na pytania:
1. Jak i dlaczego przebiegają określone procesy wychowawcze?
2. Jak te procesy powinny być organizowane by były maksymalnie skuteczne?

2. Nauki współpracujące z pedagogiką.

socjologia

psychologia

filozofia

antropologia kulturowa

teoria wychowania estetycznego

teoria sztuki

historia sztuki

sztuka

medycyna

geontologia

epistemologia

prawo

NAUKI PRZYRODNICZE - dyscypliny zajmujące się badaniem biologicznego aspektu rozwoju człowieka i badaniem biologicznych uwarunkowań procesów wychowania; do tej grupy nauk należą nauki medyczne tj. biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania.
2. NAUKI PSYCHOLOGICZNE - psychologia ogólna i rozwojowa, zajmująca się badaniem funkcjonowania psychiki a zwłaszcza jej indywidualnego rozwoju.
3. NAUKI WYCHOWAWCZE - bada psychiczne uwarunkowania i skutki oddziaływań wychowawczych.
4. NAUKI SOCJOLOGICZNE - socjologia wychowania, pracy, zawodowa, kultury.
5. NAUKI EKONOMICZNE
6. NAUKI FILOZOFICZNE - etyka jako podstawowa nauka do podejmowania zagadnień z zakresu wychowania moralnego; estetyka - analizuje oddziaływanie sztuki na człowieka.

3. Podstawowe pojęcia pedagogiczne: wychowanie, kształcenie, nauczanie, osobowość, środowisko.

Wychowanie to świadomie organizowana działalność ludzka, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka.

Kształcenie ogół czynności i procesów umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury a zarazem uczestnictwo w ich przekształceniu jak również osiągnięcie możliwie wszechstronnego rozwoju sprawności fizycznych i umysłowych, zdolności i uzdolnień, zainteresowań i zamiłowań, przekonań i postaw.

Nauczenie zespół czynności społecznych doniosłych, podejmowanych instytucjonalnie przez osoby do tego specjalnie powołane.

Osobowość zbiór względnie stałych, charakterystycznych dla danej jednostki cech i właściwości, które wyznaczają jej zachowania i pozwalają odróżnić ją od innych.

Środowisko

4. Rola nauczyciela w procesie wychowania.

- wprowadzić uczniów w świat wiedzy naukowej,

- wdrażać do samodzielności,

- wymagać w podejmowaniu decyzji dotyczącej dalszej edukacji,

- przygotować do aktywnego udziału w życiu społecznym,

- rozbudzać i rozwijać indywidualne zainteresowania uczniów poprzez szeroką ofertę zajęć pozalekcyjnych,

- kształcić postawy społeczne poprzez zdobywanie prawidłowych doświadczeń w współżyciu i współdziałaniu w grupie,

- poznawać otoczenie, nowe osoby, uczyć się siebie, możliwości swojego ciała i nazywać tego, co przeżywa poprzez techniki zabawowe. Zwiększa to znacznie jego poczucie bezpieczeństwa i bardzo zachęca do aktywności,

- nagradzać właściwe postawy gdyż to pozwala uczniom wierzyć, że warto postępować według ustalonych zasad,

- przygotować uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych do integracji z pełnosprawnymi rówieśnikami,

- rozwijać sprawność językowa uczniów,

- pobudzać ich aktywność myślową, emocjonalną i ruchową oraz uczestnictwo w sferze kultury i mediów,

- wykorzystywać aktywizujące metody pracy, gry dramowe, gry dydaktyczne, prezentację dzieł sztuki, projekcję, wycieczki. Uczniowie uczą się poprawnego i spójnego wyrażania własnego punktu widzenia, korzystania z różnorodnych źródeł informacji oraz bycia świadomym odbiorcą kultury,

- komunikacja (językowa, pozawerbalna) jako podstawowy instrument porozumiewania się,

- stwarzać osobom niepełnosprawnym możliwość pełnego lub częściowego włączania się do normalnego życia,

- przygotować do godnego życia w otwartej społeczności oraz aktywnego zajmowania różnorakich społecznych ról rodzinnych, zawodowych i kulturalnych,

- pomagać w budowie pozytywnego obrazu własnego „Ja” i zaspokajać poczucie bezpieczeństwa,

- kształtować cechy osobowości i charakteru,

- kształtować właściwą postawę jednostek niepełnosprawnych wobec siebie i innych ludzi,

- umożliwiać uczniom niepełnosprawnym częstych, pozaszkolnych kontaktów z rówieśnikami pełnosprawnymi,

- stwarzać dzieciom trudne sytuacje zadaniowe, a nie chronić ich przed nimi,

- kształtować pozytywne postawy wobec Braille'a u uczniów niewidomych,

- stworzenie wokół uczniów nie widomych atmosfery pracy, spokoju, serdeczności

5. Ideał wychowania.

6. Szkoła jako instytucja wychowania.

7. Kto wypowiedział te słowa?

• „Wychowanie to przysposobienie wychowanka do pełnoprawnego członka
  grupy" DURKHEIM

• „Wychowanie to przygotowanie do życia przez życie" DECROLY

• „Wychowanie jest oddziaływaniem pokoleń dorosłych na te, które jeszcze nie
  dojrzały do życia społecznego" DURKHEIM

8. Prekursorzy pedagogiki społecznej.

9. Współczesne wychowanie chrześcijańskie: personalizm, humanizm.

10. Lekcja religii w szkole.

11. . J. Rousseau i jego poglądy na wychowanie.

12. Główne założenia pedagogiki humanistycznej.

13. Koncepcje wychowawcze C. Freineta.

14. Metoda M. Montessori.

15. Plan daltoński.

16. Poglądy pedagogiczne J. Korczaka.

17. nurt socjologiczny w wychowaniu.

18. Wady i zalety nurtu naturalistycznego.

19. Psychoanaliza Z. Freuda.

20. Poglądy pedagogiczne H. Radlińskiej.

21. Pragmatyzm i szkoła pracy J. Deweya.

22. Główni przedstawiciele pedagogiki kultury.

G. Hegl; E. Springer

23. Zadania i funkcje rodziny w wychowaniu.

24. Poglądy św. Augustyna.

25. Laicyzacja.

26. Wyznaczniki pedagogiki krytycznej

27. Rekonstrukcjonizm T. Bramelda.

28. Pedagogika humanistyczna.

29. Kompetencje kluczowe uczniów w procesie kształcenia.

30. Pojęcia: progresywizm, pajdocentryzm, esencjalizm, antypedagogika, progresywizm, pedeutologia, pedologia.

---