Temat: Wytrzymałość.

Wytrzymałość jest to zdolność do kontynuowania długotrwałego wysiłku fizycznego o określonej intensywności przy utrzymaniu możliwie największej efektywności pracy i zachowaniu podwyższonej odporności na zmęczenie podczas wysiłku w różnych warunkach środowiska zewnętrznego.

Podział wytrzymałości:

Wytrzymałość specjalna

(szybkościowa, krótko-, średnio-, długoczsaowa)

Wytrzymałość ukierunkowana Wytrzymałość ogólna

Podział wytrzymałości ze względu na zasoby energetyczne:

• wytrzymałość beztlenowa fosfokinazowa - 6-8 sekund, intensywność maksymalna, nie powstaje kwas mlekowy (LA)

• wytrzymałość beztlenowa glikolityczna - 30-120 sekund, intensywność submaksymalna (80-90% intensywności maksymalnej), powstaje LA

• wytrzymałość mieszana - 2-8 minut, intensywność średnia

• wytrzymałość tlenowa - powyżej 8 minut, intensywność umiarkowana

Podział wytrzymałości ze względu na czas pracy:

• sprinterska - do 15 sekund, intensywność supramaksymalna

• szybkościowa - od 15 do 50 sekund, intensywność maksymalna

• krótkiego czasu - od 50 do 120 sekund, intensywność submaksymalna

• średniego czasu - od 2 do 10 minut, intensywność średnia

• długiego czasu - od 10 do 60 minut

• typu maratońskiego - powyżej jednej godziny

Podział wytrzymałości ze względu na rodzaj sprawności:

• ogólna (wszechstronna) - zdolność do wykonywania przez dłuższy czas różnorodnej, często niespecyficznej pracy fizycznej, która angażuje cały organizm. Powinien być stosowany w treningu zawodników młodych. Podstawą tej wytrzymałości są mechanizmy tlenowe, które prawie nie zależą od zewnętrznej formy ruchu.

• specjalna - zdolność wykonywania w pełni specyficznego wysiłku w danej dyscyplinie

• ukierunkowana - stopniowa adaptacja do przyszłych wysiłków specjalnych

Czynniki warunkujące poziom wytrzymałości:

Fizjologiczne uwarunkowania	Somatyczne uwarunkowania	Koordynacyjne uwarunkowania	Psychiczne uwarunkowania
= aerobowe + anaerobowe źródło energetyczne, sprawność układu krążenia i oddychania, termoregulacja	= wysokość/masa ciała, proporcje budowy ciała, stosunek tkanki czynnej i biernej, rozwój grup mięśniowych aktywujących ruch, przewaga włókien wolnokurczliwych lub szybkokurczliwych	= stopień opanowania techniki, sprawność procesów regulacji funkcji ustroju	= siła woli, psychiczna gotowość, reakcja na stres

Wydolność określa funkcjonalne zdolności do intensywnej bądź długotrwałej pracy przy możliwie najniższym zmęczeniu i związanych z jego narastaniem zmianach środowiska zewnętrznego. Wydolność charakteryzuje stopień tolerancji zaburzeń homeostazy organizmu podczas trwania pracy oraz zdolność do odnowy po jej zakończeniu. Zależy od:

• wieku

• płci

• energetyki wysiłku

• termoregulacji

• koordynacji nerwowo-mięśniowej

Wydolność określa potencjał ustroju. Natomiast wytrzymałość charakteryzuje stopień wykorzystania tego potencjału dzięki czynnikom osobowościowo-psychicznym.

Ontogeneza w rozwoju wytrzymałości:

• wiek przedszkolny na skutek ruchliwego trybu życia charakteryzuje się wzrostem wytrzymałości u obu płci

• okres szklony - obserwuje się wyraźny wzrost wytrzymałości zarówno u chłopców (8-12 rok życia, a następnie 15-16) i dziewcząt (8-11 rok życia, a następnie 13-15)

• naturalny rozwój wydolności następuje do 20 roku życia u mężczyzn i do 16 roku życia u kobiet

• pod względem stabilizacji wydolność utrzymuje się do około 30 roku życia i potem się obniża

WYTRZYMAŁOŚĆ