Krainy Małopolska (VI). Kraina Małopolska po­łożona jest w południowo-wschodniej części Polski.

Lesistość krainy przeciętna - 24,2%, nieco niż­sza niż przeciętnie w kraju.

Klimat Krainy Małopolskiej różnicuje się na trzy typy klimatyczne (wg Romera). Północna część krainy należy do regionu klimatów Krainy Wielkich Dolin. Wyżyna Małopolska tworzy region klimatów wyżyn środkowych. Kotlina Sandomierska i Oświę­cimska leżą w obrębie regionu klimatów podgór­skich nizin i kotlin. Opady w krainie są dość wyso­kie i wahają się od 600 do 700 mm rocznie. Pokry­wa śnieżna zalega w nizinnym pasie wzdłuż Wisły oraz północnym zachodzie krainy 50-60 dni, na pozostałych terenach - powyżej 60 dni w roku, a w Górach Świętokrzyskich - nawet do 100 dni. Zima trwa w krainie na najwyższych wzniesieniach 100-110 dni, na obszarach położonych niżej 90-100 dni, a między Krakowem a Rzeszowem 80-90 dni. Długość okresu wegetacyjnego wynosi przeważnie około 210 dni.

Kraina leży na obszarze dwóch starszych zlodo­waceń, środkowopolskiego i krakowskiego. Gleby powstały z różnych utworów geologicznych. Prócz utworów polodowcowych na północy, w części wy­żynnej występują skały paleozoiczne i mezozoicz­ne, a na południu krainy kotliny podgórskie są wy­pełnione piaskami rzecznych tarasów. Gleby po­wstałe z tak różnych materiałów są bardzo urozma­icone. Spotyka się tu żyzne piaski gliniaste, rędziny i lessy, jak również gleby górskie.

W krainie tej występuje pełna siatka nizinnych ty­pów siedliskowych lasu. Na terenach wyżynnych, wzniesionych powyżej 300 m n.p.m. wykształcają się warianty wyżynne. Przy wysokości ponad 400-500 m w dzielnicy Gór Świętokrzyskich - tak­że górskie typy siedliskowe lasu. Rozmieszczenie typów siedlisk na terenie krainy jest nierównomier­ne. Wśród siedlisk leśnych najliczniej występuje tu bór świeży - 29,6%, bór mieszany świeży - 21,1 %, las mieszany świeży - 14,3%, las świeży - 9,3%.

Lasy charakteryzują się występowaniem oprócz drzewostanów sosnowych (77,4%) również drze­wostanów dębowych (5,6%), jodłowych (3,8%) i bukowych (1,9%). Udział drzewostanów świerko­wych w powierzchni lasów jest bardzo mały. Lasy tworzą kilka wielkich, aczkolwiek silnie już roz­członkowanych, oraz szereg mniejszych komple­ksów leśnych, a ponadto porozrzucane są w licz­nych, drobnych fragmentach. Kraina Małopolska leży w zasięgu gromadnego występowania jodły i buka, a więc charakteryzuje się występowaniem drzewostanów jodłowych i bukowych na żyznych siedliskach nizinnych i wyżynnych.

Potencjalna produkcyjność siedlisk średnia (6,86 m3/ha rocznie), zbliżona do przeciętnej w kra­ju. Zasobność drzewostanów średnia - 140 m3/ha.

W granicach krainy wyróżnia się 11 dzielnic prryrodniczo-leśnych:

1. Dzielnica Łódzko-Opoczyńska - lesistość dzielnicy średnia, zbliżona do przeciętnej w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów niskie, niższe od przeciętnych w krainie. Mezoregion Sieradzko-Łódzki obejmuje tereny o bardzo ubogich glebach, wśród których przeważają piaski i piaski wydmowe. Najbardziej rozpowszechnionymi typami siedliskowymi lasu są bór suchy i bór świeży, z litymi drzewostanami so­snowymi. W mezoregionie Piotrkowsko-Opoczyń­skim dominują siedliska borowe, ale z większym udziałem boru mieszanego świeżego.

2. Dzielnica Gór Świętokrzyskich - lesistość dzielnicy wysoka; potencjalna produkcyjność sie­dlisk średnia, wyższa niż przeciętnie w krainie; za­sobność drzewostanów nieco niższa niż przeciętna w krainie. Około 60% lasów Puszczy Świętokrzy­skiej jest pochodzenia naturalnego. W drzewosta­nach występuje jodła, buk, rodzimy modrzew, oba gatunki dębów, świerk, lipa. Znaczne obszary zaj­muje też sosna, wprowadzana na zrębach zupeł­nych. W Puszczy Świętokrzyskiej znajdują się licz­ne rezerwaty leśne.

3. Dzielnica Radomsko-Iłżecka - lesistość dziel­nicy średnia, zbliżona do przeciętnej w krainie; po­tencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drze­wostanów średnie, zbliżone do przeciętnych w kra­inie. W lasach przeważają siedliska borów miesza­nych z drzewostanami, w których prócz sosny wy­stępuje dąb, jodła, buk i świerk. Międry Kozienica­mi a Pionkami występuje większy kompleks leśny ­Puszcza Kozienicka. Gatunkiem panującym w Pu­szczy jest sosna - 84%, jako domieszki występują: dąb, jodła, olsza, brzoza. Puszcza Kozienicka jest na granicy zasięgu jodły, jaworu i buka.

4. Dzielnica Wyżyny Zachodniolubelskiej - lesi­stość dzielnicy niska, najniższa w krainie, poten­cjalna produkcyjność powyżej przeciętnej w krai­nie; zasobność drzewostanów zbliżona do średniej w krainie. Dzielnica leży na płycie kredowej, jest wzniesiona na wysokość 100-300 m. Gleby tej dzielnicy - rędziny i lessy, już dawno zostały zajęte pod uprawę rolną, stąd też niska lesistość. Wśród siedlisk leśnych przeważają bory mieszane świeże, lasy mieszane i lasy liściaste.

5. Dzielnica Roztocza - lesistość średnia, nieco wyższa niż przeciętna w krainie; potencjalna pro­dukcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów średnie, jednocześnie najwyższe w krainie. Dzielni­ca Roztocza obejmuje pas wyżynny, utworzony z margli kredowych. w całej dzielnicy dominują ży­zne siedliska z lasem mieszanym i lasem świeżym na czele. Z gatunków lasotwórczych zasługuje na uwagę jodła i buk, przejawiające duży dynamizm

rozwojowy na krańcach swego naturalnego zasię­gu. Na terenie tej dzielnicy położony jest Rozto­czański Park Narodowy.

6. Dzielnica Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej - le­sistość średnia, nieco wyższa niż przeciętna w kra­inie; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasobność drzewostanów, niższa niż przeciętna w krainie.

7. Dzielnica Wyżyny i Pogórza Śląskiego - lesi­stość mezoregionu Górnośląskiego Okręgu Prze­mysłowego średnia, Kotliny Oświęcimskiej niska; potencjalna produkcyjność siedlisk średnia, zbliżo­na do przeciętnej w krainie; zasobność drzewosta­nów niska, najniższa w krainie.

8. Dzielnica Wyżyny Krakowsko-częstochow­skiej - lesistość dzielnicy średnia, nieco wyższa niż przeciętna w krainie; potencjalna produkcyjność siedlisk średnia, przy czym należy do najwyższych w krainie; zasobność drzewostanów nieco poniżej przeciętnej w krainie. Na wapiennych glebach wy­stępuje głównie buk i jodła, poza tym świerk, so­sna, modrzew, dąb i inne gatunki. Na terenie tej dzielnicy znajduje się Ojcowski Park Narodowy.

9. Dzielnica Wyżyny Środkowo-Małopolskiej ­lesistość dzielnicy niska; potencjalna produkcyj­ność siedlisk średnia, nieco wyższa niż przeciętnie w krainie; zasobność drzewostanów nieco niższa niż przeciętnie w krainie.

10. Dzielnica Niziny Sandomierskiej - lesistość ogólnie wyższa niż przeciętna w krainie; potencjal­na produkcyjność siedlisk i zasobność drzewosta­nów zbliżone do przeciętnych w krainie. Lasy skła­dają się z drzewostanów sosnowych, rosnących na siedliskach boru świeżego. Z naturalnych zespołów zachowały się resztki Puszczy Sandomierskiej. W Puszczy panuje sosna z domieszką dębu, świer­ka, jodły, buka na siedliskach boru świeżego i boru mieszanego świeżego. Drugim kompleksem lasów jest Puszcza Solska, na glebach lessowych i pia­szczystych. Gatunkiem dominującym jest sosna, zwłaszcza na siedliskach borowych w dolinie Tan­wi. Na Roztoczu w drzewostanach jest znacznie większy udział buka i jodły.

11. Dzielnica Wysoczyzn Sandomierskich - le­sistość zróżnicowana: od bardzo niskiej w mezore­gionie Pogórza Rzeszowskiego do wysokiej w me­zoregionie Płaskowyżu Tarnogrodzkiego; poten­cjalna produkcyjność siedlisk średnia, nieco wy­ższa niż przeciętnie w krainie; zasobność drzewo­stanów najwyższa w krainie. Na żyznych glebach Płaskowyżu Kolbuszowskiego oprócz sosny wystę­puje jodła, buk, grab oraz świerk. Na Płaskowyżu Tarnogrodzkim występują na znacznym obszarze lessy i żyzne siedliska leśne, wśród których domi­nują bór mieszany świeży i las świeży. W składzie gatunkowym drzewostanów, oprócz sosny, wystę­pują w roli gatunków głównych: dąb, jodła, buk.

Kraina Sudecka (VII). Kraina Sudecka zajmuje stosunkowo niewielki obszar w południowo-zacho­dniej części Polski, ograniczony od południa

grzbietami gór, wzdłuż których przebiega granica państwa, a od północy Przedgórzem Sudeckim.

Lesistość krainy wysoka - 38%.

Klimat Krainy Sudeckiej ma charakter klimatu górskiego, zróżnicowanego w zależności od wyso­kości i ukształtowania terenu. W Sude~ch ilość opadów rośnie z wysokością (przeciętnie 60-70 mm na 100 m wzniesienia). Roczna suma opadów wynosi dla piętra regla dolnego około 900 mm. W reglu górnym ilość opadów jest jeszcze wyższa -do 1500 mm. Ponad połowa opadów przypada na okres wegetacyjny (od maja do września włącznie). Liczba dni z pokrywą śnieżną rośnie z wysokością i waha się od 60 w niższych położeniach do 200 dni w najwyższych. Okres wegetacyjny w reglu dolnym trwa przeciętnie 175 dni, natomiast w reglu górnym - przeciętnie 120 dni. Okres wegetacyjny wyraźnie skraca się w miarę przesuwania się od podnóży gór do górnej granicy lasu.

Sudety należą do gór bardzo starych, chociaż ich ostateczne uformowanie nastąpiło dopiero w trzeciorzędzie. Gleby są typowo górskie, szkiele­towe, o różnej głębokości i na ogół wilgotne, a w miejscach bezodpływowych podmokłe i zaba­gnione.

W Sudetach występuje pełna siatka górskich ty­pów siedliskowych lasu. Duże zróżnicowanie wy­sokościowe oraz rzeźby terenu wpłynęło na nie­równomierne rozmieszczenie typów lasu. Wśród siedlisk występujących w tej krainie dominuje bór mieszany górski - 32,1%, las mieszany górski ­25,9%, las mieszany wyżynny - 16,2%.

Krainę Sudecką charakteryzuje gromadne wy­stępowanie świerka na terenach górskich, jako naj­liczniejszego gatunku (71,6%), zajmującego nie tyl­ko tereny wyżej położone i uboższe siedliska, ale także siedliska żyzne, gdzie przed laty został sztucznie wprowadzony. Obok drzewostanów świerkowych występują jeszcze drzewostany dę­bowe (8,7%), bukowe (4,9%) i sporadycznie jodło­we (0,3%).

Potencjalna produkcyjność siedlisk wysoka ­8,55 m3/ha rocznie. Zasobność drzewostanów wy­soka - 218,5 m3/ha, najwyższa w kraju.

W Krainie Sudeckiej wyróżniono 3 dzielnice przyrodniczo-leśne:

1. Dzielnica Sudetów Zachodnich - lesistość dzielnicy zróżnicowana, od bardzo niskiej w mezo­regionie Pogórza Zachodnioizerskiego do bardzo wysokiej w mezoregionie Gór Izerskich i Karkono­szy; potencjalna produkcyjność siedlisk i zasob­ność drzewostanów wysoka, nieco niższa niż prze­ciętnie w krainie. Na terenie tej dzielnicy znajduje się Karkonoski Park Narodowy.

2. Dzielnica Sudetów Środkowych - lesistość dzielnicy zróżnicowana, od nisk~ej w mezoregionie Kotliny Kłodzkiej do bardzo wysokiej w mezoregio­nie Gór Stołowych i Bystrzyckich; potencjalna pro­dukcyjność siedlisk wysoka, najwyższa w krainie;

---