Państwo jest to suwerenna organizacja polityczna społeczeństwa zamieszkującego określone terytorium, którego głównym składnikiem jest hierarchiczna władza publiczna dysponująca aparatem przymusu i posiadająca monopol w jego sprawowaniu.
Cechą organizacji politycznych jest dążenie do sprawowania władzy jej przejęcia a przynajmniej do udziału w jej sprawowaniu.
Formy legitymizacji władzy: (a) racjonalny charakter władzy, (b) tradycja sprawowania władzy, (c) charyzma (wybijający się ponad innych).
Suwerenność wewnętrzna oznacza że władza jest najwyższa na danym obszarze a wszystkie organizacje działające w ramach kompetencji zakresu działania przez tą władzę.
Suwerenność zewnętrzna oznacza że państwo jest niezależne od innych państw a ograniczania wykonywania władzy suwerennej wynikają z dobrowolnie przestrzeganych zobowiązań.
Terytorium państwa to obszar lądowy, dobra zgromadzone w skorupie ziemskiej, statki latające i pływające, siedziby przedstawiciela państwa na terytorium innych państw, sub powietrznych.
Funkcja ogólnospołeczna polega na działaniu organizacji państwowej związanej z zachowaniem bezp. oraz interesów społecznych jako całości.
Funkcja zewnętrzna związana jest z realizacją zadań gwarantujących suwerenność państwa oraz zapewnienie realizacji interesów na arenie międzynarodowej.
Funkcja wewnętrzna polega na ochronie ustroju społeczno-politycznego oraz porządku prawnego państwa.
Funkcja obronno-przemysłowa polega na zapewnieniu bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego za pomocą specjalnych sił.
Funkcja gospodarczo-organizacyjna polega na wytwarzaniu i podziale dóbr oraz planowaniu i programowaniu gospodarki.
Funkcja kulturalno-wychowawcza polega na kształtowaniu postaw motywacji, światopoglądu społecznego, dbałość o dobra kultury przeszłej, a współczesnej, programy naukowo badawcze.
Funkcje państwa w myśl analizy systemowej:
Funkcja adaptacyjna polega na przystosowaniu się do przeobrażeń gospodarczych, cywilizacyjnych oraz politycznych.
Funkcja regulacyjna polega na realizacji takich zadań państwa które znają wpływ na przeobrażenia cywilizacyjne, gospodarcze oraz polityczne.
Funkcja innowacyjna polega na inicjowaniu przez państwo nowych procesów gospodarczych, politycznych i procesów społecznych.
System organów państwowych:
ORGANEM PAŃSTWA - jest osoba lub grupa osób które podejmują decyzje i działają w imieniu państwa, tzn. że ich decyzje i czynności używane są za decyzje i czynności państwa.
Podział organów państwa ze względu na wybrane kryteria:
(1) Ilość osób tworzących organ: jedno osobowe np. prezydent, komendant główny PSP, wieloosobowe np. sejm, senat, sejmik województwa.
(2) Organy centralne: prezydent, minister MSWiA.
(3) Organy terenowe: komendant wojewódzki, wojewoda, starosta.
Ze względu na powołanie osób do organu:
Organy pochodzące z wyboru: prezydent i burmistrz; organy pochodzące z nominacji: komendant główny wojewódzki mianowany przez organ wyższego stopnia; organ pochodzący z kooptacji: uzupełnienia składu organu.
Zadania jakie organ ma do spełnienia:
ORGANY PRAWODAWCZE - tworzą prawo (sejm, senat).
ORGANY SĄDOWNICZE - to takie które rozstrzygają konkretne spory na podstawie obowiązującego prawa.
ORGANY WŁADZY WYKONAWCZEJ - to takie które realizują zadania wyznaczone w ustawach i formach przez te ustawy przewidziane (organy administracyjne).
PRAWO - jest to system norm ustanowionych lub uznanych przez państwo popartych przymusem ze strony państwa.
Cechy charakterystyczne prawa:
(-) prawo reguluje określone stosunki społeczne; (-) możliwość stosowania przymusu przez wyspecjalizowane organy, np. sądy czy organy ścigania w stosunku do osób nie przestrzegających norm; (-) normy zostały ustalone przez kompetentne organy państwa bądź obowiązują ze względu na przystąpienie do państwa do określonych konwencji międzynarodowych; (-) prawo jest uporządkowane i tworzy określony system.
FUNKCJE PRAWA:
Funkcja stabilizacyjna - ustala, utrwala zastany układ stosunków społecznych, gospod. i politycznych.
Funkcja dynamizująca - prawo zmienia zastany układ stosunków społecznych, musi nadążać za zmieniającą się rzeczywistością.
Funkcja organizacyjna - prawo wpływa na koordynację działań w państwie.
Funkcja ochronna - prawo przeciwdziała zagrożeniu wartości, które państwo uznało za pożądane.
Funkcja represyjna - prawo określa zasady wymierzania kar i stosowania egzekucji administracyjnej.
Funkcja wychowawcza - stanowi element procesu wychowawczego, łączy się z zadaniami w ramach funkcji ochronnej i represyjnej.
NORMA POSTĘPOWANIA - to takie wyrażenie które określone osobą nakazuje jak należy zachować się w określonych okolicznościach.
NORMY PRAWNE - to normy postępowania generalne oraz abstrakcyjne w należyty sposób ustanowione lub uznane przez odpowiedni organ państwowy.
SANKCJE KARNE - polegające na wymierzeniu kary określonej dolegliwości w stosunku do osób, które danej normy nie przestrzegały.
SANKCJE EGZEKUCJI - polega na zmuszeniu adresata normy której nie przestrzegał do zrealizowania tego co było nakazane w normie gdyby ją dobrowolnie zrealizował.
SANKCJE NIEWAŻNOŚCI - polega na tym że kto nie przestrzega danej normy traci możność uzyskania ochrony prawnej, traci możność ważności czynności prawnych.
PRZEPISY PRAWNE - są to wyodrębnione zdania zamierzone w aktach prawnych, np. ustawach, rozporządzeniach. Są one elementarnymi cząstkami tych aktów. Ze względów porządkowych przepisy ujmuje się w formie artykułów paragrafów, te z kolei dzieli się na ustępy, paragrafy, punkty, litery.
Różnice między normą prawną, a przepisami prawnymi - zwykle w jednym przepisie prawnych wyrażone jest jedna norma prawna, niekiedy może być to część normy, bądź też w przepisie wyrażać się mogą dwie normy lub więcej. Przepis prawny może być wprowadzeniem do normy.
Budowa normy - pierwsza część to część normy określająca krąg adresatów do których norma się odnosi i okoliczność w jakich ma zastosowanie. Drugi element normy dyspozycji to część normy wyznaczająca sposób postępowania. Ostatnia część sankcji określa następstwa zachowania się niezgodnie z dyspozycjami.
Rodzaje norm prawnych: (a) będą to bezwzględnie wiążące, obowiązujące, czyli imperatywne, normy te w bezwzględny sposób określają obowiązek postępowania przewidziany w danej normie, np. normy prawa karnego; (b) względnie obowiązujące dyspozytywne znajdują zastosowanie gdy norma pozwala na względną swobodę w jej realizacji, np. norma prawa cywilnego lub administracyjnego.
Źródło prawa - określenie to ma znaczenie wieloznaczne. Polski system prawny kształtuje się w formie stosowania prawa przez kompetentne organy państwowe takie jak: sejm, senat, prezydent, rząd, poszczególni ministrowie, wojewodowie, rada zarządzania gmin.
Źródłami prawa są - konstytucje, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia.
Tworzenie prawa - są 4 formy prawa: (1) stanowienie norm prawnych, (2) umowa, (3) kształtowanie się prawa zwyczajowego, (4) precedens prawotwórczy - jest to podjęcie decyzji przez jakiś organ w określonej sprawie, bez należytej postawy prawnej do jej wydania.
Stosowanie prawa - polega na specyficznych formach działania organów państwowych, przede wszystkim organów wymiaru sprawiedliwości sądów oraz organu administracji.
Etapy stosowanie prawa - ustalenie stanu faktycznego przeprowadzenia toku postępowania narodowego, np. dokument, oględziny miejsca oraz zmiana światków i stron; ustalenie właściwej normy odnoszącej się do stanu faktycznego nosi nazwę kwalifikacji prawnej; wyciąganie wniosków polega na ustaleniu konsekwencji wynikającej z normy prawnej w odniesieniu do konkretnego przypadku.
Wykładnia prawa - czyli interpretacji prawa polega na ustaleniu treści i zakresu norm prawnych; potrzeba dokonywania wykładni wynika z wielu przyczyn, przede wszystkim ogólnego abstrakcyjnego charakteru norm prawnych, nie zawsze dokładnego ich sformułowania, wieloznaczności języka.
Podział wykładni we względu na przedmiot który ją dokonuje: (a) wykładnia abstrakcyjna - jest dokonywana przez ten sam organ od którego dana norma pochodzi; (b) wykładnia legalna - ustalona jest przez organ upoważniony w konstytucji do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni ustaw; (c) wykładnia praktyczna - dokonywana jest przez organy stosujące prawo, a więc organy wymiaru sprawiedliwości oraz organy administracji państwowej; (d) wykładnia doktrynalna - dokonywana jest w pracach naukowych, czasopismach specjalistycznych, nie ma formalnie mocy obowiązujących.
ORGANY PRAWODAWCZE - to takie organy które tworzy prawo. Organem prawodawczym w RZ.P.P. jest sejm i senat który tworzy ustawy na podstawie których wydawane są inne akty prawne.
ORGANY WŁADZY WYKONAWCZEJ - to takie organy które realizują zadania wyznaczone w obowiązujących ustawach i formach przez te ustawy przewidzianych.
ORGANY SĄDOWNICZE - to takie organy które rozstrzygają konkretne spory na podstawie obowiązującego prawa i inicjatywy organów państwa oraz ich organizacji, np. sąd wojewódzki.
ORGANY SZCZEGÓLNE - wysoki system skomplikowania zadań współczesnego państwa sprawił że tradycyjny podział jego organów na prawodawcze, wykonawcze i sądownicze, jest niewystarczający.
TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY - ZADANIA: (-) zadania ustaw umów międzynarodowych z konstytucją, (-) zadania ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgodny wyrażonej w ustawie, (-) zgodność przepisów prawa wydanych przez centralne organy państwowej z konstytucją ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami, (-) zgodność z konstyt. celów lub działań partii politycznych, (-) skargi konstytucyjne.
Szczególnym organem są w RZ.P.P.: NIK, Prokuratura Generalne, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Rzecznik Praw Dziecka.
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH - stoi na straży wolności praw obywatela określonych w konstyt. w innych aktach normatywnych.
NIK - jest naczelnym organem kontroli państwowej, podlega sejmowi i działa na zasadzie kolegialności.
KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI - jest organem właściwym w sprawach radiofonii i telewizji. Stoi na straży wolności słowa prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.
SAMORZĄD TERYTORIALNY - samorząd ten jest podstaw. formą organiz. życia publicznego w gminie zaspakajania zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej, rozwijania ich inicjatywy.
RADA GMINY - rada to organ stanowiący i kontrolny gminy, organem wykonawczym gminy jest zarząd który wykonuje uchwały rady gminy i zarządu gminy określone przepisami prawa.
AKT PRAWODAWCZY - rozumiany jako rezultat prawodawczego działania uprawnionego do tego organu; zbudowany jest z przepisów prawnych, np. konstytucja.
USTAWA - drugim co do mocy aktem prawodawczym jest ustawa zwykła. Zgodnie z art. 120 konstyt. sejm ustala ustawy zwykła większością głosów w obecności co najmniej połowy ustanowionych liczny posłów, chyba że konst. stanowi inaczej.
ROZPORZĄDZENIE - jest aktem prawodawczym zajmującym się w systemie prawa pozycją niższą niż ustawa.
UCHWAŁA - projekt uchwały może być zniesiony przez: prezydenta RP rady ministrów, prezydium sejmu, komisją sejmową, 15 posłów.
ZARZĄDZANIE - jest celem wydanym przez: prezydenta, prezesa rady ministrów, ministrów, przewodniczącego komisji badań naukowych, centralne organy administracji państwowej, terenowe organy administracji rządowej, samorząd terytorialny.
DZIENNIK USTAW - zalicza się do publikacji rządowych, publikuje się w nim ustawy, rozporządzenia, umowy międzynarodowe.
MONITOR POLSKI - w którym publikuje się uchwały i zarządzenia naczelnych i centralnych organów; uchwały indywidualne sejmu i senatu.
AKTY PRAWNE DZIELI SIĘ NA 2 GRUPY: (1) normatywne - mają charaktery ogólny i abstrakcyjny, są źródłami prawa, np. ustawa, rozporządzenia; (2) nienormatywne - mają charakter indywidualny i kontrolny, nie są źródłami prawa, np. decyzje administracyjne, orzeczenie sądowe.
AKT NORMATYWNY - jest to dokument obejmujący zbiór przepisów prawnych i zawierający powszechnie obowiązujące normy prawa. Wydawane są przez organy administr. państw. i samorządowej. Budowa ustawy - ustawa tworzona jest w myśl przyjętej przez prawo techniki leglistracyjnej. Ustawa zawiera następujące elementy: pierwszy jest tytuł który zawiera oznaczenie aktu normatywnego, czyli słowo ustawa, datę jego ustanowienia, zwykle określenie zagadnień do której odnoszą się normy prawne w niej zawarte, numer dziennika ustaw oraz numer pozycji. Druga część stanowi przepisy normatywne. Ostatnia część zawiera przepisy o wejściu w życia. Ponadto ustawy mają zawierać przepisy przejściowe lub uchylające.
Budowa rozporządzenia akty wykonawczego: (1) tytuł - zawarte jest oznaczenie aktu wykonawczego np. rozporządzenia, uchwała, oraz nazwy organów który go wydał, np. rada ministrów, MSWiA, data wydania, zwykłe określenie przedmiotu, aktu. (2) wskazanie podst. prawnej. (3) przepisy merytoryczne. (4) przepisy o wej. aktu w życie.
Sposób publikowania aktu prawnego zależy przede wszystkim od jego formy, czy jest to ustawa czy zarządzenie. Podstawowymi aktami promulgacyjnymi czyli do publikowania aktów prawnych dziennika ustaw RZ.P. i monitor polski.
Organami publikacyjnymi prawo miejscowe są wojewódzkie dzienniki rządowe. W dzienniku ustaw publikowane są ustawy, umowy międzynarodowe, rozporządzenia, niektóre obwieszczenia i uchwały. Publikacja tych aktów jest obowiązkowa.
W MONITORZE POLSKIM PUBLIKOWANE SĄ: podstawowe akty normatywne, a przede wszystkim uchwały i zarządzenia. Nie ma bezwzględnego obowiązku publikowania tych aktów.
Dzienniki urzędowe poszczególnych ministrów i urzędów centralnych publikowane są zarządzenia, instrukcje, okólniki o zasięgu resortowym, publikacja taka nie jest obowiązkowa.
Dzienniki ustaw, Monitor Polski: numerowane są w kolejności w danym roku, podana jest też data ich publikacji, data wydania. Każdy akty prawny opublikowany ma podany numer pozycji pod którym został ogłoszony oraz zawiera określenie danego aktu, tytuł i datę powstania.
Zadania i kompetencje PSP na obszarze woj. wykonują: wojewoda przy pomocy komendanta wojewódzkiego PSP jako kierownika straży wchodzące w skład zespolonej administracji rządowej w woj., komendant powiatowy.
Podstawowe obowiązki urzędów instrukcji organizacji podmiotów gospodarczych: (1) uwzględnienie wymaga ochrony przeciwpożarowej, (2) zaznajomienie pracowników o przepisach przeciwpożarowych, (3) zapoznanie przez autorów zgodności dok. projektowych z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, (4) zapewnienie wymagań przeciwpożarowych oraz zapewnienie sprzętów urządzeń pożarowych i ratowniczych oraz środków gaśniczych przy rozpoczęciu eksploatacji nowej przebudowanej, przeremontowanej budowli terenu użytkowania, (5) sprzętu urządzeń, środków gaśniczych, izolacji samoczynnego wykrywania pożarów i samoczynnego gaszenia pożarów oraz innych wyrobów wyłącznie urządzeń posiadających atest.
Obowiązki kierownika zakładu: (1) przestrzegać wymagań przeciwpożarowych, budowlanych i instalacyjnych, (2) wyposażyć budynek, teren, obiekt w sprzęt ratowniczy i środki gaśnicze, (3) zapewnić osobą przebywającym w obiekcie w terenie, w budynku możliwość bezpieczeństwa ewakuacji, (4) przygotować budynek teren obiekt do prowadzenia akcji ratowniczej, (5) ustalić sposoby postępowania na wypadek pożarów, klęsk żywiołowych, miejscowego zagrożenia, (6) założyć urządzenia sygnalizacyjno-alarmujące i włączyć je do systemu monitorowania, (7) udostępnić obiekt teren oraz udzielić informacji w sprawach przeciwpożarowych osobą upoważnionym do przeprowadzania czynności kontrolno rozpoznawczych, (8) w przypadku powstania pożaru, klęski żywiołowej, miejscowego zagrożenia, ostrzec zagrożone osoby oraz powiadomić strać pożarną, policję, wójta czy sołtysa.
Obowiązki osób fizycznych prawnych organizacji instalacji na rzecz akcji ratowniczej działania: (1) udostępnienie dróg gruntów i zbiorników wodnych państwowych, komunalnych, prywatnych, (2) udostępnienie ujęć wody i środków gaśniczych, (3) wykonywanie zarządzeń uzasadnionych stanem wyższej konieczności np. ewakuacji osób i mienia, konieczność prac wyburzeniowych, wstrzymywania komunikacji w ruchu lądowym, zakaz przebywania osób na terenie akcji, (4) udzielenie niezbędnej pomocy informacji jednostką prowadzącym działania ratownicze.