?NARZADY ZMYSLOW

Pytania dlugie

1.Narzad wechu ryb

• Polozony w dolkach wechowych

• Zbudowany z nabłonka wechowego tworzonego przez kom. zmysłowe, podporowe i podstawowe ułożone warstwowo

• U większości spodoustych parzyste dolki wechowe leza na spodzie glowy i przykryte sa faldem skory. Powstaja 2 otwory: przedni i tylny. Blona sluzowa dołków posiada płatki wechowe.

• U kostnoszkieletowych narzad wechu lezy na wierzchu glowy. Ujscia dołków rozdzielone sa pomostami skory na otwory nosowe przednie(wpustowe) i tylne(wypustowe). Otwory wpustowe u czesci dwudysznych, kostnikow i chrzestnikow oraz u miesniopletwych otwieraja się do jamy gebowej- tworza wtedy CHOANY- nozdrza wewnętrzne.

• U Tetrapoda w utrzymaniu wolgotnosci nabłonka biora udzial wydzieliny gruczolu Bowmana, gruczołów nosowych, łzowych i gr. Hardera

2.Budowa oka ptakow

• Oczy duzych rozmiarow

• Kształt spłaszczony, sferyczny lub cylindryczny

• Twardówka budujaca przednia lub boczna sciane narzadu zawiera pierścień plytek kostnych, natomiast czesc twardowki otaczajaca dno galki ocznej wzmocniona jest kielichem chrzestnym

• Siatkowka zawiera preciki i dwa typy czopkow: pojedyncze i podwojne

• Czopki dominuja u ptakow dziennych, preciki przeważają u nocnych

• Z dna galki ocznej wznosi się silnie sfaldowna struktura- grzebień oczny, pelniacy funkcje odzywcą najgłębszych warstw siatkowki oraz prawdopodobnie reguluje temp. wewnątrz galki ocznej

• Akomodacja zachodzi przez zmiane krzywizny soczewki i rogówki

3.Gruczol łzowy

• Nie wystepuje u płazów, hatterii i kameleonów

• Dobrze rozwiniety u ptakow i większości ssakow

• U kręgowców gadokształtnych leży po stronie grzbietowo- skroniowej gałki ocznej, jego wydzielina usuwana jest do worka spojówkowego

• U ssakow lezy w górno- bocznej czesci oczodolu

• U niektórych ssakow pod powiekami znajduja się dodatkowe gruczoly łzowe

• Funkcja gruczołów łzowych jest nawilzanie powierzchni galki ocznej, wyplukowanie obcych ciał , posiadają tez substancje bakteriobójcze

4.Narząd węchu płazów

• Płazy posiadają bardzo słaby wech

• Jama nosowa rozpoczyna się otworem nosowym, czyli nozdrzami zewn.

• Z worka węchowego odchodzi ślepy worek dodatkowy wysłany czesciowo nabłonkiem zmysłowym zaczątkowego narzadu Jacobsina

• Wystepuje gruczol nosowy uchodzący do przedniego odcinka worka nosowego

• U wodnych: nabłonek wechowy sfałdowany, kom. zmysłowe leza w zagłębieniu miedzy fałdami

• U lądowych: mabłonek węchowy jest płaski, leży w górno- przyśrodkowej części jamy nosowej; u niektórych Anura ze ścian bocznych jamy nosowej rozwijaja się listewkowate wyrostki

• U żółwi ma duże rozmiary- wiąże się to z jego zdolnością do usuwania z organizmu nadmiaru soli

5.Naczyniówka

• Graniczy z wewn. powierzchnią twardówki i rozpościera się od nerwu wzrokowego po rąbek zębaty

• Zbudowana z kilku warstw; warstwa graniczna z siatkówką to blaszka podstawowa zawierająca nabłonek barwnikowy siatkówki

• Jest warstwą odżywczą siatkówki

• U większości zwierząt otoczona nabłonkiem barwnikowym( Tapetum lucidum), który zapobiega dostawaniu się do siatkówki nadmiaru światła- odbija światło dostające się do gałki ocznej z zewn., co powoduje świecenie oczu zwierząt w nocy np. u saren, zajęcy, a także światło, które już znajduje się w gałce ocznej

• Warstwa srebrzysta jest najlepiej rozwinieta u zwirzat o nocnym trybie zycia

• U ryb kostnoszkieletowych nabłonek barwnikowy zawiera ziarna barwnika i jest określany jako Tapetum nigrum

Pytania krotkie

1.Teczowka

Drugą warstwa oka jest naczyniowka, która z przodu oka jest zabarwiona na rozne kolory i przez to nosi nazwe TĘCZÓWKI. W teczowce znajduje się otwor- zrenica. Przez nia do srodka oka wpada światło.Tęczówka spelnia funkcje odzywcza oka. U większości zwierzat cala naczyniowka jest otoczona nabłonkiem barankowm zapobiegającym dostawaniu się nadmiaru swiatla do siatkowki.

2.Ktore ptaki maja dobry wech?

• Kiwi- rząd: APTERIGIFORMES

• Rurkonose(albatros, nawałnik,petrel)- rzad: PROCELLARIFORMES

• Sepy Nowego Swiata- rzad: FALCONIFORMES

3.Narzad Jacobsona

• U licznych kręgowców ladowych czesc narzadu wechu wyodrebniona jest w narzad Jacobsona. Sluzy on do wechowej oceny pokarmu znajdującego się w jamie gebowej i jest wrażliwy na substancje rozpuszczone w wodzie. Cechy wyróżniające n. Jacobsona od nabłonka wechowego:

• zajmuje polozenie w dolnej czesci jamy nosowej(nabłonek wechowy jest w gornej czesci)

• Brak w nim gruczolu Bowmana, który nawilza nabłonek wechowy

• Unerwiany jest przez nerw krancowy, a nabłonek wechowy przez nerw wechowy

• Narzad Jacobsona najlepiej rozwiniety jest u łuskowatych i hatterii

• U płazów,czesci gadow i ssakow slabo rozwiniety

• Brak u krokodyli, ptakow, waleni, nietoperzy, naczelnych(człowiek posiada narzad lemieszowy)

4.Linia naboczna

• Organ sluzacy do odbierania informacji o ruchach wody

• Prawdopodobnie u niektórych gatunków może tez służyć do analizy ciśnienia hydrostatycznego

• Kręgowce skrzelodyszne i część płazów są wrażliwe na ruch wody i jej kierunek; rejestruja tez poruszjace się w niej obiekty, ich rozmiary oraz szybkość i kierunek ruchu

• Receptorami są ciałka zmysłowe, czyli neuromosty

• Mogą być umieszczone kanałowo lub leżeć na powierzchni ciała

• Neuromost składa się z kom. receptorowych, podporowych i okładzinowych;

• dodatkowo w skład linii nabocznej wchodzą włókna nerwowe, naczynia krwionośne i osklepek

• neuromosty oraz chroniące je rowki lub kanały tworzą tzw. system narządów linii nabocznej

• osklepek- to galaretowata substancja, która skleja ze sobą rzęski komórek receptorowych; to odkształcenia rzesek informują zwierzę o kierunku przepływu wody

5. Jak następuje akomodacja w oku gadów?

Gady akomodują przez zmianę kształtu soczewki. Przy czym u większości gadów mięśnie Brooka przesuwają ciałko rzęskowe, które naciska na soczewkę powodując jej ściśnięcie i wydłużenie. Po rozkurczu, sztywny pierścień otaczający soczewkę przywraca jej kształt kulisty. U węży skurcz mięśni położonych w obwodowej części tęczówki powoduje nacisk na ciało szkliste, które przesuwa soczewkę do rogówki. Akomodacja przebiega na zupełnie innych zasadach, ponieważ węże okresowo utraciły wzrok. Gdy jaszczurki, które rozwinęły się z węży przeszły do podziemnego trybu życia, a następnie powróciły do trybu nadziemnego i odtworzyły narząd wzroku, lecz działający na innych zasadach.

6. Akomodacja w oku gadów

Podczas przystosowania oka do patrzenia na bliską odległość skurcz mięśni rzęskowych zwalnia napięcie obwódki rzęskowej, co umożliwia soczewce zmianę kształtu na bardziej kulisty. U większości ssaków stopień akomodacji jest bardzo niski, u licznych w ogóle jest ona niemożliwa. U ludzi, po stwardnieniu soczewki na starość, zdolność oka do adaptacji zanika.

7. U których zwierząt nie występują powieki?

U kręgoustych, ryb kostnoszkieletowych, plazów wodnych

8. Jakie typy komórek zmysłowych występują w siatkówce?

Pręciki i czopki

9. Jakie są funkcje pręcików i czopków?

• Pręciki- są wrażliwe na światło rozproszone i umożliwiają orientację w przestrzeni

• Czopki- są wrażliwe na światło barwne; zdolność odbierania barw mają ryby, gady, ptaki, naczelne. Pozostałe kręgowce, w tym większość ssaków odbiera barwy jako różne odcienie szarości.

10. Budowa oka płazów

Płazy bezogonowe- oko ma kształt kulisty, twardówka wzmocniona chrzęstnym szkieletem. Duża, spłaszczona soczewka, jej kształt nie ulega zmianie. Duża komora przednia oka. Dwa mięśnie przyciągające soczewkę: grzbietowy i brzuszny. Tęczówka ruchoma. Kształt żrenicy o dużej różnorodności, stanowiący ważną cechę systematyczną. W siatkówce pręciki zielone i czerwone oraz czopki pojedyncze i podwójne. Brak rozróżniania barw.

Płazy ogoniaste- budowa oka bardziej prymitywna. Soczewka kulista. Występuje tylko mięsień brzuszny. Słabiej rozwinięte ciało rzęskowe, mniejsza komora przednia oka i bardziej spłaszczona. Te same typy kom. światłoczułych.

11. Powieki ssaków

• Są nierównej wielkości, większa z reguły powieka górna(odwrotnie u słonia, hipopotama, wielbłąda)

• Szkieletem powiek jest tk. łączna zbita tworząca tarczkę górną i dolną

• W tarczkach leżą gruczoły Meibona, których wydzielina usuwana jest na krawędzi powiek i umożliwia szczelne ich zamykanie

• Z zewn. krawędzi powiek wyrastają rzęsy, a do ich mieszków włosowych uchodzą gruczoły potowe i łojowe

12. Co to jest plamka ślepa?

Pozbawione kom. światłoczułych i niewrażliwe na światło miejsce na tarczy nerwu wzrokowego, która to powstaje w obszarze, gdzie zbiegają się neuryty kom. zwojowych.

13. Co to jest plamka żółta?

Obszar siatkówki skupiający największą liczbę kom. światłoczułych, znajdujący się w pobliżu tarczy nerwu wzrokowego. U kameleonów, ssaków naczelnych, w tym ludzi jest zbudowana z fotoreceptorów zawierających ziarna żółtego barwnika. W części środkowej może zawierać dołek środkowy lub dodatkowy dołek boczny albo skroniowy u niektórych jaszczurek, ptaków drapieżnych i części wróblowatych.

14. Które ssaki należą do mikrosomatycznych, a które do anosomatycznych?

• Mikrosomatyczne- naczelne, ludzie

• Anosomatyczne- walenie