Prawo - opracowanie na egzamin końcowy.
Co to jest norma prawna?
Norma prawna - to wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.
Składa się ona z trzech elementów:
HIPOTEZA - wskazuje adresata oraz określa warunki, w których dyspozycja znajduje zastosowanie.
DYSPOZYCJA - wyznacza uprawnienia lub obowiązki adresata normy.
SANKCJA - jest prawną konsekwencją zachowania się niezgodnego z dyspozycją (zarówno działanie jak i nieczynienie).
Norma prawna rozłożona jest często na kilka artykułów wiec, jeden artykuł nie musi zawierać jednocześnie dyspozycji, sankcji i hipotezy może to być rozłożone na kilka artykułów przeciwieństwem jest prawo karne gdzie hipoteza dyspozycja i sankcja znajdują w jednym artykule.
Czym się różni norma bezwzględna od względnie obowiązującej?
Bezwzględnie obowiązująca (ius cogens) charakteryzuje się tym, że jej zastosowanie nie może być wolą stron stosunku prawnego, wyłączona ani ograniczona (np. art. 119, 58 k.c.);
Względnie obowiązująca (ius dispositivum) znajduje zastosowanie tylko wówczas, gdy strony stosunku nie postanowiły inaczej lub też uregulowały swoje zobowiązania w sposób niekompletny (np. art. 926 §2 k.c.);
Jakiego rodzaju są wykładnie?
Wykładnia ze względu na wyniki: rozszerzająca, zawężająca, stwierdzająca, słowna
Wyróżniamy jeszcze wykładnie ze względu na metodę: celościową, historyczną i systematyczną.
Czym się różni prawo cywilne od innych gałęzi prawa?
Cechą istotną i charakterystyczną prawa cywilnego jest równorzędność podmiotów tzn., że żaden z podmiotów w istniejącym stosunku prawnym nie jest podporządkowany drugiemu. Równorzędność podmiotów prawa różni prawo cywilne od prawa administracyjnego i prawa finansowego, których przedmiotem są również stosunki majątkowe. Są to jednak stosunki kształtowane nie na zasadzie równorzędności podmiotów, lecz zwierzchnictwa organów administracyjnych np. decyzja organu administracyjnego o wywłaszczeniu czy o nałożeniu podatku.
Przepisy prawa cywilnego mają zastosowanie zarówno do osób fizycznych, jak i osób prawnych, i w układzie mieszanym, tzn. że podmiotami określonego stosunku prawnego są albo osoby wyłącznie fizyczne (poszczególni obywatele), albo wyłącznie osoby prawne (np. przedsiębiorstwa), albo po jednej stronie podmiotem jest osoba fizyczna, a po drugiej osoba prawna.
I ostatnią cechą odróżniającą prawo cywilne od innych gałęzi prawa jest swoboda zawierania umów. Swoboda zawierania umów jest wyrazem autonomii woli podmiotów prawa cywilnego.
Co to jest prawo podmiotowe?
Prawem podmiotowym jest sytuacja prawna podmiotu (osoby fizycznej lub prawnej) wyznaczona obowiązującymi normami prawnymi, które chronią uznane prawnie interesy tego podmiotu. Podmiotowi temu przysługują określone uprawnienia, z którymi sprzężone są relatywnie obowiązki innych podmiotów.
Prawo podmiotowe ochrania zatem interes podmiotu uprawnionego, wynika ze stosunku cywilnoprawnego oraz jest zaskarżalne (jeżeli dana strona naruszy prawo podmiotowe uprawnionego, uprawniony może żądać od właściwych organów państwa ochrony tego prawa).
Co to jest roszczenie i uprawnienie kształtujące?
Roszczenia - polega ono na tym, że podmiot uprawniony może żądać od innej osoby określonego zachowania się. Roszczenia dzielą się na wymagalne i niewymagalne. To pierwsze polega na tym, że wierzyciel może w każdej chwili zażądać spełnienia przez dłużnika świadczenia, a niewymagalne istnieją wówczas, gdy wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia dopiero po zaistnieniu określonych okoliczności (np. upływ terminu na spłatę pożyczki).
Uprawnienia kształtujące - polega na tym, że podmiot uprawniony może jednostronną czynnością prawną spowodować zmianę lub ustanie stosunku prawnego (np. wypowiedzenie umowy najmu).
Co to jest stosunek cywilno-prawny?
W złożonym stosunku cywilnoprawnym każdej ze stron przysługuje prawo podmiotowe, ale jednocześnie na każdej z nich ciąży określony obowiązek, sprzężony z prawem podmiotowym drugiej strony. Obydwie strony występują w takim stosunku jako uprawnione i zobowiązane (np. umowa sprzedaży).
Każdy stosunek cywilnoprawny składa się z:
Podmiotów (osoby fizyczne i prawne, organizacje nie będące osobami prawnymi);
Przedmiotu (zachowanie się podmiotów tego stosunku);
Treść (prawa i obowiązki stron danego stosunku prawnocywilnego).
Zdolność prawna do czynności prawnej osoby fizycznej.
Przez zdolność do czynności prawnych rozumie się możliwość nabywania praw i zaciągania zobowiązań w sferze prawa cywilnego przez własne działania, a ściślej mówiąc przez OSOBISTE SKŁADANE OŚWIADCZEŃ WOLI.
Na istnienie i zakres zdolności do czynności prawnych mają wpływ takie okoliczności jak:
wiek osoby fizycznej art. 12 k.c. (od urodzenia do 13 - brak, od 13 do 18 lat częściowe, od 18 do śmierci pełne);
zawarcie związku małżeńskiego przez osobę małoletnią (art. 10 k.r.o. - 16 lat);
ubezwłasnowolnienie (art. 15 k.c.) itp.
Działania osoby prawnej (organy), lub inaczej zdolność prawna do czynności prawnej osoby prawnej.
Z art. 38 k.c. wynika, iż osoby prawne działają przez swoje organy. Czynności faktyczne mogą być dokonane na rachunek osoby prawnej przez każdy podmiot z którym łączyły ją określony stosunek prawny, np. umowa o pracę, o dzieło. Natomiast do dokonania czynności prawnych nieodzowne jest umocowanie specjalne, które z mocy art. 38 k.c. ma pełnomocnik ustanowiony przez organ. Oznacza to, że osoba prawna nie może działać bez organu.
Organem osoby prawnej jest osoba fizyczna lub zespół takich osób i wadą oświadczenia woli organu są wadami oświadczenia woli osoby prawnej. Organ nie jest podmiotem stosunków prawnych, które są zawiązywane z jego udziałem; podmiotem tym jest sama osoba prawna.
Definicja czynności prawnej.
Czynność prawna jest czynnością konwencjonalną, której niezbędnym elementem składowym jest co najmniej jedno oświadczenie woli; jeżeli jest ona niewadliwa, wywołuje skutki prawne wyrażone w tym oświadczeniu, a także te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego oraz z ustalonych zwyczajów - art. 56 k.c.
Co to jest Błąd?
Błąd jest to niezgodność zachodząca między rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości podmiotu albo mylne wyobrażenie co do treści złożonego oświadczenia. Błąd musi dotyczyć treści czynności prawnej i musi być istotny. Odnosi się on jednak nie do treści oświadczenia woli, lecz do TEŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ.
Co to jest nieważność czynności prawnych?
Nieważność czynności prawnej oznacza, że nie wywołuje ona zamierzonych przez strony i wyrażonych w ich oświadczeniach woli skutków prawnych. Nie oznacza to jednak że czynność prawna nie wywiera żadnych skutków prawnych ponieważ może wywołać skutki określone przepisami prawa ale nie są to skutki zamierzone przez strony. Na treść pojęcia nieważności składają się następujące cechy:
czynność prawna jest nieważna od chwili dokonania.
nieważność czynności prawnej następuje z mocy samego prawa (nie potrzeba żadnych innych oświadczeń woli).
nieważność ma charakter definitywny co oznacza że nie stanie się ona ważna nawet wówczas, gdy przyczyna nieważności odpadnie (cecha ta jest zgodna z formułą, że czynność prawna od początku nieważna nie może być z biegiem czasu naprawiona).
Czym się różni przedstawicielstwo od pełnomocnictwa?
Przedstawicielstwo polega na dokonywaniu czynności prawnych w cudzym imieniu i na cudzy rachunek.
Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach jego umocowania pociąga za sobą skutki prawne bezpośrednio dla osoby reprezentowanej (art. 95 k.c.).
Przedstawiciel składa własne oświadczenie woli, ale czyni to w imieniu osoby reprezentowanej (stroną dokonanej przez niego czynności prawnej z osobą trzecią jest więc nie on lecz osoba przez niego reprezentowana).
Pełnomocnictwo - czynność prawna, której treścią jest oświadczenie woli mocodawcy upoważniające ściśle określoną osobę lub osoby do dokonywania w jego imieniu czynności prawnych określonych w pełnomocnictwie. Na podstawie tego umocowania pełnomocnik jest upoważniony do reprezentowania (zastępstwa) mocodawcy, w zakresie określonym w pełnomocnictwie, w stosunkach prawnych z innymi osobami. Pełnomocnictwo upoważnia, ale nie obciąża pełnomocnika obowiązkiem reprezentowania mocodawcy ( pełne i szczegółowe, rodzajowe, prokura).
Co to jest oferta?
Ofertą jest oświadczenie woli, które spełnia dwa warunki:
Zawiera stanowczą propozycję zawarcia umowy.
Określa istotne postanowienia danej umowy.
Oferta nie może zatem być oświadczeniem, które zawiera w swej treści jedynie elementy informacyjne (bo wówczas możemy mówić o zaproszeniu do rozpoczęcia rokowań (art. 71 k.c.) a nie ofercie).
Natomiast uznaje się za oferty a nie za zaproszenie do rokowań takie oferty, które są skierowane do ogółu - tzn. ad incertas personas, jak np. automaty do sprzedaży biletów, papierosów.
Jakie są elementy rokowań?
Ustalenie zakresu rokowań, czyli określenie tych postanowień które mają być przedmiotem negocjacji.
Wzajemne uzgodnienie treści postanowień umowy, które są przedmiotem rokowań.
Złożenie zgodnych oświadczeń woli co do zawarcia umowy o określonej treści.
Na czym polega zasada swobody zawierania umów?
Jedną z generalnych zasad prawa cywilnego jest zasada swobody zawierania umów, która znalazła potwierdzenie w art. 535 k.c.
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania. Umowa dochodzi do skutku poprzez zgodne oświadczenie woli. Treść i cel tego stosunku prawnego nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku / ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Treść umowy zależy więc od obu stron zawierających, a granicą swobody stron są obowiązujące przepisy oraz zasady współżycia społecznego. Zgodnie bowiem z art. 58 k.c. czynność prawna (a więc także umowa sprzeczna z ustawą lub z zasadami współżycia społecznego) oraz czynność prawna zmierzająca do obejścia ustawy jest NIEWAŻNA!!!.
Kiedy oferta dochodzi do skutku?
Umowa zostaje zawarta, jeżeli adresat ofertę przyjął tzn. złożył oświadczenie, że ofertę akceptuje w całej rozciągłości:
W przypadku rozmowy telefonicznej jest to przyjęcie oferty przez oblata niezwłocznie. W przypadku jednak np. wysłania listu, który zostanie doręczony z opóźnieniem to decyzja co do zawarcia umowy leży w rękach oferenta. Od niego zależy czy zaakceptuje on opóźnione oświadczenie woli oblata o przyjęciu oferty. Całe ryzyko nie dojścia do skutku umowy z powodu opieszałego działania przewodnika odpowiedzi na ofertę ponosi oblat.
Przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień poczytuje się za nową ofertę - art. 68 k.c.
Do oferty mają zastosowanie także przepisy dotyczące czynności prawnych, tzn. art. 61, 62 k.c. Oferent może odwołać ofertę przed upływem terminu, w którym był on związany. Odwołanie jest jednak skuteczne, gdy doszło do oblata jednocześnie z ofertą lub wcześniej.
Jeżeli oferta skierowana jest do bliżej nie określonego kręgu osób (ad increstas personas) znajdą do niej odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące przyrzeczenia publicznego (art. 919-921 k.c.).
Umowa może dojść do skutku w momencie, gdy oblat przystąpił we właściwym czasie do jej wykonania (np. handlu wysyłkowym lub przy zakupie rzeczy z automatu).
Drugim sposobem zawarcia umowy jest przemilczenie oferty przez jej adresata (art. 386 k.c. - gdzie brak odpowiedzi uważa się za przyjęcie oferty). Regulacji tej nie należy jednak interpretować rozszerzająco.
Charakterystyka umowy sprzedaży.
Jest to umowa, w której sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
Przedmiotem mogą być rzeczy oraz energia i prawa majątkowe (art. 555).
Cenę w umowie sprzedaży stanowi zawsze suma pieniężna, która w zasadzie w stosunkach krajowych powinna być wyrażona w walucie polskiej (art. 358 k.c.).
Ustalenie wysokości ceny następuje z reguły w umowie, jednakże można ją także określić przez wskazanie podstaw do jej ustalenia w przyszłości (art. 546 § 1 k.c.).
Obowiązkiem sprzedawcy jest przeniesienie na kupującego własności rzeczy lub przeniesienia określonego prawa majątkowego.
Obowiązkiem sprzedawcy, w odniesieniu do rzeczy jest oczywiście zapewnienie kupującemu faktycznej możliwości korzystania z rzeczy.
Na sprzedawcy ciąży obowiązek udzielania kupującemu wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących przedmiotu sprzedaży oraz wydania stosownych dokumentów (art. 556 k.c.).
Charakterystyka umowy zlecenia.
Jest umową, w której przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.
W braku odmiennej woli stron zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie, co nie uchybie przepisom o formie pełnomocnictwa - art. 734 k.c.
Zlecenie może być zarówno odpłatne jak i nieodpłatne.
Podstawowym obowiązkiem zleceniobiorcy jest wykonanie usług, a więc dokonanie określonej w umowie czynności prawnej. Sposób wykonania może być dowolny lub też zleceniodawca udzieli wskazówek lub instrukcji, które zleceniobiorca jest zobowiązany respektować.
Przyjmujący zlecenie jest zobowiązany do zwrotu wydatków, które zleceniobiorca poczynił w celu należytego wykonania zlecenia art. 742 k.c.
Jeżeli zlecenie jest odpłatne to zleceniodawca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie zgodnie z urzędową taryfą lub umową stron lub odpowiadające wykonanej pracy - art. 755 k.c.
Obowiązki najemcy i wynajmującego.
Podstawowym obowiązkiem najemcy jest uiszczenie czynszu, który może być określony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Ponadto najemca jest zobowiązany do utrzymania przedmiotu w należyty sposób, tj. w sposób określony w umowie, a w przypadku braku takiego określenia, w sposób odpowiadający właściwemu przeznaczeniu rzeczy - art. 666 k.c.
Najemca jest zobowiązany do należytej staranności, której przejawem jest obowiązek dokonywania potrzebnych napraw.
Bez zgody wynajmującego nie wolno czynić w rzeczy najętej zmian sprzecznych z umową lub przeznaczeniem rzeczy.
Podstawowym obowiązkiem wynajmującego jest obowiązek wydania rzeczy (nie przeszkadza w jej używaniu) przez czas trwania najmu oraz utrzymać rzecz w stanie zdatnym do umówionego użytku przez cały okres najmu (art. 662 k.c.). Łączy się z tym tzw. Obowiązek ponoszenia nakładów koniecznych i dokonywania napraw.
W celu zabezpieczenia zaległego czynszu służy prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy właściwych do przedmiotu najmu - art. 670 k.c.
5