LISTA KONTROLNA DOTYCZĄCA INWESTYCJI PRZEMYSŁOWYCH

1. Istniejące uwarunkowania środowiskowe i lokalizacyjne

• Zbadać, czy istnieją wariantowe usytuowania inwestycji, które mogłyby być brane pod uwagę w analizach lokalizacyjnych

• Podać, czy w otoczeniu alternatywnych usytuowań inwestycji znajdują się :

• obszary o unikatowej lub wyjątkowej wartości przyrodniczej, historycznej lub krajobrazowej;

• osiedla ludzkie;

• użytkowe zasoby wód gruntowych lub powierzchniowych

• obszary turystyczne;

• tereny rekreacyjne;

• obszary chronione;

• szkoły lub szpitale;

• unikatowe ekosystemy lub ważne siedliska naturalne lub gatunki zagrożone wyginięciem;

• tereny ważne dla rybołówstwa;

• ważne obszary leśne;

• ważne obiekty historyczne, kulturowe lub naukowe;

• obszary przemysłowe.

• Zbadać, czy projektowane usytuowanie inwestycji nie spowoduje konfliktów z wymienionymi sposobami użytkowania gruntów i zasobów, interesami, wartościami lub grupami społecznymi.

• Sprawdzić, czy obszar jest podatny na osunięcia gruntu lub erozje.

• Sprawdzić, czy warunki meteorologiczne i topograficzne są podatne na zmiany spowodowane inwestycjami lub przypadkami zanieczyszczeń powietrza.

• Zbadać, czy w rejonie inwestycji występują już zauważalne problemy ekologiczne (np. zanieczyszczenie powietrza, wód, hałas, erozja, wylesienie lub konflikty społeczne, itp.)

• Zbadać, czy na obszarze, w którym zlokalizowana ma być inwestycja, występują już choroby mieszkańców, których pojawienie się należy przypisać zanieczyszczeniu powietrza.

• Zbadać, czy obszar ten może w dostatecznym stopniu zapewnić:
  - lokalną siłę roboczą;
  - surowce;
  - transport;
  - źródła energii;
  - objętość wody w odbiorniku dostateczną do przyjęcia zanieczyszczeń;
  - zagospodarowanie ścieków i ich oczyszczanie;
  - utylizację odpadów;
  - usługi socjalne (opieka medyczna, szkoły, transport, żywność, warunki sanitarne, itp.).

• Sprawdzić, czy istnieje odpowiedni dokument dotyczący planowania przestrzennego na rozpatrywanym obszarze (np. plan zagospodarowania przestrzennego).

• Sprawdzić, czy nie podjęto już wcześniej innych decyzji dotyczących przeznaczenia lub zagospodarowania rozpatrywanego obszaru.

2. Przygotowanie terenu oraz faza budowy inwestycji

• Ustalić czynności niezbędne do przygotowania terenu i budowy:

• oczyszczenie terenu, stopniowanie, niwelowanie, usuwanie gruntu, wybieranie z podsadzką, tarasowanie itp.;

• układanie nawierzchni;

• konstrukcja budynków;

• budowa linii transmisyjnych i rurociągów;

• budowa dróg;

• bariery, włącznie z parkanami;

• eksplozje i wiercenia;

• rekultywacja gruntów;

• prowadzenie rowów, melioracje;

• pogłębianie, konstrukcje urządzeń portowych;

• kamieniołomy, górnictwo;

• transport;

• składowanie materiałów,

• mieszkania i usługi dla ludności;

• migracja;

• przesiedlenia ludności.

• Ustalić wszystkie elementy charakterystyczne dla danej inwestycji i przewidzieć ich oddziaływanie na:

• układy hydrologiczne i melioracyjne;

• jakość wód gruntowych i powierzchniowych;

• jakość powietrza;

• poziomy hałasu i wibracji;

• jakość gleb i gruntów;

• przyrodę;

• krajobraz;

• rybołówstwo;

• strukturę użytkowania gruntów (rolnictwo, leśnictwo, turystyka, rekreakcja);

• transport lokalny;

• możliwość zatrudnienia;

• dystrybucję dochodów;

• zasiedlenie;

• lokalny styl życia i wartości;

• zdrowotność społeczeństwa i poszczególnych grup zawodowych;

• wartości archeologiczne, historyczne i naukowe;

• wartość gruntów;

• usługi socjalne;

3. Faza eksploatacji inwestycji

• Wskazać alternatywne projekty techniczne, procesy produkcyjne, surowce, paliwa itp., które mogą być brane pod uwagę.

• Dla każdej alternatywnej propozycji podać odpowiednie informacje dotyczące takich czynników jak:

• surowce, eksploatacja, przeładunek, transport i składowanie;

• źródła wody;

• produkcja energii;

• emisja gazów (z produkcji energii, procesów produkcyjnych i transportu);

• ścieki (włącznie z nadmiarem ciepła);

• zanieczyszczenia i odpady stałe;

• hałas powstający podczas produkcji i transportu;;

• możliwość wypadków, zagrożenia, potencjalne nieprawidłowości w funkcjonowaniu inwestycji;

• obchodzenie się z materiałami niebezpiecznymi;

• naprawy, konserwacje, regularny serwis.

• Wskazać i przewidzieć oddziaływania wszystkich działań i czynników zawiązanych z daną inwestycją na:

• lokalny transport;

• źródła surowców;

• układy hydrologiczne i melioracyjne;

• źródła energii;

• jakość powietrza;

• poziom hałasu;

• jakość wód gruntowych i powierzchniowych;

• jakość gleb i gruntu;

• inne sposoby użytkowania gruntów, interesy, wartości (jak w pkt.1);

• przyrodę;

• zdrowotność poszczególnych grup zawodowych;

• procesy migracji;

• zdrowotność społeczeństwa;

• procesy zasiedlenia;

• strukturę i dynamikę populacji;

• możliwość zatrudnienia;

• dystrybucję dochodów;

• lokalny styl życia i wartości;

• rolę kobiet;

• usługi socjalne;

• wartość gruntów;

• krajobraz.

• Zaplanować odpowiednie środki łagodzące negatywne oddziaływanie np. przez rozważenie wprowadzenia lub zastosowania:

• niskoodpadowych i czystszych technologii;

• środków zmniejszania zanieczyszczenia powietrza;

• oczyszczania ścieków;

• odzyskiwania i ochrony wód;

• oszczędności energii;

• zagospodarowania odpadów stałych (zwłaszcza wtórna przeróbka);

• szkolenia i edukacja pracowników i ludności lokalnej;

• planów akcji w przypadkach awarii i potrzebnego wyposażenia;

• rozwoju usług medycznych i innych usług socjalnych;

• urządzeń do przechowywania niebezpiecznych materiałów;

• planów zagospodarowania;

• środków kompensacyjnych;

• kształtowania krajobrazu.

LISTA KONTROLNA DOTYCZĄCA INWESTYCJI ZLOKALIZOWANYCH NA OBSZARACH ZURBANIZOWANYCH

1. Uwarunkowania stwarzane przez planowanie przestrzenne miast

• Sprawdzić, czy istnieją ograniczenia powodowane przez środowisko miejskie lub określić, czy istnieje równowaga przestrzennej struktury populacji i procesów zasiedlania.

• Zbadać istniejące krajowe i regionalne programy inwestycyjne w miastach i innych osiedlach.

• Zbadać, jeśli są dostępne, istniejące regionalne i lokalne plany rozwojowe (np. plany zagospodarowania przestrzennego, środowiskowe, społeczno-gospodarcze).

• Zbadać, jeśli są dostępne, istniejące plany i programy sektorowe dla regionu lub obszaru zurbanizowanego (takie jak plany rozwojowe rolnictwa, gospodarki leśnej, wodnej, transportu, sanitarne, gospodarki ściekowej i odpadowej i in.).

2. Istniejące uwarunkowania środowiskowe i lokalizacyjne

• Sprawdzić, czy istnieją alternatywne możliwości usytuowania inwestycji, które należy poddać analizie.

• Sprawdzić, czy na terenie inwestycji lub jej otoczenia znajdują się:

• tereny ważne z punktu widzenia rolnictwa i leśnictwa;

• obszary chronione, unikatowe ekosystemy, ważne dla zwierzyny siedliska lub gatunki zagrożone;

• obszary unikatowe lub wyjątkowej wartości estetycznej;

• zasoby wód powierzchniowych lub gruntowych o dużym znaczeniu;

• tereny istotne dla rybołówstwa;

• atrakcje turystyczne lub tereny rekreacyjne;

• obszary/zasoby ważne z punktu widzenia wartości kulturowych, historycznych lub naukowych;

• tereny ważne dla populacji ludzkich;

• szkoły, szpitale, cmentarze, sanktuaria, miejsca kultu itp.

• Sprawdzić, czy lokalizacja projektu może wywołać konflikty z wymienionymi sposobami użytkowania gruntów i zasobów, interesami, wartościami lub grupami społecznymi.

• Sprawdzić, czy na terenie inwestycji lub w jej otoczeniu znajdują się ośrodki gęsto zasiedlone lub przeludnione.

• Sprawdzić, czy na rozpatrywanym obszarze występują strome zbocza lub inne narażone na erozję tereny lub czy obszar ten jest narażony na osunięcia ziemi, obsuwy, powodzie, pływy oraz klęski związane z zanieczyszczeniem powietrza (np. inwestycje).

• Sprawdzić, czy w rejonie inwestycji mogą wystąpić szczególne zjawiska klimatyczne, takie jak ekstremalne temperatury, sztormy, intensywne opady, okresowe silne wiatry itp.

• Sprawdzić, czy w rejonie inwestycji istnieją składowiska odpadów

• Sprawdzić, czy w rejonie inwestycji występują istotne problemy środowiskowe (np. zanieczyszczenie gruntu, powietrza, hałas, erozja, wylesienie, konflikty społeczne itp.).

• Sprawdzić, czy w rejonie inwestycji występują problemy zdrowotne wynikające z zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby.

• Zbadać, czy na rozpatrywanym obszarze występowały już epidemie chorób zakaźnych ludzi, zwierząt lub roślin.

• Zbadać, czy rozpatrywany obszar może zapewnić w wystarczającym stopniu:

• lokalną siłę roboczą;

• materiały budowlane;

• urządzenia do odbioru ścieków;

• usługi komunalne (medyczne, szkoły, transport, ujęcia wody, urządzenia sanitarne itp.)

• usługi komercyjne oraz źródła podstawowych produktów (np. żywność, energia itp.)

• Sprawdzić, czy istnieją odpowiednie krajowe lub lokalne przepisy dotyczące:

• regulacji i kontroli budownictwa;

• ocen oddziaływania na środowisko;

• kontroli zanieczyszczenia powietrza;

• kontroli hałasu;

• ochrony gleby;

• ochrony przyrody;

• zapobiegania i kontroli wycieków;

• bhp;

• oczyszczania skażonych gruntów;

• przesiedlania ludności;

• magazynowania i przeładowywania materiałów niebezpiecznych.

3. Przygotowanie terenu, budowa mieszkań, infrastruktury i usług

• Zbadać treść istniejących spośród wymienionych odpowiednich uregulowań lokalnych lub krajowych.

• Wskazać alternatywne projekty, surowce, technologie budowlane itp. i poddać je analizie.

• Wskazać działania oraz czynniki dotyczące przygotowania terenu i realizacji inwestycji, takie jak:

• oczyszczenie terenu, stopniowanie, poziomowanie, usuwanie gruntu, wybieranie z podsadzką, tarasowanie, wiercenie, prowadzenie rowów, melioracje, składanie odpadów itp.;

• pozyskiwanie budulca, jak: drewno, kamień, piasek, gleba itp.;

• konstrukcja dróg, ulic, systemów drenowania, kanalizacji, ujęć wody, sieci energetycznych itp.;

• konstrukcja budynków mieszkalnych, usług komunalnych i komercyjnych;

• transport i składowanie materiałów budowlanych i maszyn;

• mieszkania i usługi dla robotników;

• przemieszczenia i przesiedlenia ludności;

• możliwe wypadki i zagrożenia.

• Wskazać i przewidzieć oddziaływania każdego z wymienionych czynników lub działań, który stanowi element konkretnej inwestycji na:

• obszary o unikatowej lub wyjątkowej wartości estetycznej oraz unikatowe ekosystemy;

• systemy hydrologiczne i melioracyjne, zagrożenia powodziowe;

• poziom erozji i jakość gleb;

• jakość wód powierzchniowych i gruntowych;

• użytkowanie gruntów, jak rolnictwo, leśnictwo, turystyka, rekreacja;

• estetykę;

• rybołówstwo;

• przyrodę (np. siedliska, drogi migracji, gatunki zagrożone);

• jakość powietrza;

• poziom hałasu i wibracji;

• ruch kołowy;

• zdrowotność i bezpieczeństwo lokalnych populacji ludzkich;

• wartości archeologiczne, kulturowe, historyczne i naukowe;

• schematy migracji i zasiedlenia (kontrolowane i niekontrolowane), strukturę i dynamikę populacji;

• zatrudnienie;

• dystrybucję dochodów;

• strukturę społeczną, lokalny tryb życia i wartości;

• prawa własności i użytkowania oraz wartość gruntów;

• usługi socjalne.

• Funkcjonowanie osiedli, infrastruktura i usługi

• Wskazać odpowiednie czynniki i działania związane z funkcjonowaniem inwestycji, takie jak:

• ruch kołowy i konserwacja dróg;

• funkcjonowanie systemu kanalizacji burzowej;

• produkcja i zaopatrzenie w energię;

• zaopatrzenie w wodę (działanie studni, ujęć, zbiorników wody, wodociągów itp.)

• eksploatacja i odnawianie się warstw wodonośnych;

• pobór wody;

• działanie stacji uzdatniania wody (możliwe wycieki chemikaliów używanych w procesach uzdatniania);

• działanie oczyszczalni ścieków (możliwe przelewy nieczyszczonych wód w razie awarii);

• użycie komór fermentacyjnych, dołów kloacznych, dołów przesączowych i wód drenażowych itp.);

• odbiór odpadów stałych;

• odbiór odpadów niebezpiecznych

• Wskazać i przewidzieć oddziaływania na środowisko każdego z wymienionych czynników, który stanowi element konkretnej inwestycji, na:

• obszary o unikatowej lub wyjątkowej wartości estetycznej oraz unikatowe ekosystemy;

• systemy wodne i melioryzacyjne, zagrożenia powodziowe;

• poziom erozji i jakość gleb;

• jakość wód powierzchniowych i gruntowych;

• sposoby użytkowania gruntów, jak rolnictwo, leśnictwo, turystyka, rekreacja;

• estetykę;

• rybołówstwo;

• przyrodę (np. siedliska, drogi migracji, gatunki zagrożone);

• jakość powietrza;

• poziom hałasu i wibracji;

• ruch kołowy;

• zdrowotność i bezpieczeństwo lokalnych populacji ludzkich;

• wartości archeologiczne, kulturowe, historyczne i naukowe;

• schematy migracji i zasiedlenia (kontrolowane i niekontrolowane), strukturę i dynamikę populacji;

• zatrudnienie;

• dystrybucję dochodów;

• strukturę społeczną, lokalny styl życia i wartości;

• poprawa własności i użytkowania oraz wartość gruntów;

• usługi lokalne.

Wytyczne do procedury i wykonywania ocen oddziaływania na środowisko : praca zbiorowa / pod red. Andrzeja Tyszeckiego, Warszawa 1996

Wytyczne do procedury i wykonywania ocen oddziaływania na środowisko : praca zbiorowa / pod red. Andrzeja Tyszeckiego, Warszawa 1996

---