PERCEPCJA WZROKOWA - jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych, a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. Percepcja wzrokowa nie jest wyłącznie zdolnością do dokładnego spostrzegania. Interpretacja bodźców wzrokowych dokonuje się nie na siatkówce, lecz w mózgu.

Dzieci opóźnione w rozwoju percepcji wzrokowej mają trudności w rozpoznawaniu przedmiotów i ich wzajemnego położenia w przestrzeni, wskutek czego spostrzegają świat w sposób zniekształcony. To z kolei wywołuje u nich poczucie nieprzewidywalności i niestabilności zdarzeń. Trudności w rozpoznawaniu symboli wzrokowych powodują, że opanowanie umiejętności czytania i pisania jest dla tych dzieci bardzo trudne, a czasem nawet niemożliwe.

Zaburzenia percepcji wzrokowej mogą być także przyczyną trudności w takich przedmiotach jak:

• zajęcia plastyczne,

• w geografii - utrudniona orientacja na mapie,

• w geometrii (brak wyobraźni przestrzennej powoduje kłopoty w utrwaleniu wzrokowych obrazów figur, kątów i innych abstrakcyjnych elementów)

• w nauce języka obcego, takie jak różnicowanie i utrwalenie kształtów liter oraz przyporządkowywanie im określonych dźwięków

Ćwiczenia procesów analizy i syntezy wzrokowej:

• sortowanie lub segregowanie przedmiotów, obrazków, figur, liter według określonych cech lub zasad w celu ćwiczenia umiejętności prawidłowego ich rozpoznawania, różnicowania i wyodrębniania spośród wielu różnych, a także bardzo podobnych

• identyfikowanie przedmiotów, obrazków, symboli graficznych wśród wielu różnych lub podobnych, wykorzystując loteryjki, domina, karty, zestawy obrazków

• szukanie różnic i podobieństw w przedmiotach i na obrazkach z przedmiotami i symbolami graficznymi - pozornie takich samych

• odmianą tego ćwiczenia jest uzupełnianie brakujących elementów przez dorysowanie, dołożenie, itp.

Składanie według wzoru:

• obrazka z części, przez zastosowanie układanek - rozsypanek, klocków obrazkowych,

• budowanie z rozmaitych klocków według wzoru,

• układanie według wzoru przy zastosowaniu zabawek - układanki, mozaiki, układanki wtyczkowe, przybijanki, nawlekanki magnetyczne,

• składanie dużych figur geometrycznych z małych części geometrycznych, np. kwadratów, trójkątów, prostokątów, itp.

Ćwiczenia pamięci wzrokowej:

- wyliczanie jak największej liczby zapamiętanych przedmiotów znajdujących się w

otoczeniu lub na obrazku,

- zapamiętanie układu przedmiotów, ich wzajemnego położenia, liczby, kształtów,

- układanie lub rysowanie z pamięci demonstrowanych uprzednio wzorów

ĆWICZENIA ANALIZY I SYNTEZY WZROKOWEJ

1. Ćwiczenia na materiale bezliterowym

• Układanie obrazków z części.

• Uzupełnianie brakujących elementów na obrazkach.

• Łączenie obrazków związanych ze sobą np. komputer-myszka.

• Wskazywanie obrazka, który nie pasuje do pozostałych.

• Wyszukiwanie podobieństw i różnic między obrazkami.

• Układanie kompozycji z figur geometrycznych.

• Układanie domina geometrycznego.

• Uzupełnianie konturów figur poprzez dorysowanie brakującej części.

• Dokładanie brakującej części figury geometrycznej do całości.

• Składanie pociętych figur geometrycznych z papieru wg wzoru.

• Tworzenie zbioru figur geometrycznych wg kształtu, koloru, wielkości.

• Układanie figur z patyczków .

• Rysowanie kompozycji geometrycznych wg wzoru.

• Rysowanie z pamięci uprzednio widzianych par figur geometrycznych.

• Rozcinanie kwadratu na mniejsze kwadraty, następnie układanie nowej całości.

• Budowanie kompozycji z klocków

Ćwiczenia na materiale literowym

• Układanie pociętych liter.

• Wydzieranie liter z gazet.

• Lepienie liter z plasteliny.

• Malowanie liter palcem.

• Różnicowanie liter najczęściej mylonych.

• Dobieranie litery wielkiej do małej.

• Obrysowywanie liter.

• Wyszukiwanie wskazanej litery wśród zestawu liter, odczytanie jej i zapisanie.

• Przyporządkowanie do obrazka pierwszej litery nazwy przedmiotu na nim przedstawionego.

• Wyszukiwanie liter w sylabach, wyrazach.

• Ćwiczenia na materiale zdaniowo- wyrazowo- sylabowym

• Składanie sylab w wyrazy.

• Rozcięcie wyrazów na sylaby i ponowne ich złożenie.

• Wyszukiwanie takich samych sylab.

• Podpisywanie obrazków wyrazami ułożonymi z sylab.

• Tworzenie wyrazów rozpoczynających się daną sylabą.

• Uzupełnianie luk w tekście.

• Układanie rozsypanki wyrazowej.

• Rozwiązywanie rebusów.

• Wyszukiwanie w ciągach słownych nazw np. zwierząt.

• Układanie zdań w kolejności w celu utworzenia historyjki opisującej treść obrazka.

• Uzupełnianie w tekście brakujących kresek, kropek, ogonków i znaków interpunkcyjnych.

• Dobieranie zdań do obrazków.

• Pocięcie zdania na wyrazy i złożenie go.

a.

Ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokową:

a) na materiale bezliterowym

• dobieranie par jednakowych obrazków (dobieranki, loteryjki, domino),

• dobieranie par jednakowych figur geometrycznych,

• odtwarzanie z pamięci układów elementów (obrazków, przedmiotów, figur, geometrycznych),

• rozpoznawanie zmian ilościowych i jakościowych w układach elementów - zabawa „Co tu się zmieniło?”

• układanie obrazków według instrukcji słownej (po lewej, po prawej, na górze, za, przed itp.); wskazywanie obrazków o określonym położeniu, samodzielne określanie ich położenia,

• układanie obrazków w kolejności w jakiej były pokazywane (różne obrazki, długie i krótkie ekspozycje),

• układanie obrazków z części (układanki płaskie i klockowe),

• dobieranie części obrazka do całości (uzupełnianki obrazkowe),

• układanie figur geometrycznych z części,

• dobieranie części figury geometrycznej do całości,

• układanie obrazków i kompozycji z figur geometrycznych według wzoru i z pamięci, rysowanie kompozycji za pomocą szablonów (rysunkowych i geometrycznych),

• uzupełnianie niedokończonych rysunków i figur geometrycznych (dorysowywanie brakujących elementów lub części),

• rysowanie kompozycji geometrycznych według wzoru,

• budowanie według wzoru kompozycji z klocków,

• dobieranie zbiorów liczbowych w tym samym układzie (domina kwiatowe, klasyczne, kostki do gier),

• dobieranie zbiorów liczbowych w innym układzie (domina dla przedszkoli z elementami rysunkowymi, loteryjka „Listki” Janiny Magnuskiej i inne),

• wyszukiwanie różnic między obrazkami,

• wyszukiwanie podobieństw między obrazkami,

• wyszukiwanie i dobieranie par jednakowych liter - bez czytania, jedynie na podstawie identyfikacji wzrokowej (domina literowe, klocki i rozsypanki literowe, teksty),

b) na materiale literowym, sylabowym, wyrazowym

• zgadywanie liter (na tablicy wykonujemy za pomocą wskaźnika ruchy pisania określonej litery, a dziecko odgaduje jaką literę napisaliśmy, następnie samo naśladuje ruchy pisania poszczególnych liter),

• odtwarzanie z pamięci uprzednio widzianych liter (pokazujemy tablicę z wypisanymi na niej literami, dziecko zapamiętuje rozmieszczenia np. litery „b” i wpisanie jej w odpowiednie miejsce na tablicy, którą ma przed sobą),

• uzupełnianie liter (narysowane na kartce papieru dwie kolumny liter - dużych drukowanych - o podobnym kształcie, różniących się tylko jednym elementem graficznym

R	P
E	F
Ł	L
Ś	S
Ż	Z

• dziecko ma za zadanie litery z prawej kolumny uzupełnić w taki sposób, aby przybrały kształt liter z lewej kolumny),

• wykonywanie ilustrowanych albumów, parawaników z samogłoskami,

• wyszukiwanie sylab w zbiorze wyrazów (np. sylaba la-, lala, sala),

• tworzenie z liter sylab otwartych np. da, ba, pa,

• podpisywanie obrazka jedną sylabą,

• szukanie odpowiednich sylab w krótkim tekście,

• identyfikacja sylab (rozrzucone sylaby, z których składają się wyrazy, wypisane na kartce papieru; dziecko ma określić z jakich sylab składają się wyrazy np. baba, sala, koty),

• wykonywanie ilustrowanych książeczek sylabowych według wzoru,

• dobieranie sylab eksponowanych przez nauczyciela (dziecko ma przed sobą planszę, karteczki, z sylabami zakrytymi przed dziećmi, ma nauczyciel i kolejno je ukazuje, dzieci odczytują napis i sprawdzają, czy sylaba pasuje do uzupełnienia napisu pod obrazkiem, kto odnajdzie dla niej miejsce otrzymuje karteczkę z napisem),

• tworzenie z sylab wyrazów (rozsypanki dwusylabowe),

• tworzenie wyrazów jednosylabowych (loteryjki sylabowe),

• domino wyrazowe (dzieci nakładają sylaby na kartonikach na początku lub na końcu wyrazu)

sar-	-na
za-	-jąc

• rozsypanki z wyrazami wielosylabowymi,

• szukanie podobnych wyrazów,

• segregowanie wyrazów (kładziemy przed dzieckiem kartonik z literą i polecamy odszukać te wyrazy, w których demonstrowana litera się znajduje),

• tworzenie zdań z rozsypanek wyrazowych,

• uzupełnianie zdań wyrazami i obrazkami.

Ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę wzrokową oraz orientację przestrzenną

 

1. Rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach pokazywanych bardzo krótko. Dzieci powinny opowiedzieć co zdążyły zobaczyć na obrazku. Pomoce: obrazki czytelne i zrozumiałe dla dzieci.

 

2. Układanie obrazków z części do podanego wzoru. Pomoce: seria obrazków wyrazistych i takie same obrazki pocięte na trzy lub cztery części. Najpierw dzieci otrzymują całe obrazki do oglądania, następnie rozpoznawane części kładą na odpowiednim miejscu całego obrazka.

 

3. Układanie obrazków z części bez podanego wzoru. Pomoce: przemieszane części kilku obrazków. Dzieci tworzą całe obrazki.

 

4. Wyszukiwanie różnic między obrazkami. Pomoce: obrazki różniące się między sobą drobnymi szczegółami i kilka       obrazków identycznych - podwójnych.                                                         

5. Wypełnianie barwami konturów obrazka, kalkowanie i obrysowywanie obrazków. Np. Pokoloruj pola oznaczone kwiazdką - czerwonym kolorem, kółkiem -  niebieskim, itp. W wyniku pracy dzieci powstaje określony wzór obrazka. Wypowiedzi uczniów.(Różne formy ilustracji może układać nauczyciel).

6. Kolorowanie obrazków według podanej instrukcji (ćwiczenie umiejętności czytania ze zrozumieniem)

Przykład:

Ala widzi w sklepie 3 piłki. Dziewczynka nie może się zdecydować, która  z nich jest ładniejsza. Czy ta pierwsza z czerwonymi kropkami, czy druga cała żółta, czy trzecia z niebieskimi paskami?

 

 




Dziecko powinno pokolorować obrazek kredkami zgodnie ze wskazówkami zawartymi w instrukcji. Stopień trudności powinien być różny, ale zawsze dostosowany do poziomu rozwoju umysłowego ucznia.

 

7. Szukanie ukrytego wyrazu.

Pomoce: kartoniki z napisanymi wyrazami, w których ukryty jest krótki wyraz i kartoniki bez ukrytego krótkiego wyrazu. Np. dziecko ma szukać wyrazu  rak

burak - rakieta - karabin - tatarak - traktor - karton - krakersy - makaron

 

8.Szukanie par wyrazów różniących się tylko jedną literą .

Pomoce:  kartonik z napisanymi wyrazami. Dziecko układa pary, np.: kosa - kasa, buk - but, waza - waga    

 

9.Zagadki.

Pomoce: kartoniki z wypisanymi zdaniami. Zadaniem dziecka jest wyszukanie w ciągach słownych:

-         nazw drzew:        Mama kupiła Uli palto.

Zosia grabi liście.

         Będzie sos na obiad.

          Janek ma bukiet kwiatów.

 

    -   nazw zwierząt:      Trzeba rano wstać.

                                      Idziemy pieszo.

                                      Wiatr złamał parasol.

                                      Skończyłem zadanie.                        

Ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę wzrokową.


Ćwiczenia na materiale geometrycznym:

1. Odróżnianie jednakowych figur, rozpoznawanie jednakowych kształtów:
* różnicowanie figur geometrycznych pod względem kształtu, wielkości i koloru
* rozpoznawanie figur geometrycznych
* dobieranie odpowiedniego rysunku do wzoru

2. Prawidłowe wyróżnianie figur narysowanych:
* rysowanie prostych kształtów figur
* łączenie kropek
* obrysowywanie konturów prostych figur
* odrysowywanie przez kalkę
* loteryjka geometryczna

3. Wyróżnianie i odtwarzanie układu kształtów figur:
* układanki mozaikowe
* rysunkowe abstrakcje
* domino graficzne
* loteryjka z figurami
* odtwarzanie z pamięci uprzednio widzianych wzorów
* rysowanie wzorów i szlaczków na gładkim papierze, w linię , w kratkę


4. Umiejętność składania figur z części:
* zabawy prostymi składankami jedno i wielobarwnymi po uprzednim rozcięciu
* układanie na wzorze
* układanie wg pomysłu dziecka.

Ćwiczenia na materiale obrazkowym:
1. Rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach:
* loteryjki obrazkowe
* układanie obrazków wg zasady podobieństwa
* domino obrazkowe
* rozpoznawanie obrazków opisanych słownie
* zabawy: ,, kto zmienił miejsce? ”, ,, co zostało schowane? ”
* wyszukiwanie różnic i podobieństw
* łączenie w pary
* określanie znaczeń przedmiotów

2. Rozpoznawanie czynności przedstawianej na obrazkach:
* dobieranie obrazków do określonej czynności
* nazywanie czynności
* szukanie obrazków przedstawiających czynności
* pokazywanie ruchem przedstawionej na obrazku czynności

3. Rozumienie przedstawionej sytuacji:
* wyszukiwanie obrazków opisywanych słownie
* odgrywanie przedstawionej na obrazku akcji
* układanie z obrazków prostego opowiadania nauczyciela
4. Rozpoznawanie przebiegu zdarzeń przedstawianych na obrazkach:
* porządkowanie historyjek obrazkowych
* dobieranie dobrych i złych obrazków do podanego opisu
* opowiadanie historyjki obrazkowej
* dobieranie par obrazków
* układanie zakończenia podanej historyjki obrazkowej

5. Dokonywanie syntezy sytuacji przedstawionej na obrazkach:
* układanie pociętych obrazków np. pocztówek

Ćwiczenia dla dzieci z zaburzeniami funkcji wzrokowych:

1.Ćwiczenia orientacji przestrzennej (na, w, po, koło, nad ).

2. Wyszukiwanie identycznych liter i sylab .

3. Wypisywanie liter i sylab i segregowanie ich w rubrykach. Dziecko otrzymuje tekst i ma podkreślić w nim wypowiadane przez nas dźwięki, sylaby. Później przepisuje je do zeszytu (do odpowiednich rubryk). W rubrykach zostaną zgrupowane sylaby mając tę samą literę . Później dziecko z wypisanych sylab ma tworzyć wyrazy

l	t	ł
lec ( palec)	tek ( kotek )	ła (łapa)
la ( lala )	ta ( tama)	ło ( łopata )

4. Lepienie z plasteliny lub układanie liter z drutu.

5. Wyszukiwanie wyrazów z jednakową literą .

6. Uzupełnianie liter w wyrazie np. „ą” czy „ę”: goł_b - goł_bie, d_b - d_ by, zdj_ł - zdj_ły

7. Wyszukiwanie i skreślanie liter, np. literę „a” skreślamy w tekście jedną linią „o” dwoma liniami.

8.Zgadywanie liter. Na tablicy za pomocą patyczka wykonujemy ruchy pisania określonej litery i dziecko ma zgadnąć, jaką literę napisaliśmy.

9. Odtwarzanie z pamięci uprzednio widzianych wzorów . Pokazujemy tablicę z różnymi wzorami geometrycznymi sąsiadującymi ze sobą.





10. Odtwarzanie z pamięci uprzednio widzianych liter (dziecko powinno zapamiętać, w którym kwadraciku znajdowała siadana litera , dziecko ma tablice z pustymi kratkami, w które wpisuje zapamiętane litery).

d	t	n	i
b	l	m	o
g	ł	u	a

1

---