Statystyka jest to nauka o metodach badania zjawisk masowych.

Zjawiskiem masowym nazywamy takie zjawisko, które może zachodzić nieograniczone ilości razy a w praktyce często się powtarza.

Zbiorowość statystyczna - populacja - jest to zbiór jednostek wchodzących w skład badanej zbiorowości, który wnosi informację.

Jednostka statystyczna - jest to najmniejszy element wchodzący w skład danej zbiorowości, który wnosi informacje.

Cecha statystyczna - jest to właściwość, która odznaczają się jednostki wchodzące w skład danej zbiorowości.

Szereg statystyczny - szeregiem statystycznym nazywamy ciąg wielkości statystycznych uporządkowanych w kolejności rosnącej lub malejącej , wyróżniamy dwa rodzaje szeregów

- szereg indywidualny to taki szereg, który podaje osobna informacje dla każdej jednostki obserwacji,

-szereg rozdzielczy dzieli się na dwa rodzaje szereg rozdzielczy bez przedziałów klasowych i szereg rozdzielczy z przedziałami klasowymi.

Szereg rozdzielczy; jest to zbiór wartości liczbowych uporządkowanych wg wariantów badanej cechy mierzalnej lub niemierzalnej, przy czym poszczególnym wariantom badanej cechy przyporządkowane są odpowiadające im liczebności.  Szeregi rozdzielcze określają strukturę badanej zbiorowości. Tworząc szeregi rozdzielcze na podstawie cechy mierzalnej, jej warianty możemy określać punktowo lub przedziałowo. (przedziały klasowe, podana jest górna i dolna wartość cechy dzieli populacje na grupy.)

Przedziały klasowe; przedziałów nie powinno być dużo o liczbie przedziałów, klas decyduje przede wszystkim liczebność badanej zbiorowości i należy podkreślić że nie ma jednoznacznej reguły precyzującej liczbę klas , powinny być tej samej długości gdyż znacznie ułatwia to dalsze opracowywanie ujętego w nich materiału statystycznego, rozpiętość klas uzależniona jest od 2 czynników; Od przyjętej liczby klas i rozpiętości wartości cech

tworząc przedziały trzeba brać merytoryczną treść, która się za tym kryje,

Zmienna losowa, skokowa i ciągła;

Zmienną losową X nazywamy każdą funkcję o wartościach liczbowych (rzeczywistych) X: Đ } R, określoną na zbiorze zdarzeń elementarnych i spełniającą warunek: ś xg R {č : X(č )<x }g B. Zmienną losową X nazywamy dyskretną (skokową, typu skokowego), jeżeli zbiór wartości X jest zbiorem skończonym lub przeliczalnym (tzn. wartości zmiennej można przedstawić jako ciąg liczbowy). Zmienną losową X nazywamy ciągłą (typu ciągłego), jeżeli zbiór wartości X można przedstawić jako przedział liczbowy (otwarty lub domknięty, ograniczony lub nieograniczony).

Średnia arytmetyczna należy do klasowych miar średnich to takie miary które wykorzystują wszystkie wartości badanych jednostek .

Pozycyjna miary średnie wykorzystują typową pozycję jednostki lub grupy jednostek w szeregu statystycznym należą do nich

Dominanta- to wartość cechy która występuje w badanej zbiorowości najczęściej

Mediana - to wartość cechy jednostki która znajduje się pośrodku szeregu statystycznego.

Kwartyl I - wartość cech jednostki która znajduje się w ¼ szeregu statystycznego

Kwartyl III wartość cech jednostki która znajduje się w 3/4 szeregu statystycznego

Wskaźnik dynamiki inaczej indeksy - nazywamy stosunek wielkości zjawiska w okresie badanym do wielkości tego zjawiska w okresie przyjętym za podstawowe.

Indeks indywidualny - służy do analizy zjawisk jednorodnych, bezpośrednio sumowalnych.

Aby na podstawie indeksów jednopodstawowych obliczyć indeksy łańcuchowe nie znając bezwzględnej wielkości zjawiska należy podzielić indeks jednopodstawowy przez indeks jednopodstawowy dla okresu poprzedniego

Aby na podstawie indeksów łańcuchowych obliczyć indeksy jednopodstawowe nie znając bezwzględnej wartości badanego zjawiska należy pomnożyć przez siebie wszystkie indeksy łańcuchowe począwszy od okresu badanego a skończywszy na okresie przyjętym za podstawę.

Indeksy zbiorowe-

Indeksy łańcuchowe -służą do badania wielkości zmian z okresu na okres

Szereg nazywamy szeregiem symetrycznym wtedy kiedy liczebności rozkładają się w sposób identycznym po obu stronach przedziału dominanty. Jeżeli taka sytuacja nie zachodzi mamy do czynienia z szeregiem asymetrycznym.

Trend jest to ogólna tendencja rozwojowa powodująca określenie prawidłowości w zmianach poziomu zjawiska.

Sezonowość to cykliczne wahania powodujące powtarzanie się odchylenia od zasadniczej tendencji .

Przypadek to wahania przypadkowe wynikające z działania przyczyn ubocznych

Korelacja- zależność dwóch badanych cech statystycznych. Badania nad istnieniem zależności pomiędzy cechami podejmuje się w tedy gdy istnieją logiczne przesłanki, że cechy są ze sobą powiązane.

Statystka indukcyjna - stara się wyjaśnić co się stanie się w dużej grupie na podstawie badania małej grupy.

Próba losowa - to taka kiedy każdy element dużej grupy może trafić do malej grupy.

Parametr - jest to dowolna wartość statystyczna, o której chcemy mieć informację.

Populacja generalna - jest to zbiór dowolnych elementów nieidentycznych z punktu widzenia badanych cech.

Próba - część populacji podlegającej bezpośrednio badaniu.

Próba losowa - próba, której dobór dokonany został w drodze losowania, czyli w taki sposób, że jedynie przypadek decyduje o tym który element populacji generalnej wchodzi do próby, a który nie.

Próba reprezentacyjna , próba której struktura nie różni się od populacji generalnej.

Schemat losowania próby jest to praktyczny sposób losowania elementów populacji generalnej do próby uwzględniający możliwości techniczne i efektywność wyników.

Losowanie niezależne schemat losowania próby ze zwracaniem każdego wylosowanego elementu w trakcie losowania co oznacza, że każdy element ma szansę być dobrany do próby więcej niż jeden raz.

Losowanie zależne schemat losowania bez zwracania każdego wylosowanego elementu populacji może być wylosowany do próby tylko jeden raz.

Estymacja przedziałowa czyli szacowanie , estymacja parametru polegająca na budowaniu przedziału ufności dla tego parametru.

Przedział ufności - losowy przedział mający tą własność, że z dużym z góry danym prawdopodobieństwem pokrywa wartość szacowanego parametru.

Współczynnik ufności prawdopodobieństwo oznaczające procent pokrycia parametru przedziału ufności.

Hipoteza statystyczna - jakiekolwiek przypuszczenie dotyczące populacji generalnej.

Hipoteza parametryczna - precyzująca wartość parametru w populacji generalnej.

Hipoteza nie parametryczna - hipoteza precyzująca typ rozkładu populacji generalnej.

Hipoteza zerowa - podstawowa hipoteza sprawdzona danym testem .

Hipoteza alternatywna jest to hipoteza konkurencyjna w stosunku do hipotezy zerowej w taki sposób, że jeśli odrzuci się hipotezę zerową to przyjmuje się hipotezę alternatywną .

Błąd pierwszego rodzaju - możliwy do popełnienia przy weryfikacji hipotezy, błąd polegający na odrzuceniu testowanej hipotezy

Błąd drugiego rodzaju - możliwy do popełnienia błąd , na przyjęciu testowanej hipotezy fałszywej.

Poziom istotności - prawdopodobieństwo popełnienia błędu pierwszego rodzaju w postępowaniu testującym hipotezę.

Test statystyczny - reguła postępowania, która na podstawie wyników próby ma doprowadzić do decyzji przyjęcia lub odrzucenia podstawowej hipotezy.

Moc testu - prawdopodobieństwo podjęcia decyzji prawidłowej polegający na odrzuceniu hipotezy fałszywej.

Test istotności - najczęściej używany w praktyce statystycznej typ testu pozwalający na odrzuceniu hipotezy z małym ryzykiem popełnienia błędu(błąd pierwszego rodzaju).

Parametryczny test istotności jest to test istotności weryfikacji hipotezy zerowej precyzującą wartość parametru.

Nie parametryczny test istotności jest to test istotności dla hipotezy zerowej precyzujący ogólny typ rozkładu populacji generalnej.

Obszar krytyczny testu podzbiór przestrzeni próby o tej własności, że jeżeli otrzymamy w próbie punkt przestrzeni należący do tego podzbioru to podejmuje się decyzje odrzucenia hipotezy zerowej.

Parametryczny test istotności - test dla dwóch wskaźników struktury procentu.

---