Prewencja kryminalna
Jest to ogół bezpośrednich działań instytucji państwowych, społecznych i obywateli, mających na celu uniemożliwienie lub utrudnienie podjęcia akcji przestępczej, poprawę bezpieczeństwa jednostki poprzez eliminowanie poczucia strachu przed staniem się ofiarą i w konsekwencji podniesienie jakości życia.
Zapobieganie(profilaktyka)-to działalność zmierzająca do eliminowania określonego zjawiska lub jego skutków uznawanych za niepożądane przez podmiot podejmujący tę działalność
Tendencje rozwoju zapobiegania przestępczości
1. Działania o charakterze podmiotowym odnoszą się do osób - sprawców i ofiar, bądź osób zagrożonych
2. Działania o charakterze przedmiotowym tworzenie przeszkód fiz. Na drodze do popełnienia przest.
3. Depenalizacja pewnych zachowań wyłączenie norm dotychczas obowiązujących z kodyfikacji.
4. Penalizacja nowych trendów w przestępczości wprowadzanie pewnych norm do kodeksu
5. Usprawnienie funkcjon. instyt. wymiaru spraw. w celu przyśpieszenia prowadzonych przez nie czynności
Makrosystem przeciwdziałania przest. i patologii:
-polityka społeczna (system zapobiegania ogólnego)
-polityka kryminalna (system zapobiegania specjalistycznego)
Polityka kryminalna:
1. Profilaktyka kryminalistyczna-Działanie zmierzające do niedopuszczenia lub utrudnienia popełnienia przest., szeroka ochrona fizyczna -alarmy., monitoring, zabezpieczenia, itp. (tzw. Prewencja sytuacyjna)
2. Profilaktyka kryminologiczna-Działania skierowane wobec osób -działania informacyjne, edukacyjne, motywujące do właściwego zachowania, zgodnego z normami prawnymi, realizowane poprzez organizację festynów, dni otwartych jednostek, szkolenia dla różnych grup osób.(tzw. Prewencja społeczna)
3. Polityka karna-ma na celu dostosowanie kary do rodzaju i okoliczności przest. oraz osobowości sprawcy
4. Profilaktyka penitencjarna-Sprowadzając się do samego wykonania kary, ma wyłącznie na celu takie ukształtowanie warunków jej przebiegu, aby w optymalnym stopniu realizować funkcje resocjalizacji.
Funkcje profilaktyki policyjnej: wg Hołysta
1.operatywna-odnosi się do podstawowych zadań policji tj. zbieranie informacji., odpowiednia taktyka pełnienia służby prewencyjnej stosownie do zagrożenia, współdziałanie z sądem, prokuratorem, instytucjami, szybkie reagowanie na zaistniałe zdarzenie.
2. badawcza-prowadzenie sondaży -w celu badania oczekiwania społeczeństwa, badania dotyczące służb patrolowych, prewencyjnych, badania te wpływają pośrednio na zmiany w przepisach.
3. instruktażowa-ulotki, foldery, szkolenia, programy i działania edukacyjne, informowanie o sposobach popełniania przestępstw i zachowaniach które mogą nas przed nimi się ustrzec.
Podstawy prawne policyjnej działalności zapobiegawczej:
-ustawa o policji (art.1)•-KPK (art.2)•-Zarządzenie 15/99•-Zarządzenie 23/94•-Zarządzenie 25/98
Strategie działań zapobiegawczych:
1.Destruktywna-podjete działania wymierza się bezpośrednio przeciwko znanym zjawiskom i ich zadaniem jest niszczenie tych zjawisk
Metody destruktywnej:
-Uniemozliwianie-odcinanie możliwości lub utrudnianie podejmowania określonych zachowań
-Wytłumianie-reagowanie sankcją negatywną na zachowanie przestępcze
-Zagrażanie-zapowiadanie reakcji negatywnej na określone zachowanie
2.Kreatywna-takie rozwijanie zjawisk pożądanych, aby wypierały one zjawiska niepożądane czy też nie pozostawiły dla nich miejsca
Metody kreatywnej:
-Szkolenie-świadome wpajanie wiedzy i umiejętności w określonych dziedzinach
-Przekazywanie-wskazanie argumentów przemawiających za wyborem określonego zachowania
-Propaganda-oddziaływanie na zachowanie poprzez sferę emocji
-Informowanie-przekazywanie wiadomości uzupełniających wiedzę przy pomocy innych metod
Przetważanie-wprowadzanie takich zmian w środowisku, które sprzyjają zachowaniom poprawnym
Community Policing jest polityką a zarazem strategią nastawioną na osiągnięcie skuteczniejszej kontroli przestępczości, zmniejszenie poczucia zagrożenia przestępczością, poprawienie jakości życia, usprawnienie pracy policji i podniesienie autorytetu policji przez proaktywne wykorzystywanie środków społecznych do zmiany warunków stanowiących podłoże działań przestępnych.
Cechy konstytutywne CP:
Konsultacje systemat. badanie na temat określenia potrzeb mieszk. oraz ich oczekiwań w stosunku do policji
Adaptacja zmiana dowodzenia w taki sposób,aby w małych lokalnych jedn. Policji możliwe było decydowanie o przesunięciach sił i środków w celu zaspokojenia specyficznych potrzeb lokalnych społ.
Mobilizacja aktywne zaangażowanie ludzi i instyt. poza policji w rozwiąz. problemów związanych z zapewnieniem bezp.
Rozwiązywanie problemów eliminowanie problemów, które wywołują przestępczość i strach, a w konsekwencji skoncentrowanie się na powstrzymywaniu przestępstw
Elementy CP:
Zdecentrolizowanie jedn. Policji, ulokowanie ich w jednym rejonie w którym zapewnić będzie pełen serwis
-Partnerstwo wiele instytucji mogące obejmować wszystkie instytucje zajmujące się prewencją kryminalną
-Lokalna prew. Krym. Strategia zbliża policję i społeczeństwo
-Rejonowe patrole stałe, objazdy załóg w danym rejonie w celu zbliżenia obywateli i policjantów
-Komunalne zaangażowanie i konsultacje oznaczają dostos. działań policji do oczekiwań lokalnych społ.
Zarzutu dotyczące realizacji CP:
-CP jest miękka wobec przest.
-CP poprzez nawiązywanie lokalnych kontaktów z władza lokalną organizacjami i obywatelami może prowadzić do korupcji i upolitycznienia działań policji
-nawiązywanie ścisłych kontaktów przez policjantów z obywatelami stanowi możliwość nieograniczonego zbierania inf. o obywatelach co w konsekwencji prowadzi do pogwałcenia ich konstytucyjnych praw
Priorytety dla sł.prew na 2001
edukacja społ. w zakresie ochrony przed zagrożeniami:
-prowadzenie działalności eduk.-inf. w zakresie prewencji kryminalnej i bezpieczeństwa w ruchu drogowym
-kreowanie postaw społ. wyrażających dezaprobatę dla czynów niezgodnych z prawem
Częstotliwość oglądania TV przez dzieci i młodzież:
• codziennie-75%•raz wtygodniu-11%•żadko-9%,•nieogląda-2%•brak odp-3%
Podstawy prawne działalności inf. w Policji:
•art. 4.1 ustawy prawo prasowe,•-rozp. RM w sprawie udostępniania prasie inf.•-zarządzenie 13/00 KGP
Celem działalności prasowego inf. jest:
-realizowanie konstytucyjnego prawa do swobodnego dostępu do inf.
-zapewnienie warunków do społ. kontroli nad działalnością Policji
-kształtowanie wizerunku Policji
-wykonywanie innych ustawowych zadań Policji przy pomocy środków masowego przekazu
Etapy oddziaływania scen przemocy na osobowość człowieka:
-syndrom odwrażliwienia-nałóg oglądania określonych scen film.
-wzrost uzależnienia-zapotrzebowanie na coraz bardziej wyrafinowane sceny
-całkowita utrata wrażliwości-zobojetnienie na sceny, które uprzednio szokowały
-wprowadzenie w czyn scen filmowych
Teorie zjawisk kulturowych o negatywnej treści społecznej:
• katharsis (oczyszczenie, rozładowanie agresji poprzez oglądanie, słuchanie i czytanie scen drastycznych) • społecznego uczenia się (obserwacja przez modelowanie, prezentacja gwałtu i przemocy ma negatywny wpływ na społ.),
• identyfikacji • internalizacja (utożsamianie się)
Funkcje przekazu:
•rozrywkowa,•informacyjna,•kompensacyjna,•motywacyjno-instruktażowa,•wychowawcza i socjalizacyjna
Zasady tworzenia komunikatu:
•-jasno sprecyzowany cel, • -precyzyjnie określony adresat, • -przestrzeganie tajemnicy państwowej i służbowej
•-precyzyjne gospodarowanie czasem, •dostosowanie języka, treści i czasu emisji do odbiorcy
•-unikanie sformułowań wskazujących na bezsilność Policji
Etapy tworzenia komunikatu:
-część wstępna (cel, adresat)
-część główna (opis sytuacji oraz wskazanie zachowań pozwalających na uniknięcie zagrożenia)
-część końcowa (podanie adresu, nr tel., pod który można zgłaszać inf. mające wpływ na wzrost bezp. obywat.)
Kryminalistyczny system bezpieczeństwa to zespół urządzeń tech i zasad taktyczno-krymin. mających na celu zapewnienie nienaruszalności obiektu w przestrzeni i zachowanie jego substancji.
Zespół taktyczno-kryminalistyczny:
-analiza zagrożeń i określenie realnych potrzeb asekuracji
-jawność bądź utajnienie tych elementów zabezpieczeń
-środki taktyczne i tech. wraz taka budową całości systemu by był adekwatny do rzeczywistego zagrozenia
-plan alarmu dostosowany do istniejących stref zagrożenia
-optymalność zastosowanych środków
-rozwiązywania organizacyjne
-wyspecjalizowane ogniwa ochronne
Formy ochrony osób i mienia:
-bezposrednia ochrona fiz. stała lub doraźna, stały dozór sygnałów elektronicznych przysyłanych z urządzeń alarmowych, konwojowania wartości pieniężnych, przedmiotów wartościowych i niebezpiecznych
-zabezpieczenie techniczne-montaż elektronicznych urządzeń i sygnałów alarmowych
Współpraca formacji ochronnych z Policją:
•-wymiana inf., •-wzajemne konsultacje
-współdziałanie w celu utrzymania spokoju i porządku publicznego, współdziałanie przy zabezpieczeniach miejsc popełnienia przest.
Rodzaje czujek:
•akustyczne, •naciskowe, •sejsmiczne, •stykowe, •podczerwieni, •ultradźwiękowe
Podział systemów bezp. na strefy:
1. ochrona peryferyjan-przestrzeń wokół obiektu chronionego
2. ochrona zewnętrzna-bezpośrednie otoczenie obiektu chronionego
3. ochrona wewnętrzna-wnętrze obiektu chronionego
Projektowanie bezpiecznych przestrzeni to wykorzystanie podejścia do przest., doświadczeń policyjnych oraz wiedzy z zakresu budownictwa w celu uniemożliwienia lub utrudnienia popełnienia przest.
Etapy działań zapobiegawczych:
-działania pierwotne-takie kształtowanie profilaktyki społ. aby utrudnić popełnienie przest.
-działania wtórne-usuwa warunki sprzyjające popełnianiu przest. lub utrudnia popełnienie przest
-działania nastepne-zapobieganie popełnieniu powtórnego przest
Zasady działań profilaktycznych:
-wprowadzenie nowoczesnych metod zapobiegania zagrożeniom
-indywidualizacja działań profilaktycznych
-wielopłaszczyznowość działania
-systematyczność
-programowania działania
-współdziałania wielu podmiotów
-powszechności działań zapobiegawczych
-prowadzenia badań sytuacji kryminogennych
-prawnego obowiązku zapobiegania przest.
-uzależnienia profilaktyki karnej od wiedzy kryminologicznej
-nadrzędności działań profilaktycznych nad środkami represji karnej
Rola Policji w budowie i realizacji programów profilaktycznych:
-rozpoznanie zagrożeń
-dostarczenie inf. o skali, geografii i uwarunkowaniach przest.
-inspirowanie do podejmowania działań podmiotów pozapolicyjnych
-uczestniczenie w tworzeniu strategii działania
-koordynowanie realizacji zadań związanych z realizacją programów wyznaczonych dla Policji
-nie należy brać na siebie obowiązku administrowania programem
-nie należy wyręczać innych partnerów ( instytucji) w zakresie, w którym są oni wyspecjalizowani
Etapy budowy programów prof.:
•analiza •zainteresowanie potencjalnych partnerów •spotkanie otwarte •utworzenia rady programowej •powołanie zespołów roboczych •realizacja programu •ewaluacja programu
Cele stawiane programom prof.
-ograniczenie przest.
-zmniejszenie strachu przed staniem się ofiarą przest.
-podniesienie poziomu bezp. i jakości życia
-stworzenie bezpiecznych miast, osiedli, parkingów
-tworzenie wspólnoty przeciwstawiającej się przest.
-połączenie wysiłku wielu partnerów
-budowa wzajemnego zaufania
Ewaluacja programu to proces systematycznego zbierania, analizy, interpretacji danych pozwalających na ocenę efektywności realizowanych przedsięwzięć w ramach programu prewencji kryminalnej. Jest związana z oceną efektywności organizacyjnej programu
Efektywność zewnętrzna- efektywność związaną z operatywnością instytucji biorących udział w programie
Efektywność wewnętrzna-efektywność rozwiązań strukturalnych i organizacyjnych instytucji biorących udział w realizacji programu
Płaszczyzny dokonywania ewaluacji:
-poziom osiągnięcia celów-kryterium skuteczności-zgodność wyniku działania z zakładanym celem
-sposób osiągnięcia celów-kryterium skuteczności-zgodność przebiegu działania z obow. nas procedurą
-poziom nakładów-kryterium skuteczności-stosunek kosztów do uzyskanych wyników
Zasady Robert Peela:
-zapobieganie przest. I zamieszkom to alternatywa dla represjonowania ich sprawców
-siła Policji zależy od publicznej aprobaty jej egzystencji
-zdobycie i utrzymanie szacunku społ. oznacza również uzyskanie dobrowolnej współpracy społ. w przestrzeganiu prawa
-zakres współpracy ze społ. zmniejsza się proporcjonalnie do stosowania siły i przymusu
-pozyskać przychylność społ. można jedynie przez bezstronną służbę prawa, w całkowitej niezależności od polityki
-policja jest częścią społ., społ. częścią policji
-policja jest skuteczna wtedy, gdy brak jest przest. i rozruchów, a nie wtedy gdy da się zauważyć świadectwa akcji policyjnych w postępowaniu z nimi.
Trójkąt przestępstwa:
•sprawca •ofiara •miejsce
Policja inspiruje inicjatywy społeczne, uczestniczy w tworzeniu strategii działań, podtrzymuje zainteresowanie programem profilaktycznym, ale nie realizuje go sama.
Kreowanie profilaktycznej strategii jednostki Policji
Misja policji- określona przez ustawowe zadania - wskazuje szczególny powód istnienia organizacji policyjnej i sposób poszczekania jej przez społeczeństwo
Określając misje policji należy uwzględnić:
•zadania policji jako całości dotyczące jej podstawowych sfer działania
• analizę otoczenia zewnętrznego jednostki policji, określając jej funkcję w społecznościach lokalnych,
• zadania jedn. Policji wynikające z zadań całej policji i potrzeb społeczności lokalnych,
• kulturę organizacyjną dominującą w jednostce (np. wzory zachowań)
a także:
• opis podstawowych „usług” świadczonych przez policję,
• funkcję które jednostek policji pełni w środowisku
• obszary oraz klientów, których potrzeby zaspokaja
Wizja - wskazuje sytuację, w której instytucja pragnie się znaleźć w przyszłości. To scenariusz marzenia w przyszłości instytucji
Cele i zadania jednostki - określają to co instytucja zamierza osiągnąć w przyszłości oraz to co powinno być zrobione, aby tym samym zapewnić warunki długotrwałej egzystencji instytucji i osiągnięcia celów.
Strategia jednostki - to określenie podstawowych celów i zadań jednostki oraz podjęcie takich kierunków działań i dokonanie takich przesunięć zasobów, które są niezbędne do realizacji tych celów.
Planowanie - to proces organizacji działań jednostki, ustalania polityki jednostki oraz programów potrzebnych do realizacji konkretnych zadań za pomocą osiągnięcia celów oraz wybory metod niezbędnych do zapewniania wdrożenia polityki i programów strategicznych.
Etapy planowania:
• określenie celu i działań niezbędnych do jego realizacji
• określenie kolejności realizacji zaplanowanych działań,
Cechy dobrego planu:
• określenia zasobów, z których możemy skorzystać,
• porządek i kolejność kroków,
• osoby, które będą wykonywały zadania,
• miejsce podjęcia zadań,
• osoby odpowiedzialne,
• wiążące terminy, rozkłady, harmonogramy,
• wyznaczenie miary do oceny efektów.
Elementy zarządzania strategicznego:
Misja
Wizja
Cele strategiczne
Strategia działania
Zasady tworzenia strategii:
• odwaga w formułowaniu nowatorskich koncepcji,
• skupienie się na przyszłości (bliższej i dalszej),
• koncentracja uwagi na wyzwaniach płynących z otoczenia,
• wyraźne wyodrębnienie kluczowych zasobów i zdolności,
• strategia powinna być otwarta.
Strategia działań profilaktycznych:
• destruktywna - podjęte działania wymierza się bezpośrednio przeciw zwalczanym zjawiskom i ich zadaniem jest niszczenie tych zjawiska,
• kreatywna - rozwija zjawiska pożądane, aby wypierały one zjawiska niepożądane, czy też nie pozostawiały dla niej miejsca,
Strategia działań profilaktycznych:
informacyjna - dostarczanie informacji o aktualnych zagrożeniach,
edukacyjna - kształcenie umiejętności podejmowania decyzji, radzenia sobie ze stresem
alternatyw - zaspokajanie potrzeb w sposób pożądany,
interwencyjna - pomoc i wsparcie w krytycznych sytuacjach,
zmian środowiskowych - zmian tych czynników środowiska, które sprzyjają występowaniu patologii i przest.
zmian przepisów prawnych - kształtuje ramy prawne ograniczające przestępczość.
Priorytety dla służb prewencji na rok 2001:
• bezpieczeństwo w miejscach publicznych dzięki właściwej organizacji służby patrolowej,
• edukacja społeczna w zakresie ochrony przed zagrożeniami,
• dzielnicowy kreator systemów bezpieczeństwa,
• zapobieganie przestępczości nieletnich i patologii społecznych,
• nadzór nad ustawa o ochronie osób i mienia oraz o broni i amunicji,
• bezpieczeństwo i porządek w ruchu drogowym.