Info ze str.: http://www.naturalna-medycyna.com.pl/witamina-k2-malo-znana-witamina-ktora-moze-ocalic-zdrowie-witamina-k2.html

Czym jest witamina K2 ?

Jest menachinonem, to nazwa dla rodziny zwi¹zków pokrewnych, które dzielimy na na menachinony o krótkich ³ańcuchach (najwaæniejszy podtyp to MK-4 ) i menachinony d³ugo³ańcuchowe (z których najwaæniejsze s¹ MK-7, MK-8 i MK-9).
0x01 graphic

Czym siź róæni¹ typy witaminy K2 ?

Wszystkie witaminy K s¹ podobne w strukturze: maj¹ wspólny pierœcień "chinonu", ale róæni¹ siź pod wzglźdem d³ugoœci i stopniem nasycenia ogona wźglowego,oraz liczba" ³ańcuchów bocznych"( 1 ). Liczba ³ańcuchów bocznych wskazuje nazwź konkretnego menachinonu (np MK-4 oznacza cztery jednostki molekularne - zwane jednostkami izoprenowymi - s¹ przymocowane do ogona wźgla), co wp³ywa na transport do róænych tkanek docelowych.

Jak dzia³a witamina K2 ?

Mechanizm dzia³ania witaminy K2 jest podobny do witaminy K1. Tradycyjnie, witaminź K uznano za czynnik wymagany do krzepniźcia krwi, ale najnowsze badania pokazuj¹ æe witamina K2 dzia³a na szereg innych waænych funkcji organizmu. Jedn¹ z bardzo waænych funkcji wydajź siź byę aktywacja i wzmacnianie bia³ek GLA (obecnie 17 odkrytych), z dotychczas odkrytych funkcji tych bia³ek najwaæniejsze wydaj¹ siź byę:

- Krzepniźcie Krwi - wp³yw na czynniki: II (protrombina), VII (prokonwertyna), IX (zwany czynnikiem Christmasa lub czynnikiem przeciwhemofilowym B, PTC), X (czynnik Stuarta-Prowera), jak równieæ na bia³ka krzepliwoœci krwi (C, S, Z) za to odpowiadaj¹ bia³ka GLA syntezowane w w¹trobie

- Osteokalcyny, to bia³ko GLA wytwarzane przez Osteoblasty (komórki tworz¹ce koœci (koœciotwórcze, wystźpuj¹ce w miejscach, gdzie odbywa siź wzrost lub przebudowa tkanki kostnej, wytwarzaj¹ czźœę organiczn¹ macierzy kostnej, w której nastźpnie odk³adaj¹ siź kryszta³y fosforanów wapnia) i odgrywa znacz¹c¹ rolź w mineralizacji koœci, czyli wzmacniania ich struktury.

- bia³ko MGP (Matrix gla protein). To bia³ko hamuj¹ce zwapnienia, wystźpuje w wielu tkankach organizmu ale jego rola najbardziej jest widoczna w chrz¹stkach i œcianach naczyń krwionoœnych, gdzie zapobiega odk³adaniu siź wapnia (przenosi go do tkanki kostnej) a tym samym sztywnieniu i pźkaniu naczyń krwionoœnych ( 2 )

- bia³ko GAS6 (Growth arrest-specific 6) które jest wydzielane przez komórki œródb³onka i leukocyty w odpowiedzi na uszkodzenie tkanek, pomaga w przeæyciu, rozmnaæaniu, przenoszeniu i przyleganiu komórek, czyli gojeniu siź ran. ( 3 )

Jak witamina K2 wp³ywa na zdrowie?

Gźstoœę mineralna koœci (BDM).

Wp³yw na gźstoœę koœci zosta³ zaobserwowany u pacjentów ze z³amaniem szyjki koœci udowej, posiadali oni bardzo niski poziom witaminy K2. Silny zwi¹zek miźdzy niedoborem witaminy K2  i zaburzeniami zdrowia koœci pokaza³y zarówno badania kliniczne i laboratoryjne. Stwierdzono æe niedobór witaminy K2  powoduje zmniejszenie poziomu osteokalcyny, co z kolei zwiźksza kruchoœę koœci. ( 4 , 5 ) Badania wykaza³y równieæ, æe witamina tylko witamina K2 (K1 nie wykazuje takiego dzia³ania) w po³¹czeniu z wapniem i witamin¹ D moæe zwiźkszyę wytrzyma³oœę koœci przez poprawź ich geometrii ( 6 ). Dodatkowo badania wykonywane przez  M.H.J. Knapen, L.J.Schurgers i C.Vermeer  wyraŸnie wykazano, æe witamina K2 jest niezbźdna dla utrzymania odpowiedniej wytrzyma³oœci koœci u kobiet po menopauzie i jest czynnikiem wp³ywaj¹cym na poprawź zawartoœci mineralnej koœci i szerokoœci szyjki koœci udowej  ( 7 ).

Wiźcej argumentów wspieraj¹cych unikalne funkcje witaminy K2 pochodzi z Japonii. Populacja japońska wydaje siź mieę niæszy stopień ryzyka z³amań koœci w stosunku do obywateli europejskich i amerykańskich. To stwierdzenie by³oby paradoksalne, jeœli poziom spoæycia wapnia by³by jedynym czynnikiem determinuj¹cym gźstoœę koœci. Jednak badania przeprowadzone w Japonii i opublikowane w 2006 i 2008 ³¹czy wyæszy poziom BMD Japonii z powszechn¹ konsumpcj¹ natto, tradycyjnej potrawy œniadaniowej wykonanej z fermentowanych ziaren soi. Zwiźkszone spoæycie witaminy K2 MK-7 obecnej w natto wydaje siź prowadzię do zwiźkszenia aktywacyjnoœci osteokalcyny i znacznego zmniejszenia ryzyka z³amania koœci ( 8 , 9 ).

Jeszcze bardziej przekonuj¹ce s¹ wyniki badań które równieæ przeprowadzono w Japonii i og³oszono w 2001 roku, zaobserwowano æe zachodzi zaleænoœę miedzy iloœci¹ spoæywanego natto, a iloœci¹ z³amań koœci. W tych regionach kraju, gdzie natto nie jest czźœci¹ codziennej diety, z³amanie szyjki koœci udowej s¹ bardziej powszechne ( 10 ).

Zwapnienie serca

Pacjenci cierpi¹cy na osteoporozź posiadaj¹ szerokie blaszki wapnia w tźtnicach które zmniejszaj¹ przep³yw krwi. Nadmiar wapnia w jednej czźœci cia³a (tźtnice), i brak w innej (koœci) - co moæe wyst¹pię nawet mimo uzupe³niania wapnia - zwany jest paradoksem wapnia. G³ównym tego powodem jest niedobór witaminy K2, co prowadzi do znacznej utraty wartoœci biologicznej funkcji bia³ek MGP, które najlepiej powstrzymuj¹ wapnienie naczyń krwionoœnych. Na szczźœcie badania na zwierzźtach wykaza³y æe zwapnieniu naczyń, moæna nie tylko zapobiegaę ale i przywrócię naczynia krwionoœne do normalnego stanu, zwiźkszaj¹c dzienne spoæycie witaminy K2 . ( 11 ) Efekt ochronnego dzia³ania witaminy  K2 (witamina K1 nie wykazuje takiego dzia³ania) na zdrowie uk³adu sercowo-naczyniowego potwierdzili, miźdzy innymi naukowcy z Department of Epidemiology & Biostatistics, Erasmus Medical Center z Rotterdamu w Holandii te badanie z 2004 przeprowadzono na grupie 4807 osób ( 12 ). Wyniki ponad 10 lat obserwacji potwierdzi³y æe witaminy K2 z d³ugim ³ańcuchu (od MK-7 do MK-9) s¹ najwaæniejsze dla efektywnego zapobiegania nadmiernemu gromadzeniu wapnia w tźtnicach, zosta³y przeprowadzone przez naukowców z Holandii (Julius Center for Health Sciences and Primary Care, University Medical Center Utrecht; Department of Public and Occupational Health, EMGO-Institute Amsterdam; VitaK and Cardiovascular Research Institute, University of Maastricht) i Francji ( Danone Research Centre Daniel Carasso, Palaiseau Cedex) ( 13 , 14 ).

Zdrowie dzieci.

Eksperymenty laboratoryjne, badania populacji i próby kliniczne ³¹cz¹ witaminź K z posiadaniem silnych i zdrowych koœci. Korzystny wp³yw witaminy K2 u dzieci potwierdzono miźdzynarodowymi badaniami ( 15 ) które wykaza³y siln¹ pozytywn¹ korelacj¹ miźdzy poziomem witaminy K2 i zawartoœę mineraln¹ koœci. Wyniki poprzednich badań wskazuj¹ równieæ, æe dodatkowe spoæycie witaminy K2 moæe poprawię geometriź koœci i pozytywnie wp³ywa na przyrost masy kostnej. W badaniu z udzia³em 223 zdrowych dziewcz¹t (11-12 lat), przeprowadzonym przez Eibhlis O'Connor i wspó³pracowników  ( 16 ) którzy stwierdzili pozytywny zwi¹zek miźdzy witamin¹ K2 i poziomem gźstoœci mineralnej koœci.

Dzieciom duæo szybciej niæ doros³ym rosn¹ koœci, wiźc potrzebuj¹ witaminy K2 w znacznie wiźkszych iloœciach. Wyniki wielu badań wskazuj¹ jednak na wyraŸny niedobór witaminy K2 w koœciach. U wiźkszoœci badanych dzieci zaobserwowano znaczne podniesiony poziom dekarboksylowanej osteokalcyny, co wskazuje na niski poziom witaminy K2 ( 17 ). Podobnych obserwacji dokonano w Children's Hospital Medical Center, Cincinnati w USA pokazuj¹ce wspó³zaleænoœę miźdzy witamin¹ K2 i popraw¹ zdrowia koœci i ich wzmocnieniem ( 18 ). Badania te podkreœlaj¹ æe zalecane dzienne spoæycie witamin K2 powinno byę wyæsze niæ obecne, który zosta³o okreœlony zgodnie z potrzebami czynników krzepniźcia.

Jak witaminy K s¹ wch³aniane ?

Witamina K jest pobierana z jelita cienkiego i transportowana przez chylomikrony do krwiobiegu. Najwiźcej witaminy K1 jest przenoszone przez bogate w triacyloglicerol lipoproteiny (TRL) i niestety szybko usuwana przez w¹trobź. Tylko niewielka iloœę jest uwalniana do krwiobiegu, gdzie s¹ przenoszone przez cholesterol (LDL oraz HDL). Witamina K2 MK-4 jest transportowana przez te same lipoproteiny (TRL, LDL i HDL) i równie szybko usuwana z organizmu. Witamina K2 MK-7 (menachinony d³ugo³ańcuchowe) s¹ wch³aniane w taki sam sposób jak witamina K1 i K2 MK-4, ale s¹ skuteczniej rozdzielane przez w¹trobź i umieszczane g³ównie w lipoproteinach niskiej gźstoœci (LDL). Witamina K2 MK-7 zawarta w LDL ma d³ugi okres pó³trwania w krwiobiegu, moæe kr¹æyę przez d³uæszy czas co powoduje wyæsz¹ biodostźpnoœę dla tkanek pochodz¹cych lub wystźpuj¹cych poza w¹trob¹ w porównaniu do witaminy K1 i K2 MK-4. Kumulacja witaminy K w tkankach pochodz¹cych lub wystźpuj¹cych poza w¹trob¹ ma bezpoœrednie znaczenie dla funkcji witaminy K nie zwi¹zanych z krzepniźciem krwi i fibroliz¹.

Gdzie znaleŸę witaminy K i ile organizm ich potrzebuje ?

W 2012 roku kanadyjska pisarka i ekspert naturalnej medycyny Kate Rhéaume-Bleue zaproponowa³a zwiźkszenie zalecanego dziennego spoæycia (RDA) dla witaminy K (z zakresu 80-120 µg) gdyæ ta norma moæe byę zbyt niska ( 19 ). Wczeœniejsze sugestie w literaturze naukowej które bior¹ pod uwagź tylko wymagania w¹troby, lub powi¹zane z w¹trob¹ s¹ z 1998 r. ( 20 , 21 ) To zalecenie jest poparte  faktem, æe wiźkszoœę populacji Zachodu wykazuje znaczn¹ czźœę dekarboksylowanych pochodz¹cych lub wystźpuj¹cych poza w¹trob¹ bia³ek, tak wiźc pe³na aktywacja czynników krzepniźcia zostaje spe³niona, lecz poziom witaminy K2 wydaje siź byę za niski do karboksylowania osteokalcyny w tkance kostnej i bia³ek MGP w uk³adzie krwionoœnym ( 22 , 23 ). Najwyæsze stźæenia witaminy K1 znajduj¹ w zielonych liœciach warzyw, znacz¹ce stźæeniach s¹ równieæ obecne w kilku olejach roœlinnych, owocach, ziarnach i produktach mlecznych. W Europie i Stanach Zjednoczonych 60% lub wiźcej witaminy K1 jest dostarczane przez spoæycie zielonych warzyw liœciastych. Poziom zawartoœci witaminy K1 w diecie jest podobny w wielu krajach i wynosi oko³o 70-80 µg i jest mniejszy od zalecanego spoæycia witaminy K. Oprócz w¹trób zwierz¹t, najbogatszym Ÿród³em witaminy K2 (d³ugo³ańcuchowych menachinonów) w diecie jest fermentowana æywnoœę (tylko przez bakterie) zwykle reprezentowanych przez sery (MK-8, MK-9) w dietach zachodnich i natto (MK-7) w Japonii. Z kwestionariusza czźstotliwoœci spoæycia æywnoœci sporz¹dzonego w Holandii wynika, æe oko³o 90% witamin K s¹ dostarczane przez K1, natomiast oko³o 7,5% przez K2 od MK-5 do MK-9 i oko³o 2,5% przez K2 MK-4. Wiźkszoœę pomiarów zawartoœci witamin K w æywnoœci mierzy tylko w pe³ni nienasycone menachinony; W zwi¹zku z powyæszym stwierdzono æe sery zawieraj¹ K2 MK-8 10-20 µg/100g i MK-9 w iloœci 35-55 µg/100 g ( 24 ).
Naturalne K2 znajduje siź równieæ w bakteryjnie fermentowanych produktach spoæywczych, jak dojrza³e sery i twarogi. K2 MK-4 jest spotykana w stosunkowo ma³ych iloœciach w miźsach i jajach. Najbogatszym Ÿród³em naturalnym K2 to tradycyjne japońskie danie natto ( 25 ) z fermentowanych ziaren soi i bakterii Laseczki siennej (Bacillus subtilis), który stanowi niezwykle bogate Ÿród³o naturalnej witaminy K2 MK-7, jej uæywanie w pó³nocnej Japonii zosta³o powi¹zane ze znacz¹c¹ poprawa stanu zdrowia i wytrzyma³oœci koœci.

Komu grozi niedobór witamin K2 ?

Istniej¹ dwa rodzaje niedoboru witaminy K2: ostre i przewlek³e.

Powszechnie uznaje siź æe ostry niedobór charakteryzuje siź krwawieniem z dzi¹se³, nosa i przewodu pokarmowego. Konsekwencje mog¹ byę bardzo powaæne: udar mózgu, uszkodzenie p³uc i œmierę spowodowana przez duæ¹ utratź krwi. Noworodki maj¹ wiźksze ryzyko ostrego niedoboru witaminy K2, poniewaæ witamina K2 nie jest transportowane przez ³oæysko w wystarczaj¹cym stopniu, a noworodek nie posiada jeszcze wytworzonej flory bakteryjnej która moæe wytworzyę witaminź K2. Niedobór witaminy K2 moæe równieæ wyst¹pię z powodu uæywania leków przeciwzakrzepowych (np. warfaryna lub inne pochodne kumaryny), d³ugotrwa³e stosowanie antybiotyków, choroby pźcherzyka æó³ciowego i choroby Crohna.

Przewlek³y niedobór witaminy K2 jest mniej oczywisty do zdiagnozowania niæ ostry. Co jest bardziej niebezpieczne, poniewaæ nie ma æadnych niepokoj¹cych objawów i wyników, upoœledzenie wytrzyma³oœci koœci, os³abienie uk³adu kr¹æenia uznaje siź za choroby starzenia siź organizmu.

Przez d³ugi czas uwaæano æe niedobór witaminy K2 jest rzadko spotykany, a wymagany poziom moæe byę ³atwo dostarczony poprzez dietź i biosyntezź mikrobiologiczn¹ dokonan¹ przez bakterie æyj¹ce w jelitach. Jednak najnowsze dane naukowe wskazuj¹ æe iloœę witaminy K2 w diecie nie jest tak wysoka jak kiedyœ s¹dzono. Nawet dobrze zbilansowana dieta moæe nie dostarczaę witaminy K w iloœci wystarczaj¹cej do zaspokojenia potrzeb organizmu. Z badania z 2005 roku przeprowadzonego przez  CJ Prynne wynika æe spoæycie witaminy K2 jest obecnie znacznie niæsze niæ 50 lat wczeœniej, a dzienne spoæycie witaminy K stopniowo zmniejsza siź od 1950 roku ( 26 ).

Moæna to czźœciowo wyjaœnię zmianami w sposobie æywienia (ludzie jedz¹ duæo mniej zielonych warzywach liœciastych, które s¹ bogate w witaminź K1 ) i zmianź sposobu wytwarzania æywnoœci. Obecne sterylne warunki wytwarzania æywnoœci dyktowane przez miźdzynarodowe standardy powoduj¹ brak obecnoœci róænych gatunków bakterii wytwarzaj¹cych witaminź K2 w diecie. 
ród³a witaminy K2 równieæ uleg³y zmianie na przestrzeni dekad. Przyk³adowo witamina K2 w diecie dzieci w 1950 roku pochodzi³a w oko³o 15% z t³uszczów i olejów a 55% pochodzi³o z warzyw (z wy³¹czeniem ziemniaków). Natomiast w 1990 roku, 35% pochodzi³o z t³uszczów i olejów, a zaledwie 30% z warzyw.

Wykazano æe wszystkie witaminy K s¹ absorbowane z przewodu pokarmowego w jelicie cienkim. Kolonie bakteryjne wytwarzaj¹ce witaminź K2 znajduj¹ siź w okrźænicy (jelito grube), gdzie nie wystźpuj¹ sole kwasów æó³ciowych wymagane do wch³oniźcia witamin K2. Z tego wynika æe skutecznoœę jelitowego wch³aniania witaminy K2 jest w¹tpliwa, dodatkowo obecna norma dziennego zalecanego spoæycia witaminy K2 moæe byę zbyt niska. Zapotrzebowanie do aktywacji czynników krzepniźcia jest spe³nione ale witaminy K2 jest za ma³o do aktywacji wszystkich funkcji które spe³nia w organizmie.

Podsumowuj¹c, do przyczyn niedoboru witaminy K naleæy zaliczyę.


Jak leki przeciwzakrzepowe wp³ywaj¹ na witaminź K ?

Najnowsze badania wykaza³y wyraŸny zwi¹zek miźdzy d³ugotrwa³ym leczeniem przeciwzakrzepowym i obniæon¹ wytrzyma³oœci¹ koœci z powodu zmniejszenia iloœci aktywnej osteokalcyny. D³ugotrwa³e leczenie przeciwzakrzepowe moæe prowadzię do zwiźkszenia iloœci z³amań, zmniejszenia zawartoœci sk³adników mineralnych i gźstoœci mineralnej koœci, moæe prowadzię do osteopenii i podwyæszyę poziom dekaroksylowanej osteokalcyny w surowicy ( 27 ). Gźstoœę mineralna koœci by³a znacznie mniejsza u pacjentów po udarze mózgu którzy byli poddani d³ugotrwa³ym leczeniu warfaryn¹ w porównaniu do nieleczonych warfaryn¹ pacjentów. Osteopenia by³a efektem dzia³ania warfaryny na metabolizm witaminy K2 ( 28). Dodatkowo d³ugotrwa³e leczenie przeciwzakrzepowe jest czźsto wi¹zane z wapnieniem tkanek miźkkich u dzieci i doros³ych ( 29 , 30 ). Ponadto u ludzi w trakcie d³ugotrwa³ego leczenia przeciwzakrzepowego zwapnienie tźtnic nastźpowa³o dwa razy szybciej niæ u pacjentów którzy nie przyjmowali antagonisty witaminy K ( 31 , 32 ). Konsekwencje d³ugotrwa³ego leczenia przeciwzakrzepowego: zwiźkszona sztywnoœci œcian aorty, niewydolnoœę wieńcowa, niedokrwienie
a nawet niewydolnoœci serca. Zwapnienia tźtnic moæe równieæ przyczyniaę siź do nadciœnienia skurczowego i przerost komór serca ( 33 , 34 ). Kumaryny poprzez wp³yw na metabolizm witaminy K2 moæe prowadzię do nadmiernego wapnienia chrz¹stek i tźtnic tchawicy.

Zazwyczaj leczenie przeciwzakrzepowe nastźpuje aby unikn¹ę stanów zagraæaj¹cych æyciu i zdrowiu. Wysokie spoæycie witaminy K zak³óca dzia³anie leków przeciwzakrzepowych. Pacjentom którzy s¹ leczeni warfaryn¹ lub innym lekiem który jest antagonist¹ witaminy K, nie zaleca siź w zwi¹zku z tym spoæywania produktów bogatych w witaminy K. Najnowsze badania wskazuj¹ æe najlepszym wyjœciem jest po³¹czenie witaminy K z lekami przeciwzakrzepowymi æeby ustabilizowaę INR (miźdzynarodowy wspó³czynnik znormalizowany, wy standaryzowany wspó³czynnik czasu krzepniźcia osocza po uwapnieniu).

Jakie s¹ przeciwwskazania suplementacji witaminy k2 i jaka jest bezpieczna dawka ?

Nie zosta³o poznane æadne dzia³anie toksyczne po przyjźciu duæych dawek menachinonów (witaminy K2 MK7). Osoby bior¹ce leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna (kumaryny) powinny przed zastosowaniem witaminy K2 skonsultowaę siź z lekarzem. W przeciwieństwie do innych witamin rozpuszczalnych w t³uszczach, witamina K2 nie odk³ada siź w znacznej iloœci w w¹trobie. Wszystkie na dziœ dostźpne wyniki badań wskazuj¹ æe witaminy K nie maj¹ æadnego negatywnego wp³ywu na zdrowe osoby. Zalecenia dotycz¹ce dziennego spoæycia witaminy K wydane niedawno przez National Institutes of Health w Stanach Zjednoczonych, potwierdza równieæ szeroki margines bezpieczeństwa duæych dawek witaminy K: "Nie wykazano æadnych dowodów na toksycznoœę witamin K1 lub K2. Jedynie osoby bior¹ce leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna (kumaryny) powinny siź skonsultowaę z lekarzem gdyæ witaminy K mog¹ zak³ócaę dzia³anie tych leków." ( 35 )

Przypisy:

1 Shearer MJ.2003 in Physiology. Elsevier Sciences LTD. 6039-45.
2 "Matrix Gla-protein: the calcification inhibitor in need of vitamin K." Schurgers LJ, Cranenburg EC, Vermeer C
3 "GAS6 growth arrest-specific 6 [ Homo sapiens (human) ]"
4 "Correlation of Serum Osteocalcin Fractions with Bone Mineral Density in Women During the First 10 Years after Menopause" M. H. J. Knapen,A. C. Nieuwenhuijzen Kruseman,R. S. M. E. Wouters
5 "Associations between Vitamin K Biochemical Measures and Bone Mineral Density in Men and Women" Sarah L. Booth, Kerry E. Broe, James W. Peterson, Debbie M. Cheng, Bess Dawson-Hughes, Caren M. Gundberg, L. Adrienne Cupples, Peter W. F. Wilson, and Douglas P. Kiel
6 "Vitamin K2 improves bone strength in postmenopausal women" L.J. Schurgersa, M.H.J. Knapenb, C. Vermeer
7 "Vitamin K2 supplementation improves hip bone geometry and bone strength indices in postmenopausal women" M. H. J. Knapen, L. J. Schurgers, C. Vermeer
8 "Association of hip fracture incidence and intake of calcium, magnesium, vitamin D, and vitamin K " Yumi Yaegashi, Toshiyuki Onoda, Kozo Tanno, Toru Kuribayashi, Kiyomi Sakata, Hajime Orimo
9 "Intake of Fermented Soybeans, Natto, Is Associated with Reduced Bone Loss in Postmenopausal Women: Japanese Population-Based Osteoporosis (JPOS) Study" Yukihiro Ikeda, Masayuki Iki, Akemi Morita, Etsuko Kajita, Sadanobu Kagamimori, Yoshiko Kagawa‡, and Hideo Yoneshima
10 "Japanese fermented soybean food as the major determinant of the large geographic difference in circulating levels of vitamin K2: possible implications for hip-fracture risk." Kaneki M1, Hodges SJ, Hosoi T, Fujiwara S, Lyons A, Crean SJ, Ishida N, Nakagawa M, Takechi M, Sano Y, Mizuno Y, Hoshino S, Miyao M, Inoue S, Horiki K, Shiraki M, Ouchi Y, Orimo H
11 "Regression of warfarin-induced medial elastocalcinosis by high intake of vitamin K in rats" Leon J. Schurgers, Henri M. H. Spronk, Berry A. M. Soute, Paul M. Schiffers4, Jo G. R. DeMey, and Cees Vermeer 
12 "Dietary intake of menaquinone is associated with a reduced risk of coronary heart disease: the Rotterdam Study." Geleijnse JM, Vermeer C, Grobbee DE, Schurgers LJ, Knapen MH, van der Meer IM, Hofman A, Witteman JC.
14 "Vitamin K status is associated with childhood bone mineral content" Marieke J. H. van Summerena, Silvia C. C. M. van Coeverdena, Leon J. Schurgersa, Lavienja A. J. L. M. Braama, Florence Noirta, Cuno S. P. M. Uiterwaala, Wietse Kuisa and Cees Vermeer
15 "Serum percentage undercarboxylated osteocalcin, a sensitive measure of vitamin K status, and its relationship to bone health indices in Danish girls" Eibhlis O'Connora, Christian Mųlgaarda, Kim F. Michaelsena, Jette Jakobsena, Christel J. E. Lamberg-Allardta and Kevin D. Cashman
16 "Pronounced elevation of undercarboxylated osteocalcin in healthy children." van Summeren M, Braam L, Noirt F, Kuis W, Vermeer C
17 "Vitamin K, bone turnover, and bone mass in girls." Kalkwarf HJ, Khoury JC, Bean J, Elliot JG.
18 "Metabolism and cell biology of vitamin K." Shearer MJ, Newman P.
19 Kate Rhéaume-Bleue, "Vitamin K2 and the Calcium Paradox". Mississaugua: Wiley, 2012, p. 74.
20 "Dietary intake and adequacy of vitamin K." Booth SL, Suttie JW.
21 "Differential lipoprotein transport pathways of K-vitamins in healthy subjects." Schurgers LJ, Vermeer C.
22 "Vascular calcification and osteoporosis--from clinical observation towards molecular understanding." Hofbauer LC, Brueck CC, Shanahan CM, Schoppet M, Dobnig H.
23 "Impairment of gamma carboxylation of circulating osteocalcin (bone gla protein) in elderly women." Plantalech L, Guillaumont M, Vergnaud P, Leclercq M, Delmas PD.
24 "Metabolism and cell biology of vitamin K." Shearer MJ, Newman P.
25 "Japanese fermented soybean food as the major determinant of the large geographic difference in circulating levels of vitamin K2: possible implications for hip-fracture risk." Kaneki M, Hodges SJ, Hosoi T, Fujiwara S, Lyons A, Crean SJ, Ishida N, Nakagawa M, Takechi M, Sano Y, Mizuno Y, Hoshino S, Miyao M, Inoue S, Horiki K, Shiraki M, Ouchi Y, Orimo H.
26 "Intake and sources of phylloquinone (vitamin K(1)) in 4-year-old British children: comparison between 1950 and the 1990s." Prynne CJ, Thane CW, Prentice A, Wadsworth ME.
27 "Changes in bone density after exposure to oral anticoagulants: a meta-analysis." Caraballo PJ, Gabriel SE, Castro MR, Atkinson EJ, Melton LJ 3rd.
28 "Long-term oral anticoagulation reduces bone mass in patients with previous hemispheric infarction and nonrheumatic atrial fibrillation." Sato Y, Honda Y, Kunoh H, Oizumi K.
29 "Reduced bone density in children on long-term warfarin." Barnes C, Newall F, Ignjatovic V, Wong P, Cameron F, Jones G, Monagle P.
30 "Minimising the risk of heparin-induced osteoporosis during pregnancy." Hawkins D, Evans J.
31 "Oral anticoagulant treatment: friend or foe in cardiovascular disease?" Leon J. Schurgers, Hermann Aebert, Cees Vermeer, Burkhard Bu ? ltmann, and Jan Janzen
32 "Relation of oral anticoagulation to cardiac valvular and coronary calcium assessed by multislice spiral computed tomography." Koos R, Mahnken AH, Mühlenbruch G, Brandenburg V, Pflueger B, Wildberger JE, Kühl HP.
33 "Mechanisms, pathophysiology, and therapy of arterial stiffness." Zieman SJ, Melenovsky V, Kass DA.
34 "Prognostic value of coronary artery calcium screening in subjects with and without diabetes." Raggi P, Shaw LJ, Berman DS, Callister TQ.
35 "Safety and toxicological evaluation of a synthetic vitamin K2, menaquinone-7" Kresimir Pucaj, Henrik Rasmussen, Mona Moller, and Tom Preston