azjaty, Wiedza o teatrze UAM


Japoński teatr bunraku zawdzięcza swą sławę perfekcyjnej animacji, silnej ekspresji i plastycznemu pięknu. Jest jedną z najbardziej wyrafinowanych form lalkarstwa. Pierwotnie, od XVI wieku, nosił nazwę jōruri, zaś obecna nazwa pochodzi od jednego z XVIII-wiecznych zespołów teatralnych.

     Lalki bunraku mają około metra wysokości i niezwykle precyzyjną konstrukcję. Do animacji każdej z nich potrzeba aż trzech aktorów. Mistrz animuje głowę i prawą rękę, pierwszy pomocnik - rękę lewą, a drugi - nogi. Wszyscy oni pojawiają się na scenie wraz z lalką, czarno ubrani, pomocnicy z zakrytymi twarzami; w rezultacie „znikają” z pola widzenia, ustępując miejsca barwnej i jasnej lalce. Dzięki długoletniemu treningowi i dyscyplinie animatorzy osiągają niezwykłą synchronizację ruchów, dzięki której lalka wydaje się żyć. Ruchy zwane furi naśladują czynności ludzkie, nawet tak precyzyjne jak pisanie czy szycie; kata to stylizowane gesty, podkreślające piękno ruchu. Lalkarze pozostają niemi, całe libretto wyśpiewuje kantor przy akompaniamencie muzyka grającego na shamisenie i ewentualnie bębnów.

     Repertuar sztuk jest w większości wspólny z aktorskim teatrem kabuki. Są to więc dramaty historyczne o pełnej napięcia akcji, obfitującej w wątki miłosne, motywy wierności i zdrady, walki i intrygi.  

Chau- indyjski dramat taneczny wykonywany w niektórych miejscowościach stanów Bihar, Bengal i Orissa. Pierwotnie przedstawienia chau stanowiły część obchodów wiosennego święta Chaitra Parva, obchodzonego w połowie kwietnia. Ich charakterystycznymi cechami było używanie malowanych masek oraz specyficzna technika tańca, powstała przez przetworzenie sztuki walki parikhanda. W latach 20. i 30. jedna z odmian chau istniejąca w Seraikellaw w stanie Bihar została zmodyfikowana przez miejscowych książąt, którzy dążyli do jej "uklasycznienia" i zbliżenia do tradycyjnych form tańca indyjskiego.

Jingju- tradycyjny teatr chiński, łączący grę aktorską, muzykę, śpiew, ale bez udziału tańca. Przedstawienia jingju cechuje radykalna umowność oraz rezygnacja z wszelkiej iluzyjności. Podobnie jak w wielu innych tradycjach azjatyckich, ubóstwo środków inscenizacyjnych jest rekompensowane wyrafinowaniem i bogactwem technik aktorskich. Jest to zarazem jeden z najściślej skodyfikowanych teatrów świata, każdy element stroju, gest, ruch i spojrzenie ma określone znaczenie. Także technika śpiewu i melorecytacji podlega ścisłym regułom rytmicznym, melodycznym i wyrazowym, decydującym o tym, w jakich sytuacjach można użyć poszczególnych środków. Aktorzy jingju muszą opanować niezwykle skomplikowany system znaków oraz trudną technikę głosową i ruchową. Wszystko to sprawia, że nauka zawodu aktorskiego rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i trwa wiele lat. Sztuki jingju są podporządkowane wirtuozowskim popisom aktorów i składają się z szeregu efektownych scen. Scenariusze, których fabuły pochodzą z tradycyjnych legend i opowieści historycznych, dzieli się na dwa główne typy: obyczajowe wenxi i wojenne wuxi W jijgju występującztery typy ról: sheng- męskie, tan- kobiece, jin- dzielni wojownicy i bogowie, chou- komediowe. Ich rozpoznanie umożliwia kostium i charakteryzacja. Tradycyjna scena jingju to pozbawiona dekoracji prosta platforma otwarta z trzech stron, z dwojgiem drzwi w tylnej ścianie. Jingju powstało w wyniku ewolucji wielowiekowej tradycji widowiskowej Chin, a jej bezpośrednim poprzednikiem był teatr Kuncu. W XIX wieku został on wyparty przez przedstawienia o podobnym kształcie artystycznym, ale uproszczonej strukturze scenariusza, wykonywane z towarzyszeniem instrumentów strunowych zamiast fletu. Tę nową wersję tradycyjnych widowisk nazywano właśnie jingju, czyli "dramatem społecznym", bo zdobył on popularność głównie w Pekinie. Początkowo sceny jingju umieszczano w herbaciarniach, domach publicznych, kasynach, domach prywatnych lub na świeżym powietrzu, a tradycyjny układ Sali, w której widzowie siedzieli naprzeciwko siebie, po dwóch stronach ław, zachowano nawet w pierwszych budynkach wznoszonych specjalnie na potrzeby teatrów. Dopiero w XX wieku zastąpiono go układem wzorowanym na zachodnim teatrze ze sceną pudełkową. Podobnie jak inne tradycyjne sztuki chińskie, jingju przechodził dramatyczne przemiany w okresie rewolucji kulturalnej, ale od kilku dekad jego sytuacja ustabilizowała się. Do wzrostu znajomości i popularności tej sztuki na świecie przyczyniają się liczne występy chińskich zespołów na Zachodzie, a jej szczególnym popularyzatorem był wielki aktor Mei Lanfang.

Wayang- ogólna nazwa indonezyjskich przedstawień teatralnych używana głównie na Jawie, także na Bali. Ich najstarszą formą są przedstawienia teatru cieni- wayang kulit. Płaskie, wycięte ze skóry sylwetki animowane są przez kierującego całością wydarzenia dalanga, który zarazem recytuje tekst sztuki. Tradycyjne spektakle trwają około 9 godzin, od zmierzchu do świtu. Towarzyszy im orkiestra gamelanów, którą także dyryguje dalang, stukając w pudełko do przechowywania lalek. Daland decyduje też o przebiegu widowiska, wybierając kolejne tradycyjne historie, zaczerpnięte z jawajskich legend lub indyjskich eposów, przy czym na początku pojawia się opowieść o stworzeniu świata i taniec lalki symbolizującej "drzewo życia".

Katakali, kathakali - dramat teatralny, w klasycznych tańcach hinduskich jeden ze stylów z południowych Indii, wywodzi się z Kerali. Zazwyczaj jest wykonywany nocą, na świeżym powietrzu. Artyści w charakterystycznych strojach, z pomalowanymi twarzami, ilustrują ruchem i gestem pradawne opowieści o wielkich, hinduskich bogach i demonach.

Kabuki (japońskie - pochylać się, odbiegać od normy), jeden z trzech gatunków japońskiego teatru klasycznego, którego rozkwit przypadł na w. XVII i XVIII. W swych początkach kabuki był rodzajem tańca wykonywanym przez kapłanki dla oczyszczenia miejsca na przyjęcie bóstwa. Z czasem do rytualnych obrzędów dołączono inne formy teatralnej wypowiedzi: dialog dramatyczny, widowisko kukiełkowe i pantomimę. Przedstawienia straciły religijny charakter, a teatr stał się domeną mężczyzn.

Sztuki kabuki, składające się z kilkunastu aktów stanowiących odrębną całość, dzielą się na obyczajowe i historyczne; do tradycji nawiązuje rodzaj tanecznego scenariusza przedstawiającego buddyjskie legendy. Elementem wyróżniającym teatr kabuki jest charakteryzacja, polegająca na wyeksponowaniu poprzez makijaż typowych cech bohatera; na twarz aktora nanosi się linie różniące się kształtem i barwą, z których każda symbolizuje odrębną cechę, np. czerwień to sprawiedliwość, granat - zło. Do najsłynniejszych twórców kabuki zalicza się m.in. Tsutuya Nanboku IV i Kowataka Mokuami. Kabuki (japońskie - pochylać się, odbiegać od normy), jeden z trzech gatunków japońskiego teatru klasycznego, którego rozkwit przypadł na w. XVII i XVIII. W swych początkach kabuki był rodzajem tańca wykonywanym przez kapłanki dla oczyszczenia miejsca na przyjęcie bóstwa. Z czasem do rytualnych obrzędów dołączono inne formy teatralnej wypowiedzi: dialog dramatyczny, widowisko kukiełkowe i pantomimę. Przedstawienia straciły religijny charakter, a teatr stał się domeną mężczyzn.

Sztuki kabuki, składające się z kilkunastu aktów stanowiących odrębną całość, dzielą się na obyczajowe i historyczne; do tradycji nawiązuje rodzaj tanecznego scenariusza przedstawiającego buddyjskie legendy. Elementem wyróżniającym teatr kabuki jest charakteryzacja, polegająca na wyeksponowaniu poprzez makijaż typowych cech bohatera; na twarz aktora nanosi się linie różniące się kształtem i barwą, z których każda symbolizuje odrębną cechę, np. czerwień to sprawiedliwość, granat - zło. Do najsłynniejszych twórców kabuki zalicza się m.in. Tsutuya Nanboku IV i Kowataka Mokuami.

Balijskie tańce wywodzą się z lokalnej tradycji. Z biegiem czasu wzbogaciły się o elementy zaczerpnięte z hinduizmu i buddyzmu. Często odtwarzane są przez tancerzy będących w transie. Balijski teatr tańca, to przedstawienia służące przede wszystkim rozrywce, albo towarzyszące uroczystościom  religijnym. Taniec dramatyczny ma charakter narracyjny,  a spektakle często towarzyszą obchodom odalanu, czyli rocznicy założenia świątyni.

Obok zwyczajowego teatru tańca na wyspie istnieją również nowsze formy tej sztuki. Wiele  z nich, wywodzących się z tradycji, z biegiem czasu utraciło swój religijny charakter i ma za zadanie przede wszystkim zapewniać rozrywkę wyspiarzom i turystom. Większość przedstawień  zachowało klasyczną strukturę, jednak są one pozbawione elementów związanych z modlitwą i składaniem ofiar. Niektóre tańce, takie jak tari tani(taniec rolników),wpisały się nawet  w nurt polityki, wysławiając życie prostych ludzi ,aby zyskać ich poparcie.

Wayang wong

Jednym z najoryginalniejszych gatunków teatru  jest właśnie wayang wong. Jego wong (uczestnicy) występują w maskach przedstawiających twarze ludzi ,małp i demonów. Większość spektakli skupia się na jednym epizodzie z niezwykle obszernego hinduskiego eposu Ramajana. Taniec ten jest uważany za święty. Ma on za zadanie dostarczać widzom rozrywki podczas ”odalanu”. Balijczycy wierzą, że maski tancerzy obdarzone są magiczną mocą, dlatego otaczają je wielką czcią. Każdy z bohaterów wykonuje indywidualny taniec. Ważną rolę w tym przedstawieniu odgrywają „penasar”, którzy tłumaczą dialogi prowadzone przez bohaterów w języku starojawajskim. Spektakl najczęściej kończy się sceną walki pomiędzy demonami a małpami, w której Rawana, król demonów, zostaje pokonany. Co ciekawe - jego śmierć nigdy nie jest pokazywana na scenie.

Legong

Narodził się w XVIII w . z wizji natchnionego przez bogów księcia z Sukawati w Gianyarze i uważany jest za najwytworniejszy, najbardziej kobiecy ze wszystkich tańców. Jest to występ odznaczający się brakiem narracji. Solowa partia wprowadzająca, wykonywana jest przez condong (sługa), po niej na scenę wchodzą dwie żywiołowe tancerki noszące na zmianę kilka topeng (maski). Odgrywają one rolę niebiańskich panien. Ich taniec charakteryzuje się dynamicznymi, pełnymi ekspresji ruchami wachlarza i rąk, przy których wykonują tzw. drżenie palców. Bohaterki widowiska są odziane w złociste tkaniny z nakryciami głowy przyozdobionymi kwiatami. Przekazywane przez nie historie pochodzą głównie  z hinduskich eposów lub jawajsko-balijskich romansów Malat.

Teatr No - minimalistyczny, skonwencjonalizowany. Symboliczne rekwizyty i scenografia. Ważny jest wachlarz, przedłużenie ręki i jego gest. Kostiumy mają wielki przepych, wiele nakryć głowy i peruk. Ważne są maski, początkowo istot nadnaturalnych. Rytuał zakładania maski, szacunek, ukłon przede maską. Otokomen - maski mężczyzn, Onnamen - maski kobiet, Kishin - maski demoniczne, Onzyo - maski duchów zmarłych. Przywoływanie fenomenu tajemniczego piękna, implozja energetyczna aktora, kategoria kwaitu, atrakcyjności aktora. Aktor ma pokazać swoje piękno, ma rozkwitnąć. Kształcenie w kategorii mistrz-uczeń.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Komunikacja a cywilizacja, Wiedza o teatrze UAM, Sztuka komunikacji
Surrealistyczna klasyka Czerwonej Trawy, Wiedza o teatrze UAM
trochę krótsze, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o Teatrze
trochę dłuższe, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o Teatrze
Wiedza o teatrze2
Utwór o Matce i Ojczyźnie, wiedza o teatrze
SarahKane-Zbombardowani, Wiedza o teatrze, dramaty
Odprawa poslow greckich, wiedza o teatrze
Fikcyjne Protokoły, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o literaturze UAM Kulturoznawstwo, Wiedza o literatu
Wiedza o teatrze2
Wiedza o kulturze gospodarczej, Kulturoznawstwo UAM, licencjat
Centrum handlowe to miejsce, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o mieście
Wiedza o kulturze gospodarczej, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o kulturze gospodarczej
miasto, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o mieście
dziedzictwo cnoty, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o moralności
kultura tradycyjna, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o kulturach tradycyjnych
folklor kujaw, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o kulturach tradycyjnych
tekst, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o kulturach tradycyjnych, Prezentacja o czarownicach
gospo2, Kulturoznawstwo UAM, Wiedza o kulturze gospodarczej

więcej podobnych podstron