W-D 1

Źródła informacji o spożyciu żywności

Informacja i wiedza sa obecnie uważane za nowy „towar: na rynku, podobny do dóbr materialnych czy energii.

Najlepiej jest rozumieć informacje jako „to co daje odpowiedz na pytanie”

Wg klasyfikacji źródeł informacji o spożyciu wg sposobu uzyskiwania informacji

Pośrednie Teoretyczne Wtórne Informacje już istniejące

Bezpośrednie Empiryczne Pierwotne Uzyskiwane w badaniach przez realizowanie konkretnych potrzeb analiz; Grupy odpowiednio dobranych konsumentów dostarczają danych o spożyciu żywności

W praktyce badan konsumpcji żywności najczęściej wykorzystywany jest podział na metody/źródła/dane

POSREDNIE I BEZPOŚREDNIE

Podział na dane wtórne i pierwotne upowszechnił się w badaniach rynkowych.

Metody uzyskiwania informacji o spożyciu:

Pośrednie:

• Sprawozdawczość (FAO) popyt

• Bilansowanie żywnościowe (GUS) przeciętne spożycie brutto

Bezpośrednie:

• Badania budżetów gospodarstw domowych (IŻŻ) spożycie brutto w różnych grupach ludności (na poziomie detalu)

• Specjalne problemy badawcze wyłącznie pożycia żywności -„-

• Badanie indywidualne

1)Techniki wywiadów, ankiety itp. spożycie brutto na poziomie gospodarstwa domowego

2) techniki analityczno-chemicznespożycie netto

METODA BILANSOWA:

Bilanse żywnościowe zestawione dla poszczególnych artykułów żywnościowych i obejmują źródła ich pozyskiwania (Przychodów) oraz kierunki ich rozdysponowywania (rozchody).

Zasoby produktów do spożycia = produkcja krajowa +import + inne przychody - eksport - straty
saldo zapasów

Bilans szczebla zbiorczego:

Przychody:

1. Produkcja rolnicza

2. Import

3. Zmniejszenie zapasów

4. Rozchody:

5. Siewy

6. Spasanie

7. Spożycie ogółem

1. Ludność wiejska

1. Samozapoatrzenie

2. Dokupno

8. Zaopatrywanie przemysłu

9. Eksport

10. Zwiększanie zapasów

Kategoria spożycia w metodzie bilansowej:

Przeciętne roczne spożycie brutto danego produktu, przypadające na statystycznego mieszkańca w jednostkach naturalnych (kg/osoba/rok)

Podaż żywności w danym roku (na szczeblu hurtu) = żywność dostępna do spożycia = oferta spożycia

Wady metody bilansowej:

• Spożycie zawyżone brutto „ na poziomie hurtu” tj. nie odliczając strat w obrocie i gospodarstwach domowych oraz zużycia żywności na cele zawiązane z wyżywieniem ludności

• Orientacyjna przybliżona wielkość spożycia (szacunkowy charakter bilansów żywnościowych)

• Nie uwzględnia różnych uwarunkowań konsumpcyjnych co umożliwia bezpośrednie działanie

Zalety metody bilansowej:

• Pozwala analizować rozwój i tendencje w konsumpcji żywności

• Umożliwiają porównywanie spożycia miedzy krajami

• Ukazuje braki równowagi miedzy popytem a podąża

• Ułatwia współprace w zakresie problematyki wyżywienia specjalistom z różnych dziedzin

• Tanie źródło informacji, gdyż dane uzyskane w ramach rutynowej działalności odpowiednich instytucji

Zmiany w spożyciu żywności w Polsce (z żywieniowego pkt. Widzenia)

Pożądane:

• Wzrost spożycia ryb i owco

• Spadek zużycia cukrów

• Zmieniany w strukturze konsumpcji

Niepożądane:

• Wzrost spożycia tłuszczów

• Spadek konsumpcji mleka

METODA BUDZETOWA

• 1972 GUS rozpoczyna regularne badania z budżetów gospodarstw domowych 4 głównych grup społecznoekonomicznych gospodarstw metoda ciągła

• 1982 zmiana metody na rotacyjna o cyklu kwartalnym

• 1993 włączenie do badan nowych 2 grup społeczno ekonomicznych społecznoekonomiczna oraz zamiana metody na rotacyjna miesięczna.

Grupy społeczno-zawodowe

• Pracowników

• Pracowników użytkujących gosp. rolne (pow. 0,1 ha)

• Rolników

• Emerytów i rencistów

• Pracujących na własny rachunek

• Utrzymujących się z niezarobkowych źródeł

W badaniu bierze udział ok. 32 tys. gospodarstw

Dane o spożyciu żywności z budżetów gospodarstw domowych

Spożycie obejmuje:

1. Artykuły zakupione zakupy

2. Pobrane z indywidualnego gospodarstwa rolnego/działki/ogródka lub działalności gospodarczej prowadzonej na własny rachunek=samo zaopatrzenie

3. Otrzymane nieodpłatnie=dary

• Za spożyte uznaje się artykuły, które zostały przyniesione do gospodarstwa domowego

• Dane o spożyciu nie obejmują artykułów spożytych poza domem

• Spożycie w gastronomi ewidencjonowane jest wyłącznie w PLN

Wady Metody budżetowej:

• Dane o spożyciu brutto (na poziomie detalu) obejmuje straty żywności w gospodarstwie domowym, zużycie żywności na żywienie zwierząt domowych oraz udziały w żywieniu osób spoza gospodarstwa,

• Gospodarstwa świadomie zaniżają niektóre przychody i wydatki.

• Ewidencjonowanie spożycia poza domem w postaci wydatków.

• Badania kosztowne, praco- i czasochłonne.

Zalety metody budżetowej:

• Dostarcza danych bliższych faktycznemu spożyciu żywności

• Umożliwia poznanie wielu aspektów, konsumpcji żywności:

• Zróżnicowanie w zależności od statusu społeczno-ekonomicznego

• Zróżnicowanie przestrzenne

• Sezonowość

• Wpływ dochodów na spożycie

• Wpływ wielkości na spożycie

• Rozmiary i zmiany w samo zaopatrzeniu.

Data Food Networkink (DAFNE) Initiative:

• Badnia współfinansowane przez komisje EU

• Koordynacja baz danych - Athens University

• Dane dostępne : WWW.nut.uoa.pl

European Nutrition and health rapport (ENTHR II)