Parazytologia

Układ pasożyt-żywiciel

- przykład: pchła jest pasożytem

- ŚRODOWISKO PASOŻYTA - mikrohabitat - mikrośrodowisko - środowisko wewnętrzne

środowisko I rzędu - siedlisko - habitat

- ŚRODOWISKO ŻYWICIELA - makrohabitat - makrośrodowisko - środowisko zewnętrzne

środowisko II rzędu - biotop

Żywiciel - żywe środowisko dla pasożyta - charakterystyka:

1. stabilność (homeostaza)

2. nieciągłość w czasie (siedlisko nieciągłe, czyli czasowe - śmiertelność żywiciela)

3. nieciągłość w przestrzeni

4. ruchliwość

5. energia: żywiciel-energia-pasożyt

6. wrogość - system immunologiczny

Pasożyt-żywiciel - przykłady:

2. roślina - roślina

3. roślina - zwierzę

4. zwierzę - zwierzę

5. grzyb - grzyb

6. grzyb - roślina

7. grzyb - zwierzę

8. zwierzę - grzyb

9. zwierzę - roślina

Interakcje drapieżca - ofiara (krótkotrwały układ):

1. infekcja - zakażenie - DOTYCZY BAKTERII

2. inwazja - zarażenie - DOTYCZY PASOŻYTÓW

ad. Inwazja :

- inwazja jako stan zarażenia:

- inwazja rodzinna(grupowo)

- inwazja bezobjawowa (nosicielstwo)

- inwazja jako proces zarażenia:

1. pośrednio - pokarm, woda

2. bezpośrednio

a) obca

b) autoinwazja = samozarażenie

Rodzaje transmisji(przenoszenia) pasożytów:

1. kontakt (wesz, świerzbowiec)

2. konsumpcja (tasiemiec, włosień) - wraz z pokarmem

3. wektory = przenosiciele (świdrowiec gambijski - mucha tse-tse)

Parazytoza - choroba wywołana przez pasożyty

1. nabyta:

1. odzwierzęca - np. włosień (CZŁOWIEK-ZWIERZĘ)

2. od drugiego człowieka - np. choroby potransfuzyjne (CZŁOWIEK-CZŁOWIEK)

2. wrodzona:

1. człowiek-człowiek - np. dziecko/płód od matki

Mówimy, że dany pasożyt bytuje we krwi, a nie że jest pasożytem krwi !!!

Nomenklatura parazytoz:

Rodzaj	Nazwa łacińska	Nazwa polska
Trypanosoma	trypanosomosis	trypanosomoza
Trichomonas	trichomonosis	trichomonoza = rzęsistkowica
Taenia	taeniosis	taenioza - tasiemczyca
Anoplura	anoplurosis	anopluroza = wszawica
Giardia	giardiosis	giardioza (niegdysiejszy termin `lamblioza' jest obecnie terminem błędnym)

Działy parazytologii:

• Protozoologia - zajmuje się pierwotniakami

• Helmintologia - zajmuje się płazińcami, obleńcami, pierścienicami

• Arachnoentologia - zajmuje się pajęczakami, owadami (inna nazwa to Akaroentomologia - od roztoczy)

Przykładowe dane dotyczące zachorowalności:

• Toxoplazma gondi - dane Polska:

- 240-400 przypadków = średnia zachorowalność roczna

- 1982 r. - 22 zgony

- 1991 r. - 7 zgonów

• Dipilidium caninum - dane z Wrocławia, 1994 r.:

- 25% zarażonych domowych psów

­- 80% bezdomnych psów

Przystosowanie pasożytów do pasożytniczego trybu życia(cechy morfologiczne):

1. elementy czepne:

1. tarcza przyssawkowa - np. lamblia

2. bruzda czepna - np. Diphylobotrium

3. haki - np. tasiemce

2. budowa aparatu gębowego u pasożytów krwiopijnych - przekłuwanie skóry, wysysanie krwi

3. magazynowanie krwi:

1. wole - np. pijawka lekarska: 7-krotne zwiększenie masy ciała

2. alloscutum - u kleszcza: 100x zwiększenie masy ciała

4. zwiększanie powierzchni chłonnej(mikrokosmki u tasiemców) - w związku z tym, że tasiemiec nie ma układu pokarmowego, to mikrokosmki są elementem powierzchni chłonnej

5. kształt ciała - np. włosogłówka - włosowata, cienka „końcówka” wbijająca się w ściany jelita, a reszta ciała z narządami pozostaje na zewnątrz

6. mimikra - upodabnianie się - np. bruzdogłowiec do planktonu

7. płaszcz mukopolisacharydowy lub mukoproteinowy

Cechy fizjologiczne przystosowania pasożytów do pasożytniczego trybu życia:

• Taksje:

- chemotaksje

- termotaksje

• Feromony - do naprowadzania, komunikacji

• Enzymy - proteinaza(rzęsistek pochwowy, pełzak czerwonki) to enzym do trawienia

• Inhibitory enzymów trawiennych - antytrypsyna i antypepsyna u glisty ludzkiej (chronią przed strawieniem poprzez hamowanie enzymów żywiciela)

• Przystosowanie do temperatury żywiciela

• Przystosowanie do ciśnienia osmotycznego żywiciela

• Ogromna rozrodczość - np. glista ludzka (baaaardzo duża…..)

• Anabioza - stan życia utajonego

• Mimikra molekularna - upodobnienie się do własnego żywiciela, mogą pobierać antygeny żywiciela

• Hirudyna - substancja przeciwzakrzepowa - np. pijawka lekarska

• Przystosowanie do życia w środowisku beztlenowym

Wykrywanie pasożytów ludzi:

1. Metody koproskopowe:

1. rozmaz

2. metody zagęszczające:

- sedymentacyjne

- flotacyjne

2. Badania krwi:

1. rozmaz bezpośredni

2. `gruba kropla krwi'

3. Wydzielina pochwy - rozmaz utrwalony i zagęszczony, hodowla

4. Płyn mózgowo-rdzeniowy

5. Szpik kostny - rozmaz

6. Tkanka mięśniowa - biopsja

7. Radioskopia

8. Metody hodowli

9. Odczyn immunologiczny

10. Metody biochemiczne - DNA pasożytów

11. Wykrywanie za życia i pośmiertne

Wykłady z Parazytologii i Genetyki (rocznik 2007/2008)

wykłady w niniejszej wersji są nieoficjalne i mogą zawierać błędy literowe bądź merytoryczne. Jest to tylko i wyłącznie pomoc w notowaniu zagadnień wykładowych, A NIE ŹRÓDŁO WIEDZY EGZAMINACYJNEJ!!!!

3

---