Proces odbioru sztuki

• Przeżycie estetyczne

- zmysłowy

- kompleks projekcji - identyfikacji

- empatia, uczucia

• Interpretacja

- rozumienie

- operacje intelektualne

- dzieło jako gra

- dialog z dziełem

- doświadczenie hermeneutyczne - egzystencjalne człowieka

 

Odbiór sztuki - zespół czynności percepcyjnych odbiorcy dzieła uwarunkowany przez strukturę tegoż dzieła; twórca zakłada potencjalny model odbioru ale odbiorca nie musi tego modelu realizować

 

Dzieło sztuki zakłada aktywną postawę odbioru, żąda dokonania kategoryzacji; odbiór jest więc interpretacją zależną od postawy odbiorcy;

 

Każdy okres historyczny wytwarza sobie właściwe style odbioru;

 

Odbiorca sztuki na przestrzeni dziejów

• Prehistoria - współuczestnik

• Starożytna Grecja - wyznawca

• Średniowiecze - wierny

• Renesans, nowożytność - humanista wielbiciel

• XIX - wspólnota artystyczna

• Współczesność - konsument

 

Odbiorca sztuki

• Potencjalny

- wirtualny adresat

- adresat założony przez autora który dedykuje swoje dzieło określonemu odbiorcy - wiekowo intelektualnie osobowościowo

• Realny

- zmienny historycznie - dawniej elitarny ale wykształcony dziś egalitarny

- zmienny kulturowo - różnice i niezmienne uniwersalia

 

Interpretacja dzieła sztuki - działanie badawcze zmierzające do wydobycia i wyjaśnienia sensu dzieła sztuki oraz jego umiejscowienia w kontekście jakiejś całości wyższego rzędu - epoki, stylu, prądu, całokształtu twórczości artysty

 

Cechy interpretacji

• Podlega jej zarówno całe dzieło sztuki jak i jego poszczególne elementy - fragmenty postacie motywy sceny alegorie symbole

• Kontekstem interpretacji może być same dzieło jako całość ale też układy odniesienia spoza dzieła - tradycja wzorce kulturowe epoka symbole na tle struktury podświadomość twórcy

• Punktem wyjścia jest założenie że istotne znaczenie dzieła wymyka się bezpośrednio obserwacji empirycznej i nie pozwala się z niej bezpośrednio wywnioskować

 

Teorie interpretacji

• Hermeneutyka

- akt interpretacji stanowi próbę odsłonięcia w dziele ukrytego sensu który jest nieredukowany do zewnętrznego systemu znaczeniowego

- w akcie interpretacji obiekt i podmiot wzajemnie się warunkują i ustanawiają swoistą interakcję

- Akt interpretacyjny dialogiem, zniesieniem obcości i dystansu pomiędzy interpretatorem i dziełem sztuki

- dzieła ożywają, nie zastygają w raz ustalonych na zawsze wykładniach sensu, wpisują się ponownie w obieg kulturowy

- hermeneutyczne metody badawcze

• Brak określonej metodologii postępowania badawczego

• Właściwą metodę badacz odnajduje każdorazowo w zetknięciu z obiektem interpretacji

• Postępowanie interpretatora można porównać do działania artysty gdyż oba te procesy nie mają sztywnych reguł

• Jedyną sformułowaną metodą jest metafora koła hermeneutycznego

• Dekonstrukcja

- zastąpienie strategii strukturalistów (odnalezienie centrum organizującego wypowiedź) strategią dekonstrukcji (swobodna gra tekstem zamiast obiektywnej analizy)

- zadaniem jest obalanie hierarchii filozoficznych opozycji (góra-dół, czarne-białe) i spojrzenie na tekst od strony ukrytych napięć, wszelkich możliwych różnic

- każdy tekst dociera do nas jako zinterpretowany a my nakładamy na tą wykładnię nowe odczytanie

- tekst jest więc nieustannie rozrastającą się hybrydą samogenerującą wciąż nowe możliwości interpretacyjne

- autor dzieła sztuki usuwa się na plan dalszy; jego miejsce zajmuje odbiorca - dekonstruktor

- dekontrukcja jako interpretacja dzieła postmodernistycznego

• Dzieło sztuki to struktura otwarta domagająca się wielorakich wciąż ponawianych odczytań - metafora rozprutej marynarki

• Dekonstrukcja mnożeniem sensów ale tylko na powierzchni, brak głębi, jednolitego układu odniesienia - metafora rozlanej szklanki wody

• Współczesne dzieła sztuki i ich interpretacje są wynikiem i egzemplifikacją zarazem upadku wielkich metanarracji