100 LAT BADAŃ NAD RELIGIAMI ŚWIATA
ROZDZIAŁ 1
GŁÓWNI OMÓWIENI PRZEDSTAWICIELE
Friedrich Maks Muller (1823-1900) – ojciec religioznawstwa porównawczego.
•
przyczynił się głównie do organizacyjnie historii religii;
•
wierzył, że poprzez badania nad powinowactwem języków można dojść do wykrycia powinowactwa religii;
•
ujrzał najstarszą formę religii w Rigwanie;
•
numen - nomen (bóg – nazwa); „kto zna jedną religię, nie zna żadnej”; „religia z kwiecistej mowy”; „mit to choroba języka”.
Peter Kornelis Tiele (1830-1902)
•
wprowadził historię religii na holenderski uniwersytet;
•
bronił nauki o religii przed teologami chrześcijańskimi (teza o rozwoju przachrześcijańskich religii, gdzie chrześcijaństwo miało być koroną
rozwoju);
•
pierwszy podręcznik religioznawstwa.
Edward Burnett Tylor (1832-1913)
•
biologiczno-ewolucyjny punkt widzenia;
•
twórca animizmu.
Emil Durkheim (1858-1917)
•
traktował religię jako „ducha grupy społecznej”;
•
zorganizowanie zespołowych badań, wciągnięcie do współpracy sztabu specjalistów z różnych dyscyplin (od historii do językoznawstwa) oraz
wyostrzenie spojrzenia na momenty ogólne, wspólne wszystkim religiom świata.
Upsali Natan Soderblom (1866-1931)
•
geniusz kompromisu – jego misją było zbliżenie sobie ludzi różnych wyznań, cechowała go wielka pojednawczość;
•
trójźródłowe pochodzenie religii: pojęcie duszy, lęk przed siłą magiczną i koncepcja prasprawcy świata;
•
różnorodność między religiami sprowadzał do wspólnego mianownika świętości.
Wilhelm Schmidt (1868-1954) – teolog katolicki.
•
pramonoteizm (pierwotny monoteizm);
•
starał się umocnić swoją religię poprzez badania etnologiczne;
Rudolf Otto (1869-1937)
•
subtelna analiza uczucia świętości;
•
numinosum – ogólny przedmiot kultu religijnego;
•
szkoła Marburska (Niemcy).
Konrad Theodor Preuss (1869-1940) – amerykanista.
•
zwolennik teorii odmagicznego pochodzenia religii;
•
przeciwnik animizmu (wskazywał na religię Meksyku, którym nieznane były pojęcia ducha czy duszy);
•
„religia wywodzi się z pragłupoty człowieka w pewnym stadium rozwoju, gdy homo sapiens nie kierował się samym tylko instynktem, a jeszcze
nie zdobył się na prawidłowe rozumowanie posługujące się kategorią przyczyny.” - potem złagodził ten pogląd.
Raffaele Pettazzoni (1883-1959) – pierwszy ściśle naukowy i bezstronny historyk religii.
•
studiami szczegółowymi umacniał swój historyczny i wariabilistyczny punkt widzenia na kulturę i jej wytwór: religię;
•
dla niego religia to: „nieustannie zmienne i powiązane z całą kulturą życie religijne społeczeństwa;
•
studium misteryjne (przednarodowe) wielobóstwo (potem świadome jego wykluczenie) jednobóstwo.
→
→
Edwin Olivier James (1888-[brak daty]) – pastor anglikański z ojczyzny Frazera.
•
kontynuator szkoły mitu i rytuału – powiązanie mitycznego słowa z obrzędową czynnością.
Helmuth von Glasenapp (1891-1963)
•
badał głównie subtelne odchylenia doktrynalne w różnych religiach, trudno uchwytny mikroklimat sekty.
Karl Kerenyi (1897-[brak daty]) – mitoznawca hellenistyczny.
•
nurt psychologii głębi, zdecydowany ahistoryzm, artystyczno-impresjonistyczne podejście do religii; odrzucił przydatność metody porównawczej
Mircea Eliade (1907-[brak daty]) – czołowy przedstawiciel przedstawiciela fenomenologii religii.
•
opiera się na tezie o jedności psychicznej ludów cywilizacji niepiśmiennych i wysokostechnicyzowanych;
•
korzystał ze zdobyczy parapsychologii, idei Otta, z freudyzmu-jungizmu oraz Durkheima;
•
dualistyczny pogląd na cywilizacje – tradycyjne z religiami i nowoczesne, bezreligijne.
PODMIOT RELIGIOZNAWSTWA
Religioznawstwo Porównawcze / Nauka o religii / Porównawcza historia religii:
•
religioznawstwo było traktowane jako nauka wywodząca się z teologii i często miała za zadanie uzasadnić słuszność poglądu, iż chrześcijaństwo
jest ukoronowaniem rozwoju religijnego ludzkości;
•
popularność poglądu o pramonoteizmie.
•
wyzwolicielami religioznawstwa byli Eliade, von Glasenapp i Pettazzoni nadając tej nauce własną metodę badawczą, ogólny zakres i problem
badawczy;
•
spór historyków religii z fenomenologamii religii (o podmiot badań) [str. 15] – Morgul proponuje pogodzenie obu metod; na początku analiza
historyczna, potem fenomentologiczna, lecz o równym znaczeniu.
GENEZA RELIGII (XIX wiek)
•
Muller widział w religii kult nieskończoności (infinityzm);
•
Tiele i Tylor – animizm;
•
Durkheim – grupowy totemizm (wspólny przodek);
•
Soberblom – manaizm, animizm i kult prasprawcy;
•
Schmidt – biblijny monoteizm;
•
Preuss – magia;
•
Otto – metafizyczny lęk (awe);
•
Pettazoni – misteria;
•
James – praktyki magiczno-myśliwskie;
•
Eliade – poczucie jedni duszy indywidualnej z wszechduszą świata.
PIERWOTNE PRZEJAWY ŻYCIA RELIGIJNEGO (XX wiek)
•
zawsze można odnaleźć wcześniejszą formę życia religijnego, więc aktualnie uważana za najwcześniej odkrytą, nie jest najstarszą w ogóle;
•
człowiek bardzo wcześnie miał wyobrażenia metafizyczne, nadprzyrodzone etc.
METODA PRACY (XX wiek)
•
Muller – językoznawstwo porównawcze;
•
Tylor i Frezer – starsza siostra etnologia;
•
Durkheim – socjologia (antropologia społeczna);
•
Kyrenyi – psychologia analityczna Junga;
•
Schmidt – językoznastwo i etnografia ludów niepiśmiennych;
•
Pettazoni – etnologia;
•
Eliade – filozofia indyjska i parapsychologia praktyk medytacyjnych.
Warto zerknąć kto się jaką religią w szczególności interesował [str. koniec 19, początek 20].
CZYM NIE JEST NAUKA O RELIGIACH ŚWIATA:
•
nie jest religioznawstwem szczegółowym;
•
badanie z pozycji wyznaniowej (to teologia!);
•
filozofią religii;
•
ruchem panekumenicznym, dążeniem do zjednoczenia religii;
•
nowym ruchem religijnym.
ROZDZIAŁ 2 – FRIEDRICH MAX MULLER (Niemiec)
Biografia:
•
religioznawstwo porównawcze rodzi się w 1856 roku wraz z artykułem „Szkic z zakresu mitoznawstwa porównawczego.” Mullera;
•
pierwszy kongres historyków religii w Paryżu – 1900;
•
1837 – spisanie Rigwedy przez Williama Jonesa; Muller zajmuje się wydaniem (od 1849 do 1874) tej indyjskiej Biblii (w 1848 dostał honorarium
od królowej na ten cel), zadanie to związuje go z Anglią na całe życie;
•
epoka Romantyzmu szuka idealnych praczasów, kiedy człowiek był swoiski, swobodny, szczęśliwy; Muller gloryfikował Rigwedę;
•
na Mullera spływają liczne zaszczyty: 1850 – zastępstwo profesora neofilologii, 1851 – Akademia Monachijska wybiera go na swojego członka,
1854 – obejmuje katerdrę fundacji Tylora w Oksfordzie, 1858 – dalsze zaszczyty (uznałem za mało istotne, jak coś to koniec strony 28);
•
z czasem jednak uważa się, że Muller nic nie wniósł nowego do językoznawstwa;
•
przez niepowodzenia w 1860 roku zrywa z przeszłością: przesuwa swoje zainteresowania z językoznawcy na religioznawstwo porównawcze;
•
poruszanie tematu celu i użyteczności nowej nauki;
•
osiągnięcia na tym polu w uniwersytecie szkockim;
•
w wieku 60 lat dokonuje inwentaryzacji własnych odkryć – porządkuje je:
•
przejawianie się religii w przyrodzie (fizyhierofania)
•
wytworach ludzkich (fetyszohierofania)
•
wielkich postaciach (antropohierofania)
•
własnej jaźni człowieka (psychohierofania)
•
został ostro skrytykowany przez Langa i Otto Gruppego;
•
definicja religii jako: wszechogarniającego, przemożnego, nieprzepartego poczucia nieskończoności.
Poglądy:
•
„Język stanowi źródło wszelkiej myśli, a więc i wszelkiej kultury, a więc i jednego z jej przejawów, religii.”;
•
język jest punktem wyjścia dla każdej nauki humanistycznej;
•
klasyfikacja religii musi trzymać się niewolniczo klasyfikacji języków;
•
w żadnym języku nie ma liczby mnogiej przez pojedyncza, ergo nie może istnieć pojęcie bogów przed pojęciem Boga;
•
„Nasza religia ojczysta jest w tym sensie niemal mową ojczystą”
•
rzeczowniki mają rodzaje, dlatego bogowie mają rodzaje i wyznaczoną płeć;
•
tak jak istniały trzy centra językowe, tak istniały trzy centra religijne;
•
religia powstaje z poczucia nieskończoności;
•
umysł ludzki dąży do nazywania przymiotników przynależnych rzeczownikom oraz uosobiania wyrażeń językowych; te dwa czynniki
psychologiczne powodują powstanie mitologi politeistycznej;
•
porównywanie mitologii do choroby języka;
•
mitologia nie miała nic wspólnego z religią; bardziej przypomniała poezję;
•
wpływ koncepcji Schellinga na temat monoteizmu;
•
religia wywodzi się od poczucia nieskończoności;
•
z racji, iż w Rigwedzie bogowie byli uważani za NAJ NAJ NAJ, wykuł wniosek, że początkowo czcili oni jednego NAJ Boga pod różnymi nazwami,
gdyż najlepszy może być tylko jeden;
•
pogląd, że pierwszą formą religii był henoteizm;
Osiągnięcia nadal aktualne:
•
określenie przedmiotu badań religioznawstwa porównawczego;
•
zaznaczanie ważności badań polowych;
•
wielkie zainteresowanie faktami;
•
przestrzega przed spekulacją nie popartą danymi;
•
laickie podejście do religii podczas badań;
•
zwrócenie uwagi na składnik mowy w każdej religii.
ROZDZIAŁ 3 – KORNELIS PIETER TIELE (Holandia)
Biografia:
•
umocnił społecznie i instytucjonalnie religioznawstwo porównawcze;
•
przywódca modernizmu, starającego się pogodzić brak wiary w nadprzyrodzone z chrześcijaństwem;
•
1876 – wprowadzenie religioznawstwa na uczelnie; w 1880 wprowadzone religioznawstwo w Francji... śmiały krok przyczynił się do wprowadzania
wszędzie katedr badań nad religiami;
•
interesował się religią babilońsko-asyryjską, a także w mniejszym stopniu irańską;
•
wydał pierwszy w dziejach świata podręcznik do religioznawstwa;
Poglądy:
•
brak wartościowania religii; niestety sam się do tego nie stosował :/
•
„Definicja religii jako stosunek człowieka do nadprzyrodzonych mocy w które wierzy, nie jest wielce filozoficzna i pozostawia otwartą kwestię
istoty religii.”;
•
to, czy religia narodziła się z człowiekiem czy później może być udowodnione nie historycznie, lecz poprzez psychologię;
•
badał historię religii jako powszechny fakt dziejowy;
•
idea nieprzerwanego rozwoju religijnego;
•
szczeble rozwoju religii: [dokładniejszy opis - str. 72]
Grupa religii plemienno-narodowych
Animizm polizoiczny
Spirytyzm
Fetyszyzm
Totemizm
Grupa religii przyrodniczo-państwowych
Teriantropiczny magizm
Antropizm-hermetyzm
Grupa religii etycznych
Partykuralny etyzm
Uniwersalny etyzm
•
ewolucjonizm religioznawczy; religie późniejsze lepszymi od starszych;
•
metoda szukania uogólnień poprzez szczegóły; od szczegółów podąża się do uogólnień; zasada regularności;
•
trzy podstawowe tendencje w nauce religioznawczej:
•
tendencję rozwoju przez statyczność i przyswajanie;
•
tendencję skupienia, czyli koncentracji i ekspansji;
•
zasadę równowagi, czyli syntezy;
•
utrzymywał ciągły kontakt z Mullerem.
ROZDZIAŁ 4 – EWOLUCJONIZM
EDWARD BURNETT TYLOR
•
jako pierwszy prowadził skuteczne badania na ludach niepiśmiennych; antropologia społeczna;
•
twórca animizmu;
•
ewolucjonistyczne myślenie o religiach;
•
im coś bardziej ohydne moralnie, tym starsze;
•
animizm jako podstawa każdej religii; wiara w duchy stanowiła ogólną teorię religii;
•
zainteresował się etnologią podczas podróży po Ameryce, Kubie i Meksyku;
•
(chyba) najważniejsze dzieło Primitive Culture w 1871; pierwsze tak dokładnie sprecyzowane poglądy na temat człowieka pierwotnego;
•
teoria przeżytków – mam nadzieje że pamiętacie co to jest
•
rola mowy i tworzenia liczebników;
•
wyjaśniono pochodzenie wielu ceremonii i obrzędów;
•
omówiono sporo mitów;
•
skonstruowano teorię animizmu (patrz niżej, sporo o nim było w tekście);
•
było to ostatnie duże dzieło Tylora.
ANIMIZM
„Animizm! Synonim samego Tylora, synonim Primitive Culture, synonim angielskiego religioznawstwa antropologicznego!”
•
redukcja wszelkiej religii do pewnego stadium rozwoju początkowej wiary w duchy;
•
zachwycała uczonych zwięzłością i prostotą;
•
w teorii wiara w duchy ma cechować każdą religię, jest więc minimum definicji;
•
jeżeli gdzieś nie ma wiary w duchy to nie dlatego, że jej tam nigdy nie było, ale dlatego, że z czasem zanikła lub wygasła;
•
negowanie u jakiś plemion istnienia religii jest spowodowane albo brakiem dowodów (danych) albo ze zbyt wąskiej definicji religii;
•
animizm Tylor rozumie w ścisłym, ewolucyjnym, biologicznym znaczeniu:
•
„Jest to zarodek i zarazem trwały składnik wszystkich późniejszych studiów rozwojowych.”
•
„Animizm cechuje plemiona bardzo mało zaawansowane w drabinie ludzkości, a od nich wznosi się, wprawdzie nieco przekształcony, ale
zachowujący od początku do końca nieprzerwaną całość, aż do samego centrum wysokiej, nowoczesnej kultury”.;
•
Tylor tworzy podobną drabinę religii jak Tiele [dokładny opis na 94]:
Animizm
Animatyzm
Kult Przodków / Fetyszyzm / Bałwochwalstwo
Polidemonizm
Politeizm
Dualizm
Politeizm hierarchiczny
Monolatria / Deizm / Panteizm
Monoteizm właściwy
•
w obrazie Tylora człowiek pierwotny myślał logicznie niczym XIX wieczny dżentelmen – intelektualista :P;
•
Lang: „religia – choroba umysłu człowieka pierwotnego”;
•
Wundt mimo iż był zwolennikiem animizmu, nie uznawał go za religię; Wundt, teoria religii: „Religia to uczucie przynależności człowieka i
otaczającego go bytu do ponadzmysłowego świata, w którym wyobraża on sobie urzeczywistnione ideały, będące dla niego najważniejszymi
celami ludzkich dążeń.”;
•
według Wundta religijny może być dopiero człowiek, który jest w stanie pojąć Platona; według niego:
Animizm Mit Przyrodniczy – zespolona forma (nie nazwana)
→
zespolona forma + Idea Bohatera Religia Etyczna
→
•
już za życia Tylora pojawia się krytyka:
•
Magia Pierwotna, Pramonoteizm;
•
„Szereg rozwojowy Tylora od dusz przez duchy do bóstw jest czystą spekulacją. Również nie wiemy nic o procesach, które doprowadziły do
odkrycia tych istot duchowych.”; „Teoria ta całym swoim ujęciem pasuje znacznie lepiej do drugiej połowy XIX wieku niż do świata
pierwotnego.”;
MAGIA PIERWOTNA
•
konkurencyjna animizmowi teoria Preussa;
•
była stadium wyjścia wszystkich wierzeń;
PRAMONOTEIZM
•
teoria stworzona przez Andrewa Langa, ucznia Tylora; odstępstwo wiernego dotąd ucznia;
•
powstała przez doniesienia nie o istotach duchowych, ale o Istocie Duchowej.
JAMES GREGORE FRAZER
•
autor Złotej Gałęzi;
•
„życie ludzi kształtuje się w zależności od przesądów i jest to korzystne”;
•
trzy teorie totemizmu Frazera:
•
teoria zewnętrznej duszy;
•
teoria ekonomiczna;
•
teoria pojęciowa;
•
magia - „the bastard sister of science”
•
religia jako nieumiejętna metafizyka; religia – przebłagiwanie i zjednywanie sobie sił potężniejszych od człowieka, które w przekonaniu
wierzącego kierują i kontrolują bieg wydarzeń i ludzkiego życia;
•
religia z zasady przeciwstawia się zarówno magii jak i nauce;
•
magia sympatyczna:
•
teoretyczna
•
homeopatyczna
•
kontaktowa
•
praktyczna
•
czarodziejska (w celach wywoławczych)
•
tabuiczna (w celach zapobiegawczych)
•
obawa przed zmarłym i śmiercią jest głównym czynnikiem religiotwórczym;
•
relgia powstała w momencie, kiedy ludzie zauważyli brak skuteczności magii.
ROZDZIAŁ 5 – EMIL DURKHEIM
•
stworzył pierwszą prawdziwą szkołę religioznawczą; socjologiczną;
•
do jego uczniów należeli:
•
Marcel Mauss;
•
Henri Hubert;
•
Lucien Levy-Bruhl;
•
Robert Hertz
•
Maurice Halbwachs – ponoć najzdolniejszy jego uczeń
•
sporo mniej ważnych (chyba, jak coś strona 112)
•
badał bardziej społeczne zjawiska religijne, niż samą religię;
•
wpłynął na niego Comte z teorią Religii Ludzkości;
•
zajmował się: socjologią pracy, społecznym uwarunkowaniem samobóstw, potem studium metodologicznym etc.;
•
nie miał zbyt wielkiego dorobku religioznawczego;
•
był ostro krytykowany;
Teoria:
•
istnienie odrębnych zjawisk socjologicznych, których wykrywalną cechą jest poczucie przymusu, nacisku odczuwalnego w świadomości
indywidualnej;
•
istnieje świadomość zbiorowa; nie jest ona sumą – jest rzeczą sui generis; stwarza całą kulturę ludzką;
•
człowiek sądzi, że myśli samodzielnie, ale człowiek tylko tak myśli, jak to sugeruje świadomość zbiorowa tej grupy, do której należy;
•
moralność i religia osobista stanowią tylko odbicie świadomości grupy, jego ducha;
•
metoda historycznogenetyczna;
•
uważał totemizm za najstarszą formę religii;
•
religia była formą zasadniczą, esencją, sercem i duszą grupy;
•
zwracał szczególnie uwagę na:
•
społeczny, klanowy charakter totemu;
•
wzmaganie się życia religijnego Australijczyków w okresach schodzenia się członków klanu;
•
„Totem to forma materialna służąca za osłonę dla wyobrażeń tej rozproszonej energii, która stanowi jedyny podmiot kultu.”;
•
totem urzekł Durkheima jako symbol grupy, bo służył dobrze za ilustrację idei duszy grupy zawartej w religii;
•
życie zbiorowe i religijne to właściwie to samo; kiedy zanikały więzy społeczne, zanikała religijność;
•
1 definicja religii: „Zjawiska religijne polegają na wierzeniach obowiązkowych, połączonych z określonymi praktykami, odnoszacymi się do
przedmiotów tych wierzeń”; w tej definicji najważniejsza była obowiązkowość; zjawiska moralne miały być wierzeniami i praktykami
nieobowiązkowymi; różnić się też miały od zjawisk prawnych, które wprawdzie były obowiązkami, ale nie miały swojego oparcia w wierzeniach
obowiązkowych;
•
2 definicja religii: „Wszelka religia stanowi system solidarnych wierzeń i praktyk odnośnie rzeczy świętych, czyli oddzielonych, zakazanych,
wierzeń i praktyk, łączących w jedną wspólnotę moralną, zwaną Kościołem, tych, którzy do niej należą.”;
•
pomocnicza definicja świętości: „Świętymi są te rzeczy, których wyobrażenia zostały wytworzone przez samo społeczeństwo... Rzeczami
świeckimi, przeciwnie, są te, które każdy z nas buduje sam, według danych dostrzeganych przez swe zmysły i doświadczenia.”
•
magia różni się od religii tylko na podłożu społecznym: te rzeczy, które są dobre dla społeczeństwa, leżą w kategorii działań społecznych,
natomiast magia to egoistyczna religia, służy do celów samolubnych;
•
pierwszeństwo genetyczne należy się religii, wtórność i pochodność cechuje magię;
•
uczniowie Durkheima, Hubert i Mauss podkreślali:
•
odrębność magii w stosunku do uznanych dóbr społecznych;
•
„Praktyki magiczne są odprawiane poza nim (społeczeństwem) i magia się z niego wyłamuje.”
•
magia jest rodzicielką nauki i techniki;
•
Levy-Bruhl wprowadził tezę o wrodzonym braku logiki w umysłowości ludów niecywilizowanych;
•
szkoła socjologiczna włożyła ogromny wkład w wiedzę religioznawczą poprzez szeroki wachlarz zainteresowań;
•
duży wpływ czasopisma Annee Sociologique – czasopisma Durkheima – na rozwój szkoły;
•
to ta szkoła wprowadziła pojęcie świętości. (!!!)
ROZDZIAŁ 6 – NATHAN SODERBLOM (szwed, luteran)
•
arcybiskup Upsali i laureat Nobla w dziedzinie utrwalania pokoju;
•
ogromna ilość zaszczytów;
•
geniusz pojednania; pragnął godzić wszystkie rozbieżności świata;
•
próbował pogodzić ze sobą filolofię Mullera, antropologię Tylora i Frazera, socjologię Durkheima i pramonoteizm Schmidta;
•
był bardziej teologiem niż religioznawcą; jego teorie były bardzo przesiąknięte teologizmem;
•
nie jest się pobożnym, kiedy nie uznaje się czegoś za święte, nawet jeżeli rezerwuje się miejsce dla Boga;
•
dla różnych teorii szuka jednej nadteorii, która by je wszystkie pogodziła;
•
jest bardzo tolerancyjnym badaczem (mimo, iż jest wyznaniowym);
•
postawił jednak szkołę szwedzką w czołówce szkół religioznawczych.
Teorie:
•
istota religii nie polegała na wyobrażeniu sobie osobowego Boga, lecz na stosunku do świętości;
•
pomógł zrozumieć religie nieteistyczne;
•
teoria prasprawcy; „Jak daleko sięgamy wzrokiem wstecz, udział Mocy, Prasprawcy i uduchowionych przedmiotów oraz duchów ludzkich zdaje się
występować w różnym stopniu.”;
•
historia prareligii od swoich prapoczątków do czasów dzisiejszych stanowi dla niego jedno wielkie objawienie Boga.
ROZDZIAŁ 7 – WILHELM SCHMIDT
SZKOŁA KULTUROWOHISTORYCZNA
•
katolicki misjonarz, twórca teorii pramonoteizmu;
•
badania entologiczne wykazały, że pierwotne ludy mają pojęcie jedynego boga, boga stwórcy, praboga lub najwyższego boga; taka wiara w
jedynego boga istniała już za czasów neandertalczyka;
•
kościół katolicki ani nie poparł, ani nie zanegował teorii Schmidta; bardzo podzielone zdania zarówno u badaczy świeckich, jak i w Kościele;
•
inwazja teologii katolickiej do religioznawstwa;
•
trzy elementy wyjściowe jego myśli:
•
Biblia;
•
metoda badawcza etnologa Fritza Grabnera;
•
odkrycie misjonarza – istota najwyższa w Australii
•
wśród ludów najmniej rozwiniętych cywilizacyjnie istnieje pojęcie Najwyższej Istoty: jest ona wszechwiedząca, wszechpotężna i wszechdobra;
•
ta istota sama objawiła się ludziom w dawnych czasach, albowiem „najstarsza ludzkość świata była bowiem całkowicie dojrzała do przyjęcia
wielkiej tajemnicy.”;
•
pamiętane są jeszcze czasy bytowania face to face z tą istotą w rajskich ogrodach; kontakt ten utracony został z własnej winy, poprzez
nieposłuszeństwo, straciła obraz tej postaci i moralnie zaczęła spadać w dół;
•
degeneracja ludzi z czasem, a nie, jak chcieli to ewolucjoniści, rozwój;
•
wyrodnienie w kierunku magii, zaklęć, wielobóstwa i plątaniny mitologicznej;
•
czystą wiarę w Boga zachowały niektóre rasy żyjące w izolacji od cywilizowanych społeczeństw;
•
rozwój grup etnicznych zależy od kultury (okręgi kulturowe), a nie od warunków geograficznych;
•
główną inspiratorką Schmidta była biblia;
•
wiele przymierzy człowieka z Bogiem uzasadnia istnienie wielu religii; poganie stoją w przymierzu z Noem, żydzi przyjmują dla siebie przymierze
na górze Synaj, muzułmanie przymierze patriarchów;
•
chrześcijaństwo miało ostatnie, najważniejsze przymierze w formie zesłania im syna Bożego, ale każda religia ma w sobie objawienie Boże'
•
uznawał chrześcijaństwo za jedyną słuszna ścieżkę i jedyną prawdziwą religię;
•
Lang i jego teoria premonoteizmu – duża analogia między Bogami Najwyższymi mającymi podobne założenia do Boga judaistycznego, mimo że
są odległe kulturowo od Izraela; taka istota nie mogła powstać z animizmu;
•
Anderw Land wpłynął swoimi odkryciami na Schmidta, który stosował tą samą buntowniczą retorykę „niezrozumienia”;
•
Schmidt próbował pogodzić dogmaty wiary z metodologią naukową;
METODA KULTUROWOHISTORYCZNA
•
kręgi kulturowe wpływające na siebie; kultura rozwija się poprzez zależności od siebie; [odsyłam do skryptu z etnologii - dyfucjonizm]
•
historyczne rekonstrukcje;
•
skala czasoprzyczynowa; wszystkie stykowe i mieszane kultury są młodsze od czystych kręgów kulturowych;
•
chronometrem etnologicznym nie można ustalić czasu istnienia jakiejś cywilizacji, ale można ustalić która jest starsza, która młodsza, a która
kultura jest najstarsza (albo należy do najstarszych); sprecyzowanie metody poprzez trzy nakazy:
•
1. różny stopień zdolności do rozprzestrzeniania się poszczególnych elementów kultur;
•
2. dokładniejsza obserwacja terenów mieszanych i pogranicznych;
•
3. precyzyjne ujęcie zestawianych czynników porównawczych i prawidłowego wydobycia elementu centralnego;
[do strony 137]