KOLOKWIUM Z KULTURY

ESTETYCZNEJ

KULTURA ESTETYCZNA- wrażliwość na sztukę, wizerunek, dobry smak, styl. Oznacza tryb i poziom

uczestnictwa jednostki lub grupy osób w systemie wartości estetycznych i dóbr artystycznych społecznie

zobiektywizowanych i funkcjonujących w określonej społeczności. Pedagog w każdej sytuacji widzi

możliwości. To postawa wobec świata, siebie, innych, w którą uwikłane są wartości, kontekst estetyczny.

Kultura est.= jakość życia

TEORIA WYCHOWANIA ESTETYCZNEGO: a) wychowanie estetyczne do sztuki (w wąskim zakresie- jak

doprowadzić do przeżywania sztuki)), b) wychowanie estetyczne przez sztukę (artoterapia), (w szerokim

rozumieniu-jak poprzez sztukę można kształtować sfery funkcjonowania człowieka?, początek XXw.

Równolegle tu rozwinęła się pedagogika twórczości).

Education through art- XX/XXI w. edukacja kulturalno-estetyczna-> synteza wychowania do sztuki i

wychowania przez sztukę.

Kultura instand- ludzie powinni być wolni, mieć samodzielny wybór (istota estetyki).

Sztuka to wyzwalanie, trzeba umieć z niej korzystać. Pedagog- nauczać dzieci dokonywania wyborów.

Kultura musi być obecna w naszym życiu.

CECHY KULT. EST.: zdolność do twórczości, samowiedza, kontemplacja, refleksja, pogłębione poznanie

rzeczywistości, postawa wobec świata, ludzi i siebie.

Stosunek do świata- odrożnienie rzeczywistości materialnej (sztuka, dzieło sztuki) od niematerialnej

(multimedia).

Stosunek do innych ludzi- empatia, otwarcie na drugiego człowieka, emocjonalne umiejętności

komunikacji.

Stosunek do samego siebie- samodzielność, odpowiedzialnym za swoje decyzje, mieć własne zdanie.

Cenne są: twórczość, krytycyzm, samodzielność myślenia, harmonia między sobą a tożsamością fizyczną

PIĘKNO- związek, harmonia. Łączenie wartości piękna w sensie estetycznym i etycznym. Piękny to też

mądry obywatel, w ciele i duchu.

MODEL PLATOŃSKI- związek piękna i dobra. Dziecko przez sztukę musi ten związek doświadczyć na

treściach, które wybieramy. Widzenie dobra przez piękno.

WYCHOWANIE ATEŃSKIE- kalokhagatia,piękno i dobrowewn. i zewn.

ŚREDNIOWIECZE-- wzór rycerski- bohaterski, oddany, tęsknota za życiem z pieśni.

RENESANS- podróże, rycerz zmienia się w dworzanina, chce się bawić, sztuka antycypuje przyszłość-

funkcja sztuki, nowy model wychowania- kult. est. jego istotną częścią. Ideał estetyczny w mowie,

wyglądzie, zachowaniu. Wdzięk i gracja. pod koniec XVI- pojęcie dobrego smaku, gustu.

OŚWIECENIE- nauka pewnych reguł np. form życia dworskiego, jak się kłaniać, wypowiadać o sztuce.

ROMANTYZM- dziecko poety- dziecko idealne. Gust mogą uratować artyści. Ludzie wykształceni wspierają

artystów i promują sztukę.

LATA 80 XIXw- człowiek wykształcony to człowiek estetyczny. Tworzenie buntu przeciw brzydocie. Miał

dwóch przewodników- Ruskim i Moris. kult. est. jest powszechna np. szkoła. Wprowadzenie muzyki i

plastyki (pierwsi Niemcy). Szkoła miała być wiodąca, jak wygląda sala gimn., korytarze (w sensie est.)

Kul. est. jest budowana w kategoriach kształcenia. Rysunek- odkrycie estetycze.

SZTUKA UŻYTKOWA- to co na co dzień. W XX w.- literatura źródłem kształtowania est. Nowe formy

ekspresji, film.

Aspekt kultury (duchowy i materialny): Dorobek: który powstał w całym procesie rozwoju, mit

społeczeństwa; Jest wynikiem systematycznych działań ludzi; nie jest czymś stałym, niezmiennym.

Wychowanie przez sztukę: 1. Funkcja poznawcza- poznajemy świat przez sztukę. 2. Funkcja potrzeby

ekspresji. 3. Kontakt z drugim człowiekiem- tworzenie więzi przez sztukę.

Szkoła angielska niszczyła intuicję i wyobrażenia. Współczesna sztuka jest DIALOGIEM.

GENEZA RYSUNKU: 1. Faza bazgrołów- bazgroły bezwładne, kontrolowane (powtarzanie celowe,

spirale), bazgroły- tworzenie, zamknięcie koła (2-2,5 r.ż.), 2. Etap przedschematyczny- 3-4 r.ż.- dziecko

stara się by rysunek był przedstawiający, 3-4 r.ż.- głowonogi, 4-5 r.ż.- głowotułowie (miotła to palce),

elementy na twarzy. 3-6 r.ż.- dziecko rysując nadaje kształt myślom, uczy się pojęć, nazywania przedmiotów

ok 6 r.ż.- linia ziemi, podłoże. 3. Etap schematu wzbogaconego- 7-9 lat, problem pokazania człowieka w

ruchu (skręcanie tułowia, kończyn), pokazanie przestrzeni (skręcanie tułowia, kończyn), bliżej i dalej- układ

pasowy, kurtynowy- coś na coś się nakłada. Układ topograficzny- rysujemy coś z góry (z lotu ptaka).

4. Okres realistyczny- 7-10lat, nanoszenie realnych elementów, krytyczne myślenie, doskonalenie ruchu,

kolorów. Własny styl rysowania. Odwzorowywanie- odbiera śmiałość przedstawienia tak jak do tego

dochodzimy. 5. Etap krytyczny- 12-16 r.ż., ważne by wspierać rozwój rysunkowy dziecka. Nie zmuszać

dziecka do pracy plastycznej ale pomagać, brak dodawnia szczegółów może być to zahamowanie rozwoju.

ROZWÓJ PLASTYCZNY- 1. Typ realistyczny- okres przedszkolny i później. Dziecko rysuje tak jak w

rzeczywistości np. zielona trawa. Są to osoby otwarte na świat zewn., interesują ich inni ludzie, można

obdarzać ich innymi funkcjami np. przewodniczący, nastawienie na drugiego człowieka, dzieci grzeczne.

2. Typ impresjonistyczny- dominacja inteligencji wzrokowej, interesuje ich świat zewn., wrażenia wizualne

ale nie kontakty z ludźmi. Osoba dobiera kolory pastelowe, zharmonizowane, przedstawia przyrodę np.

kwiatki. Kolekcjonuje ładne rzeczy, ma dobry gust.

3. Typ ekspresjonistyczny- mocne barwy, zniekształcenia, nie dopracowuje szczegółu, kontrastowe

kolory, dominują emocje, przeżycia, indywidualności. Osoby: niecierpliwe, nadwrażliwe, duży potencjał,

dusza artystyczna, przekazywanie emocji.

4. Tyb abstrakcyjny- intuicyjno-logiczne działanie, dominacja formy nad treścią, geometryzacja, dzieci

dobre z nauk społecznych i ścisłych, porządkowanie świata. Muszą mieć uporządkowane miejsce pracy.

NAIWNOŚĆ- bezpośrednie, naturalne spojrzenie na świat. Rysunek jest naturalny, nie ma w nim

odkodowywania. Cechy: naturalność, autentyczność, bezrefleksyjność, brak krytycznego dystansu do

świata, dzieła. Dziecko bardzo identyfikuje się z tym, co narysowało, ważne szczegóły.

Rozwój dziecka przez rysunek: wystrzegać się szablonów, schematów, musimy stwarzać okresy

aktywności i spokoju, popierać wszechstronne zainteresowania dziecka, cenić myśli twórcze, popierać

pomysły dziecka i ich realizację, wyrabiać tolerancję do nowych przedmiotów, idei.

ZNACZENIE BAŚNI: jest to schemat porządkujący, źródło integruje, porządkuje doświadczenie dziecka,

realizuje wyższe cele, pozwala doświadczyć rzeczy wzniosłe. Pozwala wyciszyć emocje dziecka.

CECHY BAŚNI: a) mieszanie fikcji z prawdą, które budzi zdziwienie, twórcze myślenie; b) czytelne przejścia

od fikcji do rzeczywistości, celem baśni nie jest ucieczka w marzenia, lecz chęć przeżycia przygody;

c) świadomość, że bohater zawsze może liczyć na pomoc (np. dobre wróżki), d) bohater jest wzorem

czynnej postawy, jest przygotowany do życia; e) uczy, przekazuje ideę platońska: dobro-zło, piękno-brzydota

f) kontrasty w opisie osobowości; g) baśń jest "katechizmem świeckim", zwycięża dobro; h) jst transmisją,

przekazem kulturowym. i) afirmacja świata- cechy baśni są podobne do potrzeb dziecka w dzieciństwie;

WYCHOWANIE NA BAŚNI: a) Identfikacja, projekcja- psychologiczne mechanizmy percepcji baśni.

IDENTYFIKACJA- uczenie się poprzez naśladownictwo.

PROJEKCJA- dotyczy własnych uczuć dziecka, nazwania ich, stabilność emocjonalna.

b) EKSTERIORYZACJA DOŚWIADCZEŃ- coś co było doświadczeniem dziecka, istnieje też poza sferą

dziecka, znajduję się w bohaterze baśni.

c) INTERIORYZACJA WŁASNYCH DOŚWIADCZEŃ- ma podobne przeżycia do bohatera baśni, przyjmuje je

jako własne, identyfikuje się z bohaterem, bo czuje, że jest mu bliski np. jestem w stanie pokonać zło,

czerpie wzorce z bohatera.

Kryteria analizy pedag.-artystycznej baśni dla dziecka: 1. Bodziec przygodowy; 2. Elementy fantastyczno-

magiczne; 3. Kod moralny (przesłanie moralne); 4. Eksterioryzacja, interioryzacja (jakie wartości może

przyjąć); 5. Ocena wartości wychowanka, wartości estetycznych.

Muzyka popularna jest: standaryzowana, pseudoartystyczna, pseudoindywidualna. Przyjemność jest

dominująca. Istotny jest wątek kulturowy, jest to głos pokolenia. W wielu piosenkach brak akceptacjo

otaczającego świata i brak alternatywnego wyjścia.Jej aspekty: wspólnota, wejście w kulturę danej grupy,

młodzieży. Wspólnota kulturowa tworzy się przy słuchaniu muzyki.

Muzyka poważna ma cechy literalności (zgodność z tym co napisał kompozytor).

Dyskurs sukcesu- bezsilność, negują jego problem.

Funkcje muzyczne muzyki popularnej: zmienia się forma i znaczenie muzyki dla młodych ludzi;

relaksacyjna, edukacyjna, rozrywkowa; Teksty piosenek: podejmują problem dyskursu, pracoholizm,

obraz młodych ludzi, konsumpcja pieniędzy, strach i przemoc, dyskusja o współczesnej Polsce.

Wartość pedagogiczna muzyki: łączy się z zagadnieniami wspólnoty np. koncerty, jest potrzeba wspólnoty

uczuciowej, wejście w kulturę. Sztuka populrna- jeśli coś nas inspiruje do działań.

ANALIZA PEDAG.-ESTETYCZNA FILMU: twórcy i tytuł; streszczenie, główny wątek; adekwatność treści do

wieku dziecka; klimat emocjonalny i ocena estetyki filmu; propagowane modele postępowań.

Film: a) realistyczny- realistyczne sceny, uchwycenie obrazu w ruchu, wzorowanie na teatrze. b) surrealis-

tyczny- odwzorowanie uczuć, emocji; c) postmodernistyczny- trudny do odkodowania, dużo wątków.

Cele oglądania filmu: zrozumienie, emocje, identyfikacja, przyjemność.

Internalizacja kultury: etapy przejścia do niej: wnikliwe czytanie i proces twórczości. Dyslektycy są

uzdolnieni, wzrokowcy, przestrzennie zdolni, słobo przyjmują krytykę, porażki, nudzi ich praca z książką,

realistyczne przeżywanie myśli.

Dostrzeganie wartości estetycznych: ważne jest, aby film był przekzaem międzypokoleniowym.

Media są pośrednikiem środków artystycznych. Środki uzyskują autonomię w znaczeniu: funkcja

pośrednicząca- w stronie czysto technicznej, przekaz między obrazem a rzeczywistością:media, aparat,

kamera. Media: a) przekazują i prezentują autonomiczną wizję artyst. przez co sprawia nam to przyjemność

estetyczną lub b) nie są autonomiczne lecz pośredniczą w stworzeniu dzieła.

Estetyka DIGITALNA- do wytwarzania Artefektów, tworzenia wymiaru rzeczywistości wirtualnej.

Poznawcze spojrzenie człowieka- próbujemy to dopasować do tego co jest. Kultura estetyczna rozwija

się poprzez technologię multimedialną. HTA- symbole wirtualne (high teck art).

Postawa kultury estetycznej- postawa trwała- odkrycie u siebie wrażeń estetycznych, odbiór własnych

wrażeń; Poetyczność można odnaleźć przez komizm, dramatyczność, fantastyczność baśniową, efekt

grozy, tragizm.

I aspekt wyzwolenie wartości jako "wyzwolenie od..": czynności- działanie przez sztukę (człowiek

przygotowany do działania, skłonny do działania). Wychowanie przez sztukę daje poczucie wolności.

Katharsis- funkcja terapeutyczna sztuki. Ekspresja- wypływa z potrzeb młodych ludzi. Jest to swoboda

działania dziecka i autentyczność. II aspekt: "wolność do.."- przejście, ekspresja gdy czujemy się

podmiotowo. Wychowanie do aktywnego: odbioru sztuki, przeżywania, przekazywania dalej.

Kultura popularna daje nam radość, ale nie daje wolności. Stanowi o sprawczości człowieka.

Wprowadzenie młodzieży na wyższy poziom: wybrać odpowiednie sceny ze sztuki, aktywne formy

przekazu, wyjścia do kin, teatrów, emocje w tańcu, aktorstwie.

3 wymiary edukacji przez sztukę: przeszłość, teraźniejszość, przyszłość.

Personalizm chrześcijański- człowiek to dusza i ciało. Sfera poznawcza: człowiek skłonny do

wartościowania ku dobremu, współdziała z innymi, relacja między praktyką a estetyzacją:

Etap 1. Ideapowszechnej estetyzacji. Etap 2. lata 30, szkoła stabilizuje działania estetyczne poprzez różne

reformy ekspresji, aktywności. Folklor miejski, wiejski- otwarcie na kulturę masową. Etap 3. Szkoła-

edukacja przez sztukę- muzyka, plastyka, film, działania różnych instytucji. Otwarcie na wizualizację i media

(lata 90), autonomiczna edukacja filmowa.

Kultura estetyki wobec estetyki ruchów: Sztuka: pierwotnie pośrednik, przekaz środków artystycznych

(funkcja pośrednicząca), wraz z rozwojem sztuki środki masowego przekazu zyskują autonomię.

Wysiłek twórczy- wybrać sytuacje nieoczekiwane, dojście do estetyki radości, radości tworzenia.

Kultura estetyczna jako kompetencja i tożsamość zawodowa pedagogów : a) kultura fizyczna: kochać

sport, być aktywnym sportowo, profesjonalizm, śmiałość, zainteresowanie. b) wczesnoszkolna:

cierpliwość, odpowiedzialność, przewidujący, chęć obcowania z dziećmi. Pedagog: radosny,

uśmiechnięty, współodczuwanie. c) edukacja dorosłych: cierpliwość do osób starszych, współdziałanie,

rozmowy, zdolności interpersonalne; Pedagog: punktualny, otwarty d) animacja: otwarty, aktywny, twórczy,

empatia, spostrzegawczość. Pedagog: zapał do pomysłów, umiejętność słuchania innych.

e) wspierająca: odpowiedzialność, sumienność, pracowitość, kreatywność, aktywność, uśmiech.

f) społeczna: profesjonalizm, tolerancja, zaangażowanie, otwartość, chęć zmiany otoczenia, pedagog lubi

pomagać, chęć działania. g) edukacja przez sztukę: wrażliwość na piękno, estetyka, muzykalny,

kreatywny, aktywny, gadulstwo.

Kompetencje zawodowe: kwalifikacje- hipotetyczne oczekiwania (teoria), kompetencje- wymiar praktyczny

kompetencje realizacyjne, interpretacyjne, ważne czynniki osobowe: kryteria analizy swego postępowania,

samorealizacja, empatia.

Cechy osobowe pedagoga: ukształtowanie kompetencji narracyjnych, kształtowanie ich, aksjologia,

komunikowanie się z innymi, w sposób werbalny określić sytuację, empatia, ruchy, gesty, uśmiechy.

przynależność i akceptacja do zawodu, zainteresowanie, chęć poznawania, doskonalenie się, pasja,

zdobywaie doświadczenia, skuteczne działanie, budowanie tożsamości osobowej i zawodowej.

"Sztuka może zbawić świat i naród"- Moris,

Konrado Ricki- odkrycie rysunku dziecka w kategoriach sztuki

Bergson- wartościowanie posługiwania się kategorią intuicji i wyobrażeń. Uznał, że w doświadczeniu nie

tylko ważny jest rozum. Istota wewn. trwania, istnieje coś, czego doświadczamy, ale nie możemy tego

nazwać- istnieje kod międzypokoleniowy.

Dewey 1930- "Sztuka jako doświadczenie"

S. Czarnowski- kultura powinna być uspołeczniona

B. Suchodolski- sztuka współczesna, młodzieżowa. Postawa twórcza- ważny czynnik wychowania w ogóle

i estet. Są klasy przez sztukę. na przygotowuje nas do tego, co będzie.

S. Szuman- "Każde dziecko powinno dojść do swojego typu rysowania, żeby nie rysowało schematycznie"

A. Trojanowska- dziecko rozwija się tak jak rozwija się społeczeństwo

M.Gołaszewska- estetyk kultury, ogłada, niteriaryzacja. Kategoria naiwności: naiwność oznacza i kategorię

estetyczną, i postawę wobec rzeczywistości, świeżość doznań, autentyczność. Artysta jest w stanie

zachować naiwność dziecka.

M. Tyszkowa- teoria recepcji baśni w kontekście mechanizmów poznawczych: istotą recepcji jest

równoważenie interioryzacji i eksterioryzacji.

B. Beldheim- recepcja baśni ze względu na interpretacją psychoanalityczną np. "Czerwony kapturek"

J. Gajda- badacz tego, jak poprzez film kształtować młodzież

E. Nęcka wyróżnia 4 poziomy twórczości – płynną, skrystalizowaną, dojrzałą i wybitną.

F. Shiller- stworzył wizję utopijną państwa estetycznego.Ludzie realizują się poprzez igranie, zabawę z

pięknem.