Biblia
Przedstawienie.
Biblia
czyli Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, to zbiór ksiąg
religijnych judaizmu i chrześcijaństwa. Składają się na nią 73
księgi: 46 Starego Testamentu i 27 Nowego Testamentu, i zestaw ten
jest kanonicznie nienaruszalny. Księgi te pisane były w ciągu
wieków przez różnych autorów. Oryginalne teksty zostały spisane
w trzech różnych językach: hebrajskim, aramejskim i greckim.
Materię “Starego Testamentu” stanowią wydarzenia z doby
poprzedzającej przyjście Chrystusa na świat i wykład wiary tzw.
Starego Zakonu. Zbiór zaczyna “Pięcioksiąg”, przypisywany
prawodawcy i wodzowi narodu izraelskiego, Mojżeszowi.
Pierwsza
jego część: “Księga Rodzaju”, opowiada o powstaniu świata,
stworzeniu człwygnaniu z raju Adama i Ewy, owieka, ich synach Kainie
i Ablu, potopie i Noem, a kończy ją opowieść o wieży Babel.
Kolejne:
“Księgi Historyczne”, przedstawiają dzieje narodu izraelskiego,
a “Księgi Mądrościowe” (dydaktyczne) - m.in. prezentują: —
przypowieść o Hiobie, — niepowtarzalny zbiór pieśni lirycznych,
“Psalmów”, przypisywanych królowi Dawidowi, — monolog
filozoficzny kaznodziei - koheleta ze słynnym refrenem “Marność
nad marnościami”, — odczytywaną jako liryczny poemat
symboliczny, alegorię miłości oblubieńczej Boga i duszy ludzkiej,
“Pieśń nad Pieśniami”.
Księgi
“Nowego Testamentu” opowiadają dzieje Chrystusa i Rodziny
Świętej, mówią o działalności Apostołów już po śmierci
Chrystusa. Wykładają nauki Chrystusowe.
Do
kanonu należą: “Księgi historyczne” na które składają się:
— Ewangelie, w dosłownym tłumaczeniu: “radosne wieści, dobre
nowiny”, według trzech synoptyków: św. Mateusza, Marka i Łukasza
oraz czwarta, w powszechnym mniemaniu najpiękniejsza,
najoryginalniejsza i najgłębsza, św. Jana; — Dzieje Apostolskie,
przedstawiające apostolską działalność świętych Piotra i
Pawła, obrazujące rozpowszechnianie się idei chrześcijaństwa,
spisane prawdopodobnie przez św. Łukasza, ucznia tego ostatniego
oraz 21 listów apostolskich, w tym aż 14 pisanych przez św. Pawła,
a 7 przez innych Apostołów.— Księga prorocza czyli Apokalipsa
(objawienie) napisana przez św. Jana.
Czas
powstania.
Biblia
powstawała w ciągu wieków i przyjmuje się, że najstarsze teksty
Starego Testamentu powstały w XIII w. p.n.e. a najmłodsze pochodzą
z w. I p.n.e. Księgi Nowego Testamentu umieszcza się przedziale od
51 do 96 r. po narodzeniu Chrystusa.
Biblia
zajmuje niezwykłe miejsce w kulturze świata stając się źródłem
kultury europejskiej.
W
sferze moralnej przyjęto powszechnie uznawać prezentowane w niej
przykazania dekalogu za podstawę stosunków międzyludzkich.
W
sferze kulturowej stała się inspiracją dla literatury, rzeźby,
malarstwa i muzyki; skarbcem wzorów osobowych i postaw, fabuł,
wątków i motywów, metaforyki i stylistyki. Dzieło powszechnie
znane, interpretowane i wykorzystywane stanowi wspólny repertuar
środków wyrazowych, które poprzez literaturę weszły do języka
potocznego.
Przekłady
Najdawniejszym
tłumaczeniem Starego Testamentu pochodzącym z III-II w. p.n.e. jest
Septuaginta, czyli tłumaczenie “siedemdziesięciu”. Był to
przekład na j. grecki sporządzony w Aleksandrii dla Żydów nie
władających innym językiem.
Pełnego
przekładu Biblii na j. łaciński, zwanego Wulgatą, dokonano na
przełomie IV i V w. n.e. Przypisuje się go św. Hieronimowi. Sobór
trydencki obradujący w XVI w. uznał ten przekład za tekst
obowiązujący w kościele rzymsko-katolickim.
Na
języki narodowe tłumaczono Pismo święte już w wiekach średnich.
Z doby tej dochowały się dwa pełne tłumaczenia najpiękniejszej
księgi, Psałterza: “Psałterz floriański” z końca w. XIV i
“Psałterz puławski”, najprawdopodobniej z początku w.
XVI.
Istniało
też tłumaczenie Biblii z wieku XV noszące nazwę Biblii królowej
Zofii lub szaroszpatackiej.
Prawdziwy
renesans przekładów Pisma św. zaczął się w XVI w., co przede
wszystkim było związane z reformacją.
Zaczęto
od Psałterza. Do najwybitniejszych tłumaczeń psalmów Dawida
należą:
·
przekład całości prozą Mikołaja Reja znany z wydania w r. 1555,
zapewne nie pierwszego
·
niezwykle piękne tłumaczenie wierszem Jana Kochanowskiego, które
po ukazaniu się w 1580 r. “Melodii na Psałterz polski” Mikołaja
Gomółki, na trwałe zagościło w kościołach katolickich i
protestanckich.
Z
czasem sięgnięto do Nowego Testamentu. Pierwsi zabrali się do tego
luteranie z Prus Wschodnich. W latach 1551-1553 pojawiły się,
ogłaszane częściami, począwszy od czterech Ewangelii, tłumaczenia
Jana Murzynowskiego.
Pierwsze
całkowite anonimowe tłumaczenie całego Nowego Testamentu wyszło w
1556 r. u Szarffenberga w Krakowie. Wreszcie podjęto trud
tłumaczenia całej Biblii, którego efektem stały się przekłady:
— katolicki, tj. Biblia Jana Leopolity (1561), — kalwiński,
Biblia brzeska, czyli radziwiłowska (1563), —
ariańsko-socyniański, Biblia nieświeska, Szymona Budnego
(1572).
Przełom
wieków XVI i XVII przyniósł pełne katolickie tłumaczenie Pisma
św. zwane Biblią Wujka (1599). O wadze tej pracy może świadczyć
fakt, że przekład ten zastąpiony został w liturgii Kościoła
dopiero w okresie II Watykańskiego Soboru Biblią Tysiąclecia
wydaną w 1965 r.Luteranie już w w. XVII (1632) doprowadzili do
skutku własne tłumaczenie zwane Biblią gdańską.
Temat:
Biblia
- pochodzenie, budowa i znaczenie
Biblia
(dosł. "księgi" [gr.] l.poj. biblion) uważana jest przez
chrześcijaństwo a także judaizm w części dotyczącej Starego
Testamentu za księgi święte. Pismo Święte składa się z 45
ksiąg Starego Testamentu i 27 ksiąg Nowego Testamentu. Stary
Testament powstał między XIII a I w.p.n.e., Nowy zaś w drugiej
połowie I w.n.e. Biblia była pisana w kilku językach: hebrajskim,
aramejskim i greckim. Stary Testament dla judaizmu, a całe Pismo
Święte dla chrześcijan jest zbiorem zasad wiary i kodeksem
moralnym. Dla całego świata jest zaś wspaniałym dziełem
literackim oraz kopalnią wiedzy o dawnych czasach i ludziach. Biblia
stała się bardziej dostępna po przetłumaczeniu jej przez św.
Hieronima w IV w.n.e. Przekład ten nosi nazwę Vulgaty. W późnym
średniowieczu pojawiły się przekłady Biblii na języki narodowe.
Do najstarszych polskich przekładów Biblii należą: Psałterz
Floriański z XIV w., Psałterz Puławski z XV w., Biblia królowej
Zofii z XV w., Biblia Leopolity z XVI w., "Psałterz Dawidów"
J.Kochanowskiego z 1579 r., tłumaczenie Jakuba Wujka z 1593 r.
Współczesne tłumaczenia to Biblia Tysiąclecia z 1965 r. oraz
tłumaczenie psalmów przez Czesława Miłosza z 1979 r.
Podział
na księgi:
-
historyczne - poemat epicki, saga rodowa, opowiadania historyczne,
kronika, nowela dydaktyczna, zbiór praw;
-
mądrościowe - dialog, monolog filozoficzny, pieśń miłosna,
przypowieść, przysłowie, aforyzm, psalm(pieśń, hymn, modlitwa);
-
prorockie - mowa religijna, kazanie, wyrocznia, przekleństwo,
lamentacja, list, apokalipsa.
Sensy
interpretacyjne:
-
sens dosłowny - literalny;
-
sens duchowy - moralny - ukazuje normy życia;
-
eschatologiczny - zbawienie i życie pośmiertne;
-
typiczny (alegoryczny) - ukazujący budowę Pisma Św.
Typy
biblijne (jednoznaczne - alegorie): Adam typem Chrystusa, Jerozolima
- Kościoła lub ojczyzny niebieskiej, ofiara Izaaka - ofiara
Chrystusa.
Redakcje
Pisma Św.:
-XI/Xw.
- czasy kr. Salomona - JHWH
-IXw.
- elochiści - Elohim
-VIIw.
- deuterotomiści
-VIw.
- kapłańska
Stary
Testament obejmuje 45 ksiąg spisanych głównie po hebrajsku, lecz
również po aramejsku (b. mało) i grecku (2 księgi). Nowe
Przymierze to 27 ksiąg w języku greckim. Jest to najbardziej znana
księga na świecie. Tłumaczona na około 1200 języków i narzeczy
funkcjonuje na Ziemi od ponad 3000 tysięcy lat.
Główne
przekłady to;
-
Septuaginta (dosł. "siedemdziesięciu" [gr.]) II i III w.
p.n.e. dokonany w śodowisku zhellenizowanych Żydów.
-
Wulgata (vulgatus [łac.] - rozpowszechniony) Św. Hieronima IVw.
n.e.- przekład kanoniczny
-
polskie:
-Biblia
królowej Zofii (szaroszpatacka) XV w.
-Biblia
Leopolity (1561)
-Biblia
Jakuba Wujka (1599)
-Biblie:
brzeska (1563), nieświeska (1572), gdańska (1932) - innowiercze
-Biblia
Tysiąclecia (1965).
Niezwykłość
"Biblii" polega na tym, że przekazuje ona tylko jeden
system filozoficzno-moralny ( dla wyznawców- jedno spójne i
konsekwentne orędzie Boże) wypowiedziane w różnym czasie, przez
różnych ludzi, w różnych formach. "Biblia" jest księgą
nad księgami, gdyż nie jest jednolitą, pojedynczą księgą, lecz
zbiorem pism, bardzo urozmaiconych pod względem gatunkowym. Nazwy
tych gatunków nie są nam obce, znamy je z różnych przekazów
literackich powstałych w różnych epokach np.
ˇ
opowiadania historyczne
ˇ
listy
ˇ
hymny
ˇ
pieśni
ˇ
modlitwy
ˇ
kazania
ˇ
aforyzmy
ˇ
treny
ˇ
sentencje
ˇ
epos
ˇ
poemat
ˇ
kroniki
ˇ
nowele
ˇ
dialogi filozoficzne
ˇ
saga rodu
"Biblia"
jest też arcydziełem literatury światowej, ale jest ono szczególne
z wielu względów:
ˇ
Biblia powstała w ciągu wielu wieków
ˇ
ma wielu autorów i tłumaczy przekładających Słowo Boże na swe
języki ojczyste
ˇ
autorzy biblijni posługiwali się różnymi formami wypowiedzi i
gatunkami literackimi
ˇ
niektóre fragmenty Biblii mają niezwykłe walory literackie, inne
fragmenty tych walorów nie posiadają
"Biblia"
jest źródłem kultury europejskiej. Najpierw w sferze
religijno-moralnej ( przykazania biblijnego dekalogu stanowią
podstawę stosunków międzyludzkich nie zależnie od wyznania i
światopoglądu), potem w sferze kulturowej ( "Pismo święte"
jest natchnieniem pisarzy, myślicieli i artystów; inspiracją dla
literatury, malarstwa, muzyki i rzeźby). "Biblia" stała
się niewyczerpalnym skarbcem wzorców osobowych i postaw, a także
fabuł i anegdot, wątków i motywów, symboliki i metaforyki,
frazeologii i stylistyki. W naszej pamięci mamy zachowane liczne
obrazy i wersety biblijne. Prowadzi to do tego, że stanowią one
wspólny repertuar środków wyrazu, które po przez literaturę
wchodzą w skład języka potocznego ( np. " Sodoma i Gomora",
" trąby jerychońskie", " hiobowe wieści", "
salomonowa mądrość", itp.). Szczególną rolę odegrało
"Pismo święte" w rozwoju piśmiennictwa staropolskiego. W
tym samym czasie bowiem Europa stanowiła jednolitą wspólnotę
kulturową, w której "Biblia" była niepodważalnym
autorytetem.
Inspiracje
i nawiązania biblijne nie ograniczają się tylko do początków
piśmiennictwa polskiego. Cała nasz literatura jest głęboko
zakorzeniona w tradycjach chrześcijańskich- od "Bogurodzicy"
do pisarzy i poetów nam współczesnych. "Pismo święte"
to dobro powszechne. Jest to kulturowe dziedzictwo literatury
ogólnoświatowej wszechczasów. Wystarczy w tym miejscu przypomnieć
tylko niektóre tytuły arcydzieł jak np. "Pamiętniki Adama i
Ewy"- Marka Twaina, "Józef i jego bracia"- Tomasza
Manna, czy też "Zmartwychwstanie"- Lwa Tołstoja. Kolejnym
fenomenem "Biblii" jest jej trójjęzyczność.
"Stary
Testament" został napisany w języku hebrajskim, niektóre zaś
fragmenty napisano w językach : aramejskim, greckim. Teksty Nowego
Testamentu powstały w języku greckim, z wyjątkiem "Ewangelii
wg. Św. Mateusza" napisanej prawdopodobnie po aramejsku. O
"Biblii" mówi się nie kiedy zwyczajnie, jak o innych
wielkich zdobyczach ludzkości, że jest arcydziełem literatury
powszechnej. O głębi i urodzie tekstu biblijnego decyduje bogactwo
treści i sposób przekazu- język i styl biblijny jest nasycony
wieloznaczną symboliką, metaforą i alegorią, a jednocześnie
cechuje go niezwykła prostota i jasność. To również sprawia, że
Pismo święte bez wahania można nazwać "księgą nad
księgami". "Biblie" możemy czytać też jako księgę
spraw człowieczych, która po przeczytaniu skłania nas do zadawania
sobie pytań o naszą godność i sens ludzkiej egzystencji. W
kulturze jednak księga ta funkcjonuje jako zbiór ksiąg "Starego
i Nowego Testamentu", które są pełne bożych tajemnic.
W
licznych nawiązaniach do "Biblii", pisarze wszystkich epok
i o różnych światopoglądach nigdy nie wygasa pamięć o sakralnym
charakterze tekstów biblijnych. Aby sobie to uświadomić, wystarczy
porównać obecność w kulturze odniesień do literatury antycznej i
do "księgi nad księgami". Jeżeli postacie mitologiczne
takie jak: Zeus, Herkules, Syzyf, Ikar czy Prometeusz istnieją
obecnie w literaturze jako znaki pewnych idei humanistycznych lub
estetycznych, to postacie biblijne np. Jezusa, Abrahama, Dawida,
Łazarza, Judasza, nigdy nie tracą łączności z Księgą: zawsze
wskazują na Sacrum, wartości religijne lub etyczne nawet wtedy,
jeżeli zostały użyte w trakcie polemiki lub w celu bluźnierczym.
Symbol
religijny wskazuje zawsze na pewną hierarchię wartości (np.
moralnych, duchowych, spośród których wartością podstawową i
najważniejszą jest świętość).
Dlatego
w prezentacji "Biblii" jako tekstu, czynionej w obliczu
edukacji literackiej, nie można ograniczać się tylko do wymiaru
literackiego "Pisma świętego", gdyż symbolika biblijna
pozbawiona religijnych znaczeń, nie jest odpowiednia wobec
biblijnych odniesień w utworach literackich. Pismo święte tak
przedstawiane i poznawane, nie spełniałoby swojej podstawowej
funkcji czyli kontekstu literatury i sztuki.
Wyrażając
zdanie " Biblia jest arcydziełem literatury powszechnej"
wyrażamy więc tylko nie pełną prawdę.
Co
sprawia. że "Pismo święte" zajmuje tak niezwykłe
miejsce w dziejach i kulturze ludzkości?
W
pierwszym rzędzie świętość "Pisma" uznawana przez
judaizm i liczne wyznania literackie: wiara w objawione Słowo Boże;
w wypadku postawy laickiej- uznanie głębi humanistycznej refleksji
i uznanie wartości moralnych zawartych w księgach biblijnych.
"Biblia"
jest przede wszystkim "Księgą"- księgą ludzkiego losu,
księgą mądrości, księgą sakralną, świętą. I w tym znaczeniu
stosowany jest w literaturze i kulturze symbol księgi.
Biblia
jest źródłem kultury europejskiej.
1.
Co oznacza słowo Biblia?
2.
Kiedy powstała Biblia?
3.
W jakich językach została napisana?
4.
Z jakich części się składa?
5.
Najważniejsze przekłady.
Ad.1.
Słowo
Biblia pochodzi od greckiego biblios i dosłownie oznacza "księgi".
Ad.2.
Stary
Testament: XIX - I w. p.n.e.
Nowy
Testament: 51 - 96 r. n.e.
Ad.3.
Stary
Testament po hebrajsku, a niektóre fragmenty po aramejsku i grecku.
Nowy
Testament po grecku (tylko Ewangelia św. Mateusza po aramejsku).
Ad.4.
Stary
Testament: 46 ksiąg - pięcioksiąg Mojżeszowy (Tora) (księgi:
rodzaju (Genesis), wyjścia (Exodus), kapłańska, liczb,
powtórzonego prawa) oraz księgi: psalmów, proroków, pism,
historyczne.
Nowy
Testament: 27 ksiąg - 4 Ewangelie, Dzieje Apostolskie, Listy
Apostolskie, Apokalipsa św. Jana.
Ad.5.
1.
przekład ST na j. grecki - Septuaginta
2.
przekład na j. łaciński - Wulgata
polskie:
1.
XIII w. Psałterz Kingi
2.
XIV w. Psałterz Floriański
3.
XV w. Psałterz Puławski
4.
XV w. Biblia królowej Zofii
5.
XVI w. Biblia Leopolity
6.
XVI w. Biblia Jakuba Wujka
7.
1965 r. Biblia Tysiąclecia
W
Biblii jest różnorodność gatunkowa: psalmy, kazania, listy,
hymny, przypowieści, modlitwy, treny.
Psalm
- utwór poświęcony Bogu, o charakterze modlitewno-hymnicznym,
dziękczynnym, dydaktycznym, pochwalnym, błagalnym.
Psalm
1 - charakter dydaktyczny; mówi o tym, że człowiek jest
szczęśliwy, kiedy nie grzeszy i wtedy nic mu nie będzie brakować.
Psalm
8 - charakter pochwalny, dziękczynny; człowiek dziękuje Bogu za
to, że dał mu pełną władzę i za stworzenie świata; powtórzona
księga rodzaju.
Psalm
12 - charakter błagalny, pochwalny; Ludzie błagają o
sprawiedliwość, Bóg jest sprawiedliwy; 1. błaganie, 2. wiara,
nadzieja w to, że Bóg pomoże; nastrój: mieszany
optymistyczno-peymistyczny.
Psalm
130 - charakter błagalny, dydaktyczny; mówi o człowieku, który
prosi tego, kto odkupi Izrael z grzechu, o wysłuchanie jego modlitwy
i prosi o ubłaganie.
Alegoria
- przedstawienie jednego pojęcia za pomocą jednego obrazu (śmierć
- kościotrup z kosą).
Symbol
- jeden obraz, ale wiele znaczeń.
"Pieśń
nad pieśniami"
Odczytanie
dosłowne:
Przedstawionych
zostało dwoje kochanków, którzy bardzo się kochają, ale nie mogą
się spotkać i dlatego tęsknią za sobą. Oblubieniec opisuje ciało
oblubienicy od stóp do głowy i porównuje je do różnych pięknych,
delikatnych i cennych rzeczy. Ich miłość jest trwała, wieczna,
nie można jej kupić i jest tak prawdziwa, że nic jej nie zgasi.
Między kochankami występuje nutka erotyzmu.
Odczytanie
metaforyczne:
Miłość
Boga do ludzi: nie możemy spotkać się z Bogiem, nie można kupić
miłości Boga, trzeba na nią zasłużyć, będzie trwać wiecznie,
nic jej nie zniszczy , jest trudna, ale trwała. Ludzie pragną
miłości Boga i cały czas do niej dążą.
"Hymn
do miłości"
Miłość
jest tu pokazana jako najważniejszy dar człowieka i najdoskonalsza
forma kontaktu z Bogiem. Jest ona doskonała, boska, wyniosła,
wyszukana, duchowa. To uczucie jest ponadczasowe, trwałe i nigdy nie
ginie. Utwór ten pokazuje nam również czym jest, a czym nie jest
miłość. Ukazane są tu pewne niedoskonałości. Te niedoskonałości
to człowiek.
Przypowieść
- parabola (przeniesienie) - utwór biblijny, narracyjny; gatunek
dydaktyczny, który zawiera przesłanie, nakaz, charakterystyczną
postawę, jaką należałoby przyjąć; nie zawiera szczegółów,
odnosi się do spraw religijnych; może być odczytana w sposób
metaforyczny lub dosłowny.
O
siewcy:
Przypowieść
o siewcy, który rzuca ziarna. Jedno z tych ziaren spada na drogę,
drugie na skałę, trzecie między ciernie, a czwarte na żyzną
glebę. Siewca to Jezus, który rzuca ziarna, czyli słowa Boże, a
podłoża to ludzie. Droga oznacza ludzi, którzy słyszą słowo
Boże, ale z powodu szatana go nie przyjmują. Skała to ludzie,
którzy wierzą, ale otoczenie powoduje, że zapominają o Bogu.
Ciernie oznaczają ludzi, którzy popadają w złe towarzystwo, w
nałogi i zapominają o Bogu. Żyzna gleba to ludzie, którzy wierzą
i słuchają słowa Bożego. Królestwo Boże nie jest jednak
zagrożone, ponieważ ci co przyjmują słowo Boże będą je
przekazywać innym.
O
synu marnotrawnym:
-
Przypowieść o ojcu, czyli Bogu i o dwóch synach, czyli ludziach.
Syn marnotrawny to grzesznik, który nawraca się i powraca do Boga.
Pokazuje ona, że Bóg cieszy się z każdego nawróconego. W takim
razie grzechy nie przekreślają drogi do Królestwa Niebieskiego.
Wystarczy pokazać trochę skruchy i żalu, a droga otwarta.
-
Przypowieść ta nakazuje przebaczać bliźniemu i że miłość
rodziców jest wielka. Drugi z tych braci to człowiek, który przez
cały czas wierzy i jest przy Bogu. Bóg natomiast zauważa to,
docenia i szanuje tych ludzi.
O
miłosiernym Samarytaninie: (jedna z odmian przypowieści - przykład)
Przypowieść
ta pokazuje Samarytanina, który pomógł pobitemu człowiekowi, a
nawet zapłacił za jego nocleg i wyżywienie. Wcześniej przeszli
obojętnie obok tego człowieka: kapłan i lewita. Przypowieść ta
pokazuje nam czym jest naprawdę miłość do bliźniego. Nie
wystarczy wierzyć, ale trzeba jeszcze pomagać innym, nawet wrogom,
bo tylko w ten sposób można dostać się do Królestwa Bożego.
O
zagubionej owcy:
Przypowieść
ta przekazuje słowa Jezusa, który mówi, że jak się zgubi jedną
owcę to zostawia się 99 i idzie się jej szukać. Tak samo jest z
grzesznikami. Większa w niebie będzie radość z jednego
nawróconego grzesznika niż z 99 sprawiedliwych, którzy nie
potrzebują nawrócenia.
Księga
Koheleta:
Została
napisana w III w. p.n.e. przez człowieka, który posłużył się
imieniem Salomon. Słowo kohelet oznacza funkcję lub urząd mędrca
przemawiającego na zebraniu. Jest ona księgą mądrościową.
Według autora życie na ziemi jest niezbyt zachęcające, monotonne,
szare. Pokazuje, że wszystko na ziemi przemija, nic nie jest warte
trudu i wysiłku człowieka bezradnego wobec upływu czasu. Autor
pokazuje życie ludzkie w kontraście do świata. Sens życia i
świata nie jest poznawalny dla człowieka, a jedynym sensem
ludzkiego istnienia jest wiara w Boga.
VANITAS
VANITATUM ET OMNIA VANITAS (marność nad marnościami i wszystko
marność)
Księga
Hioba:
Jest
to księga mądrościowa (dydaktyczna). Powstała ok. V w. p.n.e.
Jest ona niejednorodnie gatunkowa: rozpoczyna się i kończy
narracją, całość jednak wypełniają monologi i dialogi. Jest ona
próbą pokazania cierpienia nie zawinionego, próbą wytłumaczenia,
że cierpienie nie zawsze jest karą za grzechy, że cierpienie jest
integralną częścią ludzkiego życia. Opisuje ona życie Hioba,
który był bogaty, miał żonę, 7 synów i 3 córki. Kochał Boga,
a Bóg szczycił się swym wiernym i kochającym go sługą. Szatan
uważał jednak inaczej. Bóg chcąc udowodnić, że szatan się myli
zesłał na Hioba nieszczęście, by tym udowodnić, że Hiob
naprawdę go kocha. Traci on majątek, dzieci i choruje na tront, ale
się nie poddaje i wierzy, że te cierpienia mają głębszy sens,
nie pojętny dla niego, człowieka. Za to, że Hiob nie zwątpił w
sprawiedliwość Boga, ten zwrócił mu wszystko co stracił.
Apokalipsa
św. Jana:
Jest
ona rodzajem wypowiedzi biblijnej opisującej koniec świata, czyli
przyjście i Sąd Ostateczny. Autorem najważniejszej z nich jest św.
Jan Apostoł. Bogata jest w znaki, symbole i alegorie. Apokalipsa św.
Jana jako ostatnia księga Biblii, zamyka całość "historii
świętej". Powstała w czasie prześladowań pierwszych
chrześcijan po 64r. Słowo Apokalipsa pochodzi od greckiego
apokalipsis, czyli odsłonięcie, objawienie. Opisuje ona zerwanie
przez Jezusa siedmiu pieczęci:
-
1 pieczęć - biały koń, jeździec z łukiem i wieńcem, symbol
zwycięstwa dobra nad złem;
-
2 pieczęć - ognisty koń, jeździec z mieczem, symbol wojny;
-
3 pieczęć - czarny koń, jeździec z wagą, symbol zwycięstwa;
-
4 pieczęć - trupioblady koń, jeździec o imieniu śmierć, symbol
zniszczenia;
-
5 pieczęć - przywołane zostają wizje dusz zabitych dla słowa
Bożego, które domagają się od Boga wymierzenia kary za ich krew;
-
6 pieczęć - nadszedł dzień gniewu Baranka (Chrystusa), następują
straszliwe kataklizmy;
-
7 pieczęć - nastał półgodzinny spokój, a później koniec
świata.
Apokalipsa
ma na celu przedstawić koniec świata, Sąd Ostateczny i
przygotowuje nas do tego, żebyśmy byli przygotowani na to. Ma
wymowę optymistyczną, bo Bóg wybierze dobrych ludzi i weźmie ich
do nieba. Sąd Ostateczny to nagrodzenie sprawiedliwych i ukaranie
grzeszników. W Apokalipsie występuje również walka niewiasty
(Kościoła) ze smokiem (Szatanem), wizja Nowego Jeruzalem - symbolu
nieba i życia wiecznego oraz wizja siedmiu trąb zapowiadających
spełnienie Bożych wyroków.
Lamentacje:
Podobne
są do księgi Hioba. Występuje w nich dość specyficzna budowa,
kolejne strofy zaczynają się kolejną literą alfabetu (w
oryginale).
Czy
człowiek współczesny powinien znać Biblię nie tylko ze względów
religijnych?
Tak
ponieważ:
-
przekazuje co dobre, a co złe;
-
zawiera wartości moralne (postawy, zachowania, coś w stylu kodeksu
moralnego);
-
zawiera wartości literackie (gatunkowe, stylistyczne);
-
żebyśmy się mogli dowartościować, a także rozpoznać
poszczególne gatunki literackie i zinterpretować je;
-
ma charakter dydaktyczny, pouczający;
-
pozwala nam poznać historię ludzkości;
-
posiada określenia, które używamy w życiu codziennym;
obecność
motywów biblijnych w literaturze, sztukach plastycznych.