Zalety sztucznego unasienniania ptaków:

-zmniejszenie liczebności samców w stadzie,

-brak ograniczeń czasowych ze względu na długą przeżywalność plemników w jajowodzie

-przyspieszenie postępu hodowlanego w efekcie wzrostu nacisku hodowlanego

-efektywne w klatkowym lub bateryjnym systemie utrzymania oraz u gatunków i ras ciężkich

-możliwość tworzenia mieszańców międzygatunkowych

-możliwość wykorzystania szczególnie cennych rozpłodników

- lepsze wyniki rozrodu w czasie obniżonej płodności stada

-tworzenie banków nasienia, w których deponowane jest nasienie szczególnie cennych rozpłodników

- unikanie przenoszenia chorób

Cechy fizyczne i chemiczne jaja wylęgowego

Żółtko otacza cienka błona witelinowa, nadająca mu kształt zbliżony do kuli.

W jaju kurzym średnica kuli żółtkowej wynosi ok. 35mm.
Na górze kuli żółtkowej w postaci jasnej plamki usytuowana jest tarczka zarodkowa, tworząca tzw. Biegun aminalny, natomiast żółtko stanowiące deutoplazmę zajmuje przeciwny, dolny biegun zwany wegetalnym.

W niezapłodnionym jaju tarczkla ma około 3mm średnicy i stanowi ją jądro z protoplazmą, natomiast w zapłodnionym jaju jest ona nieco większa i zawiera zarodek we wczesnym stadium rozwoju, składający się z około 60000komórek.

Białko jaja stanowi koloidalny roztwór białek, w którym woda stanowi ok. 85 %. Zapewnia ona komórce rozrodczej ochronę przed niekorzystnymi wpływami środowiska zewnętrznego oraz jest źródłem substancji odżywczych i woda dla rozwijającego się zarodka. Chroni zarodek przed infekcjami gdyż posiada właściwości bakteriobójcze.

Błony jajowe- znajdują się pod skorupą, otaczając białko z zewntrz. Wewnętrzna przylega bezpośrednio do białka i nosi nazwę błony okołobiałkowej

Budowa skorupy ( grubość, wygląd, porowatość, czystość0

Kształt jaja( elipsoidalny, nie może być zbyt kuliste ani zbyt wydłużone

Świeżość i jakość treści jaja ( przechowywanie do 7 dni od momentu zniesienia, komora powietrzna 3-5 mm na tępym końcu jaja, jedna kula żółtkowa w pozycji centralnej,b iałko przeźroczyste bez zmętnień

Cechy fizyczne i chemiczne jaja wylęgowego
Nie należy nakładać do legów jaj o masie niższej niż podana gdyż powoduje to obniżenie masy piskląt utrudniając ich późniejszy wychów, a ponadto z małych jaj pisklęta wylęgają się szybciej niż z dużych, pozostając zw klujniku do czasu wylęgu reszty piskląd odwadniając się i tym samym dodatkowo obniżają swoją masę, a także wart użytkową

Zbiór, dezynfekcja, przechowywanie i transport jaj do zakładu wylęgowego
-zbiór jaj na fermie przynajmniej co 2-3 godziny w ciągu dnia

-odpowiednie pojemniki do zbioru

-dezynfekcja

-odpowiednie warunki przechowywania

Do wylęgu nie nadają się jaja

-brudne, pęknięte, o niepr budowie skorupy

-o zniekształconej skorupie

Mycie jaj -nie jest wskazane ponieważ zabieg ten usuwa warstwę mucyny chroniącą jaja przed nadmiernym parowaniem, ułatwia wnikanie drobnoustrojów, a tym samym stwarza gorsze warunki dla rozwoju zardoka

Transport jaj do zakładu wylęgowego -może odbywać się nawet z odległości

Dezynfekcja parami formaliny

Na 1m3 komory do gazowania jaj należy użyć: 21 ml 40% foramliny

-17g krystralicznego kmno3 , 21 ml wody

Zabieg gazowania przeprowadza sie

Odkażanie na sucho

- przy pomocy ozonu

-przy pomocy promieni UV

Jaja drobiu wodnego

Oprócz odkażania na sucho można też dezynfekować na mokro pod bieżącą wodą z dodatkiem śrdka odkażającego

-0,5-1 % chloramina

-incosam W

- Mastycyd

Optymalne warunki przechowywania jaj wylęgowych w odpowiednich pomieszczenich fermy są następujące:

Temperatura 14-16

Wigotność 75- 85

Wietrzenie minimum raz dziennie

Zmiana kąta wychelenia wytłaczanek 1 raz w ciągu 2 dni

Maksymalna czas przechowywania jaj w tych war

Jaj kurzych i indyczych 3- 7 dni

W zakładzie wylęgu drobiu powinny znajdować się:

- pomiesznzenia do przyjmowania, sortowania, magazynowania oraz dezynfekcji i prześwietlenia jaj

- hale z aparatmi wylęgowymi do klujnika

-pomiesczenia do pakowania i wysyłki piskląt

- pomiesczenia do mycia sprzętu

- biura i węzły sanitarne

W zakładzie wylęgowym można ponadto wyróżnić 4 strefy czystości:

Strefa 1 najbardziej czysta obejmuje jaja wylęgowe od czasy deynfekcji, magazyn jaj oraz pomiesczenia na aparaty lęgowe

2 to pom na aparaty klujnikowe

3 obejmuje pomiesczenia przyjmowania, brakowania jaj oraz do dezynfekcji do czasu wykonania kolejnego zab dez

4

Warunki środowiska inkubacji

Inicjacja rozwoju blastomerów zaczyna się po około pięciu godzinach od zapłodnienia pod wpływem temp jajowodu nioski 41-41,5

Temperatura jest jednym z decydujących czynników wpływających na prawidłowy rozwój zarodka.

Zahamowanie rozwoju zarodka następuje w temperaturze 16, cjoć jako zero fizjologiczne przyjmuje się 20

W końcowym okresie inkubacji zarodek przeznacza na ciepło okło 25 % energii uzyskanej ze zwiększonego metabolizmu. Dlatego też temperaturę obniża się w aparatach klujnikowych dla ochrony zarodka przed przehgrzaniem

Wilgotnośc w okresie rozwoju zarodka jajo traci tulko przez samo parowanie 16- 17% swej masy pocz.

Taka strata jest prawidłowa, anatmiast większa lub mniejsza jest skutkiem nieprawidłwej techniki lęgu związanej z utrzymaniem w aparacie zbyt wysokiej lub zbyt niskiej wilg względnej

Przegrzanie ptaków oraz wyższa koncentracja szkodliwych domieszek gazowych powoduje zamieraznie embrionów jeszcze w jajowodzie nioskijaja

Zarodki obumarlłe przed włożeniem do inkubatora jaja FND

Zarodki zamarłe w pierwszych 48 godzinach rozwoju

Zmiana położenia jaj- urządzenie do obracania jaj mają za zadanie obracanie jaj w aparacie wylęgowym o kąt 90 stopni.

Obracanie jaj wpływa na wyniki lęgu, a także na jakość wyklutych piskląt. Zmiana położenia jaj hroni zarodek przed przysychaniem do błony obiałkowej, a omocznię przed przylgnięciem do błony żółtkowej. Wykonuje się 24 -12 8 razy na dobę.

Wietrzenie wykonuje się przez otwarcie drzwi aparatu na okres 20 min dwukrotnie w ciągu doby, najcz od 8 dnia lęgu.

Warunki inkubacji jaj strusich
- właściwa inkubacja powinna bić poprzedzona inkubacją wstępną zwykle przez 12 godzin w temp 25 stopni( lęgi wtedy bardziej wyrównane i mniej rozciągnięte w czasie)

Wylęg piskłat odbywa się w klujniku. Przekład jaj z inkubatora do klujnika u kur wykonuje się 18 dnia inkubacji 9 kaczki 24. Gęsi 27, strusie 38)

Czas inkubacji

Kury 21

Indyki 26

Kaczki 28

Gęsi 31

Perlice 28

Bażanty 25

Strusie 41-44

Jaja przeznaczone do wylęgu nie mogą być młodsze niż 12 godzin i starsze niż 7 dni

Po długotrwałym transporcie potrz 24 godzin

W celu oceny rozwoju zarodków oraz wyników lęgów przeprowadza się biologiczną ocenę lęgu

Metoda:

Prześwietlenie jaj- usuwanie jaj nie zapłodniownych oraz ze zamarłymi zarodkami- pierwsze prześwitlenie zależnie od gatunki miedzy 5- dniem niezapłodnione jaja są przejrzyste

Ważenie wybranej liczby jaj podczas lęgu- kontrola warunków termiczno wilgotności.

Otwieranie jaj z zamrłymi zarodkami- określenie wieku i przyczyn zamierania zarodków.

Obserwacja klucia- określenie czsu kluvcia, ocena skorup powylęgowych

Ocena piskląt- pisklęta zdrowe- oderwana pepowina, pełny zrost powłok brzusznych, pępek zagojony

Zapisywanie danych dotyczących przebiegu lęgu i obliczanie wyników lęgu % zapłodnienia % wylęgu

% zapłonienia-= liczva jaj zapłodnionych/ l jaj nałożonych razy 100

% wylęgu z jaj nałożonych= l zdrowych piskląt/ l jaj nałożonych razy 100

Przyczyny lęgów patologicznych
- ocena zależności między nieśnością stada a wylęgowością jaj spisuje się wylęgi z kilku poprzednich nakładów badanego stada i poruwnuje z krzywą wylęgowości przynależną dla danego rodu i wieku.

Różnice między poszczególnymi wylęgami nie powinny być większe niż 0,3- 0,5 % o ile jaja dostarczane do zakładu wylęgowości co 3 – dni

- nadmierna l zbuków treść jaja zmieniona pod względem konsystencji barwy i zapachu

W komorze lęgowej wskazuje na:
- brak higieny zbioru jaj,

- mycie jaj w nieodpowiednich warunkach,

- brak dez po zbiorze jaj

- jaja ściółokowe z wadami skorupy

-wylęg nienaturalnie przedłużony:

-przeciągający się powyżej 21 dnia u kur i o dobę u pozostałych gat może być spowodowane: przerwą w ogrzewaniu i opóźnia się o tyle godzin ile trwa przerwa w dostawie ciepła lub suma przerw z kilku etapów w rozwoju zarodka

Brak ogrzewania do 24 godzin nie uszkadza embrionów, o ile przerwa nie dotyczyła samego procesu wylęgania

-wylęg nienaturalnie przyspieszony świadczą o rzegrzaniu zarodków

- zwiększona l piskląt wybrakowanych ponad 2% a w wylęgach wyższych niż 90 % ponad 4 % świadczą o niepr procesie inkubacji

- skorupy powylęgowe

;powinny być dzielone na część górna obejmują 15-25%

Przyjmuje się , że w warunkach sztucznej inkubacji 7- 20% zarodków zamiara fizjologicznie, nie mogąc rozwiajć się z różnych powodów. Podczas lęgu fizj wyst 2 szczty śmiertelności

Na przykładzie kur

Iszczyt krytyczny- 1-6 doba inkubacji

II okres międzyszczytowy- 7- 17 doba inkubacji- śmiert dop < 1,5 %

III 18- 20 doba inkubax]ci- śmiertelność dop 9- 10,5 % ( łącznie z pisklętami wybrakowanymi)

Cechy patologiczne u zarodków zamarłych do 17 dnia inkubacji

- zmiany barwy i struktury białka

- plamistość żółtka rozpad tarczki zarodkowej

- naloty na błonie witelinowej żółtka

- krwotoki do jaj

- przekrwienie i niedorozwój zarodka

Uwaga- zarodki skarlone, skręcone, odwodnione, otoczone ściśle jedną z błon płodowych, dajenmy na badania wirusologiczne

Określenie wieku zamierania zarodków

- czas obumierania określa się orientacyjnie na podstawie obserwacji cech rozwoju dla danej doby rozwoju

- błąd może czasami siegać 1-2 doby

Cechy patologiczne u zarodków zamarłych od 18 dnia inkubacji

Cecha- anomalie anatomiczne, potworkowatości- możliwe prsyczyny- zatrucia, przedawkowaniw leków, jaja z wadami skorupy, uszkodzenia termiczne

Wady ułożenia zarodka w jaju opracowane zostały przez Marshalla

- głow w kierunku wentralnym, dziób w kierunku woreczka żółtkowego

Krwotoki, wylewy krwawe, skrzepy- przegrzanie, wadliwe ułożenie zarodka

- obecność płynów płodowych, resztki białka w skorupie- nadnmierna wilgotność podczas inkbacji

- wciąganie woreczka żółtkowego po nakłuciu- błeby technologiczne, zakażenia transowarialne

- opóźniony wzrost powłok ciała- niedotlenienie, przechłodzenie, przewodnienie

Retencja biała, białko powinno być spożyte w załości do 16 dnia rozwoju u kur i 18 dnia u indyków. Białko pozostaje w skorupach w lęgach przewodnionych, w leżeniu jaj dużych i przy wszelkich zahamowaniach rozwoju. Stopień wciągnięcia woreczka żółtkowego do jamy ciała

- u 19 dnoowych embrionów 50 % woreczka żółtkoweogo może być wciągnięta do jamy ciała, u 20 dniowych cały woreczek żółtkowy ulega wciągnięciu

-za główny stan patologiczny uważa się retencję woreczka żółtkowego po nakłuciu co jest związane z błędami technologicznymi.