Materiał do sprawdzianu z biblii i mitologii

BIBLIA1.

Przyczyny popularności Biblii:

- źródło prawdy dla wierzących,

- zaspokaja ludzką ciekawość na temat początków świata i życiu pierwszych ludzi,

- zawiera prawdy moralne, ma charakter dydaktyczny,

- inspiracja dla tekstów kultury,

2. Geneza Biblii:

Nazwa wywodzi się z języka greckiego i oznacza tyle co książki . Uznana jest za zbiór ksiąg świętych żydowskich i chrześcijańskich natchnionych przez Boga. Składa się z: ST i NT. Słowo testament oznacza przymierze . Księgi ST oparte SA na przymierzu między Bogiem, a ludem wybranym na górze Synaj. Księgi NT oparte na przymierzu zawartym na Golgocie.

3. Czas powstania:

ST- od XIII do II wieku p. n. e

NT- od 51 do 96 roku n. e

4. Autorstwo Biblii:

Prawie żadna księga ST nie została napisana przez jednego człowieka. Większość autorów pozostała anonimowa, ale księgi prawne przypisuje się Mojżeszowi, mądrościowe królowi Salomonowi, a psalmy królowi Dawidowi. Ewangelie przypisuje się uczniom Chrystusa.

5. Budowa Biblii:

W skład ST wchodzi 46 ksiąg. Dzielimy je na trzy rodzaje;- księgi historyczne np. pięcioksiąg mojżeszowy,- księgi mądrościowe np. księga przysłów, księga Hioba,-księgi prorockie np. księga Daniela,W skład NT wchodzi 27 ksiąg m. in. cztery Ewangelie, listy, Apokalipsa św. Jana.

6. Język Biblii:

ST napisany w języku hebrajskim, a także język armeński i grecki.

NT w języku greckim (oprócz Ewangelii św. Mateusza, która powstała w języku armeńskim).

7. Przekłady Biblii:

SEPTUAGINTA najstarszy przekład ST na język grecki dokonany na przełomie III i II w. p.n.e. Pierwotne chrześcijaństwo posługiwało się tym przekładem.

WULGATA to przekład całej Biblii na język łaciński dokonany przez św. Hieronima w IV w.

8. POJĘCIA:

Samarytanie- mieszkańcy krainy zwanej Samarią pogardzani przez Żydów jako naród nieczysty, barbarzyński; przypisywano im najgorsze cechy charakteru.

Hiobowa wieść- zła, tragiczna wiadomość.

Pocieszyciel Hioba- osoba, która pocieszając w nieszczęściu próbuje przekonać, że wynikło ono z naszej winy.

Psalm- pieśń religijna o charakterze modlitewno-hymnicznym. Utwór podzielony na strofy biblijne, składa się z wersetów, które charakteryzują się budową paralelna. Wersety mają również charakterystyczną strukturę: pierwszy wers to myśl główna, a pozostałe to potwierdzenie tej myśli, zaprzeczenie lub uzupełnienie.

Manna z nieba- oznacza coś dobrego co przychodzi niespodziewanie, daje szczęście i różnego rodzaju korzyści.

Egipskie ciemności- nieprzeniknione, ogromne ciemności.

Judaszowe srebrniki- zapłata otrzymana za zdradę, przekupstwo.

Wdowi grosz- niewielka suma, ofiara dana ze szczerego serca, kosztem wyrzeczeń.

Od Annasza do Kajfasza- być stale odsyłanym w inne miejsce.

Eschatologia- dział teologii zajmujący się losami pośmiertnymi człowieka.

Samarytanin- mieszkaniec krainy zwanej Samarią, człowiek, który bezinteresownie pomógł bliźniemu w potrzebie.

Lot- człowiek uratowany z miasta Sodoma, które zostało skazane przez Boga na zagładę. Mimo zakazu Boga żona Lota podczas ucieczki z miasta odwróciła się za siebie i zostałą zamieniona w słup soli.

9. Księga Hioba:

Hiob- postać biblijna, mieszkaniec ziemi US, bohater starotestamentowej księgi Hioba powstałej ok. V w. p.n.e. Człowiek majętny, prawy, sprawiedliwy, bogobojny i unikający zła.Życie Hioba stało się zakładem między Bogiem, a szatanem. W wyniku zakładu Hiob został pozbawiony majątku i rodziny oraz dotknięty trądem, co miało wystawić jego wiarę na próbę. Mimo dotykających go nieszczęść i wątpliwości Hiob pozostał wierny Bogu, który nagrodził go za to przywróceniem i pomnożeniem zdrowia, mienia i dzieci. Hiob to archetyp cierpienia niezawinionego, a także symbolem wiary w dobroć i sprawiedliwość. Jego cierpienia nie da się zrozumieć, można je przyjąć lub odrzucić. Hiob umiał przyjąć cierpienie nie rozumiejąc go, ale ufając Bogu, że tak musi być. Nie przyznając się do winy zachował swoją godność i to jego wielki heroizm.

10. Anna Kamieńska Hiob i młodzieniec (wiersz):Podmiotem lirycznym jest młodzieniec pragnący brać przykład z Hioba. Ma wiele pytań i wątpliwości, z którymi nie potrafi sobie poradzić. Chce dowiedzieć się jak to jest, gdy nie ma się przyjaciół, a także czym jest choroba i ból. Autorka w swoim utworze chciała udowodnić, że Hiob jest silniejszy od innych, bo przetrwał i dlatego powinniśmy brać z niego przykład. Według Kamińskiej znalazł się on na dnie rozpaczy, ale zdołał się podźwignąć. Wiersz to typ liryki zwrotu do adresata. Napisany jest prostym i zrozumiałym językiem. Wypowiedzi są jasne i komunikatywne. Nie posiada rymów oraz znaków przystankowych.

11. DZIEŁA:

Tomasz Masaccio-Wygnanie z raju

Michał Anioł-Stworzenie Adama

Rembrandt-Powrót syna marnotrawnego

Georges de la Tour-Hiob

Hans Memling-Sąd ostateczny

Michał Anioł-Sąd ostateczny

Albercht Durer-Czterej jeźdźcy Apokalipsy

Stefan Lochner-Sąd ostateczny

12. Księga Koheleta (księga Eklezjastesa):

Kohelet- to nazwa urzędu osoby uprawnionej do przemawiania podczas zebrań, czyli jest to kaznodzieja, mędrzec , nauczyciel.Księga Koheleta to rozważania nad sensem życia ludzkiego. Wynika z nich, że nic nie ma absolutnej wartości, nie jest trwałe, nie potrafi w pełni uszczęśliwić. Ani bogactwa, ani władza, słowa, nawet mądrość nie czynią człowieka pewnym i zadowolonym. Tę myśl wyrażają słowa vanitas vanitatum, et omnia vanitas marność nad marnościami i wszystko marność. Przekonanie o tym, że wszystko jest marnością dotyczy zjawisk przyrody, używania przyjemności i mądrości. Kohelet mówi o zachłanności ludzi, marnotrawstwie, traceniu tego co piękne, chęci korzystania z jak największych przyjemności. Człowiek poddany jest prawom przemijania i zapomnienia. Ludzie powinni czerpać z życia wszystko co sprawia radość. Autor podkreśla, że nie należy wyczekiwać jakiegokolwiek końca, a jedynie cieszyć się z tego co mamy. W życiu jest czas na szczęście i smutek i powinniśmy zachować odpowiedni dystans. Główne przesłanie ksiegi Koheleta mówi: Boga się bój i przykazań Jego przestrzegaj, bo cały w tym człowiek . Oznacza to, iż powinniśmy żyć według prawa bożego, gdyż Bóg nie przemija, Jego mądrość jest wieczna, niezmienna. Wszystko co posiadamy jest od Boga i On będzie sądził człowieka.

13. Kazanie na górze NT W tekście przemawia sam Jezus mówiąc ludziom o boskim wymiarze miłości. Przekazując światu osiem błogosławieństw Chrystus chciał powiedzieć ludziom, że łaska Boga spadnie nie ma tych, którzy w doczesności wiodą wspaniałe i wygodne życie, ale tych, których traktuje się jak margines życia społecznego. Sprawiedliwość Boga polega na tym, że wyrównuje On rachunki krzywd- tyle, że już po śmierci.

14. Hymn św. Pawła NT W tekście przemawia św. Paweł, który mówi o tym , jak powinna wyglądać ludzka miłość i jakie konsekwencje może mieć jej brak. Według apostoła jest ona najważniejszą cnotą. Miłość to uczucie, które dźwiga cały świat i sprawia, ze życie człowieka ma sens. Św. Paweł uważa, że człowiek, który prawdziwie kocha powinien być: łaskawy, cierpliwy, ufny, sprawiedliwy, pełen nadziei, a także nie może być zazdrosny, wyniosły, pamiętliwy, a przede wszystkim nie powinien kochać na pokaz.

15. 1 list do Koryntian :

To hymn, ponieważ wychwalana jest w nim miłość. Autor posłużył się anaforą, czyli wyliczeniem. Wersy są podobnie zbudowane (paralelne).

16. Cechy stylu biblijnego:

- wyrażenie Zaprawdę powiadam Wam ,

- szyk przestawny,

- mowa o cudzie,

- bohaterowie nie mają cech indywidualnych (typizacja bohaterów),

- imiesłowowy równoważnik zdania,

- funkcja moralistyczna,

- rozpoczynanie zdań od a , ale ,

- archaizmy np. tedy

- wtedy,

- adresat zbiorowy,

- numerowanie wypowiedzi,

- charakter metaforyczny,

- anafory,

- paralelizm składniowy.

17. Geneza psalmów:

Księga Psalmów należy do ksiąg mądrościowych ST. Składa się ona ze 150 pieśni. Powstawała od XI do II w. p.n.e. Król Dawid uważany jest za autora większości psalmów, ale część z nich pozostaje anonimowa. Typy psalmów:- pochwalne, dziękczynne, błagalne, mądrościowe , żałobne i inne.Tłumaczenia psalmów:- Psałterz floriański XIVw.- Psałterz puławski XIVw.- Psałterz Dawidów Jan Kochanowski,- Księga Psalmów Leopold Staff,- Księga Psalmów Czesław Miłosz.

18. Psalm 23:

Ma charakter dziękczynny. Opisuje Boga jako dobrego pasterza. Autor wyraża ufność w opiekę Boga, a także ufność w życie wieczne. W psalmie zawarta jest głęboka nauka o zaufaniu i miłosierdziu Boga. Utwór wyraża radość z opieki, troski i dobrobytu jakiego doświadcza wierny od Boga.

19. Psalm 130:

Ma charakter błagalny. Mowa w nim o człowieku, który prosi tego, kto odkupi Izrael z grzechu, o wysłuchanie jego modlitwy i prosi o ubłaganie.

20. Motywy biblijne (sens uniwersalny i ślady w języku):

Samson- rządze, pokusy to potencjalne zagrożenie dla rozwoju talentów, darów, które otrzymał człowiek od Boga, człowiek jest zdolny do poświęcenia;

samsonowa siła- wielka, niespotykana,

Salomon- wartości najważniejsze to dobro, prawda i miłość, prawdziwa matczyna miłość polega na gotowości do poświęceń w imię dobra dziecka; z pustego i Salomon nie naleje pewnych rzeczy nie da się wykonać, salomonowa mądrość, salomonowy wyrok

Sodoma i Gomora- człowiek sprawiedliwy będzie nagradzany, a grzesznych czeka kara Boża, Bóg karze nieposłusznych, jest sprawiedliwy, ale surowy, człowiek nie może przekroczyć prawd moralnych;

sodoma i gomora- siedlisko rozpusty

Kain i Abel- w konsekwencji dokonanego zła następuje kara, nie wolno podnosić ręki na drugiego człowieka, torba unikać zazdrości, zawiści, Bóg osądza człowieka;

piętno kainowe- symbol mordercy, zabójcy

Wieża Babel- człowiek jest stworzeniem Boga, ale nie może się z nim równać, ma tendencje do zuchwalstwa;

wieża Babel- chaos spowodowany nieporozumieniem,

Potop (arka Noego)-m pokazuje, ze watro być dobrym, sprawiedliwym, należy się poświęcać dla Boga, Bóg jest sędzią surowym, ale zależy mu na człowieku; potop szwedzki.

21. Apokalipsa:

Słowo z języka greckiego oznaczające objawienie, odsłonięcie. Autorem tej części Biblii jest św. Jan, który zesłany na wyspę Patmos doznaje objawienia. Apokalipsa pokazuje świat w wymiarze eschatologicznym, czyli mówi o losach pośmiertnych człowieka i tzw. końcu świata. Czas zesłania św. Jana to czas prześladowań chrześcijan. Symbole:- liczba 7 (7 kościołów, 7 pieczęci, 7 trąb, 7 listów, 7 wizji znaków),- baranek (Chrystus),- Alfa i Omega,- czterej jeźdźcy (pierwszy na białym koniu z łukiem, drugi na ognistym z mieczem symbol niepokoju, trzeci na czarnym z wagą symbol głodu, czwarty na siwym czyli śmierć.

22. Przypowieści:

Przypowieść o synu marnotrawnym. Kiesy ojciec podzielił swój majątek, jeden z synów zabrał należną mu część i ruszył w świat. Niestety, szybko roztrwonił pieniądze i pogrążony w rozpaczy wrócił do rodzinnego domu. Ojciec przyjął go serdecznie, ciesząc się, że syn zrozumiał swoje błędy i powrócił do domu ojca.Ojciec to Bóg, który zawsze przyjmie nawróconego, a syn to człowiek, który oddalił się od Boga, ale skruszony wraca do niego. Ojciec może też symbolizować każdego rodzica, który zawsze wyciągnie rękę do swojego dziecka i zawsze wyjdzie mu naprzeciw.

Przypowieść o siewcy. Siewca sial ziarna. Te, które padały na ziemie nieurodzajne, nie wydały plonu, natomiast te, które padły na żyzną glebę, zaowocowały wspaniałym plonem.Gleba to dusza człowieka, a padające na nią ziarna oznaczać mogą różnego rodzaju nauki, które docierają do człowieka w ciągu wielu lat jego życia. Jeżeli dusza jest skłonna do zmiam, wówczas posiane ziarna czyli nauka zakiełkują. Jeśli jednak człowiek jest niechętny zmianom, żadne ziarna nie będą w stanie skłonić chociażby do refleksji.

Przypowieść o miłosiernym samarytaninie. Mieszkaniec Samarii napotkał na drodze pobitego człowieka, wcześniej obok nieszczęśnika przechodziło wielu ludzi, ale nikt nie udzielił mu pomocy. Samarytanin zawiózł rannego do gospody, opatrzył mu rany i opłacił dalszą pomoc.Utwór mówi o tym, iż należy zawsze nieść pomoc potrzebującym.