Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej

Bogdan Wojciszke

Wstęp do psychologii społecznej – wykłady

Atrakcyjność interpersonalna

Atrakcyjność = pozytywna postawa interpersonalna

Wyznaczniki atrakcyjności:

1. Atrakcyjność fizyczna

2. Częstość kontaktów

3. Zalety

4. Podobieństwo

5. Zachowania na rzecz interesu:

• A. Interesy

• B. Przysługi

• C. Komplementy

• D. Zachowania wiążące

1. Atrakcyjność fizyczna

Konsewkencje atrakcyjności - osoby ładne, w przeciwieństwie do brzydkich:

• spostrzegane są jako obdarzone zaletami ducha sprzyjających ich lubieniu, jak serdeczność, przyjazność, wrażliwość, zrównoważenie, towarzyskość, bycie miłym i interesującym (ŁADNE JEST DOBRE)

• uważane są za szczęśliwsze i mające większe szanse na szczęście i w przyszłości;

• jako dzieci w szkole podstawowej uzyskują lepsze stopnie, i są uważane przez nauczycieli za mądrzejsze, grzeczniejsze i rokujące większe nadzieje na przyszłość;

• lepiej są traktowani przez bliźnich: częściej spotykają się z życzliwością, zachętą i wsparciem innych, ich kontakty społeczne są więc ogólnie bardziej satysfakcjonujące;

• obciążani są mniejszą odpowiedzialnością za swoje naganne uczynki (z wyjątkiem sytuacji kiedy ich uroda jest "instrumentem" ułatwiającym ich popełnienie, jak to jest np. przy wyłudzaniu czegoś od innych);

• częściej uzyskują pomoc innych, choć rzadziej są o nią proszeni;

• jeżeli są mężczyznami, zaczynają pracę od wyższej pensji i wyżej zachodzą w karierze zawodowej;

• jeżeli są kobietami, częściej i szybciej wychodzą za mąż, w dodatku za lepiej zarabiających i lepiej wykształconych mężczyzn;

• mają więcej do powiedzenia we własnym małżeństwie niż ich partnerzy.

Wyznaczniki atrakcyjności fizycznej:

• Problem kulturowej specyfiki kryteriów urody

• wczesne doniesienia antropologiczne

• badania międzykulturowe - korelacje ocen 0,90

• badania Judith Langlois nad niemowlętami

• Wyznaczniki urody twarzy

• średniość twarzy

badania Langois nad komputerowymi złożeniami twarzy - przezrocza

średniość twarzy silnie koreluje z ocenami jej familiarity (0,73 dla męskich, 0,77 dla kobiecych)

interpretacja w kategoriach bliskości do prototypu

twarze piękne są bardziej do siebie podobne niż brzydkie

• młodość

dla twarzy dojrzałych kobiet stwierdza się liniowy związek ocen atrakcyjności (dokonywanych

zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn) z wiekiem; dla mężczyzn brak takiej zależności

• symetryczność (także ciała)

u zwierząt (np. jaskółek) jest wskaźnikiem zdrowia i odporności na pasożyty

• cechy specyficzne twarzy

Badania Michaela Cunninghama i in (1995, JPSP) na oceną atrakcyjności twarzy kobiet (białych, murzynek, azjatek, meksykanek) dokonywanych przez mężczyzn białych, czarnych i Chińczyków wykazały, że z ocenami atrakcyjności korelują pewne:

- cechy neonatalne

szerokość i wysokość oczu, krótki i wąski nos, duży dystans między oczami

- cechy znamionujące dojrzałość

zaznaczone kości policzkowe, cienkie kości policzkowe, wąska twarz

ale ujemnie męskie cechy dojrzałości długość i szerokość podbródka, szerokość brwi

- cechy ekspresyjne

wysokość (uniesienie) brwi; szerokość źrenicy; szerokość i wysokość uśmiechu

• Wyznaczniki urody – ciało:

• kulturowa zmienność ilości ciała

• ponadkulturowa (?) rola proporcja talia/biodra

(wcięcia w pasie)

* przed pokwitaniem brak różnic płciowych

* u dojrzałych mężczyzn i kobiet rozkład dwumodalny, prawie bez nachodzenie się zakresów

** zakres dla mężczyzn: 0,85 - 0,95 najatrakcyjniejsza 0,90

** zakres dla kobiet: 0,67 - 0,80 najatrakcyjniejsza 0,70

• biologiczny sens proporcji talia/biodra

- testosteron

*nasila odkładanie tłuszczu w rejonie brzucha, ramion i karku

*hamuje odkładanie tłuszczu w rejonie ud i pośladków

- estrogen

*nasila odkładanie tłuszczu w rejonie ud i pośladków

*hamuje odkładanie tłuszczu w rejonie brzucha, ramion i karku

niższa proporcja u kobiet koreluje z:

szybszą dojrzałością płciową

niskim poziomem testosteronu

wyższa proporcja u kobiet koreluje z:

ryzyka nadciśnienia

ryzyko chorób serca

ryzyko nowotworów jajnika, piersi i śluzówki macicy

trudności zajścia w ciążę

późniejszy wiek urodzenia pierwszego żywego dziecka

2. Częstość kontaktów

Im częściej spotykamy człowieka, tym większa szansa, że go polubimy.

* Wpływ bliskości fizycznej na zawieranie przyjaźni (Newcomb),

* na zawieranie małżeństw (w Holandii – połowa do 10 km)

* sama zapowiedź kontaktu nasila sympatię do człowieka

Wyjaśnienia efektu częstości kontaktów:

• zjawisko samej ekspozycji

• teoria kar i nagród

W większości kontaktów społecznych zdarzenia pozytywne są znacznie częstsze niż zdarzenia negatywne, im częstsze są kontakty między dwoma dowolnymi osobami, tym więcej mają one okazji aby się wzajemnie nagradzać, co prowadzi do ich polubienia się

• redukcja niepewności

• responsywność - partner jest responsywny w kontakcie o tyle, o ile to, co on mówi i robi stanowi odpowiedź (respons) na nasze własne działania

3. Zalety

Lubimy człowieka tym bardziej, im więcej ma zalet; nie lubimy – im więcej ma wad. Ta zależność jest prostoliniowa.

Komplikacje:

1. Wady człowieka wywierają większy wpływ na nasz do niego stosunek niż jego zalety

2. Cechy wspólnotowe (np. przyjazność) wywierają nieporównanie silniejszy wpływ na lubienie niż cechy sprawcze (np. inteligencja)

3. Co jest zaletą, a co wadą innej osoby zależy po części od nas samych:

• rola dążenia do pozytywnej samooceny (teoria Tessera)

• rola podobieństwa cech, zachowań, a przede wszystkim opinii i wartości (brak dowodów na komplementarność)

4. Podobieństwo

Lubimy człowieka im bardziej jest do nas podobny.

Przyczyny wpływu podobieństwa na atrakcyjność

1. Podobieństwo pozwala automatycznie przenieść pozytywny stosunek do siebie na inną osobę

Mamy automatycznie pozytywny stosunek do siebie samego (litery, efekt samego posiadania)

2. Podobny znaczy tyle co pozytywny

Lubimy własne cechy i cenimy własne poglądy, wykrycie ich u innego człowieka jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że obdarzony jest on cnotami, a jego poglądy są rozsądne i słuszne (rola samooceny i rozdzielenia podobieństwa od pozytywności

3. Podobieństwo jest dla nas dowodem trafności naszych własnych racji i poglądów

Większości opinii, które dla ludzi są naprawdę ważne, nie sposób sprawdzić w oparciu o jakiekolwiek fakty, bowiem dotyczą one nie faktów lecz wartości, bądź upodobań. W przypadku tych opinii jedynym sprawdzianem i rękojmią ich słuszności staje się wsparcie innych ludzi - lubimy podobnych do nas ludzi, którzy wspierają poczucie trafności naszych własnych poglądów.

Argumenty:

• Podobieństwo w zakresie wartości i/lub upodobań budzi większą sympatię do partnera niż podobieństwo jego poglądów dotyczących sprawdzalnych faktów (Byrne i in.);

• Wynikające z podobieństwa lubienie jest tym silniejsze, im mniej pewni jesteśmy swoich własnych poglądów, a więc im bardziej jest nam potrzebne społeczne ich wsparcie (Worchel i McCromick).

4. Oczekujemy, że ludzie podobni do nas będą nas również lubili

Ponieważ ludzkie sympatie i antypatie bardzo silnie rządzą się zasadą wzajemności, oczekiwanie, że ktoś (podobny) będzie nas lubić, samo w sobie rodzi sympatię do niego. Dowodzą tego badania, w których niezależnie manipulowano stopniem, w jakim partner był podobny do badanej osoby i tym, czy partner tę osobę lubił, czy nie. Kiedy badany nie wiedział, czy partner go lubi czy nie, lubił partnera im bardziej ten był podobny. Kiedy jednak badany wprost dowiadywał się że tamten go lubi bądź nie znosi, podobieństwo poglądów przestawało działać i badany reagował sympatią na partnera który go lubił, zaś antypatią na partnera, który go nie lubił (Aronson i Worchel).

Wyznacznik 5. Zachowanie:

Lubimy człowieka tym bardziej, im bardziej spostrzegamy go jako działającego na rzecz naszych własnych interesów – takiego człowieka uważamy przede wszystkim za moralnego

Wzrost sympatii dla tych, którzy działają na rzecz naszych interesów następuje nawet wtedy gdy łamią oni (dla ) normy postępowania

Zachowania - przysługi

powody zawodności wyrządzania przysług, jako sposobu pozyskiwania sympatii:

• przysługa obliguje do wzajemności

• przysługa może być spostrzegana jako manipulacja i lizusostwo

• przysługa może być spostrzegana jako obraźliwa

(np. przez mężczyzn, feministki)

przysługi cudze, a przysługi własne – rola uzasadniania własnego wysiłku

Zachowanie: Komplementy i pochlebstwa

• Racjonalnie rzecz biorąc komplementy powinny być najbardziej skuteczne kiedy:

• Jednostka nie jest pewna swojej własnej wartości pod danym względem (i to prawda jeśli idzie o ocenę wiarygodności, ale nieprawda jeśli idzie o reakcje afektywne)

• Jednostka nie kontroluje żadnych dóbr pożądanych przez komplementującego (i to nieprawda)

• Kiedy nie wyglądają na komplementy (podsłuchane)

• W rzeczywistości komplementy są zawsze skuteczne, jeżeli tylko dotyczą nas samych.

Zachowanie: zachowania wiążące

Klasy zachowań budujących i podtrzymujących więź:

(według badań Kuczyńskiej)

1. zachowania seksualne

• stosunki seksualne

• wyznawanie pożądania

• ekspresja doznań erotycznych

2. zachowania na rzecz partnera i wspólnoty

• dbanie o dobra atmosferę

• wykonywanie swojej części obowiązków

• troszczenie się o zdrowie partnera

3. kontakt fizyczny

• głaskanie

• przytulanie

• obejmowanie

4. zachowania pojednawcze

• uprzejmości

• poczęstunki

• kontakt wzrokowy +uśmiech

5. zachowania imponujące

• manifestowanie zasobów

• manifestowanie pozycji społecznej

• manifestowanie własnej kompetencji