Kurpiel Marek Warszawa 07.06.2003

Zi-24c

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA

WYDZIAŁ INŻYNIERII, CHEMII I FIZYKI TECHNICZNE

Podstawy Prawa:

Własność, zasiedzenie.

Zasiedzenie to jedna z form nabycia własności rzeczy poprzez jej długotrwałe, faktyczne posiadanie. W drodze zasiedzenia można nabyć własność każdej nieruchomości (gruntowej, budynkowej i lokalowej) oraz każdej rzeczy ruchomej. Można zasiedzieć także służebność gruntową.

Posiadacz nieruchomości może nabyć jej własność przez zasiedzenie jeżeli posiada ją jako posiadacz samoistny (tzn. włada rzeczą jak właściciel i traktuje ją jako swoją własność, innymi słowy: faktycznie ją posiada i wyraża zamiar wykonywania w stosunku do niej uprawnień właściciela) nieprzerwanie przez 20 lat i wszedł w jej posiadanie w dobrej wierze.

"Dobra wiara" oznacza uzasadnione okolicznościami przekonanie o posiadaniu rzeczy zgodnie z przysługującym prawem. W przypadku, gdy posiadacz w chwili nabycia wiedział, że rzecz jemu nie przysługuje i istnieje jej prawowity właściciel, to wszedł w posiadanie rzeczy w złej wierze. Nie wyklucza to możliwości nabycia nieruchomości na własność, ale może to nastąpić dopiero po upływie 30 lat.

W drodze zasiedzenia można zostać także właścicielem rzeczy ruchomej. Termin posiadania jest tu co prawda krótszy (3 lata), ale istnieje bardzo istotny warunek, aby dobra wiara posiadacza istniała nie tylko w chwili nabycia, ale i przez cały trzyletni okres. Oznacza to, że powzięcie jakiejkolwiek wiadomości o tym, że obecny posiadacz jest osobą nieuprawnioną obala jego dobra wiarę i powoduje, że ruchomość nie może być już nabyta przez zasiedzenie.

Zasada ta znajduje szczególne zastosowanie przy nabyciu przedmiotów pochodzących z kradzieży (np. samochodów, sprzętu RTV, biżuterii i in.) od osoby nieuprawnionej. Nabywca musi wykazać tutaj daleko idącą ostrożność - świadomość, że nabywa się rzecz od osoby nieuprawnionej do zbycia lub brak tej świadomości spowodowany lekkomyślnością lub niedbalstwem wyłącza dobrą wiarę osoby, która tę rzecz kupiła (co w konsekwencji uniemożliwia późniejsze nabycie własności przez zasiedzenie). Do zastanowienia winny skłonić nas takie okoliczności jak: podejrzanie niska cena, brak dowodów zakupu, kart gwarancyjnych, fabrycznych opakowań, sprzedaż na ulicy, bazarze itp.

Jeżeli minęły już terminy posiadania przewidziane prawem (dla nieruchomości - 20 lub 30 lat nieprzerwanego posiadania, dla ruchomości - 3 lata posiadania w dobrej wierze) można wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia. Jeżeli nabyłeś posiadanie rzeczy od poprzedniego posiadacza to możesz do czasu przez który sam posiadasz doliczyć czas posiadania swego poprzednika (o ile nabył on posiadanie w dobrej wierze). Jeżeli wszedł on w posiadanie rzeczy w złej wierze możesz doliczyć jego czas tylko wtedy, jeżeli razem z czasem przez który sam posiadasz wynosi on min. 30 lat,

Wniosek należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca położenia rzeczy. Wniosek może złożyć każdy, kto ma w tym interes prawny.

Sąd rozpatruje wniosek na rozprawie. Uczestnikiem postępowania (oprócz wnioskodawcy) winien być przede wszystkim ostatni właściciel rzeczy. Wnioskodawca powinien podać wszystkich zainteresowanych w sprawie. Jeżeli ich nie wykazał, sąd w drodze ogłoszenia prasowego wzywa wszystkich zainteresowanych w sprawie do stawiennictwa, pod rygorem pominięcia w postępowaniu i stwierdzenia zasiedzenia na rzecz wnioskodawcy. Jeżeli w ciągu 3 miesięcy nikt się nie zgłosi lub nie udowodni skutecznie swego prawa własności, sąd stwierdzi zasiedzenie na rzecz wnioskodawcy, jeżeli uzna je za udowodnione.

Po uprawomocnieniu się postanowienia o nabyciu własności w drodze zasiedzenia stajesz się zobowiązany do zapłacenia podatku od tego przysporzenia majątkowego. Podatek od zasiedzenia jest szczególną formą podatku od spadków i darowizn. Stawka wynosi 7 % podstawy opodatkowania, czyli wartości nabytej nieruchomości lub rzeczy ruchomej (obniżonej o wartość poniesionych wcześniej nakładów na tą rzecz). Podatek opłacasz w Urzędzie Skarbowym właściwym dla miejsca położenia rzeczy (przy nieruchomościach) lub właściwym dla miejsca zamieszkania (przy rzeczach ruchomych).

Po uprawomocnieniu postanowienia możesz żądać wpisu swego prawa własności do księgi wieczystej urządzonej dla przedmiotu zasiedzenia (nieruchomości).

• osoba która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego nie jest posiadaczem w dobrej wierze, gdyż powinna wiedzieć w jaki sposób prawidłowo dokonuje się transakcji, których przedmiotem jest nieruchomość,

• jako posiadacz zależny (np. najemca, dzierżawca, pożyczkobiorca) nie możesz nabyć własności przez zasiedzenie. Posiadacz zależny włada rzeczą jak właściciel, ale nie uważa się za prawowitego właściciela ponieważ wie, że rzecz należy do kogoś innego. Przykładowo jeżeli stale opłacałeś czynsz za najem lokalu przez 32 lata, to nie możesz tego lokalu zasiedzieć, bowiem wiedziałeś, że istnieje legalny właściciel,

• w sytuacji kiedy rozpowszechnionym przestępstwem jest kradzież samochodów musisz zachować szczególną ostrożność przy nabyciu używanego auta. Nie może powoływać się na dobrą wiarę osoba, która przy zakupie miała świadomość, że zbywca nie jest uprawniony do rozporządzania rzeczą albo która nie miała tej świadomości co było następstwem niedbalstwa lub niezachowania przez nią przyjętej w danych okolicznościach staranności. Przykładowo nie może być uważany za będącego w dobrej wierze nabywca pojazdu, który kupił go od osoby niewpisanej w dowodzie rejestracyjnym jako właściciel lub który podczas transakcji na giełdzie samochodowej nie sprawdził dokładnie dokumentów pojazdu, tablic rejestracyjnych, numerów silnika i nadwozia oraz nie sprawdził policyjnego rejestru aut skradzionych i zaginionych,

• można zasiedzieć także mieszkanie w bloku, ale nie jest możliwe zasiedzenie jednego lub kilku pokoi w tym mieszkaniu.

• 20 i 30-letnie terminy zasiedzenia obowiązują dopiero od 1990 r. Jeżeli termin zasiedzenia upłynął przed 1.10 1990 r. obowiązują terminy krótsze - 10 lat posiadania nieruchomości w dobrej wierze i 20 lat przy posiadaniu w złej wierze. Przed 1990 r. nie można było zasiedzieć nieruchomości należących do Skarbu Państwa. Teraz po upływie dłuższych terminów można skutecznie zasiedzieć własność rzeczy należących kiedyś do SP.

==========================

Zasiedzenie, długotrwałe, faktyczne wykonywanie prawa rzeczowego powodujące nabycie tego prawa, czyli nabycie w wyniku upływu czasu (dawności posiadania prawa własności rzeczy lubsłużebności gruntowych przez osobę, która posiadała daną rzecz nie będąc jej właścicielem.

Wg prawa polskiego zasiedzenie nieruchomości następuje po 20 latach posiadania jej w dobrej wierze(bona fides) i po 30 latach posiadania w złej wierze

Prawo własności ruchomości przez zasiedzenie nabywa się przez 3-letnie posiadanie w dobrej wierze.

=======================

Własność, podstawowa forma władania dobrami przyrody. Występuje w znaczeniu szerszym (konstytucyjnym) i w znaczeniu cywilnym, jako prawo umożliwiające władanie, pobieranie pożytków i rozporządzanie rzeczą w granicach wyznaczonych przez ustawę, zasady współżycia społecznego i społeczno-gospodarczego.

Nabycie własności może być pierwotne nacjonalizacja, zasiedzenie, zawłaszczenie rzeczy niczyjej) lub pochodne, polegające na przejściu własności z poprzednika na następcę prawnego przez dziedziczenie lub wskutek zawartej umowy (sprzedaż, darowizna, zamiana).

==============================

Dobra wiara, bona fides, subiektywne przekonanie o zgodności postępowania z obowiązującymi normami prawnymi. Brak takiego przekonania uważa się za zła wiare (mala fides).

Dobra wiara w ujęciu liberalnym zachodzi wtedy, gdy posiadacz jest przeświadczony, że nie narusza niczyich praw i gdy jego działanie nie zmierza do obejścia prawa. Przeważający w orzecznictwie i nauceprawa cywilnego pogląd tradycyjny zakłada natomiast, że dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo.

Jeśli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej wiary osoby dokonującejczynności prawnej, domniemywa się jej istnienie (zasada bona fides praesumitur). Nieco inny jest zakres pojęcia dobrej wiary w ustawie o księgach wieczystych i chipotece.

==========================================

Otóż, kiedy osoba nie będąca właścicielem rzeczy przez odpowiednio długi okres czasu posiada tę rzecz , to z mocy prawa staje się jej właścicielem , oczywiście jeśli jednocześnie zostaną spełnione przewidziane przez ustawodawcę przesłanki, o których mowa niżej. Może się wydawać krzywdzącym że prawo samo decyduje za właściciela i pozbawia go własności , lecz należy mieć na uwadze że podstawową funkcją zasiedzenia jest usunięcie rozbieżności pomiędzy stanem prawnym a stanem faktycznym jakim jest posiadanie , co przecież często może prowadzić do powstania poważnych konsekwencji. Jest to też w pewnym sensie nagroda dla posiadacza za długotrwały stan napięcia , często poczynione nakłady, wieloletnią pracę, a z drugiej strony jest to kara dla właściciela za to że nie interesował się bytem prawnym swej rzeczy. Aby uzyskać własność w drodze zasiedzenia koniecznym jest , jeśli chodzi o nieruchomość , posiadanie samoistne tejże nieruchomości przez okres 20 lat w przypadku dobrej wiary posiadacza, lub 30 lat , gdy posiadacz jest w złej wierze. Tak więc niezbędnymi przesłankami nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia jest samoistne posiadanie i upływ czasu - 20 lub 30 lat w zależności od dobrej lub złej wiary posiadacza. Należałoby wyjaśnić w tym momencie co oznaczają pojęcia "samoistne posiadanie" oraz "dobra i zła wiara". Otóż samoistnym posiadaczem jest ten, kto włada rzeczą jak właściciel, wykorzystując faktyczną możliwość władania rzeczą , z zamiarem czynienia tego dla siebie, w sposób niedwuznaczny i jawny dla otoczenia . Jednym słowem samoistnym posiadaczem jest osoba która traktuje siebie jak właściciela, np. nieformalny nabywca nieruchomości , który kupił ją bez zachowania formy aktu notarialnego czy spadkobiercy, którzy bez aktu notarialnego dokonali działu spadku. Poza pojęciem samoistnego posiadania prawo cywilne przewiduje także posiadanie zależne - ten rodzaj władztwa nad rzeczą jednak nigdy nie może prowadzić do zasiedzenia. Posiadaczem zależnym jest ten kto włada cudzą rzeczą w zakresie odpowiadającym prawu podmiotowemu innemu niż własność - np. osoba, która korzysta z lokalu na podstawie umowy najmu , dzierżawca, użytkownik. Osoby te są posiadaczami zależnymi i nigdy nie nabędą własności posiadanej rzeczy w drodze zasiedzenia. Jeżeli posiadacz jest w złej wierze to nabywa własność nieruchomości dopiero po upływie 30 lat. Zła wiara polega na tym , że ten, kto włada rzeczą wie że nie jest jej właścicielem , lub gdy co prawda nie ma takiej świadomości , ale z łatwością mógł się dowiedzieć że nie przysługuje mu prawo własności. W dobrej wierze jest zaś ten posiadacz , który z przyczyn usprawiedliwionych nie wie o tym , że nie przysługuje mu prawo własności, np. osoba , która nabyła rzecz od niewłaściciela, nie mając świadomości tego faktu. O dobrej lub złej wierze decyduje sam moment uzyskania władztwa nad rzeczą - jeśli więc w chwili uzyskania posiadania posiadacz jest w dobrej wierze, to późniejsze ujawnienie wad jego tytułu nie ma już znaczenia. Zasiedzieć można nie tylko nieruchomość gruntową ale także lokalową ( o ile wcześniej została ustanowiona odrębna własność lokalu ) i budynkową. Na mocy przepisów praw cywilnego można również nabyć własność rzeczy ruchomej w drodze zasiedzenia. Jednakże w tym przypadku ustawodawca zaostrzył warunki uzyskania własności - co prawda wystarczy tutaj trzyletnie posiadanie rzeczy, ale zła wiara w ogóle wyklucza możność stania się właścicielem. Nadto, w dobrej wierze posiadacz musi się znajdować przez cały okres wymagany przez ustawodawcę do zasiedzenia. Aby ułatwić możliwość nabycia własności w drodze zasiedzenia Kodeks Cywilny stanowi, że jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania albo gdy aktualny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza , może on doliczyć do czasu, przez który sam posiadał, czas posiadania swego poprzednika. Skutek zasiedzenia tj. nabycie prawa własności, następuje z mocy prawa wraz z upływem przewidzianych terminów. Nowy właściciel rzeczy może żądać aby sąd stwierdził w orzeczeniu fakt uzyskania przez niego własności. Postępowanie odbywa się w trybie nieprocesowym, z udziałem dotychczasowego właściciela, a wydane przez sąd postanowienie ma charakter deklaratywny i jest podstawą wpisu prawa własności do księgi wieczystej. Możliwe jest również nabycie służebności drogi koniecznej w drodze zasiedzenia( art. 292 KC) W myśl tego przepisu służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, nadto koniecznymi przesłankami są : samoistne posiadanie służebności i upływ czasu - 30 lat w przypadku złej wiary posiadacza służebności , 20 lat , gdy jest on w dobrej wierze. Posiadanie służebności polega na faktycznym korzystaniu z cudzego gruntu , w taki sposób, w jaki czyni to osoba której przysługuje służebność. Pojęcia samoistnego posiadania oraz dobrej i złej wiary zostały przybliżone już wcześniej. Pozostaje więc do wyjaśnienia czym jest trwałe i widoczne urządzenie o którym mówi ustawodawca. Otóż urządzeniem takim jest np. wybrukowana przez nieruchomość sąsiada droga, przeprowadzone rury, mostek, nasypy. Urządzenia tego rodzaju muszą być wynikiem świadomego i pozytywnego działania ludzkiego, mającego na celu przystosowanie gruntu np. jako drogi. Dlatego nie można zasiedzieć służebności jeśli korzysta się ze zwykłej polnej drogi. Nadto, owe widoczne i trwałe urządzenie musi zostać wykonane przez posiadacza służebności a nie przez właściciela nieruchomości - jeżeli więc droga została utwardzona przez właściciela i ewentualnie inne osoby korzystające z niej , nabycie służebności w drodze zasiedzenia przez przejeżdżające nią osoby jest niemożliwe. Nie można również zasiedzieć służebności gdy właściciel nieruchomości pozwala grzecznościowo swoim sąsiadom na korzystanie z jego drogi. Obowiązujący na terenach Galicji do dnia 1 stycznia 1947 roku kodeks cywilny austriacki przewidywał możliwość zasiedzenia służebności bez potrzeby istnienia trwałego i widocznego urządzenia. Jeśli więc osoby zainteresowane w stwierdzeniu zasiedzenia służebności drogi koniecznej nie wzniosły trwałego i widocznego urządzenia a są w stanie udowodnić że np. z drogi korzystali ich poprzednicy prawni co najmniej od 1917 roku to jest szansa nabycia służebności bez potrzeby spełnienia warunku trwałego i widocznego urządzenia. Z praktyki wiem, że obecnie bardzo trudno jest wykazać zasiedzenie w oparciu o te przepisy. Świadkowie muszą mieć około 90 lat i dobrą pamięć. Nie jest to jednak niemożliwe.

===========================

Własność.Ze względu na właściciela wyróżnia się własność prywatną osób fizycznych i prawnych nie będących państwowymi osobami prawnymi oraz spółek jawnych i komandytowych , własność Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych oraz własność komunalną osób prawnych samorządu terytorialnego.

==============================

Zasiedzenie jest jednym ze sposobów nabycia własności nieruchomości. Polega ono na nabyciu własności przez fakt długotrwałego posiadania.Następuje przy tym z mocy prawa z chwilą upływu przewidzianego w ustawie okresu posiadania nieruchomości. Z tą samą chwilą następuje wygaśnięcie prawa własności dotychczasowego właściciela. Zasadniczym przepisem regulującym zasiedzenie nieruchomości jest art. 172 KC.Stanowi on,że posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność tej nieruchomości,jeżeli posiada ję nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny,chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze,natomiast po upływie lat trzydzistu nabywa on własność nieruchomości, chociażby uzyskał jej posiadanie w złej wierze.