Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Wydział Prawa i Administracji

Stosunki Międzynarodowe, III rok

Marek Krzyczkowski

66835

Temat pracy: Organizacja międzynarodowa. Ujęcie statyczne i dynamiczne. *

Seminarium licencjackie pod kierunkiem prof. UKSW Elżbiety Karskiej

*- Niestety w chwili obecnej nie miałem materiałów aby przedstawić ujęcia statyczne i dynamiczne, tak jak Pani Profesor mówiłem, gdy tylko zdobędę odpowiednie dane, uzupełnię wszelkie braki.

Plan Pracy:

Wstęp

1. Organizacje międzynarodowe

• Struktura

• Uchwały organizacji międzynarodowych

• Funkcje organizacji

• Siedziba organizacji międzynarodowych

• Funkcjonariusze międzynarodowi

1. Organizacje międzynarodowe rządowe

• Podział organizacji międzynarodowych

• Główne organizacje międzynarodowe rządowe:

• Organizacje wyspecjalizowane ONZ

1. Organizacje międzynarodowe pozarządowe

• Główne organizacje międzynarodowe pozarządowe

Zakończenie

Organizacje międzynarodowe należą do grupy wtórnych uczestników stosunków międzynarodowych. Stanowią one zinstytucjonalizowane formy współdziałania różnych podmiotów stosunków międzynarodowych oraz różnych ich uczestników. Ich celem jest zorganizowane i powtarzane działanie na rzecz maksymalizacji określonych potrzeb i interesów danej zbiorowości państw lub innych uczestników stosunków międzynarodowych. W ramach tego celu zmierzają one albo do konsolidacji istniejącego ładu międzynarodowego w całości lub w poszczególnych jego częściach, albo też do zmiany tego ładu w jakimś zakresie. Organizacje międzynarodowe zaczęły powstawać po wielkim chaosie okresu wojen napoleońskich i w warunkach racjonalistycznych dążeń do uładzania współżycia międzynarodowego. Do tej pory nie udało się zorganizować międzynarodowych organizacji politycznych, których propozycje wysuwali różni myśliciele w poprzednich wiekach. Zaczęto więc tworzyć organizacje o charakterze technicznym i gospodarczym. Ich zadania sprowadzały się do eliminowania przeszkód w aktywności zewnętrznej państw, w komunikacji międzynarodowej oraz w wymianie dóbr materialnych i duchowych. Organizacje te tworzyły techniczne nawyki współpracy międzynarodowej oraz przygotowywały grunt dla rozwoju organizacji politycznych. Od początku organizacje międzynarodowe powstawały na zasadzie porozumień wielostronnych, które przewidywały również istnienie stałych organów administracyjnych. Po nowych wielkich wstrząsach międzynarodowych, spowodowanych przez I i II wojnę światową, zaznaczył się duży przyrost organizacji międzynarodowych. Gęstniejąca sieć organizacji międzynarodowych uzupełniła starą sieć stosunków dyplomatycznych między państwami i stworzyła dodatkowe ramy rozpatrywania interesujących je problemów. Organizacje przyczyniły się do rozwoju nowych sposobów utrzymywania stosunków międzypaństwowych. Obok tradycyjnych i okazjonalnych kontaktów bilateralnych ukształtował się system różnych konferencji międzynarodowych i powstały stałe instytucje międzynarodowe. Periodycznie obradują organy debatujące poszczególnych organizacji oraz stale funkcjonują ich biura i sekretariaty. W rezultacie rośnie też biurokracja międzynarodowa.

Organizacje międzynarodowe

Podstawowym podziałem organizacji międzynarodowych jest podział na organizacje rządowe (zwane również organizacjami międzyrządowymi) i organizacje pozarządowe.

Struktura organizacji międzynarodowych :

Jeżeli chodzi o strukturę organizacji międzynarodowych, to można ją sprowadzić do jednego podstawowego wzorca:

a) organ, w którym wszyscy członkowie posiadają swoich reprezentantów, posiadający najogólniejsze kompetencje - zgromadzenie ogólne,

b) organ wykonawczy, posiadający funkcje wykonawcze, o węższym składzie - radę,

c) organ działający stale i spełniający przede wszystkim czynności techniczne oraz biurowe - sekretariat.

Uchwały organizacji międzynarodowych

Organizacje międzynarodowe działają głównie przez podejmowanie uchwał. Mogą się one odnosić zarówno do postępowania państwa poza organizacją międzynarodową, jak również do wewnętrznej struktury i funkcjonowania organizacji. Uchwały te mogą mieć charakter zarówno wiążący jak i występować w formie zaleceń, życzeń czy propozycji.

Podejmowanie uchwał powinno podlegać procedurze na tyle elastycznej, by zapewniała sprawne i efektywne działanie organizacji, jak również by uniemożliwiała jednej grupie państw podporządkowania jej sobie. Dlatego też w dzisiejszych organizacjach międzynarodowych obowiązuje najczęściej system podejmowania uchwał zwykłą większością głosów, bezwzględną większością głosów oraz większością kwalifikowaną.

W ONZ rozwinęła się praktyka uzgadniania niektórych uchwał w drodze konsultacji (consensus), co daje im większą szansę prawidłowej realizacji.

Funkcje organizacji

Uznaje się, że organizacje międzynarodowe funkcjonują wg trzech typów funkcji:

1) funkcje regulacyjne, polegające na ustanawianiu norm i wzorców o charakterze moralnym, politycznym, prawnym, mających odpowiednio kształtować postępowanie uczestników stosunków międzynarodowych;

2) funkcje kontrolne polegające na ustalaniu stanu faktycznego oraz na konfrontowaniu go z treścią norm i wzorców w celu przystosowania do nich postępowania uczestników stosunków międzynarodowych;

3) funkcje operacyjne polegające na bezpośrednim świadczeniu przez organizację różnych usług na podstawie jej własnych decyzji, za pomocą jej zasobów.

Siedziba organizacji międzynarodowych

Siedzibą organizacji międzynarodowej jest miejsce, gdzie na stałe został ulokowany sekretariat danej organizacji. Zazwyczaj wybiera się takie miejsce, które jest najdogodniejsze do odbywania posiedzeń oraz utrzymywania stałej łączności z członkami organizacji.

W organizacjach o szerokim zasięgu kompetencji i rozległej działalności może być ustanowionych kilka siedzib. Jedna ma charakter siedziby głównej, w której znajduje się centralny sekretariat, pozostałe mają charakter siedzib regionalnych lub biur terenowych. Na przykład ONZ ma siedzibę główną w Nowym Jorku, a część sekretariatu w Wiedniu i Genewie. Wybór siedziby zależy od takich czynników jak warunki materialne, prawne i polityczne oferowane przez poszczególne państwa. Zlokalizowanie siedziby organizacji na danym terytorium może mieć istotne znaczenie dla interesów państwa - przynosi korzyści gospodarcze (Genewa, Wiedeń) oraz polityczne (Austria, Szwajcaria - gwarancja ich neutralności).

Funkcjonariusze międzynarodowi

Liczba istniejących organizacji międzynarodowych oraz ich rozbudowa, spowodowały, że wzrosła również liczba osób zatrudnionych przez te organizacje. Osoby te określane są mianem funkcjonariuszy międzynarodowych. Ich działalność ma charakter stały, wyłączny (nie mogą w tym samym czasie podejmować innych zajęć zawodowych) i winny być podejmowane w interesie całej organizacji międzynarodowej. Dlatego też muszą być zupełnie niezależni, nawet od władz państwa, którego są obywatelami. Aby było to możliwe, przysługują im określone przywileje i immunitety (mające głównie charakter funkcyjny tzn. związane są z wykonywaną funkcją), które mają swoje źródło w umowach międzynarodowych i w statutach organizacji międzynarodowych.

Organizacje międzynarodowe rządowe

Organizacje międzynarodowe rządowe to związki państw utworzone na podstawie umów międzynarodowych dla osiągnięcia różnych celów. Członkami organizacji rządowych są państwa, reprezentowane przez rządy lub pełnomocników rządowych. Z uwagi na to, że organizacje rządowe rozwijają działalność w sferze stosunków międzynarodowych, podstawy prawne ich działalności określa prawo międzynarodowe, dlatego powołanie do życia tych organizacji i przyjęcie statutu następuje w drodze zawarcia umowy międzynarodowej.

Wśród elementów składających się na definicję organizacji rządowych wymienia się: zrzeszenie się co najmniej trzech suwerennych państw, zawarcie wielostronnej umowy międzynarodowej mającej charakter statutu, określenie w tej umowie celów i sposobów funkcjonowania organizacji, a w szczególności powoływanie organów o wyznaczonych kompetencjach. Zadaniem organizacji międzynarodowych rządowych jest regulowanie działalności państw członkowskich w zakresie wspólnych interesów, kontrolowanie stanu faktycznego z ustalonymi normami i wzorcami oraz własna działalność organizacji w zakresie świadczenia różnych usług przy użyciu środków pozostających w ich dyspozycji.

Organizacje rządowe w swych stosunkach z państwami i innymi organizacjami rządowymi występują jako podmioty prawa międzynarodowego: zawierają umowy o charakterze międzynarodowym, występują jako strony przed sądami międz., uczestniczą w konferencjach międzynarodowych. Podmiotowość tych organizacji ma charakter ograniczony i nie może wykraczać poza granice działalności opartej na umowach międzynarodowych. Żadna organizacja międz. nie posiada jednak pełnej podmiotowości takiej jak suwerenne państwa, nie może bowiem występować jako podmiot w stosunkach wynikających z posiadania własnego terytorium i własnej ludności. Organizacje międzynarodowe mają pewne uprawnienia w sprawach międzynarodowych, co wynika z ich statutów. Mają one prawo zawierania umów międzynarodowych, a szczególnie umów w sprawie stałej siedziby i czasowego przebywania organów organizacji na terytorium państwa, umów w sprawie udzielania pomocy przez organizację, umów w sprawie stowarzyszenia państw z organizacją i umów o współpracy i koordynacji działania zawieranych między organizacjami międzynarodowymi. Jednak niektóre z nich, jak Wspólnoty Europejskie, czy Rada Bezpieczeństwa ONZ mają uprawnienia do zawierania umów w sprawie utrzymania pokoju międzynarodowego, lub umów celnych i handlowych z państwami członkowskimi lub państwami trzecimi. Korzystają one z przywilejów i immunitetów, dających ułatwienia komunikacyjne, nietykalność siedziby organizacji, czy immunitet sądowy i egzekucyjny majątku i aktywów itp. Mają też bierne prawo legacji, mogą występować z roszczeniami międzynarodowymi i ponoszą odpowiedzialność międzynarodową.

Podział organizacji międzynarodowych

• wg kryterium podmiotowego (ich członkostwa):

a) powszechne - obejmują wszystkie państwa świata np. ONZ

b) regionalne lub partykularne - obejmują tylko niektóre państwa, określonego regionu geograficznego, np. UE.

• według kryterium przedmiotowego (zakresu celów):

a) ogólne - zajmujące się całym kompleksem spraw środowiska międzynarodowego, np. ONZ,

b) specjalne i funkcjonalne, których kompetencje ograniczone są do określonych dziedzin stosunków międzynarodowych, np. NATO, organizacje wyspecjalizowane ONZ.

• według stopnia ich władzy

a) organizacje o charakterze koordynacyjnym

b) o charakterze ponadpaństwowym

Główne organizacje międzynarodowe rządowe:

• organizacje gospodarcze:

Organizacja Państw Eksportujących Ropę Naftową , OPEC (1960)

Andyjski Wspólny Rynek , AMC (1969)

Wspólny Rynek Karaibski , CARICOM (1973)

Latynoamerykański System Gospodarczy , SELA (1975)

Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej , ECOWAS (1975)

Wspólnota Niepodległych Państw , WNP (1991)

Unia Europejska , UE (1993):

- Europejska Wspólnota Węgla i Stali , EWWiS (1952 - 2002)

- Europejska Wspólnota Energii Atomowej , Euratom, Euratom (1958)

- Wspólnota Europejska, WE, dawniej EWG (1958)

Unia Afrykańska , AU (2002)

Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu , NAFTA (1994)

Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu , CEFTA (1993)

• wojskowo-polityczne:

Wspólnota Narodów (1929-1949 jako Brytyjska Wspólnota Narodów)

Organizacja Państw Amerykańskich , OPA (1948)

Organizacja Paktu Północnego Atlantyku , NATO (1949)

Rada Europy (1949)

Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku , ANZUS (1951)

Rada Nordycka (1952)

Unia Zachodnioeuropejska , WEU (1954)

Pakt Antarktyczny (1959)

Organizacje wyspecjalizowane ONZ

Organizacja Narodów Zjednoczonych jest uniwersalną organizacją międzynarodową, działającą na rzecz pokoju międzynarodowego, bezpieczeństwa i współpracy, z siedzibą w Nowym Jorku. ONZ został założony w 1945 roku jako następca Ligi Narodów.

Organizacje wyspecjalizowane ONZ łącznie z ONZ oraz autonomicznymi agendami i funduszami ONZ tworzą „system Narodów Zjednoczonych". Organizacje wyspecjalizowane ONZ to międzyrządowe organizacje międzynarodowe, o charakterze powszechnym, działające w różnych dziedzinach, np. gospodarczych, społecznych, kulturowych, zdrowia publicznego, transportu, podległe Radzie Gospodarczo - Społecznej. Organizacje takie związane są z ONZ umowami określającymi zasady ich współpracy.

Karta Narodów Z jednoczonych określiła, iż ONZ może być powiązana z innymi organizacjami międzynarodowymi, utworzonymi na mocy umów między rządami, nadającymi im szerokie kompetencje w różnych dziedzinach. Zadaniem ONZ jest nadzór nad nimi, który sprawuje przez Radę Społeczno-Gospodarczą, koordynującą ich działalność, zlecającą zadania, zbierającą sprawozdania. Dysponują one jednak równocześnie dużą niezależnością, o czym decydują odrębne wewnętrzne struktury, własne źródła dochodu, budżet.

Do najważniejszych organizacji wyspecjalizowanych należą obecnie :

• Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) - została utworzona 28 czerwca1919 r., zajmuje się problemami pracowniczymi - ograniczaniem pracy dzieci (szczególnie w niebezpiecznych branżach), ochroną praw pracowników, polepszaniem warunków do pracy i życia, tworzeniem miejsc pracy i szkoleń.

• Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) - powstała w 1945 roku, jej celem jest koordynowanie polityki poszczególnych państw w sprawie wyżywienia i rolnictwa oraz walka z głodem.

• Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) - organizacja międzynarodowa utworzona16 listopada 1945 roku, podstawowym celem organizacji jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię.

• Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) - założona w 1944 r., m.in. jest odpowiedzialna za opracowywanie i wdrażanie międzynarodowych przepisów regulujących bezpieczeństwo ruchu lotniczego i ekonomię transportu lotniczego.

• Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD) - znany jako Bank Światowy został założony rozpoczął działalność25 czerwca 1946r. Zapewnia długoterminowe pożyczki o preferencyjnym oprocentowaniu dla najbardziej potrzebujących krajów członkowskich oraz przedsiębiorstw publicznych (po otrzymaniu gwarancji rządowych), dotacje, pomoc techniczną - obecnie wszystko do celów walki z ubóstwem i finansowania rozwoju takich dziedzin życia społecznego jak ochrona zdrowia, edukacja, ochrona środowiska czy też rozbudowa infrastruktury. W zamian za to wymaga jednak pewnych działań politycznych, takich jak walka z korupcją, rozwój demokracji, czy też najważniejszego - rozwoju sektora prywatnego.

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF) - Organizacja została powołana 1-22 VII 1944 roku, na konferencji w Bretton Woods w USA . Działalność rozpoczęła dwa lata później, pierwszych operacji finansowych dokonsła w marcu 1947 r. Zajmuje się kwestiami stabilizacji ekonomicznej na świecie.

• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) - Została utworzona w roku 1946, lecz działalność rozpoczęła w 1948. Zadaniem WHO jest działanie na rzecz zwiększenia współpracy między państwami w dziedzinie ochrony zdrowia i zwalczania epidemii chorób zakaźnych, a także ustalanie norm dotyczących składu lekarstw i jakości żywności. Organizacja dąży również do zapewnienia opieki medycznej ludności świata oraz zmniejszenia śmiertelności niemowląt.

• Powszechny Związek Pocztowy (UPU) - Założona 9 października1874 roku w Bernie jest jedną z najstarszych organizacji międzynarodowych. Organizacją wyspecjalizowaną ONZ została w 1948 roku. Główne zadania UPU to promowanie współpracy międzynarodowej w zakresie usług pocztowych, dbaneie o rozwój usług pocztowych oraz pomoc techniczna dla państw, które są jej członkami. UPU ustala również standardy przesyłek pocztowych.

• Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna (ITU) - założona w 1934 r., do jej zadań należą m.in. przydzielanie częstotliwości radiowych, promocja niskich taryf.

• Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) - Działalność swoją rozpoczęła 6 stycznia 1959, początkowo pod nazwą Międzyrządowej Morskiej Organizacji Doradczej, zakres jej działalności to bezpieczeństwo na morzu, kontrola zanieczyszczeń.

• Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Przemysłu (UNIDO)- Powstała w 1966 roku jako organ Zgromadzenia OgólnegoONZ. W charakterze organizacji wyspecjalizowanej działa od 1986 r. Do jej głównych celów należą: popieranie rozwoju przemysłu krajów rozwijających się w formie organizowania współpracy regionalnej i krajowej, pomoc przy modernizacji przemysłu, wypracowanie nowych koncepcji rozwoju ekonomicznego.

• Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) - zajmuje się koordynacją i tworzeniem regulacji dotyczących systemu ochrony własności intelektualnej, a także świadczeniem pomocy prawnej i technologicznej. Celem organizacji jest pogłębianie wiedzy na temat ochrony praw własności intelektualnej na arenie międzynarodowej oraz zapewnianie współpracy administracyjnej w zakresie egzekwowania praw własności oraz praw autorskich. Organizacja czuwa nad przestrzeganiem umów międzynarodowych, by przeciwdziałać naruszeniom tychże praw. Prowadzi również różnego rodzaju akcje edukacyjne i programy pomocnicze. Została utworzona na mocy konwencji podpisanej w Sztokholmie w 1967 r. zaś organizacją wyspecjalizowaną NZ stała się w 1974 r.

• Światowa Organizacja Turystyki (UN WTO) - powstała w 1975 z przekształcenia Międzynarodowego Związku Oficjalnych Organizacji Turystycznych , zajmuje się kwestiami związanymi z turystyką, m.in. statystykami ruchu turystycznego.

• Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA) - Jej celem jest przyśpieszanie i zwiększanie wykorzystania energii atomowej dla zapewnienia pokoju, zdrowia i dobrobytu na całym świecie. Organizacja została utworzona26 października1956 (m.in. przez Polskę) w Nowym Jorku. W2005 roku dostała Pokojową Nagrodę Nobla.

• Światowa Organizacja Handlu (WTO) - WTO stanowi kontynuację Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT), została powołana w1994 w Marrakeszu (Maroko), w ramach tzw. rundy urugwajskiej GATT. Głównym zadaniem Światowej Organizacji Handlu jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej. Kraje przystępujące do WTO zobowiązane są do dostosowania wewnętrznego ustawodawstwa do norm Światowej Organizacji Handlu oraz udzielania koncesji handlowych podmiotom zagranicznym.

Część tych organizacji ma dłuższą niż sama ONZ tradycję, np. Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny - ITU (1932), Międzynarodowa Organizacja Meteorologiczna - WMO (1873), Powszechny Związek Pocztowy - UPU (1874), Światowa Organizacja Własności Intelektualnej - WIPO (1883), Międzynarodowa Organizacja Pracy - ILO (1919), ale większość organizacji wyspecjalizowanych ONZ powstała po II wojnie.

Organizacje międzynarodowe pozarządowe

Organizacje pozarządowe tworzą związki, instytucje, osoby prawne i fizyczne z różnych państw. W organizacjach pozarządowych łączą się różne organizacje działające w poszczególnych państwach, które łączą wspólne interesy i zainteresowania określonych grup osób. Organizacje te nawiązują ze sobą kontakty, a następnie tworzą organizację, która jest stałą i zinstytucjonalizowaną formą tych kontaktów. Działają one na podstawie nieformalnych porozumień lub na podstawie porozumień o charakterze wewnętrzno-prawnym. Ich działalność jest oparta na statutach, nie mających charakteru umów międzynarodowych. Jest to kolejny aspekt, który odróżnia organizacje rządowe od pozarządowych, zgodnie z rezolucją Rady Gospodarczo - Społecznej Narodów Zjednoczonych (229 B (X) z 27 II 1950): "Organizacja międzynarodowa, która nie została utworzona na podstawie umowy międzynarodowej, uważana będzie za organizację pozarządową".

Organizacje te najczęściej ułatwiają kontakty między osobami prywatnymi oraz grupami społecznymi z różnych państw. Sprzyjają rozwojowi wymiany międzynarodowej, przede wszystkim w sferach poza-politycznych. Stanowią czasami silne grupy nacisku na rządy i organizacje międzyrządowe. Wiele organizacji międzyrządowych współpracuje z nimi stale lub dorywczo (status konsultacyjny przy organizacjach międzyrządowych). Silną pozycję mają np. organizacje humanitarne, które wywalczyły sobie „prawo ingerencji" w sprawy wewnętrzne państw. Funkcje spełniane przez organizacje pozarządowe są bardzo różne. W jednych organizacjach dominuje czynnik kształtowania opinii publicznej, inne zaś są nastawione na ułatwianie kontaktów pomiędzy określonymi grupami społecznymi i profesjami. Niektóre wspierają działalność rządów lub organizacji międz. rządowych w określonych dziedzinach.

Główne organizacje międzynarodowe pozarządowe:

• Amnesty International

• Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA

• Greenpeace

• Internet Society

• ISO

• Lekarze bez Granic

• Międzynarodowa Federacja Piłkarska (FIFA)

• Międzynarodowa Helsińska Federacja na rzecz Praw Człowieka

• Międzynarodowa Organizacja Hydrograficzna (IHO)

• Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC)

• Międzynarodowa Unia Fizyki Czystej i Stosowanej (IUPAP)

• Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl)

• Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

• Transparency International

Organizacje międzynarodowe ogniskują swoje zainteresowanie na polityce globalnej, wraz z upływem czasu rozwijały swoje struktury i potencjał. Nowe rozwiązania infrastrukturalne komunikacji globalnej znacznie ułatwiają ich działanie. Ponadto sesje tych organizacji stanowią odmienną strukturę komunikacji politycznej, ponieważ spotkania osobiste prowadzą do zupełnie innych rezultatów niż wymiana zdań prowadzona telefonicznie lub listownie. Podobnie dyskusje wielostronne prowadzą do odmiennych wyników niż interakcje w ramach sieci dwustrnnych komunikacji. Podsumowując organizacje międzynarodowe działają sprawniej niż państwa ich mobilność wpływa korzystnie na rozwijanie własnych wpływów, najsilniejsze z nich potrafią przystosować się do warunków geopolitycznych i stanowić istotny sposób na rozwój np. ekonomiczny. Twierdzenie, że organizacje międzynarodowe tworzą system, podkreśla ich polityczne znaczenie oaz przeczy redukowaniu polityki globalnej jedynie do stosunków ‘międzypaństwowych’.

Bibliografia:

1. Bierzanek R., Simonides J., Prawo międzynarodowe publiczne. Wyd. LexisNexis Warszawa 2005

2. Latoszek E., Proczek M., Organizacje międzynarodowe. Założenia, cele, działalność. Dom Wydawniczy Elipsa Warszawa 2001

3. http://www.stosunki.pl/0210287260,2,vpis.htm