Zespół terapeutyczny (interdyscyplinarny)

Jest to grupa ludzi, specjalistów z różnych dziedzin, zajmująca się rozwiązaniem konkretnego problemu przy wykorzystaniu zasobów będących w dyspozycji każdego z członków takiego zespołu.

Żaden pojedynczy zespół nie jest w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb jakie mają pacjenci w trakcje swojej choroby. Opieka holistyczna wymaga podejścia wielospecjalistycznego, która umieszcza pacjenta i jego rodzinę w centrum uwagi.

Praca w służbie zdrowia (ochronie zdrowia) przebiegająca w atmosferze kooperacji i współodpowiedzialności zawodowej, daje szereg pozytywnych skutków dla pacjenta. Żadna grupa zawodowa w opiece medycznej nie może obecnie pracować samodzielnie biorąc pod uwagę biopsychospołeczną sferę człowieka w stanie choroby przewlekłej. Niezbędnym warunkiem profesjonalnej opieki jest współpraca i wzajemne zaufanie w zespole terapeutycznym.

Według B. Jankowiak i A. Bartoszewicz „zespół terapeutyczny to grupa osób wspólnie realizujących proces leczenia”, natomiast cechami zespołu są:

• wspólnota celu działania i odpowiedzialności za jego realizację,

• wspólne ustalenie zakresu działań oraz związanych z nimi indywidualnych obowiązków i uprawnień,

• sprawny przepływ informacji.

Zespół terapeutyczny składa się z grupy osób, które wspólnie realizują proces leczenia. Jego współpraca doprowadzić może do osiągnięcia najskuteczniejszych działań, ponieważ każdy członek zespołu jest źródłem informacji o manifestowanych:

1. objawach,

2. zachowaniu,

3. potrzebach,

4. postępach w procesie adaptacji.

Skład zespołu interdyscyplinarnego

• Lekarz

• Pielęgniarka

• Psycholog, Dietetyk, Rehabilitant

• Pracownik socjalny, kapłan, rodzina chorego

• Skład zespołu interdyscyplinarnego może być różny, zależy on przede wszystkim od problemów pacjenta, a także miejsca gdzie opieka jest świadczona.

Trzon zespołu stanowi

• lekarz i pielęgniarka

• oraz specjaliści w zakresie psychologii, dietetyki, rehabilitacji, pracownik socjalny oraz chory i jego rodzina chorego.

Aby zespół mógł działać efektywnie powinien być dopasowany do najważniejszych potrzeb chorego i rodziny. Ważna jest zatem właściwa komunikacja czyli przekazywanie wszelkich informacji o pacjencie między poszczególnymi osobami zespołu terapeutycznego. W związku z tym odbywają się różne spotkania, raporty, odprawy.

Istotne jest również:

• punktualność,

• solidarność,

• wspieranie się,

• troska.

Zespołowe działanie rozładowuje problemy, łagodzi stresy.

Komunikacja w zespole interdyscyplinarny

W opiece medycznej współpraca łączy się bezpośrednio z procesem komunikacji interpersonalnej. Jest to proces, w skład którego wchodzi zarówno wymiana informacji, jak i towarzyszących temu uczuć. Zgodnie z teorią symbolicznego interakcjonizmu wymiana informacji odbywa się za pośrednictwem znaków (symboli), którymi mogą być zarówno słowa, jak i tzw. „mowa ciała”, do której zaliczamy gesty, mimikę, ton głosu, postawę, ubiór, uczesanie, stosowane kosmetyki oraz liczne szczegóły zachowania i wyglądu. Bardzo ważne jest to, że ten sam symbol, a więc to samo słowo lub gest, może łączyć się w umysłach odbiorców z całkowicie odmiennym znaczeniem.

Stąd bierze się podstawowe źródło nieporozumień pomiędzy ludźmi.

Nadawanie = odbieranie komunikatów

Komunikacja pozostaje ważnym elementem zawodowej działalności lekarzy i pielęgniarek, a empatia i umiejętność słuchania nieraz decyduje o możliwości nawiązania dobrego kontaktu.

Zasadniczym problemem komunikacji interpersonalnej z pacjentem jest:

• kwestia indywidualnej interpretacji odbieranych sygnałów,

• jest to, że odbywa się ona w żywej i dynamicznie zmieniającej się sytuacji, zależąc od bardzo wielu, trudnych do wyłowienia w danym momencie czynników, a w tym od:

• cech osobowości pacjentów,

• ich oczekiwań

• i aktualnych emocji,

• rodzaju i zaawansowania choroby,

• a także od metod leczenia i stopnia ich inwazyjności,

• a nawet od momentu podjęcia rozmowy.

Jest to więc proces wymagający elastycznego dostosowania się do sytuacji i towarzyszących jej okoliczności, a więc reguły jego przebiegu także muszą być elastyczne .Nie można zatem podać jednej jedynej recepty na skuteczną komunikację, pasującej do każdej sytuacji. Niemniej jednak można wskazać na pewne ogólne reguły, które należy dopasować do konkretnego przypadku. Uściślając powyższe uwagi, należy podkreślić, że komunikacja z pacjentem, obejmuje zawsze, choć w zależności od sytuacji w różnej proporcji, dwie zasadnicze płaszczyzny.

• obiektywno-przedmiotowa - obejmująca charakter choroby i metody podjętego leczenia,

• subiektywno-podmiotowa - związana bardziej z oczekiwaniami, myślami i uczuciami pacjenta, a także z myślami i uczuciami opiekującego się nim lekarza i pielęgniarki.

Efektywna komunikacja ma miejsce zwłaszcza tam, gdzie w kontakcie pojawiają się w sposób dostosowany do potrzeb wynikających z sytuacji obie zarysowane wcześniej płaszczyzny: obiektywna i subiektywna. Trzeba ponadto pamiętać, że dobra komunikacja jest procesem interakcyjnym, a więc obejmującym i angażującym obie strony kontaktu.

Cel działania

Pomoc podopiecznemu w rozwiązywaniu jego problemów zdrowotnych. Udzielenie skutecznej pomocy wymaga najczęściej dużego doświadczenia, specjalistycznej wiedzy i umiejętności. Koordynacja i integracja opieki jest podstawą opieki holistycznej.

Cechy zespołu terapeutycznego

• wspólny cel działania i odpowiedzialności za jego realizację

• wspólne ustalenie zakresu działań oraz związanych z nimi indywidualnych obowiązków i uprawnień,

• praca zespołu w oparciu o zasadę współ partnerstwa i samodzielności

• sprawny obieg informacji

Praca zespołowa wymaga aby jeden z członków przyjął na siebie rolę koordynatora i osoby podejmującej ostateczną decyzję wypracowaną przez grupę. Rola koordynatora nie może być jednak nielicząca się ze zdaniem innym, gdyż jest to zaprzeczeniem pracy w grupie.

Rola pielęgniarki w zespole terapeutycznym

• Rozpoznawanie problemów pielęgnacyjnych

• Realizacja zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji

• Rozpoznawaniu warunków i potrzeb zdrowotnych pacjenta

• Prowadzenie edukacji zdrowotnej wśród pacjentów i ich rodzin

• Samodzielne udzielanie w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych

• Pielęgniarka jest równorzędnym partnerem dla pozostałych członków zespołu.

• Pielęgniarka pozostaje w stałym kontakcie z pacjentem, oczekuje się od niej wiarygodności i profesjonalizmu w przekazywaniu informacji.

Umiejętności niezbędne do współdziałania w zespole terapeutycznym

1. Umiejętność komunikowania się

• zwięzły jasny i zrozumiały sposób formułowania informacji

• rzetelne prowadzenie dokumentacji pacjenta

• wzajemne przekazywanie informacji zgodnie z obowiązującą procedurą

2. Umiejętność współdecydowania o sprawach podopiecznego

• Samodzielność w myśleniu i działaniu

• Merytoryczne przedstawianie swoich argumentów

• Negocjowanie z pozycji rzecznika praw podopiecznego

• Podejmowanie odpowiedzialnych decyzji ze świadomością ponoszenia związanych z tym konsekwencji

2. Umiejętność samodzielnego wykonywania zleceń

   1. Decyzja o podjęciu się wykonania zleconego zadania

   2. Wybór sposobu wykonania zadania

   3. Wykonanie zlecenia przestrzegając zasad

4. Umiejętność ponoszenia indywidualnej odpowiedzialności za jakość wykonywanych zadań

Zalety świadczeń zespołowych

• Zgromadzenie większej ilości danych, przy wykorzystaniu różnych metod

• Wynik oceny stanu zdrowia jest lepiej przyjmowany przez pacjenta gdyż jest on bardziej wszechstronny i obiektywny

• Wyłania się więcej propozycji alternatywnych

• Skuteczna współpraca zespołu możliwa jest tylko wtedy, gdy: Cele i zadania zespołu są jednoznaczne i wspólne dla wszystkich

• Każdy członek zespołu rozumie własną role i funkcje, a także role i funkcje pozostałych członków zespołu

• Wszyscy przedstawicie grupy są przygotowani do współdziałania

Praca w zespole daje pacjentowi szereg pozytywnych skutków, poprawia jakość leczenia. Aby zapewnić jak najlepszą opiekę nad pacjentem zespół terapeutyczny powinien współpracować ze sobą. Pielęgniarka jest równorzędnym partnerem dla pozostałych członków zespołu.

• Krajewska-Kułak E., Szczepański M.: „Badania fizykalne w praktyce pielęgniarek i położnych”, Czelaj, Lublin 2008;

• Ślusarska B., Zarzycki D., Zahradniczek K.: „Podstawy pielęgniarstwa” tom II, Czelaj, Lublin 2004;

• Ciechaniewicz W.: „Pedagogika a pielęgniarstwo”, PZWL, Warszawa 2000;

• „Biuletyn Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Łodzi”, Listopad 2012;

• http://www.stopprzemocyjaslo.pl/fundacja.html