TEMAT: Cele emocjonalne uczenia się i nauczania.
Cele uczenia się są to wszystkie pożądane i oczekiwane zachowania czy umiejętności, które chcemy uzyskać poprzez kształcenie. Możemy podzielić je na cztery dziedziny. Dwie zasadnicze do których zaliczamy dziedzinę emocjonalna i poznawczą oraz dwie pochodne tj. światopoglądową i praktyczną. Podział ten zgodny jest z koncepcją Beniamina Blooma, słynnego psychologa, autora taksonomii( z greckiego taxis- porządek, nomos- prawa), czyli hierarchii celów uczenia się.
Teraz skupię się na omówieniu emocjonalnych celów uczenia się, dotyczą one uczuć. Omówię podobnie jak autor na przykładzie motywacji dziecka do uczenia się , sposobu przeżywania zadań oraz podchodzenia do nauki.
Sposoby te można przedstawić w czterech uporządkowanych od najniższej do najwyższej kategoriach:
Uczestnictwo w działaniu.
Podejmowanie działania.
Nastawienie na działanie.
System działań.
Tworzą one taksonomię celów kształcenia dziedziny motywacyjnej.
Sposób A czyli uczestnictwo w działaniu jest poprawnym wykonywaniem przydzielonych uczniowi zadań, jednak bez wykazywania własnej inicjatywy. Taki poziom motywacji do uczenia się wykazuje według autora Bolesława Niemierko przykład Andrzeja, który „ stara się nie wypaść z roli ucznia, ale nie czerpie radości z uczenia się i wolałby, żeby szkoły wcale nie było. Na lekcjach pozostaje niewidoczny, nie przejawia żadnej aktywności, zadania domowe odrabia, gdy zajdzie taka potrzeba, ale raczej nie skupia na tym uwagi.”
Sposób B to podejmowanie działania tj. częste angażowanie się w różnorakie działania i z własnej woli wykonywanie czynności, najczęściej pod wpływem zewnętrznych bodźców. Taki zachowaniem według autora cechuje się Celina. Dziewczyna ma lubi działać i przewodniczyć grupie, czerpie zadowolenie ze szkoły dzięki dodatkowej działalności ekologicznej, nudzi ja jednak udział w lekcjach, zwłaszcza praca cicha. Lubi działać po swojemu dlatego dla nauczycieli jest nieprzewidywalna.
Sposób C nastawienie na działanie czyli trwała potrzeba wykonywania danych czynności i satysfakcja z uzyskiwanych ocen. Autor omówił go na przykładzie Darka, który wyraża postawę stałej gotowości do wartościowania czynności. Chłopak interesuje się wszystkim czego można się nauczyć. Są przedmioty nie specjalnie go interesujące, ale ogólnie dość często zgłasza się i udziela na lekcjach, pogłębia też wiedzę na zajęciach pozalekcyjnych, gdzie poziom rozważanych problemów jest dla niego bardziej odpowiedni.
Sposób D system działań, stojący najwyżej w taksonomii celów odnosi się do niezawodnego połączenia danego rodzaju czynności z najważniejszymi cechami osobowości ich wykonawcy. Taką postawę według autora przyjmuje Beata, jest ona uczennica „czwórkową”, lubi się uczyć i powtarzać materiał omawiany w szkole. Posiada stały rozkład dnia, jest sumienna i cechuje ja spokój o wyniki swojej pracy.
Wszystkie sposoby pełnią kategorię pozytywnych lecz przypadki A i B mogą być powodem niezadowolenia nauczycieli. Niemierko przypomina ze emocje i motywacje cechuje dwubiegowość, dlatego przytacza również przykładowy system odwrotnej taksonomii niechęci do uczenia się i jej odpowiednie stopnie:
- odmowa uczestnictwa
- wprowadzanie zakłóceń
- nastawienie na czynienie szkody
- system walki z edukacją
Kolejnym autorem wnoszącym swoje tezy do tego zagadnienia jest Goleman, twierdzi on iż przedmiotem kształcenia powinna być zdolność do wytrwałej pracy, gdyż właśnie jej człowiek zawdzięcza swoje sukcesy zawodowe. Niezwykle ważna jest dla edukacji koncepcja inteligencji emocjonalnej, która obejmuje rozumienie, rozpoznawanie i zdolność kierowania emocjami oraz zdolność do kontrolowania samego siebie i kontroli emocjonalnej. Doskonałym przykładem tej teorii jest dzieło Nawroczyńskiego pt. „zasady nauczania”. Uważał on charakter ucznia z najistotniejszy składnik jego osobowości. Według niego charakter ma 2 nieodzowne w wykształceniu czynniki:
Stałość i siłę woli, a także przedsiębiorczość i praktyczność w działaniu- czynnik instrumentalny;
Skierowanie woli na cele wartościowe i kierowanie się w postępowaniu zasadami moralnymi- czynnik kierunkowy.
Niemierko umiejętne i chętnie uczenie uznaje za wartość cywilizacyjną i powszechną i kładzie nacisk na odpowiednie przygotowanie do niego, albowiem tylko taka szkoła, która podejmuje to zadanie może nazywać się prawidłowo funkcjonującą. Ogromną uwagę przywiązuje również do motywacji do uczenia się ponieważ jego zdaniem bez tego jakakolwiek edukacja nie ma sensu. Dzięki motywacji oraz zaangażowaniu w przygotowanie i przeprowadzenie lekcji nauczyciel jest w stanie nakierować dziecko tak, by chciało wykonać zadanie i widziało w tym sens.