MIKROEKONOMIA

Wykład 2

POTRZEBY I ICH RODZAJE

Gospodarowanie (produkcja, dystrybucja, konsumpcja) nie jest działalnością realizowaną samą dla siebie. Praprzyczyną tej działalnością są ludzkie potrzeby.

Potrzeba – to odczuwalny przez osobę stan braku czegoś, połączony z dążeniem do jego zaspokojenia.

Klasyfikacja potrzeb wg ich genezy:

• Potrzeby podstawowe – (biologiczne, pierwotne) są zdeterminowane strukturą biologiczną organizmu, warunkują normalną egzystencję człowieka (odżywianie, ubieranie, posiadanie mieszkania).

• Potrzeby wyższego rzędu – (wtórne) związane są z psychicznym (duchowym) życiem człowieka oraz ze środowiskiem społecznym, w którym żyje człowiek (pogłębiania wiedzy, słuchania muzyki, rozrywek, kulturalnych, potrzeba uczestniczenia w organizacjach społecznych).

Hierarchia potrzeb wg A. Maslowa:

• Potrzeby biologiczne (podstawowe)

• Potrzeby bezpieczeństwa

• Potrzeby kontaktów społecznych

• Potrzeby uznania i akceptacji

• Potrzeby samorealizacji

Rodzaj i sposób zaspokajania potrzeb zależy od osiągniętego poziomu rozwoju społeczno – ekonomicznego.

Cechy potrzeb:

• Są ilościowo nieograniczone – podlegają procesowi ciągłego rozwoju

• Mają charakter subiektywny i obiektywny (zubożenie, bieda, ubóstwo)

• Mają charakter społeczny – są określane przez istniejące stosunki społeczne

• Mają zmienny historycznie charakter – zmieniają się wraz ze zmianą warunków życia materialnego i społecznego

• Nieustannie się odradzają

ŚRODKI ZASPOKAJANIA POTRZEB

Środkiem zaspokajania potrzeb są dobra materialne i usługi.

Dobra materialne obejmują:

• Dobra wolne – są ilościowo nieograniczone i niemal zawsze dla ludzi dostępne. Istnieją w przyrodzie w formie gotowej i nie są warunkowane uprzednią działalnością gospodarczą człowieka ( światło słoneczne, powietrze do oddychania, woda w rzekach itp.). Ograniczoność ta ma jednak charakter względny.

• Dobra gospodarcze – (ekonomiczne) są ilościowo ograniczone w stosunku do potrzeb człowieka. Są efektem działalności gospodarczej i otrzymywane w drodze wydobywania, przetwarzania i przemieszczania zasobów przyrody.

Dobra gospodarcze mogą zaspokajać potrzeby w sposób bezpośredni i pośredni.

• Dobra zaspokajające potrzeby w sposób bezpośredni to dobra (środki) konsumpcyjne – telewizory, odzież, książki

Dobra pośrednio zaspokajające potrzeby to dobra produkcyjne (środki produkcji), które wykorzystane w produkcji można przekształcić w dobra konsumpcyjne.

Wśród dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych można wyodrębnić dobra zużywane:

• Zużywane jednorazowo, np. żywność w procesie konsumpcji

• Zużywane wielokrotnie, np. przedmioty trwałego użytku w gospodarstwie domowym (lodówka, pralka itp.)

Dobra gospodarcze można podzielić na:

• Dobra prywatne – dotyczące konsumpcji indywidualnej

• Dobra publiczne – to dobro, które będąc konsumowane przez jedną osobę, może być jednocześnie konsumowane przez innych ludzi.

Inny podział dóbr:

• Dobra społeczne pożądane – każdy powinien je mieć bez względu na to czy tego pragnie, czy nie

• Dobra społecznie niepożądane – to te, które ze społecznego punktu widzenia powinny być eliminowane, np. narkotyki, broń

Wzajemność lub zastępowalność dóbr w procesach konsumpcji:

• Dobra komplementarne – wzajemnie się uzupełniające w procesie zaspokajania potrzeb (samochód i benzyna)

• Dobra substytucyjne – wzajemnie się zastępujące w procesie zaspokajania potrzeb (samochód, autobus)

PRODUKCJA I CZYNNIKI PRODUKCJI

Produkcja – jest to działalność ludzka świadoma i celowa przystosowująca zasoby i siły przyrody w celu wytworzenia dóbr służących zaspokojeniu potrzeb.

Czynniki produkcji są to zasoby ekonomiczne służące do wytworzenia produkcji.

Ziemia (zasoby naturalne) to pola uprawne, grunty pod zabudowę tereny rekreacyjne oraz wszelkie zawarte w ziemi bogactwa naturalne.

Praca – to zasób ujmujących pracowników (liczba pracowników).

Kapitał rzeczowy (fizyczny) obejmuje potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej środki produkcji, które dzielą się na:

- Środki pracy – maszyny, urządzenia, instalacje.

- Przedmioty pracy – materiały, surowce

- Infrastrukturowe – budynki, hale fabryczne, magazyny, środki transportu, drogi, linie kolejowe

Kapitał ludzki to zasoby wiedzy, umiejętności, zdrowia i energii witalnej zawartych w pracowniku.

Technologia – obrazuje, jakie zasoby czynników produkcji, w jaki sposób i w jakich proporcjach mogą być ze sobą połączone, aby otrzymać określony produkt.

ZWIĄZKI CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH W PROCESIE PRODUKCJI

• Substytucyjne – czynniki mogą się wzajemnie zastępować, ale tylko do pewnego stopnia.

• Komplementarne – czynniki wzajemnie się uzupełniają (zawsze potrzebujemy, pracy, kapitału, technologii).

MIKROEKONOMIA. RYNEK, POPYT, PODAŻ.

Pojęcie wyniku i jego klasyfikacja:

Rynek to proces, w trakcie którego podmioty (kupujący i sprzedający) ustalają przedmiot i warunki wymiany dóbr i usług (rodzaj, ilość i cenę dóbr i usług, formę zapłaty, transport itp.). Podział (klasyfikacja):

• Zasięg terytorialny

• Przedmiot obrotu

• Branżę

• Sytuację rynkową

• Legalność: rynki legalne i rynki nielegalne

• Liczbę produktów: 1 producent, kilku producentów, bardzo dużo producentów

• Miejsce dokonywania transakcji

Rola każdego rynku – wymiana dóbr i usług, a więc wiąże kupujących i sprzedających.

POPYT I JEGO DETERMINANTY – ZACHOWANIE KONSUMENTÓW

Popyt jest relacją między ceną dobra (usługi) a jego ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym czasie, przy założeniu, że wszystkie czynniki wpływające na popyt bez zmian (ceteris paribus).

Popyt – to ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są zakupić przy różnym poziomie ceny.

Rodzaje popytu:

• Popyt efektywny odzwierciedla chęć nabycia pewnej ilości dóbr (usług) przez nabywców

• Popyt potencjalny oznacza potrzebę nabycia określonego dobra (usługi), nie mającą pokrycia w dochodach konsumenta (popyt marzenie)

• Popyt indywidualny odzwierciedlający skłonność nabywania przez pojedynczego konsumenta

• Popyt rynkowy jest sumą popytów indywidualnych

Prawo popytu – wielkość popytu zmienia się w przeciwnym kierunku niż zmiana ceny; czyli wraz ze wzrostem ceny ilość nabywanego dobra (usługi) maleje.

POPYT.KRZYWA POPYTU

Krzywa popytu (D) ilustruje ilość dobra, jaką konsumenci chcą nabyć przy każdym poziomie ceny w danym okresie.

Opadające nachylenie krzywej popytu (przy założeniu ceteris paribus) wynika z dwóch efektów:

• Efekt substytucyjny zmiany ceny polega na tym, że przy wzroście ceny danego dobra (i stałości cen pozostałych dóbr) konsumenci mogą wybierać inne dobra i przez to zmniejszać konsumpcje dobra danego.

• Efekt dochodowy zmiany ceny sprowadza się do tego, że przy wzroście (spadku) ceny danego dobra siła nabywcza konsumentów maleje (rośnie) i są skłonni nabyć mniejszą (większą) liczbę dóbr.

• Popyt na dane dobro jest funkcją ceny tego dobra, ale także funkcją wielu innych czynników, określanych jako poza cenowe determinanty popytu:

• Dochody konsumentów – dla większości dóbr wzrost (spadek) dochodów zwiększa (zmniejsza) liczbę nabywanych dóbr i usług

• Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych:

  - Wzrost (spadek) ceny dobra substytucyjnego (pomarańczy) powoduje wzrost (spadek) ilości nabywanej danego dobra (mandarynek)

  - Wzrost (spadek) ceny dobra komplementarnego (benzyny) powoduje spadek (wzrost) ilości nabywanych danego dobra (samochodów)

• Liczba i struktura ludności– w różnych przekrojach, tj. – wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zatrudnienia itp.

• Moda i gusty– (preferencje) nabywców; zmiana mody (reklama) powoduje zwiększenie zainteresowania danym produktem (ubrania, i-pod itp.)

• Przewidywana zmiana cen i dochodów– przewidywany wzrost dochodów i cen może zwiększyć skłonność konsumentów do kupowania dóbr (np. na kredyt)

• Efekty naśladownictwa i demonstracji:

  - Efekt naśladownictwa: niektórzy nie lubię się wyróżniać i posiadać tego samego co inni

  - Efekt demonstracji: niektórzy lubią się wyróżniać i posiadać coś innego niż wszyscy (drogie, markowe produkty)

Poza cenowe determinanty popytu powodują zwiększenie wielkości popytu przy każdym poziomie ceny.