5.11

koenzymy

niedobory witaminy PP - nadmierne spożyce słodyczy, objawy podobne do ADHD

• FAD (dinukleotyd flawinoadeninowy) AMP+ryboflawina/wit.B2 [nukleotyd z rybitolem i pierścieniem izoalloksazyny (flawina)]

  • Awitaminoza: zmęczenie, pękanie warg, zmiany zapalne języka

  • Współpracuje z dehydrogenazą bursztynianową

  • Jeżeli enzym wymaga koenzymu - katalizuje on jedną reakcję

• KWAS LIPONOWY

  • Koenzym oksydoreduktaz i transferaz

  • Uczestniczy w oksydacyjnej dekarboksylacji 2-oksokwasów

  • Disulfidowa pochodna kwasu oktanowego

  • Kowalencyjnie związany z białkiem enzymów (sukcynylotransferazy lub acetylotransferazy)

• UBICHINON (koenzym Q)

  • Koenzym oksydoreduktaz

  • Ruchomy przenośnik elektronów w łańcuchu oddechowym

  • Grupy metoksylowe - OCH3

• HEMINY KOMÓRKOWE (tetrapirole)

  • Żelazoporfiryny (4 pierścienie pirolowe połączone mostkami metinowymi)

  • Wbudowany atom żelaza (wiązania koordynacyjne) - przyjmuje i oddaje elektrony (w odróżnieniu od hemu w hemoglobinie)

  • Niebiałkowa część cytochromów (transport elektronów, detoksyfikacja)

  • Mogą stanowić grupę prostetyczną oksydaz (peroksydazy katalazy)

• Kobalamina (B12) - gr. prostetyczna

  • Przegrupowania wewnątrzcząsteczkowe

  • Metylacja

  • Redukcja rybonukleotydów do deoksyrybonukleotydów

  • Wytwarzana wyłącznie przez drobnoustroje (drożdże)

  • U zwierząt gromadzi się w wątrobie

  • Niedobory kobalaminy prowadzą do niedokrwistości złośliwej, najlepszym źródłem kobalaminy jest wątroba - wegetarianizm to zło

• PIROFOSFORAN TIAMINY (TPP)

  • pochodna witaminy B1 (tiaminy)

  • Przemiany fragmentów węglowych

  • Dekarboksylazy (liazy)

  • Transketolazy (transferazy)

  • Niedobór wit. B2 powoduje beri-beri, czyli oczopląs, zmęczenie, zaburzenia pamięci, osłabienie, depresja i niewydolność krążenia

• FOSFORAN PIRODYKSALU (PLP)

  • Bierze udział w przemianach aminokwasów

    • Dekarboksylacji

    • Transaminacja

    • Izomeryzacja

  • Niedobór witaminy B6

    • Zaburzenia w działaniu układu nerwowego: drgawki, depresja, apatia, bezsenność, objawy padaczkowe, zmniejszona odporność, stany zapalne skóry, nudności

  • Maksymalna dawka dla człowieka dorosłego dzienna: 100mg - wit. B6 jest toksyczna dla organizmu

  • Nadmiar prowadzi do zwyrodnien układu nerwowego

• ATP (adenozynotrifosforan)

  • Klasa: transferazy, podklasa: kinazy

    R-OH + ATP -> R-O-P + ADP

    R-OH + ATP -> R-O-P-P + AMP

  • Klasa: ligazy

    • Syntetaza aminoacylo-tRNA

    • przenoszenie aktywnych aminokwasów na tRNA

• KOENZYM A (CoA-SH)

  • 3,5-bisfosforan adenozyny + fosforan kwasu pantotenowego, w tym beta-alanina + cysteamina

  • Kwas pantotenowy (wit. B5) pierwsze oznaki niedobiru to bóle i sztywność w stawach, wypadanie włosów, przedwczesna siwizna, bla bla

  • Koenzym A bierze udział w przenoszeniu jednostek dwuwęglowych

• KWAS ASKORBINOWY (witamina C)

  • Syntyzowana przez rośliny i niektóre zwierzęta

  • Kofaktor hydroksylazy prolinowej i lizynowej

  • Niezbędny do enzymatycznej reakcji hydroksylacji tych aminokwasów we włóknach kolagenu

  • Bierze udział w hydroksylacji wielu związków np. aromatycznych DOPA-miny do noradrenaliny, przekazując 2H+ i 2e- na tlen

  • Uczestniczy w regulacji potencjału oksydacyjnego w komórce

  • Dzienne zapotrzebowanie człowieka na witaminę C wynosi 50-75 mg

  • Kwas dehydroaskorbinowy - forma odwodniona kwasu L-askorbinowego

  • Za właściwości biologiczne odpowiedzialne jest ugrupowanie endiolwe (C=C) zdolne do przyjmowania lub oddawania elektronów

  • Objawem niedoboru jest szkorbut - niedostateczny poziom hydroksylacji proliny we włóknach kolagenu, hydroksyprolina powoduje tworzenie wiązań wodorowych pomiędzy helisami, co zwiększa temp topnienia tego białka z 24 (kolagen wadliwy) do 58 st.

    Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

• Witamina A (grupa związków chemicznych - A1- retinol i A2 - 3,4-didehydroretinol)

  • Pochodna karotenów, głównie beta

  • aktywność witaminy A wykazują te związki, które w swojej budowie zawierają układ beta-jononu

  • Jest czynnikiem wzrostowym : rozwój i zróżnicowanie komórek zwierząt (kostne i nabłonki), procesy widzenia

  • Niedobór witami A powoduje kurzą ślepotę

• Witamina D (D2-kalcyferol i D3-cholekalcyferol)

  • Należy do grupy związków sterydowych

  • Funkcją witaminy D jest regulacja metabolizmu wapnia

    Prowitaminy D: ergosterol i 7-dehydrocholesterol (obydwie powstają z lanosterolu, ten zaś ze skwalenu) przekształcane są do formy aktywnej - kalcyferololu przy udziale promieniowanie UV i temperatury.

    - krzywica - niedobór światła słonecznego

    - toksyczne produkty uboczne metabolizmu wit. D (suplementacja żywności w wit. D + nadmiar UV)