Wskaźnik częstości wypadków – przedstawiony jako liczba osób poszkodowanych w wypadkach l_w w odniesieniu do:

-wielkości produkcji,

-liczby osób zatrudnionych Z (najczęściej na 1000 zatrudnionych)

$$\mathbf{W}_{\mathbf{1000}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{l}_{\mathbf{w}}}{\mathbf{Z}}\mathbf{*1000,}$$

-czasu ekspozycji na zagrożenie (w dniówkach lub przepracowanych godzinach).

Wskaźnik ciężkości wypadków C_w jest to stosunek liczby dniówek straconych d_s wskutek absencji wypadkowej do liczby wszystkich zaistniałych wypadków I_w.

$$\mathbf{C}_{\mathbf{w}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{d}_{\mathbf{s}}}{\mathbf{l}_{\mathbf{w}}}$$

Wskaźnik ten pokazuje ile dni stracono średnio w zakładzie wskutek jednego przeciętnego wypadku (oczywiście bez wypadków śmiertelnych). Im wartość tego wskaźnika jest większa, tym cięższe są zdarzające się wypadki.

Wskaźnik absencji wypadkowej

Wskaźnik absencji to średnia liczba godzin absencji z powodu wypadków przypadająca na 1000 przepracowanych godzin roboczych.

W Polsce corocznie odnotowuje się około 100 tys. wypadków (GUS), nie są wliczane tutaj wypadki które są związane z rolnictwem indywidualnym (tym zajmuje się KRUS).

Średnią liczbę wypadków śmiertelnych można przyjąć jako 500 przypadków.

Wypadki ciężkie to liczba ok. 1000.

Liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy (na 1000 pracujących) w 2008 roku wg Polskiej Klasyfikacji Działalności PKD

Najwięcej poszkodowanych

1.górnictwo (17,88)

2.przetwórstwo przemysłowe (15,63)

3.rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo (13,86)

4.budownictwo (13.09)

Najmniej:

Edukacja (4,18)

Pośrednictwo finansowe (2,92)

Ogółem wynosi 9,11

Poszkodowani w wypadkach przy pracy na 1000 pracujących w 2008 r. wg województw

Najwięcej wypadków w województwie:

-warmińsko mazurskim,

-lubuskim,

-dolnośląskim.

(około 11 przypadków)

Najmniej w województwie:

-mazowieckim

-małopolskie

(Poniżej 7 przypadków)

Wiek i staż pracy a wypadki przy pracy

Wypadki ogółem wg przedziałów wiekowych

Nie obserwuje się znacznej różnicy Ilości wypadków w poszczególnych przedziałach wiekowych

Według stażu pracy (na zajmowanym stanowisku)

Do 1 roku stanowią prawie 40 % wszystkich poszkodowanych

Z dłuższym stażem następuje mniej wypadków.

Czynnikiem ryzyka jest zatem krótki staż pracy.

Wskaźniki wypadków w rolnictwie – wyższe niż w górnictwie

Przyczyny wypadków:

-zły stan techniczny maszyn i urządzeń stosowanych w gospodarstwie, nieznajomość zasad bezpiecznej ich obsługi,

-niestosowanie ochron osobistych, odzieży i obuwia roboczego,

-wykonywanie przez osoby starsze i dzieci prac, które nie powinny być przez te osoby wykonywane,

-nieodpowiedni stan nawierzchni podwórzy, brak odpowiednio utrzymanych ciągów komunikacyjnych oraz nieporządek w obejściu gospodarstwa,

-niewłaściwy załadunek lub rozładunek; przejazd na środkach transportu bezpośrednio z ładunkiem,

-nieprzestrzeganie zasad ruchu drogowego (brawura, spożycie alkoholu).

Wypadki drogowe

Z tych 100 tys. wszystkich wypadków połowę stanowią wypadki drogowe.

W 50 tys. wypadkach drogowych ginie 5000 osób.

Rannych jest na ogół więcej niż liczby wypadków, ponieważ pojazdami zazwyczaj podróżuje większa liczba osób.

W Polsce rocznie ginie na drogach 150 osób na milion obywateli,

W Holandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii – 50-60.

Wypadki dzieci i młodzieży w szkołach i placówkach oświatowych

Rok 2003/2004 ogólna liczba wypadków 150 tys.

Śmiertelnych 88

Ciężkie wypadki 1248

2.3 Model wypadku przy pracy

Cel tworzenia modeli wypadków – zrozumienie jak i dlaczego wypadki się zdarzają.

Modele wypadków przy pracy umożliwiają przedstawienie sekwencji zdarzeń lub ukierunkowanie myślenia o wypadku w taki sposób, aby można było:

-wyjaśnić przebieg wypadku,

-ustalić co zawiodło,

-zaprojektować działania profilaktyczne.

Modele wypadków prowadzą do statystycznego modelu wypadku – przyczyny i skutki wypadku zakwalifikowane są w oparciu o statystyczną kartę wypadku.

Klasyczny model wypadku

(model przedstawiony przez Heinricha w roku 1936 w USA)

-uraz jest wynikiem kolejno następujących po sobie zdarzeń, z których każde jest skutkiem zdarzenia poprzedniego i przyczyną zdarzenia przyszłego (model domina).

Zdarzenia w łańcuchu tworzą ciąg przyczynowo-skutkowy

Środowisko pracy CzłowiekZagrożenieWypadekUraz(jest nieodłącznym elementem wypadku)

Modele łańcuchów zdarzeń wypadkowych:

-pojedyncze – ciąg przyczynowo skutkowy zdarzeń Z_i doprowadza do powstania niebezpiecznego wydarzenia NW i do urazu:

Z₁Z₂Z₃NWURAZ

-wieloliniowe, gdy dwa niezależne ciągi zdarzeń łączą się, doprowadzając do niebezpiecznego wydarzenia i urazu:

Z₁Z₂Z₃

NWURAZ

A₁A₂A₃

-rozgałęzione, np. wyprodukowanie serii wadliwych urządzeń, pracujących potem w różnych miejscach i powodujących niebezpieczne wydarzenia i urazy:

A₁NWURAZ

Z₁Z₂ A₂NWURAZ

A₃NWURAZ

Model Reasona (tzw. model szwajcarskiego sera)

Zakłada, że do wypadku dochodzi w wyniku nałożenia się na siebie ukrytych niebezpiecznych warunków na różnych poziomach podejmowania decyzji i prowadzenia działań.

Muszą wystąpić błędy na kilku poziomach administracyjnych:

-ukryte, niebezpieczne warunki (kierownictwo przedsiębiorstwa, kierownictwo wydziałów, warunki wstępne)

-błędy w działaniach

-wypadek

Energetyczny model wypadku

Aby powstał wypadek człowiek musi zostać poddany działaniu energii o różnej postaci. Wypadek powstaje więc podczas niekontrolowanego przepływu energii od zagrożenia do obiektu (człowieka) przy braku szeroko pojętych barier.

źródło energii człowiek (obiekt)

bariera

Bariery mogą być:

-fizyczne – materialne (osłony, ogrodzenia itp.);

-proceduralne, związane z wykonywaniem zadań wg znanych, ściśle określonych reguł;

-zachowawcze, związane ze szkoleniem, wiedzą itp..

Przełamanie bariery umożliwia przepływ energii od zagrożenia do człowieka – prowadzi do urazu lub utraty zdrowia.

Różne postacie energii:

-energia potencjalna (osoba na wysokości),

-energia kinetyczna (poruszające się części maszyn, pojazdy),

-ruch obrotowy (części maszyn, pasy transmisyjne),

-zmagazynowanie ciśnienie (gaz, para sprężyna),

-elektryczność,

-gorąco i zimno,

-pożary i wybuchy,

-substancje chemiczne,

-promieniowanie (elektromagnetyczne, jonizujące).

Model (diagram) STEP

Przedstawia sekwencję wypadku w ujęciu czasowym, z uwzględnieniem „aktorów” biorących udział w zdarzeniu wypadkowym.

Zakłada się, że każde zdarzenie wypadkowe jest wynikiem działania, a także ma związek z aktorem, którym może być człowiek, ale również przedmiot.

Zdarzenie wypadkowe = aktor + działanie

Aktor: osoba, przedmiot, narzędzie

Metody badanie wypadków :

1.Drzewo błędów FTA (drzewo niezgodności – fault tree analisys),

W którym przedstawia się przebieg wypadku za pomocą odpowiedniego schematu logicznego, poczynając od wydarzenia szczytowego (wypadku), a kończąc na wydarzeniach elementarnych (kierunek - wstecz)

2.Drzewo zdarzeń ETA (event tree analisys), w którym oczekujemy odpowiedz, jak dane zdarzenie początkowe wpłynie na rozwój wydarzeń, jakie jest dane zdarzenie początkowe wpłynie na rozwój wydarzeń, jakie jest prawdopodobieństwo wypadku (kierunek – do przodu)

1.Drzewo błędów – kombinacja logicznych przypadków, które mogą prowadzić do ustalenia przyczyn nieoczekiwanych stanów lub zdarzeń.

W schemacie drzewa błędów wykorzystuje się elementy logiczne (bramki logiczne)

Or (lub)

Z1(A) lub Z2(B) lub Z3

AND (i)

Z1(A) i Z2(B) i Z3

Cofamy się od wydarzenia szczytowego wstecz szukając przyczyn i łączymy czynniki poprzez „i” oraz „lub”

2.Drzewo zdarzeń – jaki wpływ wypadku mogła mieć dana przyczyna i która ze ścieżek prowadzonych do wypadku jest bardziej prawdopodobna - zadajemy kolejno pytania na które możemy odpowiedzieć tak lub nie.

Przykład drzewa zdarzeń

Analiza układu chłodzenia maszyny

Sekwencja zdarzeń