Gleboznawstwo 1 (8.10.2012)

Dr hab. Antoni Szafranek

Funkcje gleb:

- produkcja biomasy

- gromadzenie, filtracja i transport składników odżywczych, substancji i wody w obu kierunkach.

Też gromadzenie składników których nie chcielibyśmy mieć w glebach.

- gleba jest zbiornikiem biologicznej różnorodności

- gleba stanowi przestrzeń dla technicznej, przemysłowej zabudowy.

- jest źródłem surowców naturalnych takich jak glina, ił, żwir, piasek, torf.

- jest archiwum kulturowego archeologicznego geologicznego dziedzictwa. Badając glebę możemy poznać historię ziemi.

Czynniki glebotwórcze:

- skała macierzysta

- klimat

- roślinność

- rzeźba terenu

- stosunki wodne

- czas

Duży wkład w rozwój gleboznawstwa włożył Sławomir Miklaszewski. Stworzył koncepcję rozwoju zwaną teorią czynników przemożnych. Według niego w określonych warunkach fizyczno geograficznych wśród wielu czynników można wyróżnić taki który ma największe znaczenie i kształtuje właściwości gleby. Według Miklaszewskiego tym czynnikiem jest najczęściej skała macierzysta i jej skład granulometryczny.

W ocenie gleby i procesu glebotwórczego ważną rolę odgrywa roślinność. Jakość gleby jest to zdolnośc do pełnienia określonych funkcji. W ujęciu ekologicznym, jeżeli gleba jest w stanie produkować duża ilość biomasy można powiedzieć że jest dobrą glebą. i Huj.

Pojęcie ekologiczne jakości gleby: jakość gleby to system wzajemnych zależności.

Wzajemne powiązana zasadniczych czynników wpływających na jakość gleby:

Właściwosci gleby: fizyczne, chemiczne, biologiczne

Klimat: opady atm, temp, wiatry, spływ

Ziemia: wegetacja, geologia, przesiąkalność

Czynnik ludzki: uzytkownie, systemy gospodarowania, własność, ponoszone naklady, rynkowość, polityka rolna.

Jakość gleby możemy wyrazić poprzez klase bonitacyjną. Taka jakość gleby będzie zależe od skały macierzystej tzn z czego ona się wytworzyła i na czym zalega. Rzeźby terenu i związanych z tym stosunków wodnych. Skała macierzysta odgrywa największą rolę.

Jeśli miąższość gliny spada to jakość gleby też. Piaski są gorszym substratem dla gleby.

Kiedy mamy glinę na piasku i w profilu więcej gliny to jakość gleby się poprawia. Jeśli piasek przybliża się do powierzchni to jakość gleby maleje.

1 klasa bonitacyjna:

Poziom próchniczny wraz z lessem ponad 120 cm położone w terenie płaskim o dobrym odpływie, węglan wapnia w całym profilu, względnie pojawia się na 50 cm, odczyn zasadowy ph>7, gleba strukturalna,

Gleba wytworzona z gliny w klasie 1 będzie

Glina marglista: Głęboki poziom próchniczny, teren płaski o dobrym odpływie, struktura gruzełkowata.

Wyżej ocenia się glebę na terenie delikatnie pochyłym(prawidłowe stosunki wodne) gleba na terenie płaskim gleba w zagłębieniu gleba na dużym stoku(narażona na erozję i okresowo za sucha).

Jak poznajemy właściwości gleby:

Gleboznawstwo zna wiele metod badawczych, pierwszą oceną ogólna ale kierunkującą jest zależność gleba roślina. Na podstawie jakie mamy siedlisko roślin czy uprawnych czy łąkowych czy leśnych możemy sądzić o jakości gleby. Jeśli lasy dębowy to gleby dobre, jeśli bór suchy to gleby słabe. Jak pszenica, buraki, koniczyna są to rośliny o dużych wymaganiach. Może też być kultura rolna.

Żeby dokładnie poznać glebę. opisać ją i zdefiniować to należy wykonać profil glebowy. Odkrywka do 1,5 metra, ewentualnie do poziomu skały litej, albo do poziomu wody gruntowej. Mając ten profil glebowy możemy wydzielić poziomy zróżnicowania, możemy je nazwać, określić ich różne cechy, określić stosunki wodne w glebie i na tej podstawie zdefiniować glebę a następnie ustalić klasę bonitacyjną, kompleks przydatności rolniczej, typ siedliskowy lasu.

Tensjometry określają siłę ssącą gleby i można przy ich pomocy określać wilgotność gleby.

Gleboznawstwo 2 (15.10.2012)

Gleby leśne mają poziom organiczny. Jeżeli gleby były uprawiane to nasadzenia powstały na polach uprawnych. Wykształcony cienki poziom organiczny. Pług oddzielił poziom próchniczny od reszty. W warstwie byłej Ap – poziom próchniczny.

Czym się zajmuje gleboznawstwo?

Gleboznawstwo to nauka o glebie, obserwuje gleby i zbiera o nich informacje. Między innymi poprzez analizy laboratoryjne, następnie bada zjawiska, które zachodzą w tych glebach w krótszym lub dłuższym okresie czasu. Bada współzależności gleby i środowiska, istniejące w czasie i przestrzeni. Gleboznawstwo dokonuje syntezy tych wyszczególnionych działań, wyrażając tym samym stan, rozmieszczenie gleb, ich rozwój oraz dokonuje ich uporządkowania w systemie klasyfikacyjnym.

Działy nauki o glebie:

- fizykę gleby – właściwości wodne i powietrzne

- chemię gleby – skład chemiczny

- żyzność gleby

- geneza, systematyka – ewolucja gleb, dokonuje podziału i przedstawia geograficzne rozmieszczenie.

- technologia gleb – zastosowania praktyczne, takie jak uprawa, ochrona przed erozją, jak chronić środowisko glebowe

- mineralogia – o minerałach

-pektogramia – o skałach

Według kategorii użytkowania gleby możemy podzielić na gleby:

- naturalne – zachodzi zrównoważony obieg, takich gleb jest niewiele, najczęściej występują w rezerwatach. Wiele gleb leśnych w przeszłości była gruntami rolnymi dlatego utraciły cechy gleb naturalnych. Gleby leśne mogą być również nawożone i wapnowane.

Jeśli chodzi o gleby orne – są to w pewnym sensie gleby antropogeniczne – zmienione przez człowieka, mają szereg cech, które nie maja gleby naturalne.

Części składowe gleb.

3 fazy: stała, płynna i gazowa.

Fazy stałej jest około 55% (+ -) – w niej jest część organiczna.

Pozostałą część stanowi faza płynna i gazowa, które są w stanie dynamicznej równowagi. Co oznacza że jeżeli przybywa fazy płynnej to ubywa fazy gazowej.

Biorąc pod uwagę zawartość, możemy wyróżnic gleby:

- mineralne

- mineralno organiczne

- organiczne

Gleba mineralna rozwija się na substracie mineralnym. W tym substracie ważny jest skład mineralny tejże gleby. Minerały mają uporządkowaną budowę. Do najważniejszych minerałów należą pierwiastki w stanie wolnym, siarczki, związki pokrewne, tlenki, sole kwasów tlenowych, związki organiczne.

- Jakie pierwiastki mogą uwalonić się w wyniku wietrzenia

- Jaka jest podatnośc tych minerałów na wietrzenie

- jak poszczególne minerały wpływają na właściwości gleby.

Z punktu widzenia składu chemicznego minerały możemy podzielić na minerały jałowe które tworzą balast gleby i nie zawierają składników pokarmowych np. kwarc

Minerały uwalniające składniki pokarmowe: minerały kolorowe.

Analizując minerały można wyróżnic odporne na wietrzenie średnio odporone i wietrzejące

Mogą oddziaływać na odczyn gleby i na jej plastyczność, a także na zdolność pochłaniania wody, zdolność pochłaniania molekół i cząstek jonu, na mikroorganizmy. Większość minerałow daje odczyn alkaliczny

Na plastyczność najlepiej oddziałują minerały ilaste, również wpływają na właściwości sorpcyjne gleby czyli magazynowanie wody i składników pokarmowych. Bakterie siarkowe mogą rozkładać siarczki. Wśród najważniejszych minerałów: glinu magnezu, o budowie płytkowej są drobnoziarniste i maja zdolność tworzenia z wodą mnie lub bardziej plastyczne masy, większość z nich ma srednice mniejszą od 0,002 mm mogą być produktem wietrzenia chemicznego skały.

W glebie są Minerały pierwotne i minerały wtórne które powstały z minerałów pierwotnych, mogą jeszcze występować w glebie bezpostaciowe substancje

Skład granulometryczny to udział procentowy poszczególnych frakcji, a więc frakcji, które występują pojedynczo. Te frakcje muszą występować pojedynczo.

Metody sedymentacyjne pozwalają wydzielić albo określić zawartość poszczególnych frakcji. Jest to podstawowa analiza – okreslenie składu granulometryczneo, od niego zależą w dużej mierze właściwości gleb.

Frakcja żwiru może wietrzeć i wietrzeje uwalniająć substancje pokarmowe. Duża ilość tej frakcji sprawia że gleba jest przewiewna i zawiera mało składników pokarmowych. Żwiry jako substrat pojawiają się w klasie czwartej – są to na ogół żwiry gliniaste.

Frakcja piasku – od 1 - 0,1 mm. Dominuje kwarc w tej frakcji. Im drobniejszy materiał tym ta przewaga kwarcu jest widoczna. Nie występują minerały kolorowe, które mogą dostarczyć składniki pokarmowe. Czy jest poządany w glebie – TAK. Obecność piasku rozluźnia glebę. Większa obecność piasku sprawia że gleba jest bardziej przepuszczalna o mniejszej pojemności wodnej i o mniejszej pojemonosci sorpcyjnej. Gleby o większej zawartości piasku są łatwiejsze w uprawie.

Pył wpływa korzystnie na utrzymanie wody, z tego względu obecność pyłu jest porządna zwłaszcza pyłu dolnego.

Frakcja części spławianych. Składają się z bezpostaciowej krzemionki, natomiast najdrobniejsze będą to frakcje iłu koloidalnego minerałów ilastych – węglany wapnia… Ile części spławianych w glebie? I nie za duzo i nie za Malo. Zbyt duża ilość części spławianych sprawia że gleby są glebami trudnymi do uprawy i zagospodarowania – mają szereg cech negatywnych których dobra gleba mieć nie powinna.

	Piaski	Gliny iły
Podsiąkalność	Mała	duża
Porowatość ogólna	niższa	Wyższa
lepkość	b. mała	Duża
Zwięzłość	mała	Duża
Plastyczność	brak	Jest
Trudność w uprawie	łatwe	Trudne
Pojemność wodna	niska	Wysoka
Szybkość nagrzewania się	szybko	Wolno
Właściwości buforowe	małe	duże

Pojemność polowa – ilość wody jaką może maksymalnie posiadać gleba.

Ilość wody niedostępnej dla roślin

Ważna jest w wykresie ilość wody dostępnej dla roślin. Początkowo rośnie a potem zaczyna spadać.

Gleby wytworzone z piasku zawierają mało wody dostępnej dla roślin, gleby wytworzone z glin i iłów zawierają dużo wody dostępnej dla roślin ale nie najwięcej. Najkorzystenijszy układ występuje w glinach ilastych i pyłach ilastych. Pył jest odpowiedzialny za gospodarkę wodną. Lepiej mieć gleby luźniejsze z dużą zawartością pyłu. Dlatego dobrze wypadają lessy, zwłaszcza lessy pylaste.

Podsumowanie gleby piaszczyste są o niskiej przydatności rolniczej. Siedliska borowe. Jeśli chodzi o gleby wytworzone z glin i iłów ocena ich jest wysoka niekiedy średnia ale nie najwyższa.

Utwory glebowe

Na podstawie składu granulometrycznego (jak dotychczas) a przede wszystkim przewagi frakcji i zawartości części spławianych określano grupę mechaniczną. Nowy podział podaje liczby graniczne dla piasku dla pyłu oraz części koloidalnych oraz pewien algorytm określający udział procentowy tych frakcji.

Wyróżniamy gleby bardzo lekkie do 10% części splawialnych

Gleby lekkie do 20% części spławianych – piaski gliniaste część pyłów

Gleby średnie do 35% części spławianych gliny lekkie, pozostałe pyły

Gleby ciężkie do 50% czesci splawialnych – gliny średnie i pyły ilaste

Gleby bardzo ciężkie ponad 50% części splawialnych – gliny ciężkie

Gleby płowe wytworzone z glin, lekkie, spiaszczenie sięga do 50 cm, ta lekkość oznacza że mamy tutaj uziarnienie piasku gliniastego.

Gleboznawstwo 3

Podział na gleby lekki średnie ciężke i bardzo ciężkie jest ważne bo odnosi się do gatunku gleby i jej uziarnienia

Gleby wytworzone z glin – ciężkie – ta gleba w wierzchniej warstwie posiada przynajmniej glinę średnią.

Skład chemiczny gleb:

W skorupie ziemskiej wystepuje 95 pierwiastkow a zaledwie kilka z nich odgrywa istotną rolę, w około 98% skorupa składa się z 8 pierwiastków a tlen i krzem stanowią75% masy, zatem w przybliżeniu jaki jest skład chemiczny? Tlenu około 47% krzem 28% glinu około 8% żelaza 5% wapnia 3,6% sodu 2,8% potasu 2,6% magnezu 2,1%.

Oprocz tych pierwiastkow mogą występować także inne.

Skład chmienczy gleby zależy od minerałów, od składu granulometrycznego od zawartości związków próchnicznych które lacza się z metalami albo pochłaniają metale, zalezy od typu, rodzaju(skala macierzysta), gatunku gleby(sklad granulometryczny)

Istotny wpływ na skłąd chemiczny gleby wpływa klimat glebowy, wpływa roślinność a także w coraz większym stopniu działalności człowieka i mamy tu na myśli rolnictwo, oraz przemysł.

Pierwisatki występujące w glebie mogą występować w formie dostępnej dla roslin, mogą być w odpowiednim stężeniu, i w odpowiednich proporcjach miedzy sobą. W ten sposób będą dostępne lub niedostępne dla roślin. Pierwiastki które występują w glebie biorąc pod uwagę wzrost i rozwoj roślin możemy podzielić na dwie grupy:

1. Makroelementy

2. Mikroelementy

Wśród makroelementów będą to: węgiel wodór tlen, pobierane z powietrza lub wody, natomiast ze stałej fazy gleby: azot, fosfor, potas, wapń, magnez, siarka.

One są pobierane przez rośliny w dużych ilościach.

Natomiast do mikroelementów zaliczylibyśmy żelazo, mangan, bor, molibden, miedź, cynk, chlor, kobalt.

Wśród makroelementów niezbędne dla wzrostu roślin i pobierane w dużej ilości są następujące składniki: azot, fosfor, potas, wapń, magnez, siarka.

Składniki pokarmowe, które występują w glebie biorąc pod uwagę ich dostępność dla roślin możemy podzielić na dwie grupy:

1. Niedostępne dla roślin – złożone i nierozpuszczalne w wodzie.

2. Łatwo dostępne – związki proste i rozpuszczalne w wodzie.

Dokonując oceny gleb pod względem zasobności powinniśmy brać pod uwagę ogólną zawartość składników w glebie oraz form dostępnych dla roślin. Skłądniki mineralne występujące mogą występować w glebie w postaci minerałów i różnego rodzaju związków chemicznych, w postaci kationów i anionów czy też substancji organicznych. Składniki pokarmowe pobierane są przez rośliny w formie jonowej, takiej jak K+, Na+, Mg++, Ca++ są to kationy o charakterze zasadowym i te na których najbardziej nam zależało to byłby wapń i magnez – są one zabsorbowane przez kompleks sorpcyjny i występują zarówno w połączeniach organicznych i koloidach mineralnych. Oprócz tego roślina pobiera ujemnie naładowane jony takie jak No3-, SO3-, które występują w roztworze glebowym. Rozpuszczalność składników pokarmowych i ich dostępność nie zależy wyłącznie od samej gleby. Rośliny poprzez system korzeniowy przyczyniają się aktywnie do uwalniania składników pokarmowych a również te rośliny mogą pobierać selektywnie składniki pokarmowe.

Jęczmień lubi gleby zasobniejsze w składniki pokarmowe a owies uboższe. Jęczmień nie będzie rósł na glebach ubogich.

Omówienie makroskładników:

AZOT: występuje w każdej żywej komórce jest niezbędnym składnikiem wzrostu i rozwoju, przyczynia się do rozwoju części wegetatywnych rośliny. Jest regulatorem od którego zależy pobieranie innych składników to oznacza że jeśli roślina rośnie i szybko rośnie to musi korzystać z innych składników gleby. Źródła azotów: resztki pożniwne, nawozy zielone, obornik, nawozy płynne – gnojówka czy gnojowica zwłaszcza gnojowica, nawozy mineralne – azotanowe, amonowe ….., opady atmosferyczne, zraszanie nawadnianie, azot atmosferyczny – wystepuje w powietrzu. Ten azot zostaje związany przez bakterie korzeniowe i bakterie wolnożyjące tlenowe i beztlenowe.

W glebie są też ubytki – rośliny pobierają azot a niektóre bardzo pobierają. Oprócz tego azot ulega wymyciu – wymywany azot w formie NO3- . Oczywiście w tych procesach biorą udział różne bakterie. Są podejmowane działania oby ograniczyć działalność tych bakterii. Bardzo poważnym powodem ubytku jest erozja wodna czy też wietrzna. W wyniku działania erozji następuje zmywanie poziomu wierzchniego – ortoprochnicznego, nastepuje przemieszczanie w inne miejsce. Straty przez utlenianie – azot się ulatnia do atmosfery. NO3- jest wypłukiwany przez glebę ponieważ gleba nie srobuje tej formy – nie zatrzymuje. Nasze gleby mają ładunek ujemny w związku z czym sorbują kationy.

Zawartość azotu związana jest z ilością próchnicy – zatem najwięcej azotu mają czarnoziemy, następnie czarneziemie wytworzone z glin pyłów iłów z zwartością węglanu wapnia, położone w terenie płaskim lub w obniżeniach o zmiennych warunkach wodnych. Następnie mady próchniczne, rędziny próchniczne. Duże ilości azotów zawierają również gleby organiczne. Najmniej azotu zaierają gleby bardzo lekkie i lekkie wytworzone z piasków luźnych słabo gliniastych a w szczególności gleby bielicowe i rdzawe – zawartość azotu spada do setnych częśći procenta. W glebach płowych i brunatnych zawartość azotu waha się w granicach jedna dziesiąta, dwie dziesiąte %. Na ogół zawartość azotu maleje wraz z głębokością.

W bielicy jest poziom gdzie występuje bardzo mało azotu.

Azot jest pierwiastkiem niepożądanym w dużych ilościach w wodzie gruntowej bo powoduje namnażanie masy roślinnej a masa roślinna potrzebuje tlenu, w związku z tym fauna na tym cierpi. Więc dochodzi do eutrofizacji cieków wodnych.

FOSFOR: Jest jednym z najważniejszych pierwiastków potrzebnych do wzrostu i rozwoju. Występuja w każdej żywej komórce, wchodzi w skład DNA, RNA, odgrywa w istotną rolę w przemianie materii w przemianach węglowodanów, np. zamiana cukrów na skrobię, jest odpowiedzialny przde wszystkim za rozwoj rośliny generatywny. Jego ilość działa korzystnie na rozwoj komórek, kwitnienie, rozwoj nasion, dojrzewanie, odporoność na rożne choroby. Większość fosforu w glebie nie jest bezpośrednio przyswajalna dla roślin. Rozpuszczalne związki fosforu wykazuja duzą zdolność do tworzenia nierozpuszczlanych związków. Zawartość fosforu zależy od skały macierzystej i zawartości próchnicy. Najwięcej fosforu zawierają poziomy próchniczne – poziom A, oraz frakcje najdrobniejsze, których to frakcjach cząstki mineralne połączone są z kwasami organicznicznymi. W glebach bielicowych większeze ilości występują w poziomie B – tam się przemieściła materia organiczna. Fosfor występuja w postaci związków organicznych jak i nieorganicznych takich jak apatyty, fosforyty ……

Fosfor organiczny występuje w próchnicy glebowej. Co decyduje o przyswajalności nieorganicznych związków fosforu? Mianowicie Ph gleby, obecność rozpuszczonych związków żelaza, glinu, manganu, obecność minerałów zawierających te pierwiastki, obecność przyswajalnego wapnia, ilość i stopień rozkładu materii organicznej i aktywność mikroorganizmów.

Najlepsza przyswajalność fosforu: Ph od 5,5 do 7

Wapń łączy się z fosforanami tworząc nierozpuszczlane fosforany – aby utrzymać przyswajalność fosforu trzeba gleby zwapnować.

Również fosfor przyczynia się do eutrofizacji wód. Należałoby ograniczyć kontakt tego nawozu z glebą w jaki sposób.

POTAS: Najwięcej potasu występuje w tych częściach rośliny gdzie zachodzą najintensywniej procesy wzrostu i rozwoju- tam gdzie synteza substancji organicznych. Potas odpowiedzialny jest za pobieranie wody a również bierze uidział w gospodarce węglodanowej i przy przemieszcaniu cukru. W skorupie ziemskiej w przeliczeniu na H2O jest około 3% potasu. Najbardziej ubogie w potas są gleby wytworzone z piasków a więc gleby bielicoziemne i takie typy jak bielice, bielicowe i rdzawe oraz gleby torfowe. Najwięcej potasu zawierają czarnoziemy niezdegradowane, czarne ziemie właściwe wytworzone z pyłów iłów glinów zasobne w węglan wapnia. Mady próchniczne – drobnoziarniste. Rędziny próchniczne i ponadto gleby różnych typów wytworzone z glin ciężkich oraz iłów. Tam gdzie dużo frakcji drobnych tam dużo potasu. Potas występuja w nastpeujacych postaciach: w połączeniach glinokrzemianowych i w roztworze glebowym. Przewazajaca ilość potasu występują w glebie w postaci mineralnej. Latwo przyswajalny potas stanowi zaledwie 1-2% całkowitej ilości tego pierwiastka. I może on występować jako potas występujący w roztworze glebowy i roniwniez jako potas wymienny w kompleksie sorpcyjnym. Oceniając zawartość potasu w glebie dostępnego dla roślin musimy nasze gleby podzielić pod względem uziarnienia. Na gleby bardzo lekkie, lekkie, średnie i ciężkie. Dla tych gatunków gleb przyjęte są liczby graniczne. Czyli stacje które badaja zawartość potasu w glebie odnoszą tę zawartość do gatunków gleb, po to by określić poziom zasobności. Odpowiada za cisnienie osmotyczne, za stezneie soku komorkowego. Im wieksze stezenie tym wieksza mrozoodporność.

WAPŃ: jest ważny gdyż bierze udział we wszystkich przemianach biochemicznych. Jest ważnym składnikiem każdej żywej komorki, jego brak ujawnia się we wczesnych fazach rozwoju i jego braki są widoczne na liściach rośliny. Występujew roznych mienralach takih jak apatyt kalcyt pirosne amfibolit. Wystepuje jako kation w kompleksie sorpcyjnym, wystepuje w zwiazakch próchnicznych w resztkach roślinnych i zwierzęcych oraz w zywyh organizmach glebowych, wystepuje również w roztworach glebowych w postaci siarczanu dwuwęglanu. Najczęściej wapń występuje w kompleksie sorpcyjnym jako kation

Kompleks sorpcyjny – silnie rozdrobniona, najdrobniejsza mineralna organiczna część gleby, która ma zdolność, sorbowania kationów na powierzchni i wewnątrz struktur, a zatem będą to minerały ilaste i związki próchniczne.

Im więcej kationów zasadowych tym wyższy stopien wysycenia.

Wapń bierze się z rozpuszczania węglanów wapnia i im więcej jest węglanów tym wyższa zawartość im wyższe ph gleby tym wyższa zawartość. W glebach kwasnych i silnie kwaśnych wapnia jest niewiele. Zjawisko zakwaszenia będzie polegało na tym że kationy wodoru i glinu wypierają z KS kationy o charakterze zasadowym, z tąd w glebach kwaśnych i silnie kwasnych stopien wysycenia jest bardzo niski. (V – stopien wysycenia.) Nasz węglan wapnia może być ługowany w głąb gleby a tym samym będzie się zmniejszać zawartość wapnia. Dlaczego taką uwagę przywiązujemy do wapnia? Wapń wpływa na właściwości fizyczne i jakieś tam gleby. Przyczynia się do zneutralizowania kwaśnego odczynu gleby, w tym celu stosuje się wapnowanie a po 2 przyczynia Siudo tworzenia trwałej struktury gruzełkowatej – gleby zwięzłe stają się bardziej pulchne, strukturalne natomiast gleby lekkie nabierają cech pewnej struktury. A zatem możemy mowic o tej strukturze gleby pod warunkiem że będzie wapn że będzie prochnica i będą koloidy mineralne. Zawartoscw glebie jest rozna i zalezy od typu gleby(brunatne bielicowe itd) rodzaju gleby(skala macierzysta) i gatunku a również od budowy morfologicznej. NAjmniejsze ilości wapnia zawieraja bielicowe i rdzawe – prawie wogole. Niewiele wyustepuje w glebach plowych i brunatnych lekkich które są najczęściej wyługowane, z racji większej przepuszczalności. W glebach brunatnych właściwych wapń występuje od samej powierzchni i jego większe ilości występują w poziomach glębysz – związane z obecnością węglanu wapnia. Gleby brunatne powstają miedzy innymi z glin zwałowych w których jest dużo węglanu wapnia. Bardzo wysokie wysycenie wapniem wystepuje w czarnoziemach oraz czarnych ziemiach wytworzonych z lessow oraz glin zwałowych marglistych. Najwięcej zawierają rędziny.

MAGNEZ: występuje razem z wapniem jeżeli jest to forma wymienna to stosunek wapnia do magnezu jest tak 6:1 – 6 jednostek wapnia jedna magnezu. Ten magnez występuje w kompleksie sorpcyjnym ale również w roztworze glebowy – zarówno w minerałach takie jak oliwin, mineraly ilaste, dolomit, a ponadto również materia organiczna.

SIARKA: występuje w chloroplastach liści i niezbędna jest do wzrostu i rozwoju. Siarka wystepujew glabach w postaci organicznych związków wolnych siarczanów. Największe ilości siarki stwierdzono na zalewanych obszarach bagnistych, niestety tam wystepuje na ogol w postaci siarczków a tę obecność latwo wyczuć – uwalnianie siarkowodoru. Duże ilości siarki występuja w glebach wytworzonych z wapieni i w glebach siarczanowych. W glebach mineralnych zawartość siarki waha się od jednej setnej do piętnastu setnych %, w glebach próchniczny od 70 do 90% wystepuje w związkach organicznych a jej ilość skorelowana jest zawartością wegla i azotu. Niewielkie ilości siarki występują w postaci siarczanów: kilka do 10%.

Na świetle leukoplast zmienia się w chloroplast.

MIKROELEMENTY: potrzebne są rośliną i obierane w małych ilościach. Jeśli występują w dużych ilościach to szkodzą roślinom. Do tych mikroelementów należą …

Mangan w procesie fotosyntezy

Żelazo w procesie tworzenia chlorofilu

Kobalt wiazanie azotu symbiotyczne

molibden przemiany azotanow

cynk – hormony

miedz – oddychanie

Niedobór mikroelementów występuje w glebach silnie wymytych glebach kwaśnych w glebach piaskowych co można powiązać z wyżej wymienionymi, w glebach torfowych, glebach o bardzo wysokim ph. Przewapnowanie gleby też nie sprzyja przyswajalności mikroelementów.

Jakie skaly macierzyste które maja najwieksze znaczenie jaka zajmuja. Pewne właściwości w nawiązaniu do grup mechanicznych, kojarzenie pojemności sorpcyjnej i innej, czesci splawialne koloidalne, metody poznane na cwiczeniach, ph gleby, okreslanie grup mechanicznych, podac dokladnie np. piasek gliniasty, właściwości związane z ph gleby i weglanem wapnia i jak jest rozmieszczony i ile go jest w glebach, jak oznaczamy co jest potrzebne żeby obliczyc zawartość weglanu wapnia w glebie, wlasciwoscie sorpcyjne co decyduje o KS i co to jest i jak wpływa na pojemność sorpcyjną gleby.

W glebie występują czastki o roznych rozmiarach, w zależności od stopnia rozdrobnienia możemy wyróżniać następujące układy:

- zawiesiny

- roztwory rzeczywiste

- Roztwory koloidalne

Mamy 3 fazy, płynna, stała i gazowa. Najważniejszą częścia są koloidy glebowe, decydują o szeregu właściwościach gleby, otaczają sięczasteczkami wody ale również jonami czy to kationami i anionami. Tym samym decyduja o żyzności gleby i urodzajności. Im wiecej koloidow glebowych to żyźniejsza gleba.

Cząstki koloidalne podlegaja dwom procesorm

-peptyzacji

- koagulacji

Koagulacja - wytracanie czastek koloidalnych z osrodka dyspersyjnego. Mniejsze agregatya potem coraz wieksze. Wywaloac można za pomoca mechanicznego wytrząsania lub wirowania. Wówczas nastepuje oddzielenie czastek koloidalnych od osrodka dyspersyjnego. Można tez przez zwiekszenie stężenia osadka dysersyjnego lub za pomoca koloidow równomiernie naladowanych. W przypadku gleby koagulacje może powodowac susza, zamarzanie jak również dzialanie elektrolitow. Nasze czestki koloidalne sa naladowane ujemnie a zatem ulegaja koagulacji pod wpływem jonow glinu wapnia magnezu żelaza.

Zjawiskiem odwrotnym do koagulacji jest peptyzacja. Miedzy innymni pod wpływem uwodnienia nastepuje zwiekszenie stanu rozdrobnienia zawiesin. Może zachodzic zarówno przy udziale jonow wodorowych H+ jak i Jonów wodorotlenowych OH- - jeśli są jony ujemne to będą peptyzowac pod wpływem OH-. Dzialanie to jest hamowane przez kationy o charakterze zasadowym. 4 kationy: wapn magnez potas sód. Dwa ostatnie maja slabe dzialanie koagulujące.

Jeśli jest w glebie duzo sodu to on przyczynia się do peptyzacji danego układu. Do rozbicia struktury. W metodzie casagrande’a chodzi by poszczególne substancje występowały osobno – dlatego traktuje się sodem bo sod wnika w strukturę i rozbija – sod otacza się czasteczkami wody, dochodzi o peptyzacji i kazde czasteczki występują osobno.

Podział koloidów:

W zależności od ładunku, mamy ujemnie naładowane(SiO2 pprochnica i związki manganu), dodatni naladowane(wodorotlenek żelaza, glinu, fosforany wapnia, białka gleby)

Ze względu na sklad chemiczny – koloidy nieorganiczne(glino krzemiany a zwłaszcza mineraly ilaste, krzemionka, wodorotlenki, fosforan wapnia, zwiazki manganu oraz CaCO3), wśród organicznych(białka gleby prochnica, celuloza, zywe bakterie)

Pod względem stopnia uwodnienia – koloidy hydrofilowe jak krzemionka jak prochnica jak ił koloidalny jak białka gleby, koloidy hydrofobowe(wodorotlenki żelaza i glinu czy też CaCO3) hydrofilowe otaczaja się dużą ilością powłok wodnych. Jeżeli mamy dużo iłu koloidalnego i prochnicy to będzie dużo wody która nazwijmy wodą higroskopową – niedostępna dla roślin. Koloidy hydrofilowe są bardziej odporne na dzialanie czynników koagulujących niż koloidy hydrofobowe. To uwodnienie utrudnia koagulacje. Pod względem strukturotwórczym wieksze znaczenie tworzenia struktury gleby a wiec zlepiania się czastek w mikroagregaty i agregaty wieksze znaczenie maja koloidy hydrofobowe ponieważ ich czastki zlepione trudniej peptyzuja czyli trudniej rozpadaja się na elementarne czastki. Szczególne znacznie przypisujemy prochnicy – ładunek ujemny, koloid organiczny, hydrofilowy. Ona traci te właściwości hydrofilowe po wysyceniu jej kationami wapnia a także magnezu. A tym samym przyczynia się do tworzenia trwalej struktury gruzełkowatej. W glebach jak czarnoziemy, czarneziemie jak redziny próchniczne jak mady próchniczne. W glebach brunatnych kwasnych duze znaczenie koagulujące maja……….

Nie mylic prochnicy z poziomem prochnicznym.

Krociutka charakterystyka koloidow. Jeśli chodzi o gleby mineralne to koloidy SA przez mineraly ilaste, koloidy organiczne przez prochnice. Wyróżniamy 2 grupy mineralow ilastyh:

- glino krzemianowe typowe dla klimatu umiarkowanego

- uwodnione tlenki żelaza i glinu w glebach klimatu zwrotnikowego.

Jeśli chodzi o nasze koloidy glinokrzemianowe to można wyroznic:

1. kaolinity

2. montmorylonity

3. illit

1. Grupa kaolinitów ma budowę tzw. Jeden-jeden. Gdzie mamy warstwe glinu i warstwe krzemu.

2. Budowa 2:1

Rodzaje budowy 1:1 lub 2:1

Druga sprawa to odległość miedzy pakietami i w tych mineralach 1:1 jest najmniejsza, kaolinit najmniejsza, illit srednia i najwieksza montmorylonit

Trzecia sprawa to jak się zachowuja poszczególne pakiety tzn. czy one się rozszerzaja czy tez nie co jest istotne dla danego mineralu ilastego.

W przypadku kaolinitu najmniejsza w przypadku iluty wieksza a najwieksza w przypadku montmolyonitu

Kaolinit nie rozszerzaja się i w przypadko illity tez. W grupie montmorylonitowi rozszerzaja się i zachowuja się jak harmonijka a zatem w te struktury może wejsc wiecej kationow – to jeśli chodzi o rodzaj struktury.

Powierzchnia wlasciwia: kaolinit 14-20 m2 na g

Ilinie 67-100

Montmorylonit 600-800

Z tym wiaze się pojemność wymienna kationow - ilość kationow która może dany koloid zasorbowac.

Głównym źródłem ładunków ujemnych w prochnicy są grupy karboksylowe COOH i grupy fenolowe OH

Na temat roztworow glebowych: woda deszcz napotykan na drodze tlenki azotu, tlenki siarki, łaczy się z nimi i zasila glebe. Ujawnia się dzialanie chemiczne tejze wody. Ta woda może przyczyniac się do zakwaszenia gleby, woda jest zasadniczym składnikiem roztworow glebowych i te roztwory wykazuja określony właściwości fizyczne hemiczne i fizyko hemiczne i biologiczne. W tyh roztworach zwrócilibyśmy uwage na zabarwienie roztworow stopien przezroczystosci, stopien klarowności. W glebach wapiennych nasze roztwory będą ciemne. W glebach bogatych w weglan wapnia roztwory będą jasne. Stopien przezroczystosci zalezy przede wszystkim od ilości koloidowi s stosunku koloidow organicznych do mineralnych, jeżeli wiecej organicznych to przepuszczalność mniejsza. Bardzo wazna cecha jest odczyn. Odczyn możemy określać w glebach kolorymetrycznie lub w elektrometrycznie. Również bardzo wazna ceha jest sklad hemiczny roztworu. Jako ze ten sklad hemiczny może być bardziej ubogi lub bardziej bogaty. Tu może być zróżnicowanie jeśli chodzi o kationy. W glebach bielicowych będą duze ilości wodoru, natomiast w glebach czarnoziemach lub czarnych ziemiach zasobnych w weglany bardzo duza czest będą stanowily kationy o charakterze zasadowym jak wapn czy tez magnez. W naszym roztworze mogą być tez inne kationy takie jak kationy żelaza nadające(barwe rdzawą?)..

Natomiast jeżeli chcemy oznaczyc jakie kationy wymienne występują w KS stosujemy chlorek amonu i ten chlorek wypiera wszystkie katione o charakterze zasadowym i my w naszym roztworze będziemy mogli oznaczac poszczególne kationy. Jest możliwość oznaczenia kationow glinu, działamy na glebe hlorkiem potasu. Z gleby wypyha się hlorkiem amonu i one przechodzą do roztworu glebowego i w ten sposób mozmey obliczyc sume kationow wymiennych.

Nastepnym składnikiem gleby są organizmy glebowe, w warstwie próchnicznej w zależności od zawartości prochnicnej mowimy ze jest kilka ton mikroorganizmow. Na to sklada się:

- mikroflora – bakterie grzyby, promieniowce, glony, wirusy, bakteriofagi

-mikrofauna – drobne żyjątka

- swiat roślinny

- swat zwierzat wyzszych

Do najbardziej aktywnych organizmow naleza bakterie grzyby i promieniowce

Bakterie sa organizmami jednokomorkowymi i wywieraja wpływ na szereg wlasccwosci gleby. Kształtując właściwości fizyczne, hemiczne i fizykochemiczne gleby. Bakterie mozmey podzielic w zależności od sposobu zdobywania energi na dwie duze grupy.

- bakterie samożywne czerpia energie z utleniania takich składników jak amoniak siarka żelazo, a wegiel czerpia z dwutlenku wegla- bakterie cudzożywne - które energie czerpia z rozkładu związków organicznych, wegiel do budwy swojego ciala.

Jakie bakterie mozmey wyroznic w glebie np. bakterie rozkładające celulozy, rozkładające białka i mocznik, bakterie nitryfikacyjne które produkuja azotany, bakterie denitryfikacyjne, bakterie wiążące wolny azot z powwietrza, bakterie siarkowe bakterie żelaziste i bakterie które rozkładają coś tam soli.

Umiec wymienic bakterie cudzożywne.

Przyjrzec się bakteriom wiążących wolny azot z powietrza. Azot potrzebuja do budowy wlasnego białka jak i bakterie korzeniowe Rhizobium – bakterie wiążące wolny azot z powietrza. Druga grupa występują na korzaneiach roslin motylkowych takih jak konicznya lucerna lub na korzeniach roslin straczkowych jak groch łubin, w naroślach – korzenie są jakby rakowate – w tyh naroslach wysteppuja bakterie. Po scieciu rosliny żywicielskiej korzen obumiera natomiast w glebie pozostaja resztki pożniwne które bardzo wzbogacaja glebe w azot. W takih glebach mamy dopływ kilkudziesietu nawet do 100g azotu na jednym hektarze co ma szczególne znaczenie jeśli chodzi o produkcje rolniczą.

Bakterie celulonityczne – energie cxerpia z rozkładu związków niestety do budowy ciala potrzebuja związków azotowych, żeby były aktywne musimy zasilic glebe związkami azotowymi.

W przypadku drzew najwieksza role odgrywaja grzyby które przyczyniaja się do rozkładu warstwy i jej zakwaszaniu. Grzyby rozkładają takie związki jak celuloza skrobia bialka i cukry. Grzyby współżyją z korzeniami roslin wyzszych i to zjawisko zwane jest mikoryzą, w przypadku bakteri to zjawisko nazywane jest symbiozą. Występują tez glony porosty … i one tez przyczyniaja się do rozkładu materi organicznej.

Zwierzeta wyższe i rosliny wyższe jaka odgrywaja rolne w kształtowaniu gleby

Gryzonie napowietrzaja gleby tworza korytarze

Wije skorupiaki pajęczaki i dżdżownice – mamy hodowlę dżdżownic które spulchniają glebę. Dżdżownica pzez swoje ciało przepuszcza bardzo duzo gleby. Nawet do kilkudziesięciu ton gleby przechodzi przez całą dżdżownicę. To jest tez kwestia tworzenia korytarzy i spulchniania – gleba staje się spulchniona.

Rosliny wyższe składają się z czesci podzimnej i nadziemnej, czesc nadziemna ma wartość uzytkową – może to być drewno albo ziarno. Nasza gleba będzie wzbogacona. Korzenie roslin przyczyniaja się do napowietrzenia gelby. Korzenie lucerny dohodza nawet do 10 metrow. Rosliny dostarczaja materi organicznej.

Jakie są źródła materi organicznej w glebie. Najważniejszym źródłem są resztki roślinne, zarowna nadziemne jak i podziemne.

Ponadto źródłem materii organicznej są tzw nawozy zielone – SA to srosliny uprawne które SA wysiewane z mysla o przyoraniu, kiedy osiagna pewna wysokość i masę. Nastepnie źródłem materii organicznej to są nawozy organiczne takie jak obornik, gnojowica, gnojówka. Do innych źródeł należa komposty które produkujemy na działkach rekreacyjnych np. liście i w tensposob powstaje kompost. Co roku wzbogacamy glebe w ten kompst żeby miala korzystniejsze właściwości. Źródłem tej materi organicznej są również rosliny i zwierzęta.

Dwa kierunki mineralizacji:

- butwienie

- gnicie

Butwienie zachodzi w warunkach glebowych, produktami są CO2 H2O grupy siarki, siarczanowa, fosforanowa azotanowa

Gnicie jest procesem beztlenowym, zachodzi gdy Malo jest tlenu w glebach nadmiernie uwilgotnionych ale również związane jest z rozwojem bakteri tlenowych, które zużywają tlen do procesor zyciowych, proces mineralizacji przebiega stopniowo. Nastepuje rozklad celulozy bialek węglowodanów i powstawanie związków amonu czy azotanowym. W wyniku tych procesow beztlenowych wydziela się metan i ten metan można złapać. Możemy produkować biogaz.

Związki które się latwo rozkładają w glebie to naleza do nich cukry skrobia bialka proste bialka zlozone. Trudno rozklada się celuloza tluszcze, woski. W wyniku tego rozkaldu wyzwalaja się duze ilości energii to wszystko można w jakims sensie zdefiniować i taki proces który prowadzi do wytworzenia związków próchnicznych to jest humifikacja. Jest to proces biochemiczny w yniku którego powstaje humus czyli prochnica i ten proces humifikacji obejmuje procesy rozkładu przebudowy i syntezy roznych związków organicznych i to wszystki odbywa się Orzy udziale drobnoustrojow. W yniku tych procesow powstaja dwie grupy związków mianowicie trudnorozkladajace się polaczenia pochodzenia roślinnego oraz nowe związki które w duzej mierze zsyntezowane są przez mikroorganizmy istanowiwa czesc ich ciala. Szczegolna role przywiazuje się w precesie humifikacji mikrofauny glebowej.

Substancje organiczne w glebie możemy podzielic:

- na świeże

- niezupełnie rozlożone

- resztki roślinne i zwierzece

Druga grupa to substancje próchniczne wśród których wymienilibyśmy niespecyficzne a wiec związki o znanych właściwościach i budowie, węglowodany tluszcze kwasy, druga grupa to właściwie cos tam, to związki kompleksowe o roznej barwie i zachowaniu oraz o roznych właściwościach.

Można wymienic 4 grupy związków

- kwasy fulwowe – prosta budowa cząsteczkowa, mały ciezar, rozpuszczalne w wodzie, zolte, ruchliwe, bardzoiej utlenione, zawieraja wiecej grup karboksylowych COOH o charakterze kwasnym. Dominuja w glebach lekkich b.lekkich w bilicach i rdzawych.

- kwasy hymatomelanowe – nierozpuszczalne w kwasach, rozpuszczalne w alkaliah i alkoholu

- kwasy huminowe – rozpuszczalne w roztworach alkaliow nierozpuszczalne w kwasach i alkoholu. Barwa szara czarna do brunatnej, wysoka zdolność sorpcyjna, wysoki ciezar czasteczkowy, maja duze znaczenie strukturotwórcze w wiekszych ilościach występują w czarnoziemach – gleb z glebokim poziomem próchnicznym wytworzonym z lessow, w czarnych ziemiach gleby z glebokim poziomem próchnicznym, rędzinach wykształcone z wapieni, madach oraz glebach brunatnych właściwych.

- huminy – nierpzuszczalne w roztworach….

05.11.2012

Prochnica - Zlozona trwala mieszanina, brunatnych lub ciemnobrunatnych bezpostaciowych, kompleksowych koloidow mineralno organicznych, które powstaly w yniku humifikacji(rozklad przebudowa zwizkow i synteza związków organicznych). Możemy podzielić według różnych kryteriów. Kryterium siedliskowe:

- gleb uprawnych – charakteryzuje się wedlug stopnia ia charakteru wysycenia. Jeżeli przeważają kationy wodoru i glinu wówczas jest to prochnica kwasna jeśli przwazaja wapnia i magnezu to jest to prochnica slodka, natomiast jeśli przewaza sod jest to prochnica slona

- łąkowych

- torfowych

- leśnych

. Zawartosc prochnicy w glebach zalezy od wielu czynników, od składu mineralnego i chemicznego, od odczynu, właściwości fizycznych i biologicznych. Na zawartość prochnivy maja wpływ właściwości fizyczne a zwłaszcza stosunki powietrzno wodne. w glebach nadmienienie przepuszczalnych nastepuje szybka mineralizacja związków organicznych a jednoczesnie spowolnienie humifikacji czyli tworzenie nowych związków. W glebach nadmiernie wilgotnych slabo przewiewnych, zakwaszonych, nastepuje gromadzenie prochnicy surowej a nawet powstawanie torfu. W każdej z gleb utrzymuje się pewien rodzaj równowagi miedzy procesa rozkładu związków i syntezy nowych.

Najmniejsze ilości prochnicy będą w glebach bielicowych w glebach rdzawych w glebach płowych, lekkich, w glebach płowych i brunatnych wytworzonych z lessow i czegos tam to ilość prochnicy jest nieco wieksza i ksztaltuje się w granicach od 1-2,5%

Najwieksze ilości prochnicy wystepuje na terenie polski w czarnoziemach niezdegradowanych, czarne ziemie właściwe zasobne w weglan wapnia oraz redziny próchniczne i mady próchniczne. W glebach wapiennych zawartość prochnicy jest znacznie wyzsza.

Właściwości próchnicy i jej znaczenie

Ma budowe koloidalna nie wykazuje budowy krystalicznej, jej pojemność sorpcyjna jest o wiele wieksza niż któregokolwiek mineralu ilastego i waha się od 150-300 czegośtam na sto g gleby. Również prochnica charakteryzuje się dużą higroskopijnością co oznacza że otacza się cząsteczkami wody. Próchnica umieszczona w atmosferze nasyconej parąwodną może pochłonąć stosunku swojej masy koło 80-90% wody. Czyli gram próchnicy urośnie prawie do 2g. Próchnica charakteryzuje się małą plastycznością i przyczepnością co oznacza że zmniejsza zwięzłość gleb ciężkich. Przyczynia się do tworzenia struktury gruzełkowatej. Trwałe tzn odporne na dzialanie wody i poprzez to przyczynia się do poprawy właściwości powietrzno wodnych gleb. Prochnica glebom lekkim nadaje pewna zwięzłość natomiast gleby ciezkie spulchnia. Próchnica kwaśna nie wykazuje właściwości zgruźlających, wrecz odwrotnie utrudnia je i wpływa ujemnie na tworzenie struktury. Natomiast prochnica slona przyczynia się do dyspersji czyli rozdrobnienia struktury gruzełkowatej. Cecha prochnicy jest również jej barwa. Barwa zalezy od klimatu. W naszej szerokości przy tej ilości opadow prochnica ma barwe ciemna. W klimacie umiarkowanie wilgotnym zbaranienie jest mniej intensywne natomiast w pod zwrotnikowym zabarwienie jest jasne. Prochnica ma ładunek ujemny źródłem jest COOH oraz grupy fenolowe, kation wodoru może być zamieniony przez inny kation o charakterze zasadowym – wapnia magnezu…

Próchnica po wysyceniu jej kationami wodoru może przyczynić się do zwiększenia przyswajalności takich pierwiastków zasadowych jak wapń magnez czy też potas. W próchnicy występują witaminy i hormony. Próchnica jest niezbędnym składnikiem gleb który przyczynia się do podniesienia urodzajności. Urodzajność jest mierzona jednostką masy użytecznej z jednostki powierzchni. Próchnica osłabia degradujące działanie róznych czynników zanieczyszczających gleby. Zatrzymuje metale ciężkie – bardzo ważna cecha próchnicy.

Gleby które nie zawieraja prochnicy pelnia mniejsza rolę niż te które zawierają.

WŁAŚCIWOŚCI GLEB

- Właściwości fizyczne w tym powietrzno wodne

- właściwości chemiczne.

Gleba składa się z 3 faz: stałej, ciekłej i gazowej.

Wśród właściwości gleb należy wyroznic wlasciciwosci podstawowe pierwotne które związane SA z jakością substratu glebowego takie jak gestość włąściwa ciezar właściwy, gęstość objetosciowa, zwięzłość, plastyczność, lepkość, pęcznienie, kurczliwość, barwa, układ. I to zalezy od jakości substratu glebowego od rodzaju tego substratu a przede wszystkim od SKALY MACIERZYSTEJ I JEJ UZIARNIENIA.

Właściwości wtorne to są wodne powietrzne i cieplne gleb.

Gęstość właściwa to masa gleby w jednostce objętości zależy od składu mineralnego i zawartości prochnicy, nie zalezy od wilgotności gleby nie zalezy od struktury gleby. Przyjmuje że ta gęstość właściwa w glebach mineralnych wynosi około 2,65 -2,7 może się wahac od 2,3 do 2,8 g/cm3

Natomiast dla części organicznych ta gęstość właściwa wynosi od 1,4 do .... Torf 1,4-1,9 grama, pod tym względem torfy torfowisk niskich maja wieksza gęstość wlasciwa w porównaniu do torfow torfowisk wysokich. Gęstość wlasciwia pozwoli wnioskowac o skladzie mineralnym gleb.

Gęstość objetosciowa jest to gęstość gleby z nienaruszoną strukturą. Rozroznianamy gęstość objetosciową gleby suchej i wilgotnej. Ta druga jest to gestość objętościowa chwilowa. Gęstość objętościowa gleby wilgotnej dotyczy fazy stalej i roztworu glebowego i jest zmienna i zalezy od aktualnej wilgontosci gleby. Gleby zaraz po deszczu maja wyzszą gęstość objętościową chwilową i ta gęstość maleje do pewnego poziomu gdy nastapi stan równowagi.

Gestosc objetosciowa gleby suchej jest to masa gleby o nienaruszonej strukturze gleby. Porównując rozne gleby należy brac pod uwage gęstość objetosciową gleby suchej bowiem ona wskazuje na wlasciowsci powietrzno wodne gleb. Im gleba jest lzejsza tym ma wieksza porowatość . Gęstośc jest wyrazicielem spulchnienia – im bardziej spulchniona tym mniejsza gęstość. Gęstość objetosciowa zalezy od struktury, składu gleby, i gęstości właściwej. Gleby strukturalne maja mniejsza gęstość od 1,1 do 1,8 g/cm3. Jak uzyskać nienaruszoną strukturę. Cylinderek wbijamy w glebę a potem z gory i zdolu zamykamy wieczkiem a potem przenosiomy do laboratorium i wazymy.

Wśród porow wyróżniamy makropory o średnicy większej od 8,5 mikrometra które SA wypelnione powietrzem, chwilowo mogą być wypelnione woda, nastepnie mezopory od 0,2 do 8,5 mikrometra wypelnione powietrzem i woda dostepna dla roslin. I mikropory o średnicy poniżej 0,2 mikrometra wypelnione woda niedostepna dla roslin. Makro pory wypelnione są powietrzem ich ilość powinna wynosic w glebie 10% jeżeli jest mniej tzn ze nastąpiło ugniatanie gleby – cecha negatywna dla gleby. Jest przyczyna obniżenia jakość gleby. Pewnia ilość jest potrzebna by zaspokoic potrzeby. Rosliny oddychaja i potrzebuja powietrza i telnu. Suma porów niekapilarnych nazywana jest pojemnością powietrzna.

Porowatosc jest wazną cechą gleby zalezy od struktury składu granulometrycznego, układu gleby, zwawrtosci prochnicy. Wieksza porowatość wystepuje w powierzchniowych poziomoach, uprawnych, mniejsza porowatość wystepuje w warstwach glebszych po poziomiem próchnicznym co sprawia ze mamy niedostateczne przewietrzenie gleby. Porowatosc waha się od 30 do 50% Jest mniejsza w glebach lekkich piaszczystych natomiast wieksza w utworach zwięźlejszych.

Gleby które zawieraja duzo frakcji drobnych są glebami zimnymi. Piaski są ciepłe bo szybko się nagrzewają.

Zwięzłość gleby mierzy się siłą jaką są ze sobą cząstki zlepione. Gleby zwięzłe utrudniają przemieszczanie się narzędzi uprawowych utrudniają penetrację korzeni w głąb gleby. Zwięzłość zależy od zawarotsci prochnicy, struktury, układu, wilgotności, i składu granulometrycznego. Próchnica zwieksza zwięzłość gleb lekkich, zmniejsza zwięzłość gleb ciężkich

Lepkość – siła z jaką przylegają czaśtki i agregaty do różnych przedmiotów, łącznie ze zwięzłością wpływa…. Lepkośc gleb niestrukturalnych jest większa

Plastyczność jest to zdolność do tworzenia form przestrzennych, jedna z cech brana pod uwagę przy określaniu grup mechanicznych metodą polową.

Pęcznienie i kurczenie się gleb. Gleba pochłaniając wodę pęcznieje a oddając kurczy się. Pęcznienie zalezy od zawarotsci iłu koloidalnego oraz rodzaju kationów wymiennych. Im więcej iłu koloidalnego oraz im wiecej SODU tym to pęcznienie może być bardziej intensywne. Kation wapnia obniza nam pęcznienie. Największy stopien jeśli chodzi o pęcznienie wykazuja gleby organogeniczne, silne pęcznienie wykazuje gleby zasolone.

BARDZO WAZNA CECHA GLEBY!!! Barwa gleby jest jedna z najważniejszych cech gleby, bowiem pozwala wyroznic poszczególne poziomy, pozwala wyroznic typy glebowe, stad w przeszłości już nazwy gleb pochodzily od barwy. Barwa zalezy od rodzaju prochnicy od substancji koloidalnych od czastek glebowych składu mineralnego, na barwe gleby istotny wpływ maja związki żelaza tlenki żelaza od jakiegos tam do czerwonego. Tlenki manganu barwa brunatna a w polaczeniu z żelazem czerwonobrazowa. Biale zabarwienie może pochodzic od czastek mineralnych pozbawionych otoczek koloidalnych lub związków próchnicznych jest ono BARDZO TYPOWE dla procesu BIELICOWANIA. Wówczas te ziarna kwarcu jak i krzemionki pozbawione tych otoczek bardzo wybielaja dany poziom. Barwa gleb organicznych zalezy od rodzaju substancji organicznej i stopnia jej rozkładu. Torfy silnie rozłożone maja barwe ciemniejsza natomiast nierozłożone maja barwe typową dla tworzywa z których powstaly roślinności.

Torfy torfowisk niskich są z reguły ciemniejsze od torfow torfowisk wysokich. Gleby murszowe maja barwy ciemniejsza w porównaniu z torfowymi. Mursz to rozlozny torf. W barwach torfowych barwa zalezy od uwilgotnienia i od stopnia rozdrobnienia. Jeżeli gleba jest bardziej rozdrobniona to barwa jest jasniejsza, zalezy od struktury powierzchnia zlozona z ciemniejszych gruzlekow jest bardziej ciemna. Zalezy od kata padania promieni słonecznych. Jezelei patrzen na glebe od storny słońca to będzie jasniejsza jezli z drugiej storny to ciemniejsza. Barwa ma zanczneinie nie tylko teoretyczne ale również praktyczne. Barwa gleby jest pomocna przy ustalaniu zasięgów konturow glebowych natomiast barwa gleby jest również wykorzystywana w FOTOINTERPRETACJI!!! I TELEDETEKCJI, mając zdjęcia lotnicze nie wychodząc w teren możemy okreslic przebieg konturów klasyfikacyjnych.

Strutkura gleby to taki stan gdy poszczególne czastki zlepione są w agregaty o określonych kształtach i wymiarach są one ze soba połączone i ułożone w masie glebowej. W pewnych glebach nie tworza się agregaty. W glebach o budowie strukturalnej możemy wymienic strutkure naturalna i strutkure nabytą w wyniku uprawy, nawozenia i płodozmianu. Struktura naturalna występują w glebach nieuprawianych oraz w glebszych poziomach gleb uprawnych. Do tworzenia struktury organicznej przyczyniaja się korzenie roslin swiat zwierzęcy oraz czynniki fizyczne tkaie jak zamarzanie rozmarzanie uwilgotnienie czy przesuszenie.

Zasadniczym czynnikiem strukturotwórczym SA KOLOIDY ORGANICZNE. Kwasy huminowe działają zlepiejajaco na glebe na czastki glebowe dopiero pod wpływem ultratlenkow zwłaszcza żelaza oraz kationow wapnia. Koloidy organiczne zlepiaja się i wierza cząstki mineralne. Dzieki czemu powstaja agregaty. Z drugiej strony powoduja rozluźnienie gleb ciezkich. Koloidy organiczne zwiększają porowatość gruzełków. W powstawaniu struktury biora udzial substancje mineralne:

- wtorne mineraly ilaste

- wodorotlenki żelaza glinu manganu

- krzemionka

- CaCO3

Również w towrrzeniu struktury gruzełkowatej czy w zlepianiu się czasteczek biora udzial korzenie roslin które wydzielaja pewne substancje również biora udzial mikro organizmy glebowe. Cecha dobrej struktury glebowej w poziomach próchnicznych jest trwałość agregatow. Tę trwałość nadają koloidy organiczne, wysycone kationami wapnia Ca++ Mg++ Fe+++, ujemnie działają kationy sodu. Bardzo wazny wpływ na strukturę wywierają także zabiegi agrotechniczne:

- mechaniczna uprawa roli, orka

- racjonalne nawozenie mineralne i organiczne

- odpowiednio dobrane zmianowanie

Czynniki które niszcza strukture gleby

- mechaniczne – niszczace dzialanie deszczu, ulewne deszcze. Ciezkie maszyny rolniczne, zwierzęta które wypasamy, one też Radzicami kopytami ugniatają glebę.

Fizyczne? – ługujące działanie wody, zakwaszona woda wyprowadza kationy o charakterze zasadowym jak wapn czy magnez a skoro ich nie ma w KS to pogaraszaja się warunki. Silniejsze zakwaszenie powoduje zanik struktury gruzełkowatej. Peptyzacja – rozbicie koloidów poszczególnych elementow na mniejsze czastki

- Bilogoczne – zwiane z mineralizacją czynnej substancji biologicznej, decydującej o trwałości gleb.

Jakie jest znaczenie struktury gruzełkowatej: gleby strukturalne zapewniaja wyższe plony w niesprzyjających warunkach klimatycznych, w glebach strukturalnych jest lepsza regulacja właściwości wodnych powietrznych i cieplnych gleby, co wpływa na procesy ….. gleby strukturalne są łatwiejsze w uprawie. W glebach strukturalnych rosliny zakorzeniaja się glebiej, struktura gruzelkowata chroni gleby pred zjawiskami erozyjnymi. W glebach strukturalnych jest lepsza wymiana gazowa.

Uklad gleby: cząstki glebowe mogą być ułożone luzno lub mogą być zbite. Cecha okreslajaca układ jest zarówno porowatość jak i gęstość objetosciowa. Im mniejsza gęstość objetosciiowa tym wieksza porowatość. Układ pulchny cechuje poziomy próchniczne gleb wytworzonych z piaskow gliniastych mocnych glin lepkich utworow pylowych zwykłych o dobrej strukturze gruzełkowatej. Układ pulchnozwiezly cechuje gleby brunatne plowe. Uklad zwięzły cechuje poziomy podprochniczne cechuje gleby wytworzne z pylow ilastych.

Gleboznawstwo 12.11.2012

Czarnoziemy wytworzone z lessu, zdegradowane i niezdegradowane.

Żeby dobrze określić glebę trzeba wykonać profil glebowy !!!

Podstawowe kryteria podziału gleb:

- pod względem genezy – istotny jest proces glebotwórczy jaki w glebie zachodzi i natej podstawie możemy mowic o określonym typie gleb.

- pod względem jakości – zaliczenie gleby w danym rodzaju uzytku do odpowiedniej klasy bonitacyjnej.

- pod względem przydatności rolniczej, wydzielenia typu siedliskowego lasu.

Typ ,podtyp, rodzaj, gatunek i odmiana

TYP: wyróżniamy na podstawie jednego procesu glebotwórczego (brunatnienie, bielicowanie, płowienie, ługowanie, lessiwarz?, oglejanie itp.)

PODTYP: gdy na główny proces glebotwórczy nakłada się drugi proces glebotwórczy.

RODZAJ: o rodzaju decyduje skała macierzysta, mogą być to skały osadowo okruchowe luźne – zajmuje największą powierzchnię.

GATUNEK: o gatunku decyduje uziarnienie. Bardzo lekkie, lekkie, srednie, ciezkie, bardzo ciezkie.

ODMIANA: istotne jest na jakiej głębokości jeden utwor przechodzi w drugi, od 50-100 – gleby srednio glebokie, od 100-150 – gleby głębokie. Nazywa się takie gleby glebami niecałkowitymi. Przykład: gleba wytworzona z pyłu na glinie – gleba niecałkowita ponieważ w profilu glebowym są 2 różne utwory, pył i glina. Wazne jest na jakiej głębokości jest przejście. Może być z pyłu na glinie płytka, lub głęboka. Zawsze gleba tworzy się z tego co jest na wierzchu.

Np. gleba płowa wytworzona z pyłu wodnego pochodzenia na glinie zwałowej, lekka i średniogłęboka.

Jest jeden rodzaj czarnoziemów. Są to czarnoziemy wytworzone z lessów. Mogą być całkowite albo nie ale rodzaj jest jeden.

Odczyn – wpływa na przyswaojalnosc składników pokarmowych i bezpośrednio opddzialuje na rozwoj roslin. Odczyn to stosunek jonów wodorowych i wodorotlenowych. Trzymać się podziału, silnie kwaśny, kwaśny, lekko kwaśny itp.

W glebie możemy mowic o kwasowości czynnej i potencjalnej na która skalda się kwasowość wymienna i kwasowość hydrolityczna. Kwasowość czynna odnosi się do jonów wodorowych, które są w roztworze glebowym. Źródła tych jonów: dysocjacja kwasu węglowego, dysocjacja slabych kwasow organicznych i ich soli, dysocjacja i hydroliza soli glinowych, nawozy fizjologicznie kwasne. Skąd się bierze kwas węglowy? Rozpuszczenie co2 w wodzie daje słaby kwas węglowy.

CH3COOH CH3COO- + H+

H2CO3 HCO3- + H+

Są też sole glinu AlCl3 + 3HOH Al(OH)3 + 3H + 3Cl

Superfosfar – nawoz który jest kwasny z samej natury. Inny nawóz jest fizjologicznie kwaśny np. (NH4)2SO4 sól silnego kwasu i słabej zasady. To sklada się na kwasowość czynna.

Kwasowośc wymienna ujawnia się gdy na glebe działamy solą obojętną, w wyniku tego z KS zostają wyprowadzone slabo związane jony wodoru i glinu.

Kwasowość hydrolityczna, ujawnia się gdy na glebe działamy sola hydrolizujajaca np. octan sodu i octan wapnia o ph 8,2. W wyniku czego z KS zostaja wprowadzone do roztworu silnie związane jony wodoru a także glinu. W roztworze glebowym powstaje pewna ilość kwasow która jest miernikiem kwasowości hydrolitycznej. Praktycznie wszystkie gleby wykazuja kwasowość hydrolityczna.

Przyczyny zakwaszania gleb. Zakwaszanie gleb jest jedna z przyczyn obniżenia jakości. Czynniki które przyczyniaja się do degradacji gleb:

- kwaśne deszcze

- niewłaściwa gospodarka rolna

- Ugniatanie gleby przez zwierzeta i maszyny rolnicze ale również przez człowieka

- zanieczyszczenie pierwiastkami – kadm, ołów

- zasolenie

- zabudowa

- alkalizacja pyłami wapiennymi

Najwieksza rolę w zakwaszeniu gleb odgrywa dwutlenek węgla, który nasyca glebe w okresach chlodnych i powoduje hydrolizę soli metali alkalicznych. Dwutelenk węgla powstaje z rozkładu materii organicznej, powstaje w wyniku działalności mikroorganizmow wydzielany jest przez korzenie roslin a wiece w wyniku procesu oddychania. Dużą rolę w siedliskach borowych przypisuje się kwasom fulwowym – rozpuszczalne w wodzie, dominuje w nich grupa funkcyjna karboksylowa COOH i właśnie z teg grupy dysocjuje wodor. Również do zakwaszenia gleb przyczyniaj asie nawozy fizjologicznie kwasne. Nastepnie związki glinu zwłaszcza w glebach kwasnych. Materia organiczna poziomów organicznych – poziom powierzchniowy który ulega rozkładowi, tutaj decydujaca role odgrywaja grzyby. Ilość tych kwasow zalezy od rodzaju ściółki.

Promieniowce i bakterie aktywniej rozkładają materie organiczna w glebach obojętnych, grzyby natomiast aktywnie rozkładają materie organicznych w glebach o odczynie kwasnym. Zakwaszenie wpływa na uwalanianie składników pokarmowych przez glebe i na pobieranie ich przez rosliny. Rosliny uprawne wymagaja odczynu:

Lucerna, jęczmień, buraki cukrowe, pszenica, cebula, koniczyna, groch, wymagaja pch powyżej 6,5

Rzepak, owies, ziemniaki łubin pomidory znoszą odczyn lekko kwaśny a nawet kwasny.

Właściwości sorpcyjne gleb:

- sorpcja apolarna – obejmuje zjawiska zachodzące na granicy dwoch faz, polegające na gromadzeniu się czastek i związków niedysocjujących na powierzchni oraz wewnątrz… to gromadzenie na powierzchni.

- sorpcja polarna – sorpcja jonowo wymienna polega na sorpcji kationow lub anionow przez KS

Sorpcja ogólnierozumiana jest w gleboznawstwie jako całokształt różnorodnych zjawisk zachodzących w glebie w wyniku których gleby pochlaniaja i zatrzymuja drobne zawiesiny mikroorganizmy czasteczki i jony. Zasobnosc gleb w duzym stopniu zwiazana jest z możliwości zatrzymywania na powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej wody, drobnych czasteczek i jonow.

KS to silnie rozdrobniona mineralana organiczna i mineralno organiczna czesc gleby – faza stala majaca zdolność sorbowania. W ks występują koloidy które maja duza powierzchnie zewnetrzna i wewnetrzna dzieki czemu mogą sorbować zarówno kationy na swojje powierzchni ale nie tylko. Właściwości ks są rozne i zaleza od stosunku koloidow organicznych do mineralnych i im wiecej tych organicznych tym lepiej, nastepnie od struktury koloidow, odczynu i właściwości.

W naszych warunkach KS ma ładunek ujemny, te ładunki ujemne SA to ładunki trwale oraz zalezne od ph gleby. W przypadku ładunków trwałych w strukturze kolidow nastepuje wymiana miedzy kationem glinu a kationem magnezu.

19.11.2012

Sssorpcja mechaniczna – mechaniczne zatrzymywanie drobnoustrojow, zalezy od składu granulometrycznego i struktury gleby i wzrasta wraz ze zwiekszeniem się ilości czesci koloidalnych w glebie. Może wpływać nas powstawanie w glebie warstw slaboprzepuszczalnych które z kolei powoduja zmiany stosunkow powietrzno wodnych. Sorpcja mechaniczna często towarzyszy sorpcji fizycznej.

Sorpcja fizyczna – zdolność fazy stalej do zatrzymywania gazow par zawiesin czasteczek i drobnoustrojow, może to odbywac się na powierzchni tyh czastek i to jest wtedy adsorpcja lub wewnątrz na powierzchniach porow i wtedy absorpcja. Wielkość sorpcji fizycznej zalezy od stopnia rozdrobnienia fazy stalej, im bardziej rozdrobniona, tym powierzchnia wieksza i tym wieksza sorpcja. Sorpcja fizyczna jest wynikiem tego ze układ dwufazowy o duzym stopniu rozdrobnienia, dazy do zmniejszenia powierzchni tej zewnętrznej a tym samym energii powierzchniowej. To zmniejszenie powierzchni wewnętrznej czy tez energi powierzchniowej, powierzchni całkowitej danego utworu, odbywa się poprzez koagulacje – to zmniejszenie. Wielkość sorpcji fizycznej, w szczególności sorpcji par i gazow zalezy od rodzaju i właściwości gleb – od ich porowatości struktury, sumarycznej powierzchni czastek a to wszystko zalezy od składu granulometrycznego. Nastepnie zalezy od rodzaju par i gazów, od cisnienia i temp oraz od wilgotności. W największym stopniu sorbowana jest para wodna w dalszej kolojnosci CO2 tlen i azot. Gazem silnie sorbowanym jest również amoniak. Zjawiska sorpcji fiz, są zjawiskami odwracalnymi.

Sorpcja wymienna, polega na wymianie jonów miedzy KS a roztworem glebowym, do którego na miejsce jonow zabsorbowanych przechodzi rownowazna ilość jonow z fazy stalej gleb. Zjawiska sorpcji wymiennej są zjawiskami odwracalnymi. Proces sorpcji zalezy od wielu czynnikow od stopnia uwodnienia jonów od elektrokinetycznych właściwości koloidow czyli ile maja wolnych znakow ujemnych na swej powierzchni. Najważniejszym czynnikiem jest odczyn gleby.

Jeśli chodzi o znacenie sorpcji wymiennej – odgrywa istotna role w nawozeniu gleb. Np. wapnując gleby w roztworze glebowym znajduje się wapn który chetnie przechodzi do KS wypierając wodór. Kationy wchodzą z różną energią, możemy mowic o energi wejścia kationów do KS i energii wyjścia. Ta energia zalezy od masy atomowej i wartościowości – im wyzsza masa i wartościowość tym wyzsza energia wejścia. Jeden wyjątek to wodór który ma najwieksza energię wejścia do KS. Energia wejścia zalezy tez od stopnia uwodnienia.

Energia wyjścia – zjawisko odwrotne i zależność odwrotna, im wieksza wartościowośc i masa tym trudniej wychodzil z kompleksu sorpcyjnego, im bardziej uwodniony tym trudniej wychodzi. Jeżeli roztwór był silnie nasycony kationami to energia wyjścia jest ograniczona. Im wyższe steżenie roztworu tym wyższa energia wejścia a tym samym niższa energia wyjścia. Jeżeli jakiś kation się zasiedzi to trudniej go usunąć.

Nawożenie jednostronne nawozem potasowym i długie prowadzi do zakwaszania gleby.

Sorpcja wymienna ma duże znaczenie w rolnictwie.

Sorpcja chemiczna- powstawanie nierozpuszczalnych osadow wskutek reakcji zachodzących pomiedzy jonami zawartymi w roztworach glebowych i kompleksie sorpcyjnym. Największe znaczenie ma sorpcja chemiczna anionów kwasu fosforowego kwasu weglowego i kwasu siarkowego. Aniony kwasu fosforowego w środowisku silnie kwasnym tworza nierozpuszczalne polaczenia z kationami glinu i żelaza. W wyniku czego powstaju związki jak np FePo4, natomiast w środowisku zasadowym te grupy fosforanowe łącząc się zwapniem tworza nierozpuszczalny lub trudno rozpuszczalny fosforan wapnia. Ima bardziej kwaśnia i rozdrobniona tym większa sorpcja. W środowisku zasadowym mamy dużo jonów wapnia które tworzą nam fosforany wapnia.

Sorpcja biologiczna – proces gromadzenia roznych składników gleby w postaci żywych i obumarlych organizmow, powodowana jest przez mikro organizmy i system korzeniowy roslin. Sorpcja biologiczna jest procesem dosyc skomplikowanym bowiem obejmuje sorpcje chemiczna jak i sorpcje wymienna.

Grupa roślin motylkowych drobnonasiennych – koniczyna, lucerna, przelot, konnica, nostrzyk.

Strączkowe – fasola, groch, łubiny, soja, wyka.

Jest 5 rodzajów sorpcji i żadnej nie można pominąć.

Właściwosci buforowe – zdolność gleb do przeciwdziałania zmianom swojego odczynu. W przypadku na nie dzialania kwasami lub zasadami. Wlascicowsci buforowe zaleza od % zawartości koloidów mineralnych i organicznych, zawartości weglanu wapnia, rodzaju kationow wymiennych, którymi jest wysycony KS. Gleby, które zawierają dużo koloidów dużo próchnicy będą miały lepsze właściwości buforowe, gleby lekkie i b. lekkie maja niewielkie walsciwosci buforowe i nie przeciwstawaja się zmianom odczynu i w związku z tym szybko ulegaja zakwaszeniu. Gleby z bardziej rozwinietym KS będą wolniej zakwaszac się. Obecność CaCO3 spowalnia proces zakwaszenia i zmiany odczynu.

Woda bierze udział w rozkładzie minerałow, bierze Duzy udział w masie roślinnej. Woda kszatltuje właściwości i typ gleby, rozpuszcza sole mineralne, woda przemieszcza składniki pokarmowe w glebie w obu kierunkach. Woda decyduje o przebiegu procesow biologicznych, wpływa na pobieranie składników przez glebę. Zwiększenie ilości wody w glebie przyczynia się do zwiekszenia składników pokarmowych w glebie, woda decuduje o wielkości plonu i o jakości tego plonu i wartościach smakowych.

Źródła wody w glebie:

- opady takie jak deszcz, snieg, grad, rosa, szron – gleba tę wodę przyjmuje.

Jakie mamy postacie wody w glebie? W postaci krystalicznej i lodu. Lód powoduje zwiekszenie objętości i zmiane struktury. Może być woda chemiczna, która występuja w związkach chemicznych – ta woda jest niedostepna dla roslin. Woda w postaci pary wodnej . Stan równowagi między wilgotnością powietrza.

Może być woda higroskopowa gdy cząsteczki wody otaczają najdrobniejsze frakcje i tworzą powłokę wokół tych cząstek, ta woda jest niedostępna dla roślin. Jej ilość zależy od stanu rozdrobnienia im bardziej rozdrobniona tym więcej tejwody. Zalezy od ilości prochnicy im wiecej prochnicy tym wiecej wody higroskopowej. Od stężenia roztworu glebowego, im mniejsze stężenie tym więcej wody.

Wyróżniamy wodę higroskopową zwyczajną i maksymalną. Woda higroskopowa zwyczajna występuje w glebie powietrznie suchej, natomiast maksymalna to ilość wody jaką jest gleba w stanie pochłonąć. Do momentu uzyskania stanu równowagi.

2-3 % w glinach lekkich i pyłach, do 10-20% w glebach organicznych murszach i torfach.

Woda błonkowata, otacza wodę higroskopową i jest 2-4 krotnie większą maksymalnej higroskopowości. Niewielka ilość tej wody, te najbardziej zewnętrzne powloki są dostępne dla roślin.

Woda kapilarna, wypełnia pory kapilarne. Woda kapilarna porusza się we wszystkich kierunkach, dostępność tej wody zalezy od średnicy kapilar. W kapilarach o średnicy mniejszej niż 0.2 mikrona woda jest niedostępna dla roślin. Ta woda jest związana siłami wyższymi od 14 atmosfer. W mikroporoach znajduje się wodaniedostępna dla roślin. Zatem oczekiwalibyśmy żeby woda występowała w mozeporach bo tam jest dostępna dla roślin. Wysokość podnoszenia wody zależy od uziarnienia. W grubych piaskach podnosi się na kilka cm, w piaskach średnich około 25 cm, w piaskach drobnych około 60 cm i w glinach około 2 do 3 metrów. W glebach organicznych woda podnosi się wyżej niż w glebach mineralnych. Podsiąkalność wody jest cechą korzystną ale i niekorzystną bowiem prowadzi do utraty wody przez glebę jeśli nie zostanie przerwane podsiąkanie.

26.11.2012

Woda grawitacyjna – wypełnia pory niekapilarne i część porów niekapilarnych powyżej 8,5 mikrona. Jest dostepna dla roslin tylko wtedy gdy się przemieszcza.

Woda gruntowa – gromadzi się na nieprzepuszczalnych warstwach pochodzi z opadow atmosferycznyh przesiąków bocznych rzek, jezior, kanałów, warstw wodonośnych, strumieni potoków. Poziom wody gruntowej wywołany jest też spiętrzeniem wody w zbiornikach retencyjnych.

Woda gruntowa nie chroniona przed dobowymi zmianami temperatury połozona na takiej głębokości na ktorej zasieg kapilarny laczy się bezpośrednio z zasiegiem parowania, nazywa się woda zaskorna.

Analizujac właściwości gleb zwracamy uwage na … cos tam.

Poziom wody gruntowej zalezy od szeregu czynnikow: uziarnienia, układu warstw. Zbyt głęboki poziom wody gruntowej i zbyt płytki jest niewskazany. W glebach nadmiernie zawodnionych brakuje tlenu i w takich glebach może zapoczątkować proces bagienny. Optymalnie dla łąk: około 50 cm, dla gleb bardzo lekkich około 70 cm, dla gleb ornych ciężkich nie mniej niż 120, a b.ciężkich nie mniej niż 2 metry.

Woda w glebie jest wiazana przez rozne sily. Najłatwiej wyprzeć wodę z kapilar najgrubszych, najtrudniej można wyprzeć z kapilar najdrobniejszych. W duuzym stopniu rozklad tych wod w glebie będzie zależał od uziarnienia. Uziarnienie związane jest z porowatością.

Pojemność wodna – może to być pojemność calkowita albo polowa pojemność wodna. Pojemność wodna calkowita , wystepuje wówczas kiedy wszystkie pory wypelnione są wodą i rowna się porowatości ogólnej. Natomiast dla rolnictwa wieksze znaczenie ma polowa pojemność wodna.

Pojemność wodna polowa – ilość wodyy która gleba jest w stanie zatrzymac poza zasiegiem wznoszenia kapilarnego wszelkimi silami, bedac odcieta od wody gruntowej a z drugiej strony od parowania. Tę polową pojemność wody nie okresla się bezpośrednio po deszcze ale po 24h w glebach lekkich i 2-3 dobach w glebach ciezkich. W glebach lekkich woda w miarę szybko przesiąka a w glebach ciężkich wolniej.

Gleby ciezkie maja najwyzsza pojemność polowa ale nie zawieraja wody dostępnej dla roslin najwięcej. Najlepsze pod tym względem SA utwory pyłowe i gliny pylaste – bardzo korzystna cecha gleby, korzystne wlascicwosci powietrzono wodne i najwięcej wody dostępnej dla roslin.

Gleby ciezkie i bardzo ciezkie nie mogą być zaliczane do najlepszych gleb, gleby z iłów nie występują w klasie pierwszej.

Dynamika wilgotności gleby. Są specjalne urządzenia które sledza aktualna wilgotność gleby. Włączają się urządzenia i zraszają gleby.

Wiosną poziom wód gruntowych jest najwyższy, jesienią najniższy ale jak wystąpią opady to poziom się podnosi – nie jest to reguła która z roku na rok się powtarza.

Kategorie stosunków wodnych:

W gruntach ornych jest 6 kategori stosunkow wodnych:

1. gleby o prawidłowych stosunkach wodnych

1a. gleby okresowo nadmiernie wilgotne

1. Gleby okresowo podmokłe

2. Gleby stale podmokłe

3. Gleby okresowo nadmiernie zasuche

4. Gleby trwale zasuche, zbyt suche.

Jeżeli występuje oglejenie świadczy to o wadliwych stosunkach powietrzno wodnych. W takim przypadku żelazo 3 wartosciowe ulega redukcji do żelaza 2 wartosciowego.

Okresowo nadmiernie wilgotne – okresowa nadmierność wynika z uziarnienia. W terenie płaskim o słabym odpływie może nastapic okresowy nadmiar wody i może wystąpić odgórne oglejenie.

Przyczyną nadmierniej podmokłości jest woda gruntowa. Okersowo podmokłe lub stale podmokłe to wysoki poziom owdy gruntowej. Miejsca nieco niżej położone i tam często występują czarne ziemie. Jeżeli są to utwory zwięźlejsze możemy przprowadzićmelioracje. Najczęśćiej będą to melioracje szczegółowe które obniżą poziom wod gruntowych. Pod tym względem na czarnych ziemiach te efekty widać najbardziej.

Przydatność pod zabudowę w nawiązaniu do systematyki gleb polski

W uzytkach zielonych wyróżniamy 5 kategori uwilgotnienia, natomiast nie ma tutaj kategori 1a. wuzytkah zielonyh ta ocena jest jeszcze bardziej skomplikowana bo mogą być gleby mineralne i organiczne. W mineralnych może być niż szale ale w organicznych musi być wyższy i musi być stabilny i nie może się zmieniać od wiosny do jesieni.

Dobrze by było zbudować system melioracyjny i gdy za mało wody to doprowadzać a jak za dużo to odprowadzać.

Ocenić stosunki wodne można na podstawie zdjęć lotniczych z danego momentu. Można zaobserwować plamistość wynikajacą z różnicy w uwilgotnienieniu gleb. Mniejsza wilgotność jasniejsza warstwa gleby. Ponadto można wnioskować z mapy klasyfikacyjnej gleb. Na tej podstawie też możemy powiedzieć o stosunkach wodnych. Pełniejszy obraz daje mapa glebowo rolnicza..

Kompleks 5. Gleby okresowo zasuche w okresach letnich niedobor wody.

Kompleks 6. Za suche

Kompleks 7. Stale za suche – gleby kompleksu 7

Kompleks 8 okresowo nadmiernie uwilgotnione

Okresowo podmokłe kompleks 9

Stale podmokle – wtedy należałoby zmienic rodzaj uzytku z gruntu ornego na teren zielony.

Jeszcze można mowic o typie gospodarki wodnej:

1. Opadowo retencyjny

2. Przemienny

3. Gruntowo wodny

Gleby kompleksu 1 przydatności rolniczej 2, 3, 4,5, 6, 7zaliczane są do tego pierwszego opadowo retencyjnego. Tutaj rosliny korzystaja z wody opadowej zgromadzonej w glebie.

Natomiast w kompleksie okresowo podmokle lub stale podmokle to jest typ gospodarki gruntowo wodny, natomiast gleby wytworzone z 2 rodzajów. Np. piaski na glinach może to być kompleks 9 będą miały tym gospodarki przemienny. Również te gleby które maja przewarstwienia będą miały typ gospodarki wodnej przemienny – to znaczy że w pewnym okresie roślina przechodzi z gospodarki gruntowo wodnej na opadowo retencyjna – jeśli byśmy odwodnili ta glebe. W okresie wegetacji roslina korzysta z wody gruntowej ale gdy ta woda obnizy się to roslina korzysta z wody opadowej która gromadzi się w materiale luźniejszym. Efekt jest taki ze gleby w zasadzie nie ucierpia wskutek oddziaływania leja depresyjnego.

Wskutek leja depresyjnego poprawic swoje warunki mogą gleby kompleksu 8. Gleby okresowo nadmiernie uwilgotnione owinny być zmeliorowane.

03.12.2012

Typ podtyp rodzaj gatunek i odmiana.

O typie gleby decyduje proces glebotwórczy tudzież może być to skała macierzysta.

Żeby glebę opisać musimy wydzielić w niej poziomy zróżnicowania: na podstawie barwy, uziarnienia, pewnych cech fizycznych jak zwięzłość.

W glebie możemy wyróżnić poziomy główne i poziomy przejściowe.

Pierwszy poziom w glebach leśnych: poziom organiczny – O, następnie A – poziom próchniczny, E – poziom wymywania, B – poziom wzbogacenia, C – skały macierzystej, G- glejowy, P – poziom bagienny gleby organicznej, D – podloze minerlane gleb organicznych, M – poziom murszowy, R – podloze skalne, lita skala.

Poziom organiczny O zawiera ponad 20% świeżej lub czesciwoo rozłożonej masy organicznej. W glebach mineralnych i mineralno organicznych, wystepuje na powierzchni utworu minerlanego.

Poziom próchniczny, tworzy się w wierzchniej warstwie gleby mineralnej, ma ciemne zabarwienie, ciemniejsze od poziomow nizej lezacych. Dzięki zawartości materii organicznej. Nie zawsze jednak jest on ciemny. Poziom ten w glebach ornych opisujemy Ap – poziom orno próchniczny.

Poziom wymywania, może występować bezpośrednio pod poziomemm organicznym, względnie pod poziomem próchnicznym, zawiera mniej materii organicznej od poziomu O, jak również mniej od poziomu A. Zawiera także mniej półtoratelnków żelaza i glinu oraz związków zasadowych. Zwykle ma barwę jaśniejszą, a więc może być przejaśniony – Eet, lub wybielony – Ees. Poziom eluwialny. To przejaśnienei lub wybielenie.

Poziomy wzbogacenia. Może on występować zarówno pod poziomem A, pod poziomem Eet pod poziomem Ees i tym samym w roznych typach gleb. Ten poziom jest wzbogacony w zależności od typu gleby w poltoratelnki żelaza i glinu (gleby bielicowe i bielice), w materie organiczna (bielice gleby bielicowe), w związki zasadowe oraz il koloidalny (płowe), zwiekszona ilość mineralow ilasty w glebach brunatnych.

Poziom skały macierzystej C nie wykazuje cech poziomów wyżej leżących. Nie identyfikuje się z poziomami wyzej lezacymi.

Poziom glejowy, jest to poziom mineralny, który wykazuje cechy silnej lub całkowitej redukcji, w warunkach beztlenowych ma barwę stalowo szarą odcien niebieskawy lub zielonkawy, i nie ma cech poziomów A E czy D. W przypadku gdy, pełne oglejenie spowodowane jest wodą gruntową, uzywa się symbolu G, natomiast gdy wodami opadowymi Gg. Jeżeli inne poziomy genetyczne wykazuja cechy oglejenia, wówczas opisujemy je literką małą „g” – wody opadowe i „gg” wod gruntowych.

Poziom bagienny w glebach organicznych takih jak torfy.

Mogą być układy:

O A B C R

O A E(Ees, Eet, Eetg) B C

O, Ees, B, C - gleba bielicowa

O, Ees, Bhfe, C – bielica

O, AEes, Ees, Bhfe, BC, C – bielica

O A Bbr C – rozpad minerałow pierwotnych, powstawanie mineralow wtornych, te mineraly lacza się z organiczna czescią i tworza polaczenia próchniczno mineralne. (Bbr egzamin)

O, A, Eet, Bt, C – gleba płowa

O, A, Eetg, Btg, C – gleba płowa opadowo glejowa

O, A, Bv, C – gleba rdzawa (v – wystepuje w glebach rdzawych)

O, A, AC, C – jaka gleba zalezy od C – jak less to czarnoziem, jak glina pyl il to czarna ziemia, jak wapien to redzina. Może być też mada.

Może się poziom mieszać z poziomem np. Eet/Bt - zapisuje sięto z „/”

Poziom przejściowy – np. AC

Ap, Eet, Bt, II C - pył – Ap Eet Bt, glina II C - z tego wynika ze jest to gleba niecalkowita.

Analizując gleby, pewne poziomy nazywane są poziomami diagnostycznymi a więc w opise miedzynarodowym maja pewne cechy które przypisuje się określonym poziomam czy to powierzchniowym czy podpowierzchniowym. Mamy poziom Mollicc tłumacząc na polski jest to poziom miękki. Ta miekkośćwynika z obecności trwałej struktury gruzełkowatej, dalej musi mieć dużo próchnicy, musi mieć uziarnienie piasków gliniastych. Minimalna miąższość 10 cm. Np. w czarnoziemach jest to kilkadziesiąt cm – 60 cm. Cechą poziomu mollicc jest wysoki stopien wysycenia kompleksu zasadami.

Następnym poziomem powierzchniowym jest Anthric – ten poziom ma cechy poziomu mollicc, powstaje w wyniku długotrwałego nawozenia gleb odpadami z gospodarstw domowych, jak również wskutek intensywnego stosowania nawozów organicznych. Jest w nim wyższa zawartość fosforu.

Poziom melanic – malobos tzn ciemny, czarny, jest to poziom murszasty. Ma cechy podobne do poziomu mollicc natomiast jest płytszy od poziomu mollicc, wykazuje slabe polaczenie materii organicznej z czescia mineralna i najczęściej SA to piaski slabogliniaste oraz luźne.

Poziom plagen powstał w wyniku wieloletniego, nawożenia gleb obornikiem – mieszaniną ściółki leśnej słomy i piasku.

Poziom histic – poziom organiczny gleb mineralnych, miąższości mniejszej niż 30 cm, wystepuje na powierzchni gleb mineralnych. Zbudowany z torfu mułu, murszu.

Poziom ohric – nie spelnia kryterow wyzej wymienionych, zawiera Malo materii orgaczninej. Jest niewielkiej miąższości. Poziom ten wedlug opisu z greckiego ohros tzn blady, bladość wynika z niewielkiej ilości materii organicznej.

Poziomy podpowierzchniowe:

Poziom camblic – cambiare – zmieniac przemieniac, poziom ten (Bbr) jest poziomem intensywnych przemian glebowych, przede wszystkim wystepuje w utworach wykazujących co najmniej uziarnienie piaskow gliniastych mocnych i drobniejsze. Wodne cechy materiału ulegają zniszczeniu, mineraly pierwotne ulegaja wietrzeniu w wyniku witerzenia hydrolizy powstaja wtorne mineraly ilaste. Może tutaj nastapic również powolne uwalnienie poltoratlenkow oraz rozpuszczanie i usuwanie węglanów. Do tego poziomu Mozę przemieszczac się frakcja ilasta z wyzej położonych poziomów. Cechy: uziarnienie piasków gliniastych, glin, pyłów, iłów. Struktura gleby a nie skały – struktura nabyta. W połowie objętości poziomu. Znaczne ilości mineralow wietrzejących.

Poziom sideric – cechy podobne do poziomu camblic ale wsytepuje w materiale piaszczystym o uziarnieniu piasku słabo gliniastego a nawet luźnego. Gorna czesc poziomu sideric przylega bezpośrednio do poziomu akumulacyjnego A natomiast dolna stopniowo przechodzi w skałę macierzystą. Poziom ten nie zawiera węglanów, ma odczyn kwasny, w glebach uprawnych powyżej 5 w glebach lesnych poniżej. V – stopien wysycenia zasadami nie przekracza 30% Zawiera bardzo małą ilość frakcji ilastych ale trudno czasami tę frakcję ilastą wydzielić – części koloidalne. Typowy dla gleb rdzawych.

Poziom Argillic – „biały ił” w poziomie tym zostala nagromadzona frakcja ilasta. Tworzy się poniżej poziomu eluwialnego. Frakcja ilasta wchodzi w mezopory, i mikropory, frakcja ta otacza wieksze frakcje tworząc powloki. W skutek zageszczenia tej frakcji ilastej w poziomie wzbogacenia, może wystąpić w poziomie wyzej lezacym – Eet, może wystąpić oglejenie.

Poziom natric- w tym poziomie jest obecny sód wymienny. Tę obecność możemy określić analizując KS. Ponadto ta sól pochodzi z poziomów głębszych.

Poziom spodic – spodos – popiół drzewny. Poziom ten jest poziomem iluwialnej akumulacji poltoratlenkow glinu i żelaza oraz prochnicy. W glebach lesnych wystepuje bezpośrednio pod poziomem eluwialnym Ees, w glebach ornych jeżeli takie znajdujemy pod poziomem Ap. Jeżeli chodzi o uziarnienie są to piaski luźne na granicy piasków słabo gliniastych. Barwa jest zroznicowana i zalezy od wzajemnych proporcji miedzy zawartością prochnicy i kwasow próchnicznych a związkami żelaza i glinu. Poziom ten może być zwięźlejszy niż poziom wyżej leżący. Ponadto jest bardziej zakwaszony od wyzej leżącego. W poziomie są ngromadzone związki żelaza i glinu. Można określić stopien tego nagromadzenia poprzez stosunek zawartości w poziomie spodic do zawartości w poziomie wyzej lezącym – albic.

Poziom agric – wystepuje bezpośrednio po uprawnym poziomem próchnicznym, jest to poziom iluwialny, powstaje wskutek długotrwałej intensywnej uprawy rolniczej, w procesie iluwiacji a więc nagromadzenia, próchnicy, frakcji koloidalnej i frakcji pyłowej. To nagromadzenie odbywa się podczas intesywnycfh opadow gdzie nastepuje mechanicznej przemieszczenie razem z wodą do poziomow zwięźlejszych. Ta warstwa może być czesiowo nieprzepuszczalna zarówno dla wody jak i korzeni roslin. Ten material namyty może zatkać pod tym poziomem próchnicznym wszystkie pory, tym samym zostanie ograniczny przeplyw wody w głąb.

Poziom albic – albus tzn biały – tutaj nastepuje w sposób selektywny przy udziale kwasow próchnicznych, niskocząsteczkowych np. fulwokwasów. Wymycie produktów rozkładu minerałów, zwłaszcza glinu i żelaza. A poziom ten jest wybielony, nie przejaśniony tylko wybielony. Wystepuje poziom ten na ogół w glebach leśnych, rzadko w glebach ornych a jeżeli już wystepuje to musi być odpowiednio gleboki i Widzimy tylko dolną część tego poziomu jako że wierzchnie warstwy są wymieszane

W bielicowej czy bielicy ph niskie w poziomie organicznym i próchnicznym potem wyższe i potem znow niższe – w poziomie spodic nagromadzenie związków żelaza i kwasow fulwowych.

Kolejny poziom to luwic – poziom w którym zachodzi wyplukiwanie. Nastepuje wyplukiwanie weglanów łatwo rozpuszczalnych soli z tej racji ze ten poziom jest zubożony w minerały ilaste – ługowanie zachodzi intensywniej w materiale luźniejszym. Proces ługowania w mniejszym stopniu się zaznacza. Nastepuje wymywanie iłu koloidalnego i przemieszczanie do poziomu strukturalnego argillit. W związku z tym ten poziom jest bardziej spłaszczony i jasniejszy w stosunku do skaly macierzystej. Skałą macierzystą są piaski gliniaste, gliny pyły, piaski wodnego pochodzenia czy też lessy. W dolenj czesci poziomu luwic może wystąpić casami oddolne oglejenie, wglądnie w calym poziomie luwic może wystąpić oglejenie, ale pochodzące od wody opadowej. Wzglednie caly poziom luwic może być objety oglejeniem.

Poziom glejospodic – ma zarówno cechy poziomu glejowego jak i cechy poziomu spodic. Z jednej strony mamy od gory przemieszczeni związków żelaza glinu i kwasow organicznych i osadzanie się w poziomie wzbogacenia z drugiej storny nastepuje kumulacja wolnych tlenkow żelaza, pochodzących z podsiąkającej wody gruntowej w skutek wahan poziomow tejze wody. Woda gruntowa zawiera rozpuszczalne związki żelaza.

Przyrostki:

a – wystepuje obok duzej litery A – gdy mamy pogłębiony poziom próchniczny

am – antropogenizacja tego poziomu

br – akumulacja na miejscu czy też wzbogacanie w miejscu ił koloidalny – typowe dla brunatnych

ca – stosuje się w polaczeniu z roznymi poziomami tam gdzie wsytepuje jego zwiekszona ilość i pojawiaja się weglany

es – oznacza eluwialne wymycie związków żelaza i glinu – stosuje się do gleb bielicowych bielic i glejobielicowych.

et – eluwialne wymycie frakcji ilastej, odnosi się do poziomu Eet czy E – gleb płowych.

f – podpoziom gleb w poziomie organicznym, czesciowo rozlozona materia organiczna, f jak fermentacja

g – cechy glejowe odzwierciedlające okresowa nadmierna wilgotność spowodowaną wodami opadowymi, okresowo stagujacymi nad poziomami, lub warstwami trudno przepuszczalnymi np. Eetg, Dg, Cg

gg – stosuje się gdy oglejenie pochodzi od wod gruntowych gdzie mamy bardzo silkna redukcje żelaza np. w poziomie B np. Bgg, Cgg.

ox – akumulacja poltoratelnkow w poziomach scementowanych. Stosuje się do poziomu B

r – nieiluwialne nagromadzenie manganu żelaza prochnicy

t – iluwialna akumulacja frakcji ilastej. Stosuje się do poziomu głównego B

ot – w glebach organicznych do poziomu torfu.

h – jak humus

Opisywanie gleb – wydzielenie w nich cech które widzimy. Często musimy ten opis wesprzeć analizami.

Nie ma A1 i A2 !!! w skrypcie są obrazki przedstawiające profilowe rozmieszczenie związków żelaza glinu itp.

-------------------------------------------------------------------

10.12.2012

Gleby organiczne tworza się z materialu organicznego – mursze i torfy.

Mineralne to tutaj decyduje skala lita która ulegla zwietrzeniu ale nie tylko.

Litosole: gleby inicjalne skaliste:Miąższość gleb nie przekracza 10 cm, pod slabo zwietrzalym poziomem AC wystepuje skala macierzysta C. Są to gleby lito sole, ze skały litej.

Obok nich mogą występować gleby inicjalne luźne czyli regosole. Wśród nich dwa podtypy – erozyjne i eoliczne. Gleby inicjalne luźne erozyjne powstaja na obszarach objetych erozja. Wartstwa powierzchniowa zostala zmyta czy przemieszczona przez wodę. Są to utwory kwarcowo krzemianowe. Wartość tych gleb jest bardzo niska. Te gleby mogą się tworzyć blisko koryta rzeki. Takie gleby na ogół nie są użytkowane rolniczo. Można niekiedy na nich uprawiać wiklinę.

Eoliczne powstaja na piaskach wydmowych – slabo rozwiniety poziom próchniczny, material nie jest związany z czescia mineralna gleby. Jeżeli nie SA pokrykte roślinnością to w dalszym etapie również ulegaja zwydmieniu

Gleby inicjalne ilaste

A, C- C

Gleby wytworzone z glin iłów oraz pyłów. Są tutaj 2 podtypy – erozyjne i deluwialne. Pierwszy podtyp powstaje w wyniku erozji, zmycia warstwy wierzchniej i zostaje odslonieta sucha skala lita. Natomiast inicjalne ilaste deluwialne powstaja w obniżeniach terenowych u podstawy stoku gdzie nastapil denudowanie tego materialu do miejsc nizej położonych.

Rankery:

Gleby bezwęglanowe. Wyrózniamy właściwe O – AC, C

Brunatne O- AC, Br, C

Rankery bielicowane: O, AE, B/C – C

Skały glinokrzemianowe ubogie w zasady – regiel górny piętro kosodrzewiny.

Gleby słabo wykształcone ze skal lużny arenosole – w stosunku do regosolów maja lepiej wykształcony poziom próchniczny. Pod roślinnością borową przekształcają się w gleby bielicowe. Jeżeli były wzięte pod uprawę to zalicza się je do najsłabszej klasy 5 i 6, a do kompleksu 7. Ich wartość w duzym stopniu zalezy od stosunkow wodnych. Z reguly SA za suche. Budowa profilu: AC.

Nadają się pod zabudowę.

Rędziny. Gleby wytworzone bądź z wapieni bądź z gipsu.

- inicjalne

- właściwe

- czarnoziemne

- brunatne

- próchniczne górrskie

- but winowe Gorskie

Nieco ponad 1,2 % pow użytków rolnych to są redziny, grunty orne około 1%. Biorąc pod uwagę rodzaj materialu możemy mowic o redzinach: czystych gdzie wystepuje tylko i wylacznie wapien lub siarczan czyli gips, lub redzinach mieszanych z domieszka lessu czy tez utworow zwałowych.

Biorac pod uwage głębokość: płytkie do 25 cm, srednioglebokie 25-50, glebokie 50-100 i bardzo glebokie ponad 100 cm. Tych ostatnich jest najmniej. Zasadnicza budowa profilu to jest ACa- AC – C. Szkieletowość rędzin – udzial szkieletu . Jeżeli poniżej 10 % to są slaboszkieletowe, od 10- 50 % to sąsrednioszkieletowe i powyżej 50 % to silnie szkieletowe. Poziom CCa to silnie zwietrzaly rumosz skalny który przechodzi w skale litą nie zwietrzala.

Od czego zalezy jakość redzin należy laczyc z rodzajem skaly. Redziny wytworzone z utworów trzeciorzędowych – z wapieni i margli mioceńskich. Wystepuja na roztoczu w okolicach Bełżca w okolicach Staszowa jak również w niecce nidziańskiej. Są to gleby na ogół dość płytkie szkieletowe. Oznaczaja się slabym powiazaniem prochnicy zczescia mineralna gleby. Bardzo suche. Z uwagi na wadliwe stosunki wodne, szczególnie w okresie późnowiosennym i letnim. Zalicza się je do klas bonitacyjnych 5 i 6. kompleksu przydatności rolniczej 3, 5 i 6.

Redziny kredowe: wytworzone z wapinie margli wapiennych opoki, gezy. Jeśli chodzi o typologie zaliczne SA do redzin właściwych oraz czarnoziemnych. Wystepowanie: Chełm, Tomaszów lubelski, Bełżec, Opole lubelskie. Przydatność rolnicza redzin kredowych w duzym stopniu zalezna jest od rzezby terenu. Położone w terenie falistym podlegaja erozji wodnej w wyniku czego zostaje wymyty najdrobniszejysz material i przeniesiony w miejsca nizej polozony i odsłaniają się obszary ze zwiekszona ilością niezwietrzanego materialu.

Redzina z wapieni jurajskich: wapienie jurasje trudno wietrzeja, bo kredowy latwo wietrzeje. W porównaniu z kredowymi zawieraja mniej węglanów aktywnych mimo ze zawieraja podobne ilość węglanów ogółem. Utwory krystalicne wietrzeja wolniej. Te rędziny zaliczane SA do redzin inicjalnych, właściwych i brunatnych rzadzej czarnoziemnych. Wystepowanie: Jura krakowsko czestochowska. Najczestsze siedliska to siedliska lasow liściastych. Jeżeli SA lepiej wykształcone to SA zaliczane do klas bonitacyjnych 3 i 4 natomiast płytsze do klas 5 i 6 . Te najnizjsze klasy bonitacyjnej SA Malo przydatne pod uprawe z racji duze zakamienienia i suchosci.

Wapienie triasowe dewońskie i perskie. Wystepowanie glownie w okolicach Kielc i Chęcin. Wytworzone z trudnowietrzejacych wapieni krystalicznych i dolomitow. Naleza na ogol do redzin inicjalnych lub redzin właściwych rzadziej brunatno ziemnych. Cechy charakterystyczne – mala miąższość duza szkieletowość. Klasy bonitacyjne to są przewaznie 5 i 6 rzadziej 4. Jeżeli SA w uparwie to kompleksy 3,6,7 ewentualnie mogą być jako lasy.

Redziny siarczanowe: występują na zwietrzelinach gipsu w sklad wchodza przede wszystkim siarczony wapnia – gips i anhydryt. W domieszce może występować kwarc i dolomit, wodorotlenki żelaza. W zależności od wykształcenia profilu zaliczamy je do redzin inicjalnych, redzin właściwych niekiedy czarnoziemnych. Wśród nich mogą być również redziny mieszane. Wystepowanie to Niecka nidziańska w okolicach Buska.

Czarnoziemy – wytworzone z lessow z glebokim poziomem próchnicznym. Mogą być całkowite bądź niecałkowite. W podlozu czarnoziemow może występować wapien, zwir czy tez piasek. Less to pyl eoliczny może być less zwykly jak i less ilasty. Gleboki poziom próchniczny – najlepsze – ponad 50 cm. Zawartość weglanu wapnia w calym profilu lub pojawia się ten weglan na głębokości 50 cm najlepsze z czarnoziemow. Odczyn zasadowy w przypadku jeśli ulegaj degradacji to nieco nizsze ph. SA to gleby strukturalne, przepuszczalne, o duzej pojemności wodnej. Zawieraja również duze ilsoci wody dostępnej dla roslin. Zawartość prochnicy powyżej 3%. Barwa poziomu próchnicznego brunatna, czarna. Występują w terenach plaskich lub o niewielkich sklonach. Jeżeli SA podścielone materialem luzniejszym lub zalegaja na wapieniach to ich jakość i przydatność rolnicza zalezy od głębokości zalegania tejze skaly. Zdecydowana większość wystepuje w klasach 1-3a,3b. obniżenie miąższości lessu. Wystepowanie: Sandomierz hrubieszow, krakow i również w kotlinie kłodzkiej. Cecha negatywna czarnoziemow i gleb wytworzonych z lessow jest przede wszystkim wysoki stopien zagrozenia erozja.

Gleby brunatne – poziom diagnostyczny to poziom Br – poziom brunatnienia. Rozpad mineralow pierwotnych i powstanie minearlow wtornych które lacza się z prochnica a przede wszystkim z wkasami huminowymi i tworza w ten sposób trwale polaczenia próchniczno mineralno ilaste. O kolorze brunatnym w roznych jego odcieniach. O – A – Bbr – C. Sa to zarówno gleby orne jak i lesne.

Brunatne typowe występują w klasie od 1 – 3a/3b kompleksy przydatności rolniczej 1 i 2, ale mogą występować w klasie 3a i 3b i kompleksie przyadtnyczym 3 czyli pszennym wadliwym a to wtedy gdy gleby brunatne położone SA na stoku i ulegaja erozji wtedy 4a/4b. to objawia się w profilu płytszym poziomem próchnicznym.

Oglejone – wadliwe stosunki powietrzno wodne, SA za wilgotne. Kompleks 8.

Te brunatne właściwe mogą być glebami całkowitymi lub niecałkowitymi. Również wierzchnie warstwy tych gleb mogą ulegac spiasczeniu . i wiwczas zaliczane sa do slbaszych komplekso przydatności rolniczej.