EDUKACJA PRZEDSZKOLNA
Wykłady wczesna edukacja, Rok I semestr I
(wykład 1) 03-10-2011
Edukacja dzieci w Polskim systemie edukacji (szanse i zagrożenia)
3 r. ż. Lub 4 r. ż.- dzieci rozpoczynają naukę w przedszkolu
3-4-latki mają słaby dostęp do przedszkola, lepszą sytuację mają 5-latki
40/ 50% dzieci ma dostęp do przedszkola w małych miastach i wsiach
27% dzieci ma dostęp do przedszkola w miastach
11% dostęp dzieci do przedszkola z obszarów wiejskich w skali kraju
Zadaniem przedszkola jest wspieranie w problemach społecznych. Pierwsze doświadczenia w przedszkolu mają wpływ na kształtowanie obrazu własnego ja, tam rozwijają się aspiracje i motywacje. To warunkuje powodzenie na kolejnych etapach edukacyjnych. Fundamentem jest dzieciństwo. Dziecko do 5 r. ż. Powinno być w domu. Edukacja przedszkolna szeroko widziana jest, jako edukacja społeczna. Edukacja powinna być łączna, elementarna (od przedszkola do edukacji). Pan pracy powinien być płynny. W Polsce nie ma tej płynności (przedszkole sobie, szkoła sobie). Musi być ciągłość edukacji, dostosować nauczanie do poziomu dziecka (Wygocki), na tym należy tworzyć programy.
Okres przedszkolny
Wszystkie struktury poznawcze kształcą się do 3 r. ż., potem należy to rozwijać (Wygocki). Inteligencja wieloraka- nie każdy ma te same zdolności (Gardner).
Edukacja przedszkolna daje podwaliny pod wszystko, co dziecko potem wybierze, czyli skupi się na swoich umiejętnościach, predyspozycjach. Trzeba dążyć by wizja dziecka była realizowana, a nie wizja rodzica. Brunerowska koncepcja- umiejętność pójścia za dzieckiem. Dziecko ma czuć wsparcie osoby dorosłej, ale dziecko idzie samo. Czasami trzeba wyjść przed dziecko, by pokazać mu gdzie ma iść, uczyć czytania znaków na tej drodze. Dziecko musi czuć się bezpieczne. Bardzo ważny jest rozwój pełnej osobowości, gromadzenie doświadczenia w przedszkolu przy wsparciu dorosłego.
Usytuowanie dziecka w procesie rozwoju.
Rozwój dziecka- ono jest autorem swojego rozwoju, my mamy wspierać jego podmiotowość, uwagi mają tylko pomagać, a nie mówić, co ma zrobić. Dziecko do rozwoju potrzebuje rodziców, rówieśników, dobrego klimatu (wszyscy są nośnikami kultury). Dziecko przejmuje wzorce kultury. W wieku przedszkolnym kształtuje się otwartość, poczucie tożsamości- identyfikacja ze wzorami, integracja wewnętrzna, spontaniczność, radość, zdolności twórcze. Jeśli dziecko nie potrafi się kreatywnie bawić to nie osiągnie już kreatywności. Można wspierać wzory zabawy, podpowiadać, ale nie narzucać. Rozwija się zdolność do miłości, empatii, rozwój kompetencji językowych (konstrukty językowe stabilizują się w wieku 5 lat w sposób naturalny). Erikson- nauka języka ciała między dziećmi różnych narodowości (np. j. francuski, polski).
Zadanie edukacji przedszkolnej skierowane na dziecko:
Kształtowanie obrazu świata w oparciu o doświadczenia dziecka (poznanie wielozmysłowe), przeżycia i wiedzę dziecka
Rozwijanie umiejętności komunikowania się i społecznego współżycia z innymi (warunek powodzenia w życiu)
Zakorzenienie w poczuciu tożsamości kulturowej
Umacnianie wiary we własne siły, rozwój potencjalnych możliwości dziecka (dziecko ufa sobie, zna swoje mocne i słabe strony)
Wyposażenie dziecka w wiedzę o instrumentach i źródłach poznania świata
Wychowanie do zdrowia i bezpieczeństwa
Zadania pedagogiki przedszkolnej
Wykonują je: administracja oświatowa, politycy, dyrektorzy, nauczyciele, czynniki nadzorujące
Gromadzić wiedzę o rozwoju dziecka z różnych dyscyplin i nauk
Uogólnianie wiedzy z teorii i zauważonych z praktyki (tworzenie paradygmatów)
Wykrywanie prawidłowości w procesach wychowawczych
Wyciąganie wniosków z procesów wychowawczych
Formułowani celów wychowawczych, kształcących, treści, metod, form pracy
Tworzenie wzorów, modeli instytucji wychowania przedszkolnego opartych na rodzimej myśli pedagogicznej
Badanie sytuacji społeczno- zawodowej nauczycieli przedszkolnych
Opracowywanie pewnych konstruktów do współpracy przedszkola z rodzicami
(wykład 2) 10-10-2011
Dzieciństwo
Były różne spostrzeżenia na dziecko w różnych okresach. Koncepcje się zmieniały. Ważnym czynnikiem była rola państwa, bo uczestniczy w rozwoju dziecka. Starożytność- Platon flagowy przedstawiciel wychowania dziecka. Platon uważał, że jest potrzeba instytucjonalnej opieki nad dzieckiem, wychowywanie dla państwa. Za wychowanie dziecka odpowiedzialne jest państwo i rodzina. To nie spotkało się z szerszą praktyką. Naturalny sposób wychowywania dziecka w rodzinie.
Średniowiecze- dzieciństwo było niezauważane. Widać to w sztuce- dzieci podobne do dorosłych, mali dorośli. Dzieci traktowane, jako przedmioty, które dorastają. Były na marginesie życia społecznego, były pomijane. Los dzieci był trudny.
XVII w. czas katastrofy dzieciństwa. Grupa Patriotów Polskich zaczyna mówić o losie dzieci, bo 70% dzieci umierało z powodu chorób. Nie zwracano uwagi, na jakość ich życia, nie przywiązywano uwagi do tego, co robi, ma przejąć zawód po rodzicach dziecko było ubezwłasnowolnione. XVII w. to wiek przełomowy. 1773 r.- Komisja Edukacji Narodowej – edukacja elementarna. Projekty miały powstawać przy parafiach, szkółki- obowiązkowe nauczanie w klasach I-III (czytanie, pisanie). Edukacja elementarna- nazwa wzięła się z troski o dzieci.
Popławski, Biliński- program nauczania, podręczniki, wykształcenie nauczycieli- emocjonalny, społeczny stosunek do dziecka, te projekty nie weszły całkiem w życie. Ustawa Jędrzejowska (1933)- dopiero ta ustawa zmieniła wcześniejsze projekty.
Ewolucja w kształceniu dokonywała się powoli.
Okres międzywojenny- rozwój psychologii (pod koniec XVIII w.)- intensywny rozwój przedszkoli. 1989 r.- 30% przedszkoli zamkniętych. Kobiety w okresie powojennym szły do pracy. po wojnie była wysoka dzietność rodzin. Do 1989 r. przedszkola rozwijały się dobrze, nauczyciele musieli mieć przygotowanie pedagogiczne, studia wyższe pedagogiczne (zmiana nazwy z wychowawczyni na nauczyciela przedszkola). Do 2000 r. systematyczna likwidacja przedszkoli- były drogie. W Polsce jest najniższy wskaźnik wychowania przedszkolnego w Europie 11%, w miastach sięga nawet 70%, średnie w kraju 50%.
Wygocki
3 lata- kryzys rozwojowy, dziecko rozwija się szybko
7 lat- kryzys rozwojowy, za chwilę pojawia się wiele ciekawych wydarzeń dla rozwoju dziecka, stawia to je o wiele wyżej w rozwoju poznawczym
Dzieciństwo to fundament w życiu człowieka.
Dzieciństwo
W 9 r. ż. Mózg kończy swój wzrost
Pierwsze 4 lata życia dziecka to czas tworzenia się ponad połowy połączeń mózgowych warunkujących sukcesy szkolne dziecka
Do 6 r. ż. kształtuje się 33% umiejętności szkolnych osiemnastolatka, a do 13 r. ż. tylko 42% i tylko 25% w kolejnych latach
W pierwszych latach dziecko osiąga 80% swojego ilorazu inteligencji
Do 4 r. ż. dziecko odznacza się największą w całym cyklu życia chęcią i zdolnością do zdobywania wiedzy- zależy od środowiska i od genów dziecka (integracja sensoryczna- współpraca zmysłów)
Źródło: G. Kapica „Życie szkoły nr 6, 2005, s. 325)
Wg W. Pomykało „Dzieciństwo to wcześniejsza faza rozwoju człowieka, w której dziecko nie jest kandydatem na pełnowartościową jednostkę, ale taką właśnie jest. Nie jest to jednak zwykła faza rozwoju osobniczego jednostki ludzkiej, a wartość szczególna, sama w sobie, autonomiczna, najpiękniejsza część życia każdego człowieka”. (Encyklopedia Pedagogiczna)
Dziecko noszone na rękach zyskuje w rozwoju emocjonalnym. Czuje się bezpieczne, ważne. Ma szerszy horyzont, czuje bicie serca rodzica, jak w okresie prenatalnym, rozwijają się interakcje społeczne. Takie dzieci zaczynają wcześniej mówić. Dziecku trzeba pokazywać świat, nazywać go, dołączać nazwę do przedmiotu, rozmawiać z dzieckiem, czytać mu, nie poprawiać złe wymowy do 5 r. ż., potem logopeda, jeśli dziecko nadal mówi niepoprawnie.
Zadania rozwojowe dla dzieci w wieku 3-11 lat dotyczą głównie takich obszarów jak:
Wzrostu i rozwoju sfery biopsychicznej organizmu (warunki materialne, żywienie, higiena).
Zmiany w formach aktywności dziecka (z zabawy do uczenia się), dziecko więcej czyta, dziecko więcej czasu poświęca na rozwój siebie, bardzo ważni są rówieśnicy.
Poziomu rozwoju procesów poznawczych i emocjonalnych (kończy się okres przedoperacyjny, zaczyna się myślenie operacyjne i logiczne. Procesy pobudzania górują nad procesami hamowania. Dziecko ma bardzo plastyczny umysł (lepiej asymiluje) i wrażliwy układ nerwowy. Sferą kierunkową jest sfera emocjonalna, prowadzi ona rozwój poznawczy. Należy budzić zainteresowanie światem (przedmiot- nazwa). Rozwój poznawczy i emocjonalny poznawania świata. Emocje włączają lub wyłączają procesy poznawcze (Piaget).
Narastającego konstytuowania się struktur osobowości, zwłaszcza struktury „ja”- ważne są komunikaty od otoczenia, to buduje obraz siebie, dobrze ukonstytuowany psychicznie, dobrze idzie przez życie, gdy mówi się o nim pozytywnie, na odwrót jest wtedy, gdy jest oceniany negatywnie.
Poznawania i układania stosunków z innymi ludźmi- 5 r. ż. – kształtują się podstawy moralności, dziecko wybiera sobie kod na życie- decyduje czy będzie cwaniakiem, czy będzie uczciwy. 5 r. ż.- tworzą się grupy zabawowe, są przywódcy (inteligencja interpersonalna Gardnera).
Uczenie się wykonywania różnych ról społecznych- układanie stosunków społecznych, kultura dnia codziennego, uczenie jej w przedszkolu. Jest wizerunek człowieka powszechnie uznawany, wyłamanie się z niego bulwersuje innych, wzory są potrzebne, bez nich byłaby anarchia, mają nośniki wartości.
Nabywanie i doskonalenie ważnych szkolnych i społecznych sprawności- czytanie, pisanie, liczenie (rozwinięte w sposób naturalny, czas na wyćwiczenie i rozwój organów i procesów poznawczych).
Gromadzenia i przetwarzania nowych informacji
Osiągania poczucia własnej kompetencji- trzeba wiedzieć, że coś robi się dobrze- poprzez trening i osąd otoczenia, który jest wyważony.
Utrzymywania kontroli nad swoim stanem emocjonalnym- 87% trudności w życiu nie bierze się z rozwoju intelektualnego, ale z emocjonalnego (nie radzenie sobie z emocjami).
Korzystania z zasobów otoczenia- wcześnie trzeba uczyć się korzystania z zasobów otoczenia, należy w poznaniu wychodzić od najbliższego otoczenia- poznać zjawiska, przedmioty, otoczenie. Z tym kapitałem dziecka ma iść dalej.
(wykład 3) 17-10-2011
RODZINA JAKO NAJWAŻNIEJSZE ŚRODOWISKO W ŻYCIU DZIECKA
RODZINA JAKO GRUPA SPOŁECZNA
„Przyszłość ludzkości idzie przez rodzinę. Rodzina stanowi podstawę społeczeństwa i stale ją zasila. Poprzez swoje zadania społeczne życia w rodzinie rodzą się obywatele i w niej znajdują pierwszą szkołę cnót społecznych które stanowią o życiu jego i społeczeństwa.” (J.P.II)
We współczesnej rodzinie istnieje moda na zamęt społeczny, istnieje osamotnienie i zagubienie. Nie ma poczucia pomocy, istnieją trudności ekonomiczne, niedojrzałość rodziców do pełnienia ról małżeńskich i rodzicielskich.
Rodzina jako grupa społeczna opisana została w wielu podręcznikach. Prawem naturalnym jest to, że człowiek poszukuje bliskości drugiego człowieka, a rodzina najpełniej i najbezpieczniej zaspokaja wszelkie potrzeby człowieka. Dlatego rodzina jest najmniejszą ale najbardziej istotną komórką społeczną. Rodzina dla dziecka jest szczególnie ważna dlatego iż dziecko rodzi się w rodzinie a także od urodzenia wszelkie potrzeby są przez rodziców zaspokajane.
POTRZEBY DZIECKA
Potrzeby biologiczne:
Potrzeba snu;
Potrzeba pokarmu;
Potrzeba higieny.
Potrzeby psychiczne:
Potrzeba bezpieczeństwa (z zaspokojenia tej potrzeby wytwarza się zaufanie w stosunku do rodziców)
Potrzeba miłości – potrzeba miłości zaspokajana jest głównie poprzez emocje. W pierwszym roku życia dziecko bardzo silnie się rozwija i ma ogromną potrzebę miłości. Dziecko odbiera sygnały przesyłane mu przez matkę, ojca już w okresie prenatalnym, a głównie przez pierwszy rok po narodzeniu. W tym okresie dziecko wykształca również ;
Potrzeba akceptacji – akceptacja oznacza życzliwość ale nie pobłażanie złemu zachowaniu dziecka. Klimat akceptacji jest jak najbardziej wskazany ale powinien iść w parze z przekazywaniem wartości;
Potrzeba aktywności – aktywność będzie wzrastała i różnicowała się wraz z wiekiem dziecka. Najważniejsze jest by dziecka nie ograniczać w aktywności. . Mówiąc aktywność mamy na myśli aktywności fizyczne skierowane na poznawanie i rozwój a także integracje społeczne, przez które dziecko uczy się nawiązywać interakcje z innymi i relacje społeczne. Powinniśmy u dziecka pobudzać wszystkie zmysły i receptory, od zabaw w łóżeczku (manipulacje własnym ciałem, noszenie na rękach, przewracanie na brzuszek), po doświadczanie świata za pomocą zmysłu. Poprzez system kontaktu z dzieckiem uczymy je języka i pojęć.
Potrzeba twórczości – dla dziecka wszystko jest twórczością i twórczości tej potrzebują. Powinniśmy pozwalać dziecku na swobodną zabawę, aktywność, twórczość. Aktywność może być realizowana choć ażby poprzez ubiór czy uczesanie, czego właśnie uczą się od rodziców, którzy je ubierają.
Potrzeba osiągnięć – dziecko tak samo jak dorosły ma potrzebę osiągania sukcesów, osiągnięć. Osoba dorosła powinna podkreślać i akceptować wszelkie osiągnięcia dziecka. Z podkreślaniem osiągnięć nie należy jednak przesadzać. Trzeba również nauczyć dziecko właściwego reagowania na porażki, analizy sytuacji które doprowadziły do porażki a także sposobu radzenia sobie z nieporozumieniem. Osiągnięciem dla dziecka jest nauczenie się czegokolwiek.
Potrzeba przeżywania piękna – dziecko powinno otaczać piękno, wystrój w ciepłych kolorach, spacery oraz ładne i przyjazne otoczenie.
Potrzeby afiliacyjne – dotyczą przynależności dziecka do własnej rodziny. Dzieci powinny uczestniczyć w uroczystościach rodzinnych. Poczucie i umiejętność współdziałania, rozwija się właśnie rodzinie.
Potrzeba respektowania wartości – rodzina jest podstawową jednostką społeczną w której rozwijają się wartości, którymi będzie kierował się dorosły człowiek. Szacunek dla wartości, poszanowanie religii, szacunek dla innych ludzi.
Potrzeba przekazania sensu życia – kod na życie, poczucie sensu życia dokonuje się w wieku 5 lat. Poczucie sensu życia zaważy na dorosłym życiu ponieważ ustala się ona w wieku 5 lat, później się tylko rozwija, a więc dorosły człowiek będzie się tym kierował.
POTRZEBY RODZINY
Potrzeba poczucia wartości – rodzina chce być postrzegana jako wartość w oczach społeczności. Rodzinie nie powinniśmy odbierać poczucia wartości, powinniśmy ją wspierać, pomagać nawet wtedy gdy rodzina przeżywa kryzys.
Potrzeba zabezpieczenia socjo-ekonomicznego – do zaspokojenia tej potrzeby zobowiązane jest państwo. To właśnie rodziny tworzą społeczeństwo, są podstawową komórką społeczną a więc obowiązkiem polityków jest wspieranie rodzin. Rodzina potrzebuje prawnego statusu chroniącego ją jako jednostkę społeczną.
Potrzeba duchowego zakorzenienia - potrzeba ta spełniana jest głównie poprzez przynależność do religii, regionu. Tworzy to pewien system postępowania.
Potrzeba poczucia intymności – rodzina potrzebuje intymności, ochrony więzi między członkami.
FUNKCJE RODZINY WG Z. TYSZKI
Funkcje opiekuńczo-ekonomiczne – funkcja gdzie rodzice opiekują się swoimi dziećmi i zabezpieczają im byt materialny i realizację wszelkich potrzeb psychicznych. Funkcja ta powinna być chroniona prawnie.
Funkcja wychowawcza – przekazywanie wartości, zakorzenienie rodzin.
Funkcje biopsychiczne – ochrona godności, autonomii, wolności.
Funkcja prokreacyjna – funkcja zapewniająca ciągłość narodu.
Funkcja seksualna – zaspokojenie potrzeb małżeńskich opartych na miłości.
Funkcje społeczno-wyznaczające – rodzimy się w konkretnej rodzinie, która przynależy do konkretnej klasy. Przynależność klasowa rodzin i norm i wartości wypracowanych przez rodzinę.
Funkcje socjo-psychologiczne – jest to funkcja socjalizacyjna, przekaz, funkcja rekreacyjno towarzyska.
Funkcja emocjonalno ekspresyjna – opowiadanie o sobie i życie w rodzinie.
(wykład 4) 24-10-2011
Upowszechnia się interakcyjny model wychowania dzieci. Zakłada się, że dziecko do 2 roku życia przebywa w domu pod opieką matki lub ojca. Zdarza się, że dzieci trafiają do żłobka jednak jest to pomyłką wychowawczą, ponieważ dziecko przebywa w izolacji, nie czując bliskości rodziców. Przeważnie od 3 roku życia dzieci powinny zacząć edukację przedszkolną.
We współczesnym świcie dzieci dość szybko włączane są do społeczeństwa, przeważnie już w 6 miesiącu życia poprzez noszenie na rękach itp. Taka szybka asymilacja z otoczeniem pozwala na zdobywanie umiejętności, poznawanie świata, szybsze radzenie sobie ze zmianami. Podatność na zmiany jest w życiu niezwykle ważna.
Trzylatek przeżywa kryzys trzech lat. Potrzebuje kontaktu z innymi, nie tylko z rodziną. Proces przystosowawczy jest jednym z najważniejszych w życiu człowieka. Pierwszy szok przystosowawczy jest w momencie porodu. Dzięki porodowi naturalnemu dziecko przechodzi szok przystosowawczy potrzebny mu przez całe życie. Gdy dziecko odchodzi od rodziny do instytucji przedszkolnej przeżywa drugi szok. Trauma z jaką dziecko przychodzi do przedszkola trwa długo. Rozłąka z matką jest trudna.
Proces przystosowawczy:
Przystosowanie jest to zdolność organizmu do utrzymania wewnętrznej równowagi w środowisku zewnętrznym oraz dążeniem podmiotu do układania zrównoważonych stosunków w otoczeniu społecznym.
Zmiana jest zawsze takim stanem, który zakłóca stan równowagi. Gdy pojawia się zmiana to musi zaistnieć proces przystosowawczy.
Przystosowanie jest procesem polegającym na takich zmianach w organizmie które zapewniają stan równowagi lub zmianach które je przywracają. Organizm posiada wewnętrzną moc, która zapewnia dynamiczną zmienność organizmu. W procesach przystosowawczych ważniejszy jest proces dochodzenia do równowagi niż sama równowaga.
Koudaš – w procesie przystosowawczym najważniejsza jest zdolność do uzyskiwania równowagi i zaspokojenie potrzeb adekwatnie do możliwości tkwiących w danej rzeczywistości. Każdy może odnaleźć się w środowisku, gdy będzie miał poczucie kontroli nad środowiskiem.
Proces i mechanizm przystosowawczy wykształca się w najwcześniejszych latach życia i trwa przez całe życie.
Nieprzystosowanie jest ogromnym obciążeniem, objawia się regresem w rozwoju dziecka. Z nieprzystosowania długo trzeba wyprowadzać dziecko. Dziecko zaczyna poszukiwać mechanizmów obronnych. Mechanizmy obronne są to blokady rozwojowe utrudniające rozwój.
Dziecko 3 letnie ma „słabe strony” w swoim rozwoju. Które nie sprzyjają rozwojowi mechanizmów przystosowawczych w przedszkolu :
Poziom sprawności psychomotorycznych np. koncentracja uwagi
Właściwości związane ze sferą emocjonalną – poznanie dziecka
Niski zasób umiejętności poznawczych
Brak sensytywności na zmiany
Niski poziom samodzielności dziecka nie sprzyja wchodzeniu dziecka w nowe środowisko.
Niski poziom kompetencji rozwojowych
Niski poziom autoidentyfkacji
Niski poziom rozwoju poznawczego nie sprzyja pojęciom czasu przestrzeni
Nieznajomość środowiska materialnego
Brak poczucia przynależności do grupy
Za tym aby dziecko poszło do przedszkola przemawiają:
Poszukiwanie uwagi u innych
Tendencje poszukiwania rówieśników
Nabywanie samodzielności
Oczekiwania przedszkola wobec dziecka:
Samodzielne jedzenie łyżką
Mycie rąk
Samoobsługa przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych
Zdejmowanie i zakładanie podstawowych części garderoby np. kapcie, spodnie, bluzka itp.
Rozpoznawanie swoich rzeczy wśród innych
Wycieranie rąk, nosa
Rytmiczne w miarę chodzenie po schodach przy poręczy
Znajomość swojego imienia i nazwiska, imion rodziców.
Trudności dziecka w procesie przystosowania się:
Wynikające z poziomu rozwoju: zasób słów, doświadczeń, stan emocjonalny, słaba orientacja w czasie i przestrzeni rozwój społeczny.
Zbyt intensywne włącznie dziecka przez nauczycielki w swoją linię działania
Instytucjonalne wymagania placówki, brak wiedzy u dziecka i rodziców o organizacji życia w przedszkolu
Sposoby i warunki nawiązywania interakcji z dorosłymi, rówieśnikami, otoczeniem materialnym
Warunki i jakość zaspokajania indywidualnych potrzeb dzieci w warunkach wychowania zbiorowego
Rozbieżność między oczekiwaniami dzieci, rodziców a przedszkola
Trudne sytuacje uczenia się przez dziecko roli przedszkolaka i członka zbiorowości przedszkolnej
(wykład 5) 07-11-2011
Przywiązanie i więzi emocjonalne dziecka w pierwszym siedmioleciu
Rola emocji w życiu dziecka jest bardzo ważna. 80% niepowodzeń, w życiu pochodzi ze sfery emocjonalnej, tylko 20% w sferze poznawczej (intelektualnej).
Pierwszy rok życia dziecka jest decydujący w jego życiu emocjonalnym. Tworzenie więzi emocjonalnych jest podstawowym składnikiem. U dzieci więzi emocjonalne kształtują się od początku. U noworodka pojawia się pierwsza więź emocjonalna z matką. Czynności instynktowe są podstawą. Matka przez pielęgnację dziecka tworzy klimat bliskości, intymności. Więź jaka nawiązuje się między matką a dzieckiem nazywana jest przez badaczy przywiązaniem (Bobli, Lorenz)
Karmienie piersią sprzyja nawiązywaniu więzi. Dziecko zabiega o kontakty z matką. W późniejszych latach dziecko nawiązuje bliższe kontakty z ojcem.
M. Ainstworth definiuję więzi uczuciowe jako długotrwałe związki, których partnerzy są ważni ze względu na swoją indywidualność. Pierwsza więź jest to przywiązanie. Daje ono dziecku poczucie bezpieczeństwa i komfortu psychicznego. Więzi i przywiązanie są stanami wewnętrznymi. Poznajmy ich istnienie po zachowaniach osób. Z przywiązania dziecka do rodziców rozwijają się więzi uczuciowe z rodzicami, potem z innymi ludźmi. W rodzinie powstają więzi które dają człowiekowi poczucie bezpieczeństwa, ochrony. Rodzina jest pierwszym środowiskiem o bogatej sieci emocjonalnej.
J. Bowlby – Dzieci tworzą we wczesnych stadiach swojego rozwoju wewnętrzne modele operacyjne z rodzicami, osobami bliskimi. Dzieci mają przekonanie, że obiekt przywiązania (matka) będzie zawsze dostępny i niezawodny. Daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i oczekiwanie, że może się zdarzyć odtrącenie, lub mogą te uczucia osłabnąć. Wewnętrzne modele operacyjne tworzą się w 1 roku życia. W wieku 5 lat dziecko ma już wyraźny matki i siebie.
Modele stają się fundamentem innych związków w przyszłości. Będą miały wpływ na pamięć i koncentrację uwagi. Zapamiętujemy wydarzenia pasujące do naszych modeli wewnętrzny, inne pomijamy. Asymilujemy to co pasuje do naszego modelu.
Pierwsze przywiązanie w rodzinie jest najbardziej znaczącym czynnikiem w tworzeniu modelu operacyjnego. Pierwsze kilka lat życia dzieci jest okresem krytycznym dla wykształcenia wzorców stosunków międzyludzkich.
Dziecku potrzebne jest szersze otoczenie społeczne (krewni). W dziecku rozwija się interakcyjność. Dziecko staje się otwarte na świat.
Dzieci nie przebywające z krewnimy w późniejszych latach będą miały trudności w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych z innymi ludźmi.
Rozwój emocjonalny ma ogromny wpływ na pamięć.
Typy przywiązania wg M. Ainstworth:
Przywiązanie bezpieczne – dziecko znosi łatwo rozłąkę z matką i szybko angażuje się w badanie otoczenia. Gdy matka wraca wita ja i nawiązuje łatwo kontakt.
Przywiązanie poza bezpieczne: odłączanie / unikanie - Dziecko unika kontaktu z matka po jej powrocie. Nie przeciwstawia się jej wysiłkom w nawiązaniu kontaktu, ale też go nie poszukuje. Jest obojętne, apatyczne, mało aktywne w eksplorowanie otoczenia, nie poszukuje matki i nie unika obcych.
Przywiązanie poza bezpieczne: opór / ambiwalencja – Nie wykazuje zbyt dużego zaangażowania otoczeniem jest nieufne wobec niego. Objawia niepokój po rozdzieleniu z matką, nie uspokaja się po jej powrocie. Raz poszukuje kontaktu z matką a innym razem unika kontaktu z nią.
Przywiązanie poza bezpieczne: dezorganizacja / dezorientacja – Zagubienie, oszołomienie, obawa po rozłące z matką. Dziecko prezentuje przeciwstawne wzorce zachowań np. ruch w kierunku matki z odwracaniem od niej wzroku.
Konsekwencje przywracanie bezpiecznego dzieciństwa !
Samoocena – od tego się zaczyna, jak je kształtować u małego dziecka. Bardzo ważne. Przegrywać z nadzieją na zmianę wyniku. Analiza przyczyn niepowodzenia.
Samoocena wysoka – sytuacja trudna staje się łatwiejsza
Zadanie do wykonania gdy:
Samoocena niska – podwyższa próg trudności
Konsekwencje:
Napięcia negatywne długo się rozwijają i słabo neutralizują.
Potęga sukcesu podwyższa poziom odporności emocjonalnej.
Sukces motywuje do wysiłku, znosi negatywne doznania, wywołuje pozytywne emocje
Frustracja i porażka może być początkiem złej serii, co powoduje obniżenie odporności emocjonalnej.
Trudności mają zawsze biegun subiektywny.
Przyczyny niepowodzeń emocjonalnych i intelektualnych występują zawszę łącznie.
Wiadomo, że sytuacji trudnych nie da się uniknąć, są wszechobecne. Jak sobie z nimi radzić? - to jest kluczowe pytanie.
Kategorię określające więź dziecka z przedszkolem:
Potrafi opowiadać o swoim przedszkolu
Chce chodzić do swojego przedszkola
Nie ma zdania, nie wie czy chce chodzić do tego właśnie przedszkola, unika odpowiedzi.
Może chodzić do innego przedszkola
(wykład 6) 14-11-2011
Konstruktywiści
Piaget: Jego badanie nad myśleniem dziecka było jako pierwsze rozpoznawane w świecie.
Bruner: wskazał na drogi uczenia się dziecka
Wygotski: Zaistniał w nauce najpóźniej. – „ Wybrane prace psychologiczne”
3 wybitnych konstruktywistów
J. Piaget
J. Bruner
L. Wygotski
PROCES POZNIANIA ŚWIATA PRZEZ DZIECKO WG J. PIAGETA:
Nie jest to proste kumulowaniu informacji, a interakcja między dzieckiem i świtem zewnętrznym w trakcie, której podmiot dokonuje rozlicznych działań, czynności, przekształceń, począwszy od najprostszych operacji zmysłowo – ruchowych aż do złożonych operacji intelektualnych. Będą to spostrzeżenia, porównywania, porządkowania, kojarzenia, różnicowania, podporządkowywania, itp. zdobywanie przez dziecko w toku doświadczenia. W toku tych czynność i podczas eksploracji otoczenia dziecko tworzy schematy umysłowe, czyli struktury poznawcze za pomocą, których interioryzuję wiedzę. Te struktury często nazywane są też „Konstruktami poznawczymi”
Ważne są w tym procesie dwie czynności umysłowe: asymilacja i akomodacja. Pojęcie równowagi w procesie poznawczym.
Zjawisko dysonansu i egocentryzmu poznawczego.
Trzy rodzaje wiedzy: fizyczna, logiczno – matematyczna, społeczna.
Rola rówieśników w procesie poznania i doświadczania świata.
Internalizacja – przyjęcie pewnego systemu wartości
Interioryzacja – uwewnętrznienie wiedzy, ale na innym poziomie, wiąże się ona z ogólnym pojęciem które budujemy z małych cząstek wiedzy.
Konstrukty poznawcze – Na konstrukty składają się:
Spostrzeżenia
Porównywania
Porządkowanie
Różnicowanie
Przyporządkowanie
Każdy z tych czynności ma swoje jakieś ścieżki, w tych naszych neuronach, gdy wykonujemy jakąś czynność wykonujemy wszystkie wymienione czynności, na początku spostrzegamy dany przedmiot, później porównujemy go z innymi porządkujemy zdobytą wiedzę różnicujemy i przyporządkowujemy. Wszystkie te działania istnieją razem nie można ich rozdzielić. Konstrukt poznawczy występuje w każdym akcie poznawczym
Asymilacja – Włączanie nowych informacji za pomocą już istniejących informacji w umyśle dziecka. Odpowiada za myślenie logiczne, proste, myślenie czynności codziennych. Myślenie konwergencyjne.
Akomodacja – Pojawia się w tedy gdy danej informacji nie możemy włączyć za pomocą znanych już struktur poznawczych. Przestrojenie tych struktur aby włączyć daną informacje do naszej wiedzy. Akomodacja odpowiada za myślenie dywergencyjne, szokowe, nowe, odkrywcze.
Wg Piageta Asymilacja i Akomodacja występują łącznie i jeden bez drugiego nie może istnieć. Oby dwa procesy są niezbędne do naszego rozwoju.
ZJAWISKO DYSONANSU I EGOCENTRYZMU POZNAWCZEGO
Egocentryzm poznawczy dziecka oznacza to, że dziecko ocenia świata tak jak go widzi, dziecko ma takie pojęcie że jest w środku w centrum, a wszystko widzi tylko z własnej perspektywy. Egocentryzm poznawczy jest zjawiskiem rozwojowym. Około 5 roku życia dzieci są w stanie rozumieć że świat jest różny, pod wpływem różnych ćwiczeń, zabiegów edukacyjnych, dziecko dostrzegać że ludzie postrzegają świata różnie.
Dysonans poznawczy - odkrycie przez dziecko że świat przed nim jest bardzo bogaty, że jego wiedza jest mała. Dziecko musi poszukiwać, poznawać, to pozwala na rozwój.
Emocje są silnie związane z procesem poznawczymi. Emocje włączają lub wyłączają struktury poznawcze. Jeśli dziecko nie będzie zaangażowane emocjonalne to struktury poznawcze tez nie będą włączone. Ważne jest więc powiązanie emocjonalne, zainteresowanie dziecka.
RÓWIEŚNICY
Są niezwykle ważni dla dziecka. Dziecko potrafi się uczyć od dziecka. Dzieci chętnie uzyskują wiedzę jeden od drugiego. Dzieci jak się uczą od siebie mają mniejsze obciążenie psychiczne, nie boją się oceny. Nauka od rówieśników jest bardzo wartościowa. Dzisiejszy świat jest tak zbudowany, że praca interdyscyplinarna pozwala na odkrycie i zdobywanie wiedzy.
PROCES POZNAWCZY WG L.S. WYGOTSKIEGO
Aktywna rola dziecka i jego indywidualna interpretacja – konstrukcja
Poznawanie świata przez dziecko możliwe jest tylko i dzięki kontekstowi społecznemu. Potrzebny jest drugi człowiek uważny, kompetentny, dorosły i rówieśnik. Rozwój dokonuje się dzięki interakcji z innymi ludźmi.
Uczenie upośrednione, uczenie się od rówieśników, epizody wspólnego zaangażowania, strefa najbliższego rozwoju.
Dla rozwoju poznawczego niezbędny jest kontekst historyczno – kulturowy.
(wykład 7) 21-11-2011
PROCES POZNAWCZY WG J.S. BRUNERA:
Dziecko konstruuje obraz świata poprzez tworzenie reprezentacji:
enaktywnej, czyli ujmowanie zdarzeń w kategoriach czynności, działań, doświadczeń
ikonicznej, czyli obrazy rzeczy i zdarzeń
symbolicznej, czyli język opisujący rzeczy, zdarzenia, przeżycia, wartości, doświadczenia dziecka tworzący pojęcia.
Dziecko rozwiązuje sprzeczności konflikty, między obrazem rzeczy i zdarzeń, działaniem na nich i w nich oraz jakie nadaje się im znaczenia
Dziecko jeden sposób reprezentowania świata przekłada na inny, a cały system który tworzy, stanowi punkt odniesienia w procesie budowania wiedzy o świecie. Dziecko samo nadaje znaczenie doświadczeniom poznawczym i organizuje je w pewien system wychodzący tym samym poza dostarczone informacje
Bardzo ważny jest kontekst społeczny poznawanie świata. Ważni są ludzie i interakcje z nimi, możliwe interpretacje i różne sposoby postrzegania tego samego faktu poznawczego, różne nadawanie mu znaczenia. Wiedza staje się faktem doświadczonym, interpretowanym i negocjowanym.
Myślenie paradygmatyczne: to porządkowanie doświadczeń pochodzących ze świata fizycznego, konkretnych faktów, doświadczeń.
Myślenie narracyjne: (niezbędne aby poznać świat duchowy dziecka) to świat intencji, emocji, przekonań, reguł moralnych, wartości, pragnień, potrzeb. To świat podmiotu i jego subiektywne interpretacje własnych doświadczeń poznawczych.
Sytuacje edukacyjne o charakterze poznawczym: (sytuacje intensywnie wspomagające proces poznawczy dziecka) badawcze, eksplorowane, doświadczanie, zadaniowe tworzone przez nauczyciela, rozwiązywanie problemów zabawa z rówieśnikami, własna aktywność dziecka.
WYGOTSKI (c.d.)
Człowiek rozwija się w konkretnym kontekście kulturowym.
Epizody wspólnego zaangażowania – takie sytuacje edukacyjne w której zaangażowane są dwie osoby lub więcej. Dziecko rozwija się w kontakcie z drugim człowiekiem.
Uczenie się spontaniczno – reaktywne – Uczenie się typowe dla dziecka w wieku przedszkolnym. Kryzys trzeciego roku życia i kryzys siódmego roku życia.
Uczenie się spontaniczne – Dziecko ma własny program. Wiek przedszkolny jest przejściem od uczenia spontanicznego do reaktywnego. Wiek przedszkolny jest kluczowy do wykształcenia się standardów.
Sensytywne okresy rozwojowe: takie okresy w których są największe możliwości zmian. Sensytywne znaczy podatne na zmiany.
SNR: (strefa najbliższego rozwoju) potencjalne możliwości dziecka. Tyle ile dziecko może osiągnąć. Trzeba dobrze rozpoznać SAR (strefy aktualnego rozwoju).
„Pomóż mi, abym mógł sam sobie pomóc”
(M. Montesorii)
(wykład 8) 28-11-2011
Rola aktywności dziecka i doświadczenie osobiste
„Ja wiem jak” – etap profesjonalizmu, doświadczanie zinternalizowane, dziecko ma poczucie sprawcze, wiedzy.
„Ja mogę” – rośnie w dziecku poczucie siły fizycznej i psychicznej. Dziecko ponownie mówi „ja chcę” i proces zaczyna się od nowa.
Żeby aktywności dziecka się prawidłowo rozwijała musza być spełnione pewne warunki:
ZASADY ZAPEWNIAJĄCE AKTYWNOŚĆ
DZIECKU WG ANNY BRZEZIŃSKIEJ:
Zasada aktywności, wewnętrznej i zewnętrznej – działa, mówi, myśli, przeżywa (aktywność zewnętrzna i wewnętrzna powinny być zsynchronizowane)
Zasada aktywności rzeczywistej a nie pozorowanej – aktywność rzeczywista wypływa z „mojego ja chcę” „Żeby dzieci chciały tego, co chce ich nauczyciel” Aktywność pozorowana wypełnia czas, jest monotonna.
Zasada aktywności różnorodnej – powinniśmy zadbać aby aktywność była różnorodna gdyż dzieci szybko się nudzą.
Zasada aktywności korzystające ze wszystkich zasobów wewnętrznych i zewnętrznych – zasoby genetyczne dziecka
Warunki pełnej aktywności:
Poczucie bezpieczeństwa
Poczucie sensu własnych działań
Poczucie sprawstwa
Dziecko musi mieć poczucie, że to ono jest autorem prac
Trzy grypy celów: taksonomia celów wg Blooma:
Cele poznawcze (powinny się wiązać z tym, co dziecko wcześniej poznało)
Cele emocjonalno – społeczne (uczą dziecko panowania nad swoimi emocjami, empatii, dzieci powinny nauczyć się współdziałania ze swoimi rówieśnikami, np. kiedy mówimy dzień dobry itd.)
Cele psychomotoryczne (związane z zabawami ruchowymi, koordynacją, uczenie się tańca – kontrola nad własnym ciałem)
(wykład 9) 05-12-2011
PRZYRODA I SZTUKA W WYCHOWANIU PRZEDSZKOLNYM
Do treści podstawowych zaliczamy język nie używamy wobec dzieci zdrobnień, tylko wtedy gdy jest to logiczne (np. walizka mała i duża - walizeczka)
Do małych dzieci nie należy mówić zbyt rozwiniętym językiem.
Stosunki społeczne: uczymy dzieci poprawnych, kulturalnych stosunków wobec innych. Uczymy dzieci odpowiednich zachowań danych sytuacjach. Mamy za zadanie nauczyć dzieci konkretnych zasad, norm i niepisanych umów.
Przyroda: to co się dzieje w przyrodzie odbija się na naszym zdrowiu samopoczuciu– zmiany pogodowe. Dzieci bardzo potrzebują kontaktu przyrodą. Człowiek jest częścią przyrody. To co dzieje się wokół nas bardzo oddziałuje na samopoczucie dziecka. Dzieci bardzo lubią eksperymentować na materiałach przyrodniczych. Na materiale przyrodniczym dzieci powinny się wychowywać. Pokazujemy dziecku różne krajobrazy. Przyroda uczy prawidłowego myślenia, rozumienia związków przyczynowo skutkowych. Kontakt z przyrodą uczy dzieci naukowego rozumienia zjawisk przyrody. Przyroda jest elementem terapii. Przyroda to zdrowie, kompensacja.
Sztuka: wytwór człowieka, jego przemyśleń, doświadczeń. Przekazuje nam wiedzę o stanie ducha artysty.
Przez kontakt z przyrodą kształcą się uczucia patriotyczne. Uczucia do miejsca w którym się wychowaliśmy. Ważne jest aby dzieci poznały swoje środowisko przyrodnicze. Przyroda jest przenośną szkołą piękna. Sztuka czerpie z przyrody. W kontakcie dziecka z przyrodą są takie zjawiska pokazujące, że dzieci inaczej rozumieją, postrzegają świat.
Animizm – pojawiający się u dziecka w myśleniu, ukazuje się w kontakcie z przyrodą, Pojawia się wtedy gdy dzieci przypisują zjawiskom naturalnym cechy ludzkie.
Artyficjalizm – prymitywne tłumaczenie genezy zjawisk. Dziecko ma niedostateczną wiedzę, aby wyjaśnić jakieś zjawisko przyrodnicze. Tłumaczenia te odnoszą się do posiadanej przez dzieci wiedzy lub sięga do przekazów ludowych.
Antropomorfizm – personifikowanie zjawisk przyrodniczych, cech zmysłowych i psychicznych typowych dla ludzi.
W Sali przedszkolnej dzieci powinny mieć do czynienia chociaż z namiastką przyrody. Ważne jest by w Sali było dużo materiałów przyrodniczych. Dzieci powinny poznawać proste uprawy, mieć możliwość prowadzenia obserwacji. Spacery tematyczne powinny odbywać się cyklicznie. Bardzo ważne są wycieczki, która mają określone cele poznawcze.
(wykład 10) 12-12-2011
SZTUKA W ŻYCIU DZIECKA
Sztuka to przetworzony los człowieka, prowadzi do prawdy, człowiek ujawnia swoje spostrzeżenia, wiedzę, stosunek do świata, przekaz estetyki. W sztuce zawierają się idee., idea i kult piękna ludzkiego ciała. Sztuka to część ludzkiego życia, ma wpływ na ludzi. Muzea- sztuka przez duże S. Sztuka przez małe s to rzeczy w bytowaniu człowieka (biżuteria, meble, wystrój wnętrz). Osobisty odbiór dzieła to nasza wizja, potrzeby, doznania. Sztuka tworzona jest indywidualnie.
Warunki pedagogiczne, by przygotować dziecko do odbioru dzieła sztuki
Na sztukę ma wpływ nauka i technika. Wiedza o człowieku, o różnych mechanizmach, o potrzebach człowieka (co go oczyszcza, katharsis). W dziełach sztuki ważne jest uchwycenia człowieka. Który przechodzi od podświadomości do świadomości. Artysta musi z siebie wszystko wydobyć to już świadomość. Potem odbiorca to odbiera i zapada to w jego podświadomość.
Rola kontaktów dziecka ze sztuką w jego rozwoju. Sztuka pełni wobec człowieka następujące funkcje:
• Poznawcze, informacyjne (dziecko odbiera najpierw treść)
• Terapeutyczne (sztuka potrafi pokonywać lęki)
• Kompensacyjne
• Kształcące (zmysły, wiedzę, drogi uczenia)
• Kreatywne (kreacje u odbiorców)
• Moralne (prawdy o człowieku, wartości)
• Ideologiczne, światopoglądowe, filozoficzne (nie dochodzą do dziecka)
„Wychowanie estetyczne to kształcenie kultury estetycznej, wrażliwości, umiejętności przeżywania piękna i sztuki”. Wojnar I.
„Wychowanie estetyczne to celowe, wielostronne wzbogacanie osobowości dziecka o te wartości i ideały, które zawierają dzieła sztuki do odbioru, których należy przygotowywać. Należy pokierować czynnościami zmierzającymi do poznania i zrozumienia dzieł sztuki oraz osobistego ich doświadczania i przeżywania”. Szuman S.
Wychowanie przez sztukę jest procesem kształcenia pełnej, bogatej osobowości człowieka w sensie moralnym, estetycznym, twórczym, społecznym, poznawczym.
Kontakt ze sztuką musi być codzienny. Dziecko jest wrażliwe, szybko się uczy. Ważny jest kontakt ze sztuką przez duże S, lecz także przez małe s.
Wychowanie estetyczne należy widzieć dwojako:
• Jako proces kształcenia pewnych umiejętności estetycznych, czyli umiejętności dostrzegania i przeżywania piękna i wartości estetycznych np. smak, wrażliwość estetyczna, poszanowanie dzieła sztuki.
• Od strony człowieka jako podmiotu, czyli jak sztuka wpływa na jego osobowość, przeżycia, postawy, poglądy (ktoś potrafi wykorzystać kontakt ze sztuką dla swojego pożytku).
„Otoczenie to szkoła estetyki”- musi być odpowiedni wystrój sali, ciepło, przyjemnie by dziecko nie czuło się źle.
Zasady dydaktyki wg S. Szumana:
• Możliwie wczesne wprowadzenie dziecka w świat sztuki- pójść do muzeum. Zwrócić uwagę na jeden element, nie zwiedzać od razu wszystkich wnętrz. Zwrócić uwagę na koloryt bądź na architekturę muzeum. Na początku zadbać o kontakty powierzchowne z muzeum. Zobaczenie np. jednego obrazu. Dzieci spostrzegają kompozycje, nastrój, kolory, czy jest światło, czy jest przestrzeń, dostrzeże drugi plan na kolejnych wizytach, ponieważ nie jest w stanie zobaczyć wszystkiego od razu, za pierwszym razem.
• Stopniowanie trudności przy wszelkich kontaktach ze sztuką- dziecko widzi to co jest mu najbliższe, nie należy narzucać mu wizji, powinno zadawać się mu pytania pomocnicze, odbiór sztuki jest indywidualny.
• Kształcenie w zakresie określonej wiedzy estetycznej- historia sztuki, estetyka, bezpośrednie doświadczanie dzieł sztuki. Elementy wiedzy o artyście, epoce, minimalne wprowadzenie wiedzy, kontakt z prawdziwym dziełem sztuki.
Najważniejsze w odbiorze dzieła sztuki jest przeżycie estetyczne, które rozumiane jest jako chwilowe zespolenie się człowieka z konkretnym dziełem sztuki i odczuwane jest jako:
• Przyjemność zmysłowa
• Umysłowa interpretacja
• Emocjonalna reakcja na dzieło.
Współistnienie tych wszystkich elementów daje pełne przeżycie estetyczne, chociaż możliwe jest dominowanie jednego z tych elementów, bo to zależy od przygotowania i wrażliwości osobistej odbiorcy.
Dziedziny sztuki, które powinno poznawać dziecko:
Muzyka - w przedszkolu muzyka jest traktowana instrumentalnie, to zuboża odbiór muzyki np. puszczanie z magnetofonu muzyki, dzieci traktują muzykę jako chaos, lekceważą ja. Ważne jest chodzenie do filharmonii, należy puszczać dziecku krótkie fragmenty muzyki. Należy zadbać o warunki przekazu i odbioru muzyki.
Malarstwo, rysunek, techniki plastyczne - dzieci lubią malować, bo dzieci są
zaskoczone efektem.
Literatura - dzieci uczące się wierszyków, słuchające bajek mają szybszy rozwój języka, duży zasób słów, kształcące są pojęcia, rozwija się wyobraźnia. Nauczyciel powinien mówić poprawnie, by dzieci mogły naśladować poprawną wymowę. Język nie może być sztywny. Nauczyciel musi dbać o język, by go dobrze rozwijać u dzieci. Nauczyciel powinien mieć poczucie estetyczności.
Dobór literatury: klasyki - pozwalają zachować tożsamość narodową, wprowadzenie w kulturę (Brzechwa, Tuwim, baśnie Andersena). Literatura przeznaczona dla dzieci, dzieci ją rozumieją, zawierająca gagi humorystyczne i antropomorfizmy.
Architektura - dziecko powinno mieć kontakt ze starą i nową architekturę, by mogło dostrzegać różnice i podobieństwa, ćwiczenie zmysłów na spostrzeganiu tych różnic i wyjaśnianie dlaczego tak jest.
Rzeźba- dziecko powinno dotknąć rzeźby, doświadczać jej trzeciego wymiaru.
Film - bajki dla dzieci zawierają ostre linie, zaburzone są w nich proporcje ciała, dominują ciemne kolory - kanał mini mini, zawiera takie defekty mimo, że treść bajek jest dostosowana dla małych dzieci.
Dziecko chłonie w całości to co zobaczy i usłyszy w bajkach, nie dostrzega przenośni, ulotności filmu, biorą go jako rzeczywistość istniejącą. Należy filtrować to co dziecko ogląda. Bierze wszystko dosłownie, zarówno przekaz plastyczny jak i treść. Należy troszczyć się o dobry przekaz, treść oraz przekaz plastyczny.
Sztuka ludowa - uważana jest za prymitywną. W sztuce ludowej są perły sztuki. Dzieci odbierają ją dobrze, ponieważ jest prosta, przekazuje idee, nie fałszuje rzeczywistości, zrobiona jest za pomocą prostych rzeczy, elementów (wyszywanie, tkaniny, rzeźba, zabawki). Są one najbardziej kształcące, ponieważ wykonane są z materiałów naturalnych. Należy szukać sztuki, która jest blisko, dostępna dla dziecka.
Sztuka ludowa jest łatwa w odbiorze bo dziecko może ją naśladować.
(wykład) 19-12-2011
PRZYGOTOWANIE DZIECKA DO SZKOŁY
PRZEZ RODZINĘ I PRZEDSZKOLE
Rodzina odgrywa ogromną rolę w przygotowaniu dziecka do szkoły.
36% rodzin dysfunkcyjnych wychowawczo: lata 90-te (1/3 społeczeństwa). Rośnie grupa ludzi, którzy wychowują dzieci nieodpowiedzialnie, dzieci powielają te błędy. Są instytucje, których celem jest chronieniem rodziny. Wychowanie dziecka to praca rodziców, wkracza się, gdy dziecko jest krzywdzone.
Dziecko zdolne wymaga więcej pracy, zaangażowania rodziców niż dziecko przeciętne. Istnieje potrzeba uświadamiania rodziców, że inwestycja w dziecko jest bardzo ciężką, trudną pracą.
Przygotowanie dziecka do szkoły przez rodzinę polega na rozeznaniu w tym co dziecko robi dobrze, a co źle. Rodzina powinna być przygotowana, do tego aby odpowiednio wprowadzić dziecko do roli ucznia. Przedszkole powinno przygotować rodziców.
Rodzice powinni pokazywać dziecku fakt pójścia do szkoły jako coś bardzo ważnego. Rodzice powinni motywować dziecko, mówić, że spotka ono tam wielu kolegów itd. Powinni pokazywać szkołę jako dobro, które się pojawi w ich życiu. Pozytywny stosunek do szkoły powinni przekazywać rodzice. Nie wolno straszyć dziecka szkołą.
Przygotowanie organizmu dziecka do pójścia do szkoły. Sfera biologiczna jest niezwykle istotna. Dobre samopoczucie rzutuje na późniejsze wyniki w szkole. Dziecko powinno być wdrożone do porannego wstawiania, jedzenia śniadań, systematycznego zjadania drugiego śniadania. Do szkoły trzeba dawać dzieciom płyny. Należy uświadamiać rodzicom zdrowe żywienie. Dziecko potrzebuje regularnych posiłków.
Należy wykształcić nawyki, aby dziecko zaraz po wstaniu korzystało z toalety. Dziecko powinno być przygotowane fizjologicznie do zajęć w szkole. Stołówka w szkole jest lepsza nić catering. Dziecko powinno spać 8-9 godzin dziennie.
Należy uczyć dziecko utrzymywania porządku w swoim kąciku. Z czasem miejsce zabawy przekształci się w miejsce odrabiania lekcji.
Nie mówimy dziecku: „posprzątaj swój pokój” gdyż jest to pojęcie abstrakcyjne. Najpierw rodzice powinni sprzątać z dzieckiem. Poukładać z dzieckiem rzeczy na swoje miejsce. Wspólne sprzątanie poprawia relacje w rodzinie.
Dziecko trzeba uczyć, że każda rzecz powinna mieć swoje miejsce.
Rodzice powinni wcześniej kupować dziecku rzeczy do szkoły. Nie powinno się ubierać dziecka w firmowe ciuchy. Szkoła nie jest miejsce do przekazywania zamożności.
Obowiązkiem rodzica jest stać po stronie dziecka. W razie trudnych sytuacji rodzic powinien chodzić do szkoły, dowiadywać się swoje dziecko. Uczeń wtedy wie, że rodzic się nim interesuje. Nauczyciel wtedy wie że rodzic interesuje się swoim dzieckiem.
(wykład) 02.01.12 r.
Wychowanie dziecka do zdrowia
Należy uczyć dziecko pewnych zachowań higienicznych, zdrowotnych (potrzeby fizjologiczne). Wdrażać dziecko do myślenia o swoim zdrowiu. Trudno jest zmienić nawyki higieniczne w późnym wieku (są wdrukowane w człowieka). Należy uczyć dobrych nawyków od początku. Słodycze nie są dziecku potrzebne. Dziecko wcześnie jest wprowadzane w kanał niezdrowych przyzwyczajeń. Dzieci powinny być wychowywane już w wieku przedszkolnym, wdrukowywać w świadomość np., że palenie jest niezdrowe. Trzeba eliminować złe wzorce w nurcie wychowania.
Wychowywanie dziecka do zdrowia - od początku trzeba brać odpowiedzialność za swoje zdrowie (kiedy dziecko jest już świadome), uczyć zachowań, które pozwalają na zachowanie życia i zdrowia. Pokazywać zachowania, które są zdrowe i niezdrowe. Uczyć dziecko tej odpowiedzialności za swoje zdrowie.
Dzieci mają dobrze rozwinięte kubki smakowe. Niebezpieczne jest podawanie małemu dziecku jedzenia dla dorosłych (np. jedzenie grillowe). Smak informuje dziecko o świecie. Dziecko niech bada to co możliwe. Pierwsze doświadczenia dziecka się utrwalają, troska o zdrowie powinna być przekazywana dziecku. Trzeba uczyć dzieci zaspokajania pragnienia (dzieci do 6 miesięcy nie potrzebują płynu innego niż pokarm matki). Trzeba sprawdzać czy ilość pokarmu matki wystarcza dziecku. Po 3-4 miesiącu matka ma mniej pokarmu, więc trzeba dawać dziecku płyny. Nie należy dawać dziecku herbatek ziołowych, gdy nie ma potrzeby.
U dziecka występują kolki, ponieważ układ pokarmowy jest nie w pełni rozwinięty- koperek, zioła podawać po konsultacji z lekarzem. Lepiej podać dziecko letnią, przegotowaną wodę. Woda jest najzdrowszym płynem. Wodę mineralną podawać tylko po chorobach, serii leków.
Istnieje związek między psyche i somate - dzieci, które są krzykliwe i pobudzone- zależy to od pożywienia, jakie dziecko spożywa. Woda mineralna jest szkodliwa dla dziecka, ponieważ wytrąca elektrolity. Nie należy dawać dziecku jedzenia z chemią. Nie dawać dziecku margaryny, ponieważ zawiera związki glinu i utwardzacze. Niemowlaki powinny pić wodę przegotowaną. Woda oczyszcza organizm z toksyn. Należy uczyć dziecko dystansu i krytycyzmu do niezdrowych soków z ładnymi nalepkami. Rodzice powinni naturalnie to w dziecku wykształcać. Małe dzieci przyswajają tą wiedzę bezboleśnie, gdy jest przekazywana w sposób naturalny.
Dzieci do 5 roku życia - rozwija się układ pokarmowy, kształtują się jego funkcje.
Do 1 roku życia - podawać rozdrobniony pokarm
10 miesiąc życia uczyć już gryzienia (bułka ze środka, ziemniak ugotowany rozdrobniony)
Dzieci w przedszkolu powinny gryźć marchewki.
Kiedy dziecko nie gryzie - choroby układu pokarmowego.
Dawać dziecku do gryzienia bezpieczne produkty. 1 rok życia- ugotowane, bezpieczne dla układu pokarmowego. Dzieci 3-letnie powinny żuć wszystko.
Pod koniec 2 roku życia dziecko jest w stanie przegryźć twardsze produkty, ponieważ kształtuje się żuchwa. Po 3 roku życia dopiero dawać marchewkę.
Gryzienie jest potrzebne, ponieważ:
• Ćwiczy się narządy mowy
• Wydziela się odpowiednia ilość enzymów (śliny), która zabezpiecza ten pokarm i sprawia, że trawienie będzie odpowiednie.
Zdrowie w różnych wymiarach wg prof. Jerzego Melibrudy:
Fizycznym- wytrwałość, odporność na choroby, tężyzna fizyczna, wykształcone nawyki i potrzeby zdrowotne, rozwój i zachowanie sprawności fizycznej.
Emocjonalno-społecznym- poczucie bezpieczeństwa, przeżywanie różnych uczuć, poznawanie ludzkich emocji, dobre kontakty międzyludzkie, współpraca, współdziałanie.
Intelektualnym- zaspokojenie potrzeb intelektualnych, poznawczych, rozumienie świata, trzeźwe myślenie.
Duchowym- przeżywanie życia w zgodzie z własnymi wartościami, w zgodzie z innymi, łączność z istotami poza nami, transcendencja własnego „ja”.
Poczucie odpowiedzialności za własne zdrowie - świadome podejmowanie różnych działań sprzyjających zachowaniu zdrowia.
Zadania przedszkola:
Budzenie świadomości o odpowiedzialności za swoje zdrowie.
Wychowanie zdrowotne Demel:
Dbać o wytwarzanie nawyków, przyzwyczajeń, stereotypy związane z ochroną i doskonaleniem zdrowia psychicznego i fizycznego.
Wyrabiać sprawność ruchową- chodzenie po schodach, górkach, wspinać się. Uczyć się ogólnej koordynacji. Pozwalać na wchodzenie na drzewa- nie za wysokie, w miarę bezpieczne. Dzieci bez koordynacji szybciej ulegają wypadkom. Należy ćwiczyć niedoskonałości, poprzez wchodzenie na drzewa kształtuje się odwaga. Musi to być pod kontrolą dorosłych, ale nie można tego zabraniać.
• Sprawność ruchowa- 2-3 godziny na powietrzu w przedszkolu. Nie wychodzić tylko wtedy, gdy mocno wieje, pada. Uczyć dzieci potrzeby bycia na świeżym powietrzu. Musi stać się potrzebą a nie obowiązkiem.
• Wyrabianie u dzieci pozytywnego stosunku do zabiegów higienicznych (musi to być nawyk: mycie rąk, używanie papieru). Wyrabianie nawyku mycia zębów w rodzinie i w przedszkolu (kształtować pozytywny stosunek do zachowań prozdrowotnych). Odpowiedni czas na posiłek- jedzenie bez pośpiechu, kultura jedzenia, powinna być atmosfera spokoju. Płyny spożywać na początku a potem jeść.
• Działania zmierzające do wyrabiania troski i szacunku dla kultury zdrowia.
• Wyrabianie motywów i nastawień do zachowań prozdrowotnych mających na uwadze bezpieczeństwo dziecka.
• Uświadamianie potrzeby zachowań prozdrowotnych (przebywania na powietrzu).
• Zaspokajać potrzebę ruchu, bo dziecko tego potrzebuje do rozwoju (bieganie, przeskakiwanie, pokonywanie trudności. Dzieci powinny czuć radość z ruchu). Rozwijać potrzebę ruchowego działania, ruch jako potrzeba dziecka. Wytwarzać motywację do ruchu. Uczyć relaksacji poprzez ruch.
• Rozwijanie sprawności i umiejętności ruchowych, ćwiczenia gimnastyczne, zabawy i gry ruchowe- uczenie sprawności ruchowej, człowiek sprawny ruchowo to człowiek sprawny intelektualnie.
(wykład) 09.01.12 r.
Przygotowanie dziecka do szkoły w przedszkolu.
Dojrzałość szkolna, Gotowość szkolna
Etymologia słowa dojrzałość- termin historyczny, B. Wilgocka-Okoń (lata 70). Teraz częściej mówi się o gotowości.
Dojrzałość szkolna - jest to osiągnięcie takiego stanu w rozwoju dziecka, który umożliwia mu sprostanie obowiązkom szkolnym (B. Wilgocka-Okoń).
Gotowość szkolna - to przygotowanie do nauki szkolnej i pełnienie roli ucznia, sprostanie standardom szkoły (A. Brzezińska, E. Misiorna, R. Michalak).
Gotowość - to co przynosi dojrzewanie organizmu+ edukacja (ma szerszy zakres). Można ją wypracować. Natomiast dojrzałość opiera się na prawach natury, dojrzałości jedynie organizmu.
Dojrzałość\ gotowość szkolna obejmuje wszystkie sfery rozwoju dziecka:
• Rozwój fizyczny- dziecko w normie, silne, odporne na zmęczenie, choroby, ogólnie zdrowe i sprawne ruchowo (samoobsługa, potrafi się ubrać, rozebrać, przenieść plecak). Dziecko fizycznie wyróżnia się odpornością i zdrowiem. Nie wyręczać dziecka. Wytrwałość w wykonywaniu czynności (pokazywanie słabości- trening w rodzinie i przedszkolu).
• Rozwój emocjonalno-społeczny- czy dziecko radzi sobie z trudnościami, czy radzi sobie ze stresem, jak jest uspołecznione, czy nawiązuje kontakty, czy ma dobrą komunikację, jaki jest stosunek do nowych rzeczy,
• Rozwój intelektualny - zasób wiedzy dziecka, w połączeniu z rozwojem emocjonalno-społecznym jednostka osiągnie dużo (taki człowiek nie boi się krytyki).
• Rozwój moralny - kształtuje się w wieku przedszkolnym, jest to fundament życia w wieku przedszkolnym. 5 rok życia- kod na życie, czy dziecko jest otwarte, czy zamknięte, dziecko uczy się samooceny, pierwsze wartościowanie, układanie siebie- co jest dobre a co złe, uczyć sprawiedliwości, uczciwości, dobra, otwartości na innych.
Gotowość do nauki czytania i pisania za J. Taylor:
1. Nabywanie świadomości, co to jest czytanie- czytanie to przekazywanie myśli, wiedzy. Często jest terapią.
2. Znać kierunek czytania- wcześnie utrwalać u dziecka kierunek pisania, dzieci mają nieutrwalony kierunek, 5 rok życia- kształtuje się, stabilizuje lateralizacja.trzeba dziecku uświadamiać co to jest lewa prawa.
3. Wiedza do czego służy czytanie
4. Posiadanie bogatego słownictwa ułatwia czytanie- do czytania dziecko przygotowuje się od urodzenia, trzeba czytać dziecku by rozwijać procesy spostrzegania, ma moralny wymiar, rozbudowuje słownictwo, rozbudowanie spostrzeżeń. Po 2 roku życia- zaczynają się fabuły, krótkie opowieści. Wprowadzanie w świat słownictwa, trzeba nauczyć się słuchania małych dzieci- roczne dziecko już trzeba słuchać. Dziecko spostrzega, że jest słuchane i to mobilizuje je do mówienia.
5. Umiejętność różnicowania znaków (analiza i synteza wzrokowo-słuchowa)- pojawia się około 4-5 roku życia. Dzieci spostrzegają różnice w kolorach, kształtach. Od 5-6 roku życia dzieci spostrzegają zależność między głoska a literą na papierze. Dzieci muszą odkryć tą zależność. 5-6 rok życia odróżnianie znaków.
6. Dobrze wykształcony słuch fonematyczny- słuch odpowiadający za mowę, umiejętność analizowania dźwięków mowy i umiejętność ich analizowania,
Trzy aspekty gotowości do nauki czytania i pisania (Brzezińska):
• Emocjonalno-motywacyjna- odporność na zmiany, radzenie sobie w nowym otoczeniu, czy radzi sobie z adaptacja, to wpływa na pełnienie roli dziecka, jeśli dziecko jest zmotywowane do szkoły, jest ciekawe świata to ono sobie poradzi, pokona trudności, oczekuje tylko wsparcia.
• Psychomotoryczna - jak radzi sobie z motoryką dużą i małą, połączenie z procesami nerwowymi i psychicznymi.
• Słownikowo-pojęciowa - mówi o zasobie umysłowym dziecka, o komunikacji, zasobie słów, odpowiada za słownictwo.
(wykład) 16.01.12 r.
Trzeba rozwijać dyspozycje psychiczne, ponieważ odpowiadają za adaptacje szkolną. Adaptacja przedszkolna- sprawdzenie jak dziecko radzi sobie ze zmianą. Przedszkole przygotowuje dziecko do zmian. Dzieci po przedszkolu lepiej się adaptują do szkoły. Symptomy adaptacji do zmian- dzieci reagują w sposób somatyczny lub psychiczny, somatyczny- zaburzenia snu, łaknienia. Psychiczny- duże pobudzenie, przezywa stres, zaburzenia pamięci.
Przedszkole ma obowiązek przygotowania rodziców do zmian. Początek w szkole jest bardzo przyszłościowy- jeśli dziecko na wstępie silnie zareaguje, a nikt mu nie pomoże i samo będzie musiało sobie radzić, to przenosi się na dalsze lata. Dziecko wtedy ma przeświadczenie, że szkoła jest zła, ma obraz szkoły jako nieprzychylnego środowiska. Dziecko powinno mieć zaufanie do szkoły, powinno uważać, że szkoła jest miejscem rozwiązywania problemów. Dzieci często traktują szkołę jako organizm obcy. Dziecko nie czuje się podmiotem w szkole, nie są realizowane jego potrzeby, dążenia dziecka, , to wywołuje agresję.
Jeśli dziecko jest przygotowane do zmian to może się przystosować. Odporność na zmiany zapewni dziecku sukces, trzeba wcześnie rozpocząć ten trening. Pierwszym sprawdzianem jest pójście dziecka do przedszkola. Należy pomóc mu by pozytywnie przeszło tą zmianę, wtedy dziecko z ufnością pójdzie do szkoły. A szkoła powinna to podtrzymywać. Za zmianę odpowiedzialna rodzina i szkoła. Nie tylko rodzina jest odpowiedzialna za zachowanie dziecka ale i szkoła, gdzie generowane są zachowania dziecka. Szkoła powinna rodzicom uświadamiać pewne zjawiska, i jak sobie z nimi radzić.
Dzieci radzące sobie ze zmianami mają:
• Samodzielność intelektualna
• Większe umiejętności krytycznego myślenia
• Lepsza koncentracja na zadaniach
• Maja szersze kompetencje społeczne- umiejętność nawiązywania i utrzymywania kontaktów z dorosłymi i dziećmi,
• Moralnie ukształtowane.
Dzieci nie radzące sobie ze zmianą są bierne, mają postawy lękowe, nie chcą uczestniczyć w życiu społecznym klasy. Umiejętności komunikacyjne rozszerzają umiejętności społeczne i na odwrót.
Przygotowanie dziecka do nauki czytania:
• Umiejętności typu szkolnego- czytanie, pisanie, matematyka (pierwszy krok do sukcesu jeśli dziecko jest przygotowane do tego).
Przygotowanie dziecka do nauki czytania:
Czytanie - wprowadzanie w system znaków języka pisanego
Język mówiony - dziecko uczy się go, gdy dziecko słucha mowy matki, słyszy ono emocje, reaguje na głos matki. Dziecko rozpoznaje linię melodyjną języka. 6-7 miesiąc życia gaworzenie. Trzeba to rozwijać, odpowiadać mu. Po 1 roku życia pojawiają się pierwsze sylaby. Trzeba nadawać nazwy czynnościom i przedmiotom. Język gestów i werbalnych akcentów co dziecko chce. Trening języka dziecka na łatwych czynnościach, rozmawiać z dzieckiem. Dziecko uczy się, że jego język jest zrozumiały. Dziecko jest stymulowane do rozwoju języka. Uczyć dziecko przy okazjach, czynnościach, zabawach. Nauka dźwiękonaśladowczych wyrażeń to już nauka intencjonalna.
Trzeba być z dzieckiem, pomagać mu w postrzeganiu świata- jeśli nie ma tego to język się nie rozwija.
3-latek operuje intencjonalnie 1000 słów.
Dorośli- 10 tysięcy słów.
Najwięcej słów przyrasta w wieku przedszkolnym. Jeśli dziecko ma duży zasób pojęciowy to szybko uczy się czytania i szybko się kształtuje słuch fonematyczny.
Bardzo ważny jest rozwój językowy, poprawność fonetyczna języka.
5 rok życia - punk krytyczny dla rozwoju słuchu fonematycznego.
Jeśli po 5 roku życia źle mówi to należy udać się do logopedy.
Dziecko może nabyć złe wzorce mówienia- regionalizmy, rodzice źle mówią- nie tępić tego, ale dziecko musi nauczyć się mówić poprawnie.
Od 3 roku życia stosować mnóstwo ćwiczeń na usprawnianie narządów mowy. Np. ćwiczenia dźwiękonaśladowcze, dmuchanie, burczenie- to przygotowuje do nauki czytania.
Gryzienie na początku bezpiecznych pokarmów. 3-latek ma wszystko jeść. Gryzienie uaktywnia słuch.
Okres krytyczny dla rozwoju mowy - od urodzenia do 3 roku życia, bez stymulacji słaby rozwój. Należy rozmawiać z dzieckiem, pokazywać mu przedmioty, wzmacniać receptory w paluszkach przez dotykanie naturalnych materiałów tj. orzechów, szyszek itd. W przedszkolu wprowadzanie w świat książek (systematyczny odpowiedni czas i nastrój intymności towarzyszący czytaniu).
Ok. 5 roku życia - wsłuchiwanie się w głoski w słowach (3,4 lub 5 głoskowe)
6 rok życia- globalna nauka czytania (przedmiot + podpis).