Federacja Rosyjska:
Powierzchnia; 17 075 400 km²
Ludność; 142 914 136 osób
Najniższy analfabetyzm na świecie; 0,6%
W skład Federacji Rosyjskiej wchodzą 83 równoprawne podmioty:
-45 obwodów
-21 republik:
-9 krajów: Ałtajski, Chabarowski, Kamczacki, Krasnodarski, Krasnojarski, Nadmorski, Permski, Stawropolski, Zabajkalski
-2 miasta wydzielone: Moskwa, Petersburg
-1 obwód autonomiczny: Żydowski
-4 okręgi autonomiczne: Chanty-Mansyjski – Jugra, Czukocki, Jamalsko-Nieniecki, Nieniecki
Religia dominująca- prawosławie
Partie polityczne(system wielopartyjny):
- Jedna Rosja - założona w kwietniu 2001 partia z założenia centrystyczna. Partia stanowi zaplecze polityczne Władimira Putina. Jej liderem jest Władimir Putin.
- Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej - spadkobierczyni KPZR, powstała w 1993. Od początku istnienia jej przewodniczącym pozostaje Giennadij Ziuganow.
- Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji- założona w 1989 pozostaje jedną z głównych partii rosyjskiej sceny politycznej. Głosi idee rosyjskiego imperializmu, postuluje między innymi rewizję granic w Europie Środkowej. Jej przywódcą jest Władimir Żyrinowski.
- Sprawiedliwa Rosja: Ojczyzna/Emeryci/Życie- centrolewica, partia założona w 2006 roku- przewodniczący Siergiej Mironow.
Historia Rosji – najważniejsze wydarzenia
Początki państwowości
1000 r. zasiedlenie terenów przyszłego Wielkiego Księstwa Moskiewskiego przez słowian
Rządy legendarnego księcia Ruryka
XII w. podział Rusi na konkurujące ze sobą księstwa nowogrodzkie, połockie, halicko-włodzimierskie i włodzimiersko-suzdalskie
XIII w. większość księstw przechodzi pod panowanie mongolskie – kariera księcia nowogrodzkiego Aleksandra Newskiego
1380r. Bitwa na Kulikowym Polu – pokonanie Tatarów i początek upadku Złotej Ordy na Rusi
Iwan III ostatecznie uwalnia ziemie ruskie spod panowania Mongołów
Teza o Moskwie jako „trzecim Rzymie”
Podbój zachodniej Syberii i ekspansja na wschód
Wyniszczające rządy Iwana IV Groźnego
Wielka Smuta
1613 r. wybór na tron Michała Fiodorowicza, założyciela dynastii Romanowów
Długoletnie wojny z Polską i udział w Wielkiej Wojnie Północnej
1703 r. przeniesienie stolicy do Petersburga
Osłabienie kraju po śmierci Piotra Wielkiego, trwające aż do rządów carycy Katarzyny II
Zwycięskie wojny z Turkami, aneksja Krymu i uczestnictwo w rozbiorach
Zainicjowanie utworzenia Świętego Przymierza
Rosja „żandarmem Europy”
Utracenie pozycji hegemona po wojnie krymskie
Wojna rosyjsko-turecka ( 1877-1878
Rosnące problemy społeczne i powstanie Narodnej Woli ( rewolucyjny terroryzm )
Śmierć cara Aleksandra II w zamachu – sprawcą Ignacy Hryniewiecki ( Polak lub Białorusin )
Wojna rosyjsko-japońska (1904-1905)
Utrata wpływów w Bułgarii
Wybuch I Wojny Światowej
b) Koniec Caratu
Pogłębianie się niepokojów społecznych od końca XIXw.
Wzrost proletariatu do 3mln
Ubóstwo wśród chłopów
Powstanie licznych organizacji o charakterze rewolucyjnym
Wybuch rewolucji 1905-1907
Manifest cara Mikołaja II z 30 X 1905r.
Przyrzeczenia cara zaspokoiły potrzeby części rewolucjonistów
Zamieszki inspirowane przez bolszewików
Katastrofa gospodarcza spowodowana zbyt dużymi obciążeniami wojennymi – odwrót wojsk z Polski, Litwy i Kurlandii
Rewolucja lutowa 1917 i abdykacja Mikołaja II
Utworzenie Rządu Tymczasowego z księciem G.J. Lwowem
Dwuwładztwo w kraju – Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich
Rewolucja październikowa obala Rząd Tymczasowy – władzę przejmują bolszewicy
c) Powstanie ZSRR
1918r. Uchwalenie konstytucji Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej
30 XII 1922r. Utworzenie ZSRR
Na wniosek Lenina sekretarzem generalnym zostaje Józef Stalin
Walka o wpływy po śmierci Lenina – zakończona w 1928 r. ostatecznym zwycięstwem Józefa Stalina
Pierwsza pięciolatka i program kolektywizacji rolnictwa
Masowa kolektywizacja w latach 1929-1934 i industrializacja – w efekcie zabito lub zesłano do łagrów tzw. klasę wyzyskującą ( ok. 10mln )
Celem szybkiej industrializacji było zbudowanie potężnej armii posiadającej najnowocześniejsze uzbrojenie
Walka o wpływy po śmierci Lenina – zakończona w 1928 r. ostatecznym zwycięstwem Józefa Stalina
Pierwsza pięciolatka i program kolektywizacji rolnictwa
Masowa kolektywizacja w latach 1929-1934 i industrializacja – w efekcie zabito lub zesłano do łagrów tzw. klasę wyzyskującą ( ok. 10mln )
Celem szybkiej industrializacji było zbudowanie potężnej armii posiadającej najnowocześniejsze uzbrojenie
d) II Wojna Światowa
17 września 1939r. – agresja ZSRR na Polskę
30 listopada 1939r. – atak na Finlandię tzw. wojna zimowa
1940r. – przewroty w krajach bałtyckich doprowadzają je do uzależnienia od ZSRR
Napaść Niemiec na ZSRR – 22 czerwiec 1941
Początkowo ZSRR ponosiło klęski
Jednak w 1944r. Zostało wyzwolone całe terytorium ZSRR, sowieci wkroczyli także do Polski, Rumunii, Bułgarii, Jugosławii i na Węgry
W styczniu 1945r.zajęto Warszawę
W maju 1945r. Zdobyto Berlin
Sierpień 1945r.- ZSRR wypowiada wojnę Japonii i zajmuje Mandżurię, Sachalin, Koreę i Wyspy Kurylskie
Na konferencjach teherańskiej, jałtańskiej i poczdamskiej ZSRR odegrało kluczową rolę w ustalaniu nowego ładu
e) Zimna Wojna
Strefa wpływów ZSRR: Albania, Bułgaria, Czechosłowacja, Mongolia, Polska Węgry i NRD
Walka o wpływy polityczne z państwami Zachodu doprowadzają do Zimnej Wojny
1949r. Utworzenie RWPG
1955r. Utworzenie Układu Warszawskiego
Następcą Stalina Nikita Chruszczow
1958r. Interwencja Armii Czerwonej na Węgrzech
1959r. Budowa społeczeństwa komunistycznego
Zastąpienie Chruszczowa przez Leonida Breżniewa
Doktryna Breżniewa – ograniczenie suwerenności państw na rzecz wspólnoty Układu Warszawskiego
1974r. – SALT II
1979r. – inwazja na Afganistan – powoduje nowy wyścig zbrojeń i pogorszenie stosunków z państwami Zachodu
Kolejnymi przywódcami : Jurij Andropow i Konstantin Czernienko
f) Pierestrojka i głasnost
Pieriestrojka miała oznaczać modernizację gospodarki, działania mające spowodować wzrost gospodarczy i podniesienie poziomu życia, zwiększenie swobód obywatelskich, politykę jawności (ros. głasnost), ograniczenie cenzury, walkę z nadużyciami, w polityce zagranicznej - zakończenie okresu zamrożenia stosunków z Zachodem. Równocześnie spowodowała, co nie było zamierzeniem Gorbaczowa, radykalizację oddolnych ruchów społecznych oraz tendencje niepodległościowe w niektórych republikach.
Głasnost', jawność, główny i początkowo jedyny element programu przebudowy, tzw. pieriestrojki, ogłoszonego przez M.S. Gorbaczowa 1985-1990. Doprowadziła do ograniczenia, a w końcu prawie zniesienia cenzury. Stała się jednym z głównych elementów wzrostu świadomości narodowej społeczeństwa radzieckiego, jak również wpłynęła na demokratyzację życia w ZSRR. W znacznym stopniu przyczyniła się do rozpadu ZSRR i systemu komunistycznego.
1985r. Michaił Gorbaczow zostaje sekretarzem KPZR
Wyścig zbrojeń, koszty interwencji w Afganistanie doprowadzają gospodarkę niemal do upadku
Gorbaczow ogłasza pierestrojkę i głasnost by uleczyć państwo
Doprowadza to do upadku ustroju
4.03.1990r. – pierwsze wolne wybory parlamentarne
Rozwiązanie ZSRR i powstanie WNP na mocy układu białowieskiego
Rosja republiką federalną o semiprezydenckim systemie rządów. Kraj składa się z republik, krajów, obwodów, miast o znaczeniu federalnym, obwodów autonomicznych i okręgów autonomicznych. Te części składowe nie mają jednak statusu państwowego.
Prezydent wybierany jest na 4 lata w wyborach tajnych, powszechnych i bezpośrednich (wymagana 50% frekwencja dla ważności wyborów). O to stanowisko może ubiegać się obywatel Rosji liczący sobie minimum 35 lat i który od co najmniej 10 lat zamieszkuje na terenie Federacji. Prezydent może sprawować swój urząd maksymalnie dwa razy z rzędu (nie oznacza to jednak, że nie może go sprawować więcej niż dwa razy). Prezydent uznawany jest za głowę państwa i gwaranta konstytucji oraz wolności i praw człowieka i obywatela. Jest podmiotem określającym podstawowe kierunki wewnętrznej i zagranicznej polityki państwa, a także reprezentantem Federacji w kraju i w stosunkach międzynarodowych. W związku z powyższym kieruje polityką zagraniczną państwa, prowadzi rokowania i podpisuje umowy międzynarodowe, podpisuje listy uwierzytelniające. Rozstrzyga również sprawy obywatelstwa oraz nadaje odznaczenia państwowe, tytuły i wyższe stopnie wojskowe. Posiada prawo łaski.
Oprócz powyższych, prezydent może:
zarządzać wybory do Dumy, może ją również rozwiązać,
przedkładać projekty ustaw Dumie,
podpisywać i ogłaszać ustawy,
zwracać się do Zgromadzenia Federalnego z corocznym orędziem na temat stanu państwa.
Prezydent Federacji Rosyjskiej jest również posiadaczem niezwykle rozległych uprawnień kreacyjnych; przedstawia kandydatów na stanowiska:
Prezesa Banku Centralnego,
sędziów Sądu Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Arbitrażowego, innych sądów federalnych,
Prezydent Federacji Rosyjskiej jest również najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych, może wprowadzać stan wojenny i wyjątkowy, tworzy i przewodniczy Radzie Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, zatwierdza doktrynę wojskową państwa, powołuje i odwołuje najwyższe dowództwo Sił Zbrojnych Federacji.
Prezydentami Rosji byli Borys Jelcyn, Władimir Putin i Dmitrij Miedwiediew.
Rząd składa się z ministrów oraz z przewodniczącego rządu (premiera), a także jego zastępców. Zadaniem premiera jest określanie podstawowych kierunków działalności rządu i organizowanie jego pracy. Natomiast rząd wydaje uchwały i rozporządzenia, na podstawie i w celu realizacji przepisów konstytucji, ustaw i dekretów. Akty prawne rządu sprzeczne z konstytucją są uchylane przez prezydenta. Duma może wyrazić rządowi wotum nieufności.
Zgromadzenie Federalne -parlament rosyjski jest bikameralny, tzn. składa się z dwóch izb. Kadencja parlamentu wynosi 4 lata.
Rada Federacji (ros. Совет Федерации) to izba wyższa, będąca przedstawicielstwem części składowych Federacji Rosyjskiej. Jej kompetencje są o wiele skromniejsze niż izby niższej. Zajmuje się zatwierdzaniem zmian granic pomiędzy podmiotami federacji, zatwierdzaniem dekretów prezydenta dotyczących wprowadzenia stanu wojennego i wyjątkowego, rozstrzyga o użyciu sił zbrojnych Federacji poza jej granicami. Zarządza również wybory prezydenckie. Posiada prawo inicjatywy ustawodawczej.Do Rady Federacji wybiera się po 2 przedstawicieli z każdego podmiotu Federacji, co daje 166 członków Rady z 83 podmiotów (21 republik, 9 krajow, 46 obwodów, 4 okregow autonomicznych, 1 obwodu autonomicznego i 2 miast o znaczeniu federalnym).
Duma Państwowa to izba niższa rosyjskiego parlamentu, składająca się z 450 deputowanych. Duma wyraża wotum zaufania dla prezydenckiego kandydata na premiera, może także zgłosić wniosek o wotum nieufności. Posiada inicjatywę ustawodawczą. Może także wysunąć pod adresem prezydenta oskarżenie o zdradę, co może zapoczątkować proces złożenia go z urzędu.
Duma może zostać rozwiązana w trzech przypadkach:
po trzykrotnym odrzuceniu przez nią kandydata prezydenckiego na premiera,
gdy wyraża ona w ciągu 3 miesięcy dwa razy wotum nieufności wobec rządu,
gdy odmówi wotum zaufania rządowi, prezydent może rozwiązać ją lub zdymisjonować rząd w ciągu 7 dni.
Deputowani od 2005 roku wyłaniani są w wyborach proporcjonalnych.
Czynne prawo wyborcze mają obywatele, którzy ukończyli 18 lat, z wyłączeniem osób ubezwłasnowolnionych prawomocnym wyrokiem sądu, jak też osób aresztowanych zgodnie z procedurą sądową. Bierne prawo wyborcze posiadają natomiast ci obywatele, którzy ukończyli 21 lat, z wyłączeniem osób ubezwłasnowolnionych oraz aresztowanych zgodnie z prawomocnym wyrokiem sądu.
Era Putina;
Zatonięcie okrętu K-141 Kursk,
atak na moskiewski teatr na Dubrowce,
atak na szkołę w Biesłanie,
Zabójstwo Anny Politkowskiej i Aleksandra Litwinienki,
Przystąpienie do Środkowoazjatyckiej Organizacji Współpracy,
Uczestnictwo w APEC w Santiago de Chile,
Uczestnictwo w szczycie Organizacji Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego w Stambule,
25 listopada 2004 podpisano tzw. porozumienie haskie,
8 września 2005 umowa z Niemcami o budowę Gazociągu Północnego,
10 października 2005 Rosja wprowadza embargo na polskie mięso,
26 lipca 2007 wybucha wojna domowa w Inguszetti
Dmitrij Medwiediew;
Sierpień 2008r. zbrojna interwencja na ziemie Osetii Południowej,
26 sierpnia 2008r. Rosja uznała niepodległość Osetii Południowej i Abchazji,
1 stycznia 2009 Gazprom, odciął Ukrainie dostawy gazu,
16 kwietnia 2009 Moskwa ogłosiła zakończenie zwycięskiej wojny w Czeczenii.