Makroelementy: azot, potas, wapń, magnez fosfor, siarka

Mikroelementy: chlor, żelazo, miedź, bor, cynk, mangan, molibden, nikiel

Węgiel, tlen, wodór- podst skł wszystkich zw org, np. białek, węglowodanów, tłuszczów

Azot- skł białek, kw nuklein, witamin, barwników, hormonów wzrostowych, alkaloidów

Niedobór: zaham wzrostu, blednięcie liści, ograniczenie kwitnienia

Fosfor- skł kw nuklein, koenzymów, przenośnik energii ATP ADP, skł płynów ustroj, obecny

w kościach, tk nerwowej, niedobór: zaham przemian metabolicznych, wzrostu i rozwoju roślin,

martwica, żółknięcie brzegów liści

Wapń- pierw szkieletotwórczy, skł płyn ustroj, aktywator enzymów, udział w procesie krzepnięcia

krwi, wpływa na pobudliwość kom, niedobór: rozkład błon plazmatycznych, nieprawidłowy

wzrost organów, chloroza, martwica

Sód- bierze udział w de/polaryzacji błon kom, decyduje o ciśnieniu osmotycznym osocza i

płynu kom, niedobór: zanik różnicy potencjałów

Potas- bierze udział w polaryzacji/de błon kom, wpływa na stan uwodnienia cytoplazmy,

reguluje intensywność transpiracji aktywatorów wielu enzymów, niedobór: chloroza liści,

zwiędły pokrój liści, zahamowanie wzrostu korzenia i pędu, martwica

Siarka- skł enzymów, aminokwasów, insuliny, tiaminy, wpływa na własności mech

białek budujących wytwory rogowe naskórka ssaków, skł gr rodanowych, które nadają ostry i

palący smak olejkom gorczycznym, niedobór: brak syntezy chlorofilu

Magnez- ważny skł chlorofilu, aktywator enzymów, zapewnia właściwą strukturę rybosomom,

powoduje wzrost lepkości cytoplazmy, niedobór: chloroza liści, zwiędły pokrój roślin, purpurowe smugi

nekrotyczne na liściach, zaham fotosyntezy

Chlor- utrzymuje równowagę jonową ustroju, jako HCl aktywuje w żołądku oraz powoduje wyjałowienie

pokarmu, czynnik katalityczny przy fotolizie wody podczas fotosyntezy, niedobór: zakłócony przebieg fotosyntezy i oddychania

Żelazo- skł białek złoż, licznych enzymów, katalizator syntezy chlorofilu, niedobór: zaburzony

przebieg fotosyntezy i oddychania, chloroza górnych, najmłod liści

Krzem- jako SiO2 tworzy szkieleciki pierwotniaków, okrzemek, gąbek, skł śc kom skrzypów i traw

Węglowodany: C, H, O, zawierają gr OH + gr aldehydową (-COH) lub ketonową (=CO)

Cukry: proste C6H12O6 (glukoza, fruktoza, galaktoza / ryboza, dezoksyryboza)

Złożone: C6H22O11 (sacharoza, maltoza, laktoza) (C6H10O5)n (celuloza, skrobia, glikogen, insulina)

*źr energii (glukoza), *materiał zapas (skrobia, insulina / glikogen) *sus odżyw (laktoza, maltoza, sacharoza)

*mat budul (celuloza, pektyna, chityna)

Tłuszcze: rozpuszczalne w benzynie, eterze / proste(trój glicerydy, woski), złożone (fosfolipidy, glikolipidy)

Postać stała: wosk roślin, zwierz, łój / ciekła: tran, oleje roślinne

Rola: mat budul, odży, ener/ subs zapas u roś (f.ochronna przed utratą H2O) u zwierz- hibernacja

Białka: gr karboksylowa (COOH) gr aminowa NH2/ b.złożone: enzymy( katalizują określ reak chem),

b.strukturalne (wzmacniają i ochran kom i tk, np.kolagen), b.zapas (zapas subs pokarmowe), b.transportowe,

regulatorowe (niektóre pełnią f.hormonów lub kontrolują ekspresję określ genów),

kurczliwe (uczestniczą w ruchach kom, np.aktyna miozyna), ochronne (chronią przed obcymi ciałami)

Kwasy nukleinowe: biopolimery zb z nukleotydów, w skł których wchodzą: pięciowęglowodany:

Ryboza (RNA k.rybonukleinowy) i deoksyryboza (DNA k.deoksyrybonukleinowy) / reszty fosforanowe /

zasada azotowa: purynowe (adenina, guanina), piramidowe (cytozyna, uracyl, tymina)

RNA- transport aminokw, synteza białek, zazwyczaj nic pojedyńcza

DNA- materiał dziedziczny kom i instrukcje niezbędne do syntezy wszystkich białek, podwójna nić

ATP( Adenozynotrifosforan)- jeden z nukleotydów w kom pełniący f.uniwersalnego akumulatora

i przenośnika energii ATP+H2O->ADP+P.

NAD (dinukleotyd mikotynamidoadeninowy): różne poch tego zw(jony NAD+ i NADP+ oraz formy zreduk

NADH i NADPH) są akceptorami elektronów i protonów w procesach utleniania kom

Metabolizm: całokształt reak chem i zw z nimi przemian energii zachodzących w żyw kom,

stanowiący podstawę wszelkich zjawisk biologicznych

Katabolizm: reakcje w czasie których następuje przekształcenie zw org w energię, np. oddychanie

Anabolizm: reakcje syntezy złoż zw org ze zw prostszych np. biosynteza białek, tłuszczów, węglowodanów

Oddychanie: proces rozkładu złoż subs org na prostsze zw z uwalnianiem energii w formie użytk

*tlenowe: C6H12O6 +6 O₂->6 CO₂+6H2O+energia w ATP

*beztlenowe (fermentacja) ilość energii uwolniona podczas fermentacji jest mniejsza od e.wyzwolonej

podczas o.tlenowego. Utlenianie substratu nie jest kompletne i reszta energii pozostaje

w produktach fermentacji

f.alkoholowa: C6H12O6->2 CO₂+2C2H5OH+energia(w ATP) /f.mlekowa( bakterie k.mlekowego)

f.masłowa / redukcja azotanów do azotynów (Eschericha Coli)/ redukcja siarczanów do siarkowodoru

Czynniki: temp (max 34-40), zawartość O₂, zawartość CO₂, woda

Fotosynteza: 6 CO₂+6H2O-> C6H12O6+6 O₂

Faza jasna: pobieranie energii, rozkład wody, wydzielenie cząsteczki tlenu, powstaje siła asymilacyjna

Zgromadzenie energii / Faza ciemna: nie jest potrzebne bezpośrednio światło, redukcja węgla

Intensywność: *ilość przyswojonego CO₂, wydzielonego O₂, wytworzonych asymilatów

Czynniki regulujące: *światło (jeżeli światła nie ma to wydziela się CO₂, a jak jest to O₂

nadmiar światła-hamowanie foto/Pkt kompensacyjny- jest to taka intensywność światła

przy której oddychanie i fotosyntez się kompensują/ *temp fotosyntezy zależy od gatunku

ale przyjmuje sie 25st. Negatywny wpływ: destrukcja białek enzymatycznych; szybki wzrost oddychania; magazynowanie asymilatów w liściach/ *woda- źródło wodoru; uwodnienie protoplastów; transpiracja(zamykanie szparek)/ * CO₂- stężenie 0,03% -poniżej optymalnej dla roślin/ *O₂

Odżywianie się organizmów: autotrofia (żywa istota sama dokonuje energochłonnej redukcji

nieorganicznego węgla (CO2) w celu wytworzenia zw org zużywanych następnie jako budulec

i paliwo- substrat dalszych przemian energ) : *chemosynteza (redukcja CO2 z wykorzystaniem

energii uwolnionej podczas utleniania zw min) *fotosynteza ( redukcja CO2 z wykorzystaniem

energii słonecznej: tlenowa/beztlenowa) / heterotrofia: wykorzystanie org zw węgla (C zreduk)

Woda: najważ i najbardziej rozpoisz subs, powszechny rozpuszcz, duże ciepło wł, niezbędne

uzupełn pokarmów, udział w metabolizmie, śr transportu wewnątrzustroj, regulator temp,

ciśnienia osmotycznego i pH, warunkuje turgor, wymiar i kszt kom, ułatwia usuwanie koń

prod przemiany materii

Dziedziczenie- sposób przekazywania genów potomstwu, następuje w momencie łączenia się

rodzicielskich gamet i powstawania zygoty lub w czasie podział rodzicielskiej kom lub

fragmentu ciała

Gen- podst jedn dziedziczności, odcinek łańcucha DNA zawierający pewną liczbę nukleotydów,

których sekwencja stanowi inf genetyczną, warunkującą syntezę określonych białek lub

cząstek kw RNA, co prowadzi do wykształcenia się określonej cechy organizmów

Genotyp- zasepół genów danego osobnika warunkujący jego właściwości dziedziczne, sparowany

układ alleli (aa, AA homozygota, Aa heterozygota)

Allel- jedna z wersji genu w określonym miejscu w danym chromosomie homologicznym

Fenotyp- zespół cech organizmu, jest efektem oddziaływań między genotypem a środowiskiem

I prawo Mendla: (prawo czystości gamet) każda gameta wytwarzana przez organizm posiada tylko

jeden allel z danej pary alleli genu. Wynika z tego, że każda komórka płuciowa musi zawierać

po jednym genie z każdej pary alleli.

II prawo: (prawo niezależnej segregacji cech) geny należące do jednej pary alleli są dziedziczone

niezależnie od genów należących do drugiej pary alleli, z wiązku z czym w drugim pokoleniu

potomnym f₂ obserwuje się rozszczepienie fenotypów w stosunku 9:3:3:1

geny sprzężone- umiejscowione na tym samym chromosomie dziedziczą się razem

Allele wielokrotne- występują w więcej niż 2 postaciach, w danym organizmie mogą występować tylko

2 allele natomiast w puli genowej populacji może być ich wiele

Pula genowa- suma wszystkich genów w danej populacji w określ czasie

Cechy poligeniczne-efekty działań wielu genów kumulują się

Ewolucja- zachodzący w czasie proces kierunkowy, polegający na stopniowych

zmianach cech gatunkowych, kolejnych pokoleń gatunku w skutek eliminacji przez

dobór naturalny lub sztuczny *dziedziczność- org dziedziczą cechy swoich przodków, zg z

z.genetyki *zmienność- proces dziedzicz nie jest absolutnie dokładny i wprowadza

przypadkowe zm zw mutacjami Dodatkowym źródłem zmienno. jest rekombinacja

*ograniczone zasoby- os muszą konkurować o te same zasoby środowiska(walka o byt)

*dostosowanie- pewne cechy ułatwiają konkurencje o zasoby, są korzystniejsze

w danych warunkach środowiska niż inne cechy *zróżnicowany sukces rozrodczy- os bar

dostosowane mają większe szanse przeżycia i wydania na świat potom niż os gorzej dostoi

Populacja- gr org tego samego gat zamieszkująca określ teren ( rozrdo, śmier, areał

(obszar występowania), zagęsz, licz, strukt wieku i płci, struk socjalna i strategia życiowa)

Nisza ekologiczna- zakres zmienności wszystkich czynników lub zasobów śr wykorzys prze pop

Biocenoza- zgrup populacji w danym śr, i oddziaływanie między nimi

(skład gatunkowy: fitocenoza-org roś; zoocenoza-zw/ samowystarczalność- krążenie mat/

zmienność- powinna być w równowadze, cykle roczne, różnorodność/

str trofi- Poz trofi - gr org zajmuj taką samą pozycję w łańcuchu pokar

(producenci, konsumenci, reducenci)/ struktura ilościowa- różnorodność/

struktura przestrzenna- warstwowość, strefowość/ interakcje międzygatunkowe

(*neutralizm *konkurencja -/- *pasożytnictwo+/- *drapieżnictwo +/- *amensalizm 0/-

*komensalizm 0/+ *protokooperacja +/+ *mutualizm +/+)

Produkcja pierwotna- szyb z jaką produce grom ener promie słone w postaci e.chem w mat org

*netto- prod pierw brutto-zużycie ener/ *brutto, mierzona szybkością fotosyntezy,

czyli ilość wytworzonej przez producentów mat org, łącznie z tą częścią materii,

którą producenci zużywają w procesie oddychania.

Produkcja wtórna- szybkość gromadzenia mat org przez konsu.

Mierzy się go ilością biomasy wyprodukowanej przez kons w jedn czasu na jedn powi.

Łańcuch troficzny- kolejny ciąg zjadających i zjadanych, począwszy od producentów,

a skończywszy na drapieżnikach szczytowych, łańcuch łączą się w sieci/

*producenci- rośl ziel i samożyw zdolne do samodzielnego wytwarzania zw org w pr fotos,

wyprodukowane przez nie subst są wykorzystywane do przemian metaboli bądź

wbudowane we własne tkanki i tworzą tzw biomasę roślinną/

*konsumenci- org heterotroficzne korzystają z niej, roślinożercy, drapieżniki

/ *Martwymi szcz (a także opadłymi liściami i wydalinami zwierząt)

żywi się gr saprofagów, które same stają się pożywieniem dla drapieżników,

niektóre saprofagi, głównie bakterie i grzyby, przekształcają czyli redukują

zw org do nieorg, stąd też nazwani są reducentami (destruentami)

Sukcesja- sekwencja naturalnych zmian składu gatunkowego i struktury biocenoz /

*pierwotna- org żw kolonizują obszar dotychczas jałowy

*wtórna- przebiega na obszarze mocno zmienionym, ale nie jałowym, już skolonizowanym

Biom– rozległ obszar o podobnym klimacie, charakter szacie roś, rozłożony zazwyczaj strefy

racji tego ze gleby i klimat tak występują

*wilgotne lasy równ –6% pow Ziemi, 50% gatunków, śr temp 25-28, opady 2-4000mm

równom rozł, brak pór roku, gleba laterytowa( m.próch, szybka miner, kwaśna),

ogromne bogactwo gat, wielowarst ukł drzewostanu(30-50m), obfitość lian i

epifitów, wnętrze lasu cieniste, brak sezonowej rytmiki (brak pierścieni przyrostów rośl)

*okresowo sucha strefa roś podrów – im dalej od równika tym ↓temp, ↑ amplitudy,

↓ opady, nierównomierny ich rozkład, pory roku deszcz i sucha, woda jest czynni ogranicz,

las monsunowy(opady 1-2500mm, okres suchy 3-5mies, gleby bogatsze niż w lesie wilgotnym,

drzewostan 25-35m, uboższy florystycznie od wilgotnego, lepiej rozw runo),

suchy las podrów (opad 700-1300, okres suchy 4-7mies, drzewa 10-20, jedna warstwa koron,

w okresie suchym prawie wszyst drzewa tracą liście, runo trawiaste, zarośla kolczaste, sukulenty)

*sawanny- trawy,czasem drzewa krzewy, opady 100-400mm, okres suchy i wilgotny, temp 18-24 dla deszczowego, 14-20 dla suchego, za mało opadów dla drzew, duże zwierzęta roslin, ogień

*gorące pól/pustynie – obszar suchy na którym nie ma lub praktycznie nie ma rosl, klimat skrajnie suchy, roczne opady od kilku do kilkunastu mm, pólp do 200mm, silne nasło, temp w dzień 60, w nocy 0, wody powierzch okres, woda słona, intensy pr wietrz, skąpa rośl, oazy

*rośl twardolistna – klimat podrów, lato gorące suche, zimy łagodne deszcz, najkorzystniejsza dla wegetacji wiosna, gł rośl krzewiaste, znaczny stopień degradacji przez czł (pasterstwo-kozy)

*chł pół/pustynie– w głębi kontynentu lub w cieniu opadowym, latem temp 40-50, zima <0(do-40), 200-300mm, gł wiosną, brak sukulentów, gł pastwiska

*stepy – bezdrzewne, k.umiar, lata gorące20-25, zimy mroźne, opady 300-450, w lecie susza, czarnoziemy, okres weg 4 mies, , żyzne gleby – grunty orne, pampasy(A.Pd), prerie(A.Pn), Indianie wypalali

*lasy liściaste zrzucające liście na zimę – k.umiar, zima chł, lato ciepłe, drzewa mało urozmaicone, rytmiczna zmiana listowia, , pień i gałęzie pokryte kora, po odlesieniu wrzosowiska, gat: buk, grad, dąb, jesion, wiąz, gleby brunatne żyzne zasobne w próchnicę, warstwa runa, krzewów, drzew

*borealne lasy iglaste(tajga) – Syberia, tylko półkula pn, k.umiar chł, zimy dł i ostre, lata ciepłe i krótkie, opady 300-700mm ze wzgl na małe parowanie wystarczające, wegetacja 3-5mies, gleby bielicowe, ubogie kwaśne zabagnienia, na pn wieczna zmarzlina, drzewostany jednogat gęste i mroczne, ubogie w gatunki: świerk, jodła,sosna, gł źr drewna

*tundry – bezdrzewna formacja rośl, występ w skrajnie niekorzystnych warunkach cieplnych dalekiej pn, klimat podbieg, weget 2-3 mies, zimy bardo ostre lata krótkie i chł 5-10 duże zachm ale dł dzień polarny, opady niewielkie ale ze wzgl na małe parowanie nadmiar wilgoci, gleby słabo wykszt, rośl-krzewinki o małych łuskowatych liściach, trawy, turzyce i sity, czasami skarlałe drzewa, najdalej na pn nikła rośl zł gł z porostów i mchów

Podstawowe typy siedlisk

borowe:

utwór geologiczny :fluwioglacjalny lub eoliczny

tworzywo glebowe: luźne piaski, żwiry (ubogie w CaCO3)

proces glebotwórczy: bielicowy

warunki wodne : słaba retencja, silny spływ w głąb profilu

materia organiczna: mało(1%), próchnica kwaśna

żyzność :niska

typy siedliskowe lasu: bór suchy(sosna), bór mieszany świeży i wilgotny(sosna, dąb brzoza)

kompleksy przydatności rolniczej: żytni dobry, żytni średni, żytni bardzo słaby

użytki zielone: grądy zubożałe

typowe chwasty: sporek polny, czerwiec roczny

roślinność łąkowa: kostrzewa czerwona, koniczyna polna

grądowe:

utwór geologiczny: zwałowy lub osadowy

tworzywo glebowe: zwięzłe, zasobne w CaCO3

proces glebotwórczy: brunatno lub czarnoziemny

warunki wodne: korzystne, dobra retencja i przesiąkanie

materia organiczna: dużo(3-4%), słodka

żyzność: wysoka

typy siedliskowe lasu: bór świeży(dąb, buk, sosna, świerk), las wilgotny(dąb, jesion, olsza), las mieszany (dąb, buk, świerk, sosna)

kompleksy przydatności rolniczej: pszenny b. dobry, dobry, wadliwy, żytni, b. dobry, zbożowo-pastewny mocny

użytki zielone: grądy właściwe, grądy poprawne

typowe chwasty: dymica posp, groszek bulwiasty, rumian polny

roślinność łąkowa: tymotka łąkowa, kupkówka posp

bagienne

utwór geologiczny : torfy

tworzywo glebowe: org, zasobne w azot, ubogie w K i P

proces glebotwórczy: bagienny, murszowy

warunki wodne: b. duża retencja, słaby spływ w dół

materia organiczna: b.dużo, słabo zmineralizowana

żyzność: niska

typy siedliskowe lasu: bór bagienny(sosna, brzoza), ols(olsza czarna, brzoza)

kompleksy przydatności rolniczej: zbożowo-pastewny słaby

użytki zielone: bielawa zalewana, podtapiana, właściwa, łąka pobagienna

typowe chwasty: rdest ostro gorzki, plamisty

roślinność łąkowa: turzyca posp, skrzypy

łęgowe

utwór geologiczny : aluwialny

tworzywo glebowe: średniozwięzłe, dość zasobne w CaCO3

proces glebotwórczy: darniowy

warunki wodne: średnio korzystne

materia organiczna: średnio(1-1,5%), zależy od uwilgotnienia

żyzność: średnia i wysoka

typy siedliskowe lasu: las łęgowy (dąb, jesion, wiąz), las jesionowy(jesion, olsza czarna, brzoza), ols typowy(olsza czarna)

kompleksy przydatności rolniczej: pszenny b. dobry, dobry, zbożowo-pastewny mocny, żytni dobry, słaby

użytki zielone: łęgi właściwe, rozlewiskowe, zastoiskowe, grądy połęgowe

typowe chwasty: szarłat szorstki, rdest ostro gorzki

roślinność łąkowa: wyczyniec łąkowy, skrzyp bagienny

Prawo minimum Liebiga: czynnik którego jest najmniej działa ograniczająco na organizm bądź całą populacje

Zasada Tolerancji Shelforda: zarówno nadmiar jak i niedobór danego czynnika ogranicza organizm. Możliwości bytowania określają dwie granice(ekstrema) czyli minimum i maksimum a zakres między nimi nazywa się zakresem tolerancji. Eurybionty - duża tolerancja Stenobionty - mała tolerancja

Siedlisko- zespół czynników nieożyw panujący w okreś miej na ziemi działających na rozwój poszcz org lub ich populacji

Ocena siedlisk :ocena warunków abiotycznych w siedlisku, stymulujących lub ograniczających produktywność lub przydatność do innych celów

Metody: *bezpośr– mierzenie, ważenie przyrządami *pośr: ocena na podstawie szaty rośl (wyznaczenie obszaru, sporządzenie listy gat, określ udziału gat (met. botaniczno-wagowa Webera, Levyego, %pokrycia), ocena warunków siedliskowych)

Ocena warunków siedliskowych:

1)metoda fitosocjologiczna – ocena warunków na podstawie zbiorowisk rośl, *badanie płatów roślinnych(zdjęcie fitosocjologiczne – zwięzły opis płatu wykonany wg schematu) wybór płatu, wielkość płatu, krótki, uproszczony opis siedliska(gleba, miejscowość, ekspozycja, wzniesienie n.p.m., ukształtowanie, pochylenie), opis rośl (lista gat w poszcz warstwach, ilościowość, towarzyskość, żywotność, fenologia), synteza fitosocjologiczna(stałość i wierność)

Gat. Charaktere - przywiązane do konkretnego zespołu, grupa gat charak to najważniejsza cecha zespołu rośl

Zespół – zbiorowisko w skład którego wchodzą okre gat rośl i odróżniające się od innych tym własnie skł

2)metody florystyczne – ocena na podstawie poszczgól warunków: met. Ellenberga(liczb wskaźnikowych), met. Filipka(wartości pokarmowej), met. Kostrowickiego(odporności rekreacyjnej)

Systematyka fitosocjologiczna(klasy)

zbiorowiska leśne (bory, mezo i eutroficzne lasy liśc, łęgi topolowo-wierzbowe, olszynka bagienna)

zbiorowiska wodne( rośl zanurzona, szuwary nadbrzeżne)

zbiorowiska nieleśne( łąki i pastwiska, bliźniczyska)

zbiorowiska torfowiskowe( niskie, wysokie)

Czynniki ekologiczne - wszelkie uwarunkowania i procesy zach w danym śr, które oddziałują na rozwój osobników w populacji, *fizykochemiczne np. temperatura, światło, dwutlenek węgla/ *biologiczne - określają zależności wewnątrzgatunkowe i międzygatunkowe/ Czynniki które negatywnie wpływają na rozwój populacji to opór środowiska.

Stała słoneczna- ilość energii słonecznej docierająca w jedn czasu do jedn powierz ┴ do kier rozch się promien na górnej granicy atmosf (przy przejściu przez atmosf straty zw z odbiciem, rozproszeniem, pochłonięciem)

Ma wpływ: szer geogr, wysokość n.p.m. pory roku, zanieczyszczenie atmosf, nachylenie zboczy i ekspozycja)

Energia: ogrzewa glebę i powiet, powoduje transpir i parowanie, wywołuje ruchy powiet, fotosynteza

Heliofity- rośl światłolubne, wymagają do swojego rozw dużej ilości św i rozwijają się w środ o pełnym nasłonecz

Skiofity- cieniolubne, przystosowane do życia w dużym zaciemnieniu, źle rosną w pełnym ☼

Fotoperiodyzm- zależność rozwoju od dł okresów ciemności i światła w cyklu dobowym (rośl dł dnia- kwitną w lecie, klimat umiark i zimny/ krótk dnia- wczesna wiosna lub późne lato jesień, k.międzyzwr i podzwrot/ obojętne)

Fototropizm- ruch org rośl w odp na światło

Fototaksje- ruch całego drobnego org (np.bakterii, glonów) w odp na św

Ciepło- najbardziej ruchliwa forma energii, która może powstawać z każdej innej i jest silnie modyfikowana przez środ

Zróżnicowanie warunków cieplnych zależy od: ilości energii docier do powierz, wysokości n.p.m., konfiguracja i zabudowy terenu, podłoże, wilgotność, pokrycie roślinne, wiatr

Środowiskowe znaczenie ciepła: parowanie wody, opady deszczu, wiatry, prądy morskie, pękanie skał i wietrzenie

Biologiczne znaczenie ciepła: temp kardynalne (aktywność -2 do +50)

Okres wegetacji- okres wzrostu i rozwoju rośliny obejmujący intensywne procesy życiowe od siewu do zbioru uprawianej rośliny

Okres wegetacyjny- okres ze śr dobową temp > +5, roślinność może się rozwijać ze wzgl na dostateczną ilość wilgoci i ciepła

Przystosowanie org do różnych temp: *zwiększenie transpir, *powierzch liścia pokryta woskiem lub włoskami, *zwijanie blaszek liści, *ustawianie liści II dopadającego św, *tw bardzo gładkich powierz blaszek zwiększających albedo, *wprawianie liści w drganie, **większa zawartość kw tłusz nienas, **futra, pióra, puch, **tłuszcz

CZYNNIKI HYDROLOGICZNE

Znaczenie wody: biochemiczne, glebotwórcze, geologiczne, klimatotwórcze

Polowa pojemność wodna- ilość wody jaka może być przechwycona w glebie mimo grawitacji

Punk trwałego więdnięcia- ilość wody w glebie, przy której rośl zaczynają więdnąć

Rośliny dzieli się na:

*hydrofity(rośl wodne)

*higrofity( rośl zamiesz siedliska lądowo-bagienne, mocno uwilgot, wilgociolubne, wrażl na niedobór wody, duże liści pokryte kutykulą i aparatami sz po obu str blaszki, duże przestw międzykom wypełn miękiszem powietrzym, system korzeniowy słaby)

*mezofity (występują na śred i zmiennowilg siedliskach, dobrze rozw system korz, tk przewodz, mech, okryw, miękiszowe)

*kserofity (rośl przystosowane do życia w warunkach suchych): -sukulenty( magazynują wodę w różnych tk, śluzowatym soku kom, mała transpir, wolna produkcja mat org, przystosowane do bezpośr pobierania wody deszcz), -sklerofity (ogran transpir, dobrze ukorzenione, sztywne liście, gruba kutykula, głęboko umiesz aparaty sz)

Transpiracja: wyparowanie wody przez żywe rośl, proces fizjolog czynny regulowany przez rośl/ *intensywność- ilość wyparowanej wody na jedn pomierzch w określ t/ na t. wpływa: światło, temp, niedosyt wilgotności powietrza, wiatr, dostępn wody gleb/ Znaczenie: jest nieunikniona gdyż fotosy jest możliwa tylko przy otw szparkach, obniża temp liścia i chroni przed przegrzaniem, jest niepożądana gdyż utrata wody hamuje wzrost, pobieranie soli min i wody z korzeni-mech ssania