Czynniki biologiczne
Czynniki biologiczne
w środowisku pracy
w środowisku pracy
Czynniki biologiczne
Czynniki biologiczne
w środowisku pracy
w środowisku pracy
•
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22
kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników
kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników
biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz
biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz
ochrony zdrowia pracowników zawodowo
ochrony zdrowia pracowników zawodowo
narażonych na te czynniki. Dz. U. z 2005 r. Nr 81,
narażonych na te czynniki. Dz. U. z 2005 r. Nr 81,
poz. 716.
poz. 716.
•
Dyrektywa 2000/54/WE
Dyrektywa 2000/54/WE
w sprawie
w sprawie
ochrony pracowników przed ryzykiem
ochrony pracowników przed ryzykiem
związanym z narażeniem na działanie czynników
związanym z narażeniem na działanie czynników
biologicznych miejscu pracy.
biologicznych miejscu pracy.
Rozporządzenie określa:
• klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych
• wykaz prac narażających pracowników na działanie
czynników biologicznych
• szczegółowe warunki ochrony pracowników przed
zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki
biologiczne, zakres stosowania tych środków oraz warunki i
sposób monitorowania stanu zdrowia narażonych
pracowników
• sposób prowadzenia rejestru prac narażających pracowników
na działanie szkodliwych czynników biologicznych i rejestru
pracowników zatrudnionych przy tych pracach
Szkodliwe czynniki
Szkodliwe czynniki
biologiczne są to:
biologiczne są to:
•
drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane
drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane
genetycznie
genetycznie
•
jednostki bezkomórkowe organizmy zdolne do
jednostki bezkomórkowe organizmy zdolne do
replikacji lub przenoszenia materiału
replikacji lub przenoszenia materiału
genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie
genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie
•
hodowle komórkowe
hodowle komórkowe
•
pasożyty wewnętrzne człowieka
pasożyty wewnętrzne człowieka
Występowanie i rozprzestrzenianie się
Występowanie i rozprzestrzenianie się
czynników biologicznych w środowisku
czynników biologicznych w środowisku
pracy
pracy
• Występowanie:
populacja ludzi, zwierząt i roślin
• Rozprzestrzenianie się:
• droga powietrzno - kropelkowa
• droga powietrzno - pyłowa
• woda, krew, płyny ustrojowe
• gleba
• zakażone przedmioty
• zakażone zwierzęta
• produkty pochodzenia zwierzęcego i roślinnego
Drogi przenoszenia czynników biologicznych
Drogi przenoszenia czynników biologicznych
droga
bezpośredniego
kontaktu
droga
pokarmowa
droga
inhalacyjna
Człowiek
Występowanie i drogi przenoszenia
W rozprzestrzenianiu się biologicznych
czynników szkodliwych w środowisku pracy,
największe znaczenie epidemiologiczne ma
droga powietrzno- pyłowa
i powietrzno-kropelkowa.
W rezultacie wdychania bioaerozolu
kropelkowego , lub pyłowego, zawierającego
drobnoustroje, toksyny lub alergeny, czynniki
te wnikają do oskrzeli i pęcherzyków
płucnych, powodując choroby zakaźne,
alergiczne lub immunotoksyczne (syndrom
toksyczny wywołany pyłem organicznym).
Występowanie i drogi przenoszenia
Czynniki biologiczne przenoszone drogą powietrzną
mogą wnikać do ustroju ludzkiego również przez
spojówki (np.wirus wywołujący chorobę Newcastle),
przez nabłonek jamy nosowo-gardłowej (np.
alergizujące pyłki kwiatowe wywołujące polinozę) i
przez skórę.
Wynikiem kontaktu powietrznego z niektórymi
czynnikami (np. pewne pyły roślinne, alergeny zwierząt
laboratoryjnych) może być zespół objawów
alergicznych ze strony płuc (astma), nosa (katar),
spojówek (odczyn zapalny) i skóry
(wysypka).
Oddziaływanie szkodliwych czynników
biologicznych na pracowników
zakaźne
alergizujące
toksyczne
drażniące
rakotwórcze
Działanie na organizm ludzki (1)
działanie zakaźne i inwazyjne
-największe znaczenie
mają choroby wywołane przez wirusy u
pracowników służby zdrowia oraz choroby
odzwierzęce wywoływane u rolników, leśników,
pracowników przemysłu rolno-spożywczego
(drobnoustroje chorobotwórcze, pasożyty),
działanie alergiczne
-najczęściej u rolników i
przedstawicieli pokrewnych zawodów- dotyczą
skóry, układu oddechowego
i spojówek (bakterie, grzyby,pył organiczny),
działanie toksyczne
- wdychane z pyłem
mikroorganizmy
i wytwarzane przez nie toksyny wywierają na płuca
działanie toksyczne (endotoksyny,
glukany,peptydoglikany, mikotyksyny),
Działanie na organizm ludzki (2)
działanie drażniące
-łagodna forma
działania czynników biologicznych,
mająca często charakter mechaniczny;
najczęściej przejawia się jako
podrażnienie błon śluzowych;
działanie rakotwórcze
-przewlekłe
zakażenie wirusami zapalenia wątroby B
lub C może wywoływać raka pierwotnego
wątroby( wirusy HBV i HCV)
Specyfika działania
czynników biologicznych
• nieproporcjonalność odpowiedzi organizmu
ludzkiego (brak stałej zależności między stężeniem
i czasem kontaktu a odpowiedzią organizmu);
• czynna obrona narażonego organizmu;
• mutacje, ewolucja i selekcja czynników
biologicznych;
• narażenie zawodowe i pozazawodowe.
Klasyfikacja szkodliwych
czynników biologicznych
w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22
kwietnia 2005 roku w sprawie szkodliwych
czynników biologicznych dla zdrowia w
środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te
czynniki
nie zamieszczono wykazu czynników
biologicznych zaklasyfikowanych do grupy
zagrożenia
1
należy jednak pamiętać, że jeżeli czynniki
biologiczne nie zostały ujęte w wykazie
szkodliwych czynników biologicznych w
grupach zagrożenia 2-4, nie można ich
automatycznie
klasyfikować
do
grupy
zagrożenia 1
Klasyfikacja szkodliwych
czynników biologicznych
Grupa 2 zagrożenia
Czynniki biologiczne, które mogą wywoływać
choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla
pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w
populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne.
Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich
skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.
• Klebsiella pneumoniae
• Borelia burgdorferii
• Chlamydia pneumoniae
Klasyfikacja szkodliwych
czynników biologicznych
Grupa 3 zagrożenia
Czynniki
biologiczne,
które
mogą
wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są
niebezpieczne dla pracowników, a ich
rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest
bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją
w stosunku do nich skuteczne metody
profilaktyki lub leczenia.
• Mycobacterium tuberculosis
• Bacillus anthracis
Klasyfikacja szkodliwych
czynników biologicznych
GRUPA 3 **
- do tej grupy należą czynniki
biologiczne które stanowią ograniczone
ryzyko
zakażenia
dla
pracowników,
ponieważ nie są zazwyczaj przenoszone
drogą powietrzną
• Salmonella typhi
• HIV, HBV,HCV
• wirus wścieklizny
• tasiemiec uzbrojony
• czynniki encefalopatii gąbczastych (BSE, CJD)
Klasyfikacja szkodliwych
czynników biologicznych
Grupa 4 zagrożenia
Czynniki biologiczne, które wywołują u ludzi
ciężkie choroby, są niebezpieczne dla
pracowników, a ich rozprzestrzenienie w
populacji
ludzkiej
jest
bardzo
prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w
stosunku
do
nich
skuteczne
metody
profilaktyki lub leczenia.
• wirus Ebola
• Variola maior (ospa prawdziwa)
Klasyfikacja szkodliwych
czynników biologicznych
Oznaczenia „A”, „T”, „V”, „D”
Wykaz czynników biologicznych zawiera oddzielne
wskazania w przypadkach, gdy
prawdopodobne jest wywoływanie przez czynniki
biologiczne reakcji alergicznych (A)
prawdopodobne jest wywoływanie przez czynniki
biologiczne reakcji toksycznych (T)
gdy dostępna jest skuteczna szczepionka (V)
wskazane jest przechowywanie listy narażonych
pracowników przez okres dłuższy niż 10 lat (D)
Klasyfikacja czynników biologicznych
według grup zagrożenia
Grupa
zagrożenia
Wystąpienie
choroby
Możliwość
rozprzestrzeniania
w populacji
Profilaktyka
lub/i leczenie
grupa 1
mało
prawdopodobne
bez znaczenia
nie jest
wymagane
grupa 2
możliwe
mało
prawdopodobne
zazwyczaj
możliwe
grupa
3/3**
istotne
zagrożenie
pracowników
ciężką choroba
wysoce
prawdopodobne
zazwyczaj
możliwe
grupa 4
istotne
zagrożenie
pracowników
ciężką choroba
wysoce
prawdopodobne
zazwyczaj
niemożliwe
Wykaz prac narażających pracowników
na działanie czynników biologicznych (zał. 2)
praca w zakładach produkujących żywność
praca w rolnictwie
praca podczas, której dochodzi do kontaktu ze
zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego
praca w jednostkach ochrony zdrowia
praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych
lub diagnostycznych
praca w zakładach gospodarki odpadami
praca przy oczyszczaniu ścieków
praca w innych okolicznościach niż w/w, podczas
której jest potwierdzone narażenie na działanie
czynników biologicznych
Przykłady innych prac powodujących
narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne
leśnicy i pracownicy przemysłu drzewnego
pracownicy chłodnictwa oraz montażu i obsługi
systemów klimatyzacji
górnicy
pracownicy przemysłu włókienniczego
pracownicy przemysłu maszynowego
nauczyciele, wychowawcy i opiekunowie społeczni
konserwatorzy zabytków, bibliotekarze, archiwiści
kucharze, sprzedawcy
fryzjerzy, kosmetyczki
Ocena narażenia zawodowego
na czynniki biologiczne
Pomiary – kiedy wykonywać?
Pomiary – kiedy wykonywać?
• występowanie przypadków chorobowych lub objawów
związanych z wykonywaną pracą, których charakter wskazuje,
że mogłyby być wywołane przez czynniki biologiczne
• odchylenia od normy w okresowych badaniach lekarskich,
które mogłyby być spowodowane działaniem szkodliwych
czynników biologicznych w miejscu pracy
• awarie powodujące znaczne skażenie środowiska pracy
czynnikami biologicznymi
• analiza ryzyka
Ocena narażenia zawodowego na
czynniki biologiczne
Pomiary czynników biologicznych
Wykonanie badań:
Wykonanie badań:
•
powietrza
•
próbek pyłu osiadłego
•
surowców (mięso, mleko, siano, zboże)
•
gleby
•
odpadów
•
ścieków
•
wymazów (np.: ze ścian, podłóg)
Najczęściej stosowaną miarą
liczbową określającą narażenie na
szkodliwe cz. b. jest określenie
stopnia mikrobiologicznego
zanieczyszczenia powietrza,
wyrażonego zawartością jednostek
tworzących kolonie czyli CFU (colony
forming units) w !1 m
3
powietrza.
Biologiczne czynniki szkodliwe
normy, zalecenia i propozycje
wartości dopuszczalnych
dr RAFAŁ L. GÓRNY
Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia
Środowiskowego
41-200 Sosnowiec
ul.Kościelna 13
Propozycje Zespołu Ekspertów ds. Czynników Biologicznych
zalecanych stężeń drobnoustrojów i endotoksyny w powietrzu
pomieszczeń
Czynnik
mikrobiologiczny
Dopuszczalne stężenie
Pomieszczenia
robocze
zanieczyszczone
pyłem organicznym
Pomieszczenia
mieszkalne i
użyteczności
publicznej
Bakterie
mezofilne
100.000 CFU/m
3
*)
5000
CFU/m
3
Bakterie Gram-
ujemne
20.000 CFU/m
3
*)
200 CFU/m
3
Termofilne
promieniowce
20.000 CFU/m
3
*)
200 CFU/m
3
Grzyby
50.000 CFU/m
3
*)
5000
CFU/m
3
Endotoksyna
bakteryjna
200 ng/m
3
(2000
EU/m
3
)
**)
5 ng/m
3
(50 EU/m
3
)
Czynniki z 3 i 4
grupy zagrożenia
0 CFU/m
3
0 CFU/m
3
Pobieranie prób mikrobiologicznych
Normy szczegółowe dotyczące
pomiarów czynników biologicznych obecnych w
powietrzu
PN-89/Z-04111/02: Oznaczanie liczby bakterii w
powietrzu atmosferycznym (imisja) przy pobieraniu
próbek metodą aspiracyjną i sedymentacyjną.
PN-89/Z-04111/03: Oznaczanie liczby grzybów
mikroskopowych w powietrzu atmosferycznym (imisja)
przy pobieraniu próbek metodą aspiracyjną i
sedymentacyjną.
PN-EN 14031: 2004
Powietrze na stanowiskach pracy-
Oznaczanie zawieszonych w powietrzu endotoksyn-
zawiera informacje dotyczące metod poboru
prób,warunków transportu, przechowywania i
wyznaczania poziomu endotoksyn bakteryjnych.
Pobieranie prób mikrobiologicznych
Normy szczegółowe dotyczące
pomiarów czynników biologicznych obecnych w
powietrzu
Warunki pobierania mikrobiologicznych prób powietrza
na stanowiskach pracy w odniesieniu do
mikroorganizmów i endotoksyn bakteryjnych określa:
Norma PN-EN 13098:2002
Powietrze na stanowiskach pracy-Wytyczne dotyczące
pomiaru zawieszonych w powietrzu mikroorganizmów
i endotoksyn.
Zawiera wytyczne dotyczące pomiaru zawieszonych
w powietrzu mikroorganizmów, endotoksyn i dopuszcza
metody aktywnego poboru próbek.
Etapy analizy zagrożeń
Etapy analizy zagrożeń
związanych z narażeniem na
związanych z narażeniem na
czynniki biologiczne
czynniki biologiczne
sporządzenie listy wszystkich potencjalnych
zagrożeń biologicznych
opisanie, czyli charakterystyka zagrożeń
wskazanie źródeł zagrożeń
oszacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia
zagrożenia
określenie środków ochronnych
opracowanie działań zapobiegawczych dla opisanych
zagrożeń
Potencjalne zagrożenia muszą być oszacowane na
każdym etapie procesu produkcyjnego.
Klasyfikacja grup
zawodowych narażonych
na działanie szkodliwych
czynników biologicznych
w środowisku pracy
obejmuje 148 grup
zawodowych należących
do 22 kategorii,
czyli dużych gałęzi
gospodarki
.
Ocena ryzyka zawodowego
czynniki biologiczne
Informacje dotyczące
czynności
bardzo ważnym elementem jest
określenie,
czy
analizowane
czynności
wykonywane
przez
pracowników
są
czynnościami
zamierzonymi
czy
też
czynnościami niezamierzonymi
Ocena ryzyka zawodowego
czynniki biologiczne
Czynność zamierzona
czynność jest bezpośrednio związana z
jednym lub kilkoma czynnikami
biologicznymi, przynależność gatunkowa
stosowanych czynników biologicznych
jest znana, w normalnych warunkach
pracy narażenie pracowników jest znane
w wystarczającym stopniu lub jest
możliwe do przewidzenia
Ocena ryzyka zawodowego
czynniki
biologiczne
Przykłady:
hodowla i identyfikacja czynników
biologicznych (badanie przyczyny
choroby, opracowywanie systemów
diagnostycznych, stosowanie szczepów
referencyjnych w diagnostyce, produkcja
substancji o działaniu terapeutycznym,
produkcja składników biologicznych
produkowanych w biotechnologii)
prace z hodowlami komórkowymi
produkcja szczepionek
Ocena ryzyka zawodowego
czynniki biologiczne
Czynność niezamierzona
czynniki biologiczne nie są
przedmiotem wykonywanych
czynności (ale mogą wystąpić
jednocześnie z czynnością)
Ocena ryzyka zawodowego
czynniki biologiczne
Przykłady:
diagnozowanie próbek pochodzących od
ludzi bądź zwierząt (krew, mocz)
diagnostyka mikrobiologiczna
badania cytologiczne i histochemiczne
badanie próbek środowiskowych (gleba,
woda, powietrze)
sortowanie odpadów
prace w oczyszczalni ścieków
Ocena ryzyka zawodowego
czynniki biologiczne
podczas wykonywania czynności
niezamierzonych, jeżeli ma miejsce
zmieniająca się ekspozycja mieszana, trudne
jest określenie rodzaju szkodliwych
czynników biologicznych
proces produkcji jak również
procesy/czynności wykonywane podczas
pracy należy określić szczegółowo,
ewentualnie z podziałem na poszczególne
etapy pracy
opisy czynności powinny być jednoznaczne
i precyzyjne
KRYTERIA DOKONYWANIA OCENY
RYZYKA
Dz. U. z 2005 r. Nr 81, poz. 716
Wskazówki
merytoryczne
odnośnie
zagadnień
związanych z zawodowym narażeniem na działanie
szkodliwych czynników biologicznych pracodawca może
uzyskać od:
•
lekarza medycyny pracy sprawującego profilaktyczną
opiekę zdrowotną nad pracownikami
•
specjalisty do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy
•
pracowników firm zajmujących się doradztwem z
zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy
•
organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej
•
organów Państwowej Inspekcji Pracy
•
pracowników naukowych ośrodków uniwersyteckich i
instytutów naukowo – badawczych zajmujących się
problematyką zawodowych zagrożeń zdrowotnych
Charakterystyka stanowiska pracy
Identyfikacja zagrożeń
Gatunek/rodzaj
szkodliwego
czynnika
biologicznego
Charakterystyka czynnika biologicznego
grupa zagrożenia; droga narażenia; skutki
zdrowotne narażenia (działanie alergizujące,
toksyczne itp.); stopień narażenia
Oszacowanie ryzyka zawodowego
Stopień narażenia
Ciężkość następstw
Prawdopodobieństwo wystąpienia następstw
częstość i czas narażenia;
prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia zagrażającego;
możliwość uniknięcia lub ograniczenia „szkody”
Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka
Ustalenie czy są potrzebne działania
korygujące
Podjęcie działań korygujących
Kontrola skuteczności działań
Schemat dokonywania oceny ryzyka przy pracach w narażeniu na czynniki
biologiczne
Metody ograniczania narażenia na
Metody ograniczania narażenia na
szkodliwe działanie czynników
szkodliwe działanie czynników
biologicznych.
biologicznych.
unikanie stosowania szkodliwego czynnika biologicznego,
jeżeli rodzaj prowadzonej działalności na to pozwala, poprzez jego
zastąpienie innym mniej niebezpiecznym dla zdrowia pracownika
ograniczanie liczby pracowników narażonych lub potencjalnie
narażonych na działanie szkodliwego czynnika biologicznego
projektowanie procesu pracy w sposób pozwalający na
uniknięcie lub zminimalizowanie uwalniania się szkodliwego
czynnika biologicznego w miejscu pracy
zapewnienie pracownikom środków ochrony zbiorowej lub w
przypadku gdy w inny sposób nie można uniknąć narażenia,
środków ochrony indywidualnej
zapewnianie pracownikom środków hermetyczności w celu
zapobiegania i redukcji przypadkowego przeniesienia lub uwolnienia
szkodliwego czynnika biologicznego. Środki i stopnie
hermetyczności dla procesów przemysłowych, laboratoriów,
zwierzętarni i pomieszczeń izolacyjnych dla ludzi i zwierząt zostały
przedstawione w załącznikach nr 4 i 5 do rozporządzenia
Środki hermetyczności i stopnie hermetyczności
dla laboratoriów, zwierzętarni, pomieszczeń
izolacyjnych dla ludzi i zwierząt – zał. 4
środki hermetyczności
Stopień hermetyczności
gr. zagrożenia 2
gr. zagrożenia 3
gr. zagrożenia 4
1
2
3
4
1.Miejsce pracy odizolowane
od innych pomieszczeń w
tym samym budynku lub
znajdujące się w oddzielnym
budynku
2. Powietrze wyprowadzane i
wprowadzane do miejsca
pracy przez filtry (HEPA) lub
podobne
3.Dostęp wyłącznie dla osób
uprawnionych
4.Miejsce pracy
przystosowane do
dezynfekcji poprzez
fumigację
5.Określone procedury
dezynfekcji
niewymagane
niewymagane
zalecane
niewymagane
wymagane
zalecane
wymagane dla
powietrza
wyprowadzanego
wymagane
zalecane
wymagane
wymagane
wymagane dla
powietrza
wyprowadzanego
i wprowadzanego
wymagane przez
śluzę powietrzną
wymagane
wymagane
środki hermetyczności
Stopień hermetyczności
gr. zagrożenia 2
gr. zagrożenia 3
gr. zagrożenia 4
1
2
3
4
6.Podciśnienie w miejscu
pracy w stosunku do
bezpośredniego toczenia
7.Skuteczna ochrona przed
wektorami zakażeń, np.
gryzoniami i owadami
8.Powierzchnie
nieprzepuszczalne dla wody
i łatwo zmywalne
9.Powierzchnie odporne na
kwasy, zasady,
rozpuszczalniki oraz środki
dezynfekcyjne
10.Bezpieczne
przechowywanie
szkodliwego czynnika
biologicznego
niewymagane
zalecane
wymagane dla
stołów
zalecane
wymagane
zalecane
wymagane
wymagane dla
stołów i podłogi
wymagane
wymagane
wymagane
wymagane
wymagane dla
stołów, ścian,
podłogi i sufitu
wymagane
wymagane,
zabezpieczony
pojemnik
Środki hermetyczności
Stopień hermetycznoci
gr. zagrożenia 2
gr. zagrożenia 3
gr. zagrożenia 4
1
2
3
4
11.Okno do obserwacji lub
podobne rozwiązanie, tak
aby pracownicy mogli być
widoczni
12.Pełne wyposażenie
przypisane do laboratorium
13.Praca ze skażonym
materiałem, włącznie ze
zwierzętami, w komorze
bezpieczeństwa lub izolatce
lub innym odpowiednim
pomieszczeniu zamkniętym
14. Piec do spopielania
zwłok zwierzęcych
zalecane
niewymagane
tam, gdzie
konieczne
zalecane
zalecane
zalecane
wymagane, gdzie
zakażenie
przenoszone jest
drogą powietrzną
wymagane
(dostępne)
wymagane
wymagane
wymagane
wymagane, na
miejscu
Środki hermetyczności i stopnie
hermetyczności
w procesach przemysłowych-zał.5
środki hermetyczności
Stopień hermetyczności
gr. zagrożenia 2
gr. zagrożenia 3
gr. zagrożenia 4
1
2
3
4
1.
Praca z żywymi
drobnoustrojami
wykonywana jest w
systemie odizolowanym od
środowiska
2. Kontrola gazów
wylotowych z systemu
zamkniętego
3.Pobieranie próbek,
wprowadzanie materiału
do systemu zamkniętego
oraz przenoszenie żywych
organizmów do innego
systemu zamkniętego
przeprowadzane tak, aby:
wymagane
wymagana
minimalizacja
rozprzestrzenia
nia gazów
wylotowych
zminimalizowa
ć
rozprzestrzenia
nie
wymagane
wymagane
zapobieganie
rozprzestrzeniani
u gazów
wylotowych
zapobiec
rozprzestrzeniani
u
wymagane
wymagane
zapobieganie
rozprzestrzeniani
u gazów
wylotowych
zapobiec
rozprzestrzeniani
u
Środki hermetyczności
Stopień hermetyczności
gr. zagrożenia 2
gr. zagrożenia 3
gr. zagrożenia 4
1
2
3
4
4.Płynne podłoża
hodowane nie są
usuwane poza obszar
systemu zamkniętego,
chyba że żywe organizmy
zostały poddane:
5.Szczelność systemu
zaprojektowana tak, aby:
6.System zamknięty
zlokalizowany w obrębie
obszaru kontrolowanego:
1) należy umieścić znaki
zagrożenia biologicznego
2) dostęp ograniczony dla
osób uprawnionych
3)personel nosi odzież
ochronną
inaktywacji
przy użyciu
wiarygodnych
metod
zminimalizowa
ć uwolnienie
dowolnie
dowolnie
dowolnie
niewymagane
( wymagana
odzież robocza)
inaktywacji przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych
zapobiec
uwolnieniu
dowolnie
wymagane
wymagany
wymagane
inaktywacji przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych
zapobiec
uwolnieniu
wymagane,musi
być zbudowany
specjalnie w tym
celu
wymagane
wymagany,przez
śluzę powietrzną
wymagana
całkowita zmiana
odzieży
Środki hermetyczności
Stopień hermetyczności
gr. zagrożenia 2
gr. zagrożenia 3
gr. zagrożenia 4
1
2
3
4
4) umywalnie i środki
odkażające dostępne dla
personelu
5) personel bierze prysznic
przed opuszczeniem
obszaru kontrolowanego
6) woda z odpływu
umywalek oraz pryszniców
magazynowana oraz
inaktywowana przed
uwolnieniem
7)obszar kontrolowany jest
wentylowany tak, aby
zminimalizować skażenie
powietrza
8) obszar kontrolowany
jest utrzymywany w
podciśnieniu w stosunku do
bezpośredniego otoczenia
wymagane
niewymagane
niewymagane
dowolnie
niewymagane
wymagane
dowolnie
dowolnie
dowolnie
dowolnie
wymagane
wymagane
wymagane
wymagane
wymagane
Środki hermetyczności
Stopień hermetyczności
gr. zagrożenia 2
gr. zagrożenia 3
gr. zagrożenia 4
1
2
3
4
9) powietrze
wyprowadzane i
wprowadzane do obszaru
kontrolowanego powinno
przechodzić przez filtry
HEPA
10) obszar kontrolowany
jest zaprojektowany tak,
aby zmieściły się w nim
wszystkie odpływy z
systemu zamkniętego
11) obszar kontrolowany
posiada uszczelnienia
pozwalające na
dezynfekcję poprzez
fumigację
12) postępowanie z
materiałem odpływowym z
systemu, przed
ostatecznym usunięciem
niewymagane
niewymagane
niewymagane
inaktywacja
przy użyciu
wiarygodnych
metod
dowolnie
dowolnie
dowlonie
inaktywacja przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych
wymagane
wymagane
wymagane
inaktywacja przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych
Metody ograniczania narażenia na
Metody ograniczania narażenia na
szkodliwe działanie czynników
szkodliwe działanie czynników
biologicznych.
biologicznych.
sporządzanie planu postępowania na wypadek awarii z
udziałem szkodliwego czynnika biologicznego zakwalifikowanego
do grupy 3 lub 4 zagrożenia
podjęcie natychmiastowych działań mających na celu likwidację
przyczyn i skutków zaistniałej awarii lub wypadku
przeprowadzanie badań na obecność szkodliwego czynnika
biologicznego, tam gdzie jest to konieczne i technicznie
wykonalne
zapewnianie warunków bezpiecznego zbierania,
przechowywania oraz usuwania odpadów z
zastosowaniem bezpiecznych i oznakowanych pojemników
Metody ograniczania narażenia na
Metody ograniczania narażenia na
szkodliwe działanie czynników
szkodliwe działanie czynników
biologicznych.
biologicznych.
sporządzanie i stosowanie procedur bezpiecznego
postępowania ze szkodliwymi czynnikami
biologicznymi, zwłaszcza przy pobieraniu, transporcie
oraz przetwarzaniu próbek i materiałów pochodzenia
ludzkiego lub zwierzęcego, dezynfekcji
dostarczanie pracownikom aktualnych, pisemnych
instrukcji postępowania
zapewnianie pracownikom systematycznych szkoleń
informowanie pracowników o badaniach lekarskich, z
których mogą skorzystać po ustaniu narażenia
Metody ograniczania narażenia na
Metody ograniczania narażenia na
szkodliwe działanie czynników
szkodliwe działanie czynników
biologicznych.
biologicznych.
ograniczenie dostępu do pomieszczeń, w których
występuje narażenie na czynniki biologiczne - wstęp tylko dla
osób uprawnionych (stosowanie znaku ostrzegawczego)
zapewnienie bezpiecznych warunków spożywania
posiłków i napojów w wydzielonym pomieszczeniu
kształtowanie odpowiednich warunków pracy – dostęp do
środków czystości i środków dezynfekcyjnych, zapewnienie
odzieży ochronnej i roboczej, itp.
zapewnienie bezpiecznych warunków odkażania,
czyszczenia, a w razie konieczności niszczenia odzieży,
środków ochrony indywidualnej i wyposażenia, które
uległy skażeniu szkodliwym czynnikiem biologicznym.
Metody ograniczania narażenia na
Metody ograniczania narażenia na
szkodliwe działanie czynników
szkodliwe działanie czynników
biologicznych.
biologicznych.
Szkolenia pracowników narażonych na działanie czynników
biologicznych z zakresu:
zagrożeń dla zdrowia/życia ze strony czynników biologicznych,
środków ograniczających zagrożenie,
wymagań higieniczno-sanitarnych,
działań pracowników w czasie awarii/wypadku / działań
zapobiegawczych,
środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,
Metody ograniczania
Metody ograniczania
narażenia na szkodliwe
narażenia na szkodliwe
działanie czynników
działanie czynników
biologicznych.
biologicznych.
Pracodawca zleca wykonywanie prac związanych
z narażeniem na kontakt ze szkodliwym
czynnikiem biologicznym zakwalifikowanym do
grupy 3 lub 4 zagrożenia pracownikom właściwie
zabezpieczonym, w tym uodpornionym przy
użyciu dostępnych szczepionek.
Metody ograniczania narażenia na
Metody ograniczania narażenia na
szkodliwe działanie czynników
szkodliwe działanie czynników
biologicznych.
biologicznych.
Pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia
szczepień ochronnych pracownikom narażonym
na działanie szkodliwych czynników
biologicznych, o ile dostępna jest szczepionka.
Reguluje to Rozporządzenie Ministra Zdrowia
z dnia 28 listopada 2005r. w sprawie wykazu
stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych
wskazanych do wykonania pracownikom
podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych
stanowiskach
(Dz. U. Nr 250, poz. 2113).
L
p
Określenie stanowiska pracy
Szczepienia ochronne
1
Stanowiska pracy, na których występuje narażenie na kontakt z materiałem biologicznym pochodzenia ludzkiego
(krew i inne płyny ustrojowe oraz wydaliny i wydzieliny chorych)
przeciw wirusowemu
zapaleniu wątroby typu B
2
Stanowiska pracy, na których wykonywanie pracy związane jest z wyjazdami na obszary występowania zachorowań
na wirusowe zapalenia wątroby typu A
przeciw wirusowemu
zapaleniu wątroby typu A
3
Stanowiska pracy przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących
temu celowi
przeciw wirusowemu
zapaleniu wątroby typu A
4
Stanowiska pracy wymagające częstego kontaktu z glebą
przeciw tężcowi
5
Stanowiska pracy przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących
temu celowi
przeciw tężcowi
6
Osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z obsługą osób przyjeżdżających z obszarów występowania błonicy
lub osoby wyjeżdżające na te obszary
przeciw błonicy
7
Stanowiska pracy w kompleksach leśnych na obszarach endemicznego występowania zachorowań na kleszczowe
zapalenie mózgu
przeciw kleszczowemu
zapaleniu mózgu
8
Stanowiska pracy związane z diagnostyką wścieklizny u zwierząt lub stanowiska pracy wymagające kontaktu z
nietoperzami
przeciw wściekliźnie
9
Stanowiska pracy na obszarach występowania zachorowań na żółtą gorączkę, jeżeli tak stanowią przepisy danego
kraju
przeciw żółtej gorączce
1
0
Stanowiska pracy związane z diagnostyką duru brzusznego i innych schorzeń jelitowych oraz stanowiska pracy przy
usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi
przeciw durowi brzusznemu
1
1
Pracownicy wypasający zwierzęta w warunkach potencjalnego zagrożenia ukąszeniem przez kleszcze w szczególności
w obszarach endemicznych występowania zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu
przeciw kleszczowemu
zapaleniu mózgu
1
2
Stanowiska pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich
przeciw tężcowi
Osoby zatrudnione w rejonach endemicznego występowania japońskiego zapalenia mózgu
przeciw japońskiemu
zapaleniu mózgu
ZNAK OSTRZEGAJĄCY
przed zagrożeniem biologicznym
Pracodawca ma obowiązek stosowania znaku
ostrzegającego przed zagrożeniem biologicznym
Informacja do Państwowego Powiatowego
Inspektora Sanitarnego o użyciu szkodliwego
czynnika biologicznego w celach:
naukowo-badawczych
przemysłowych
przed użyciem po raz pierwszy szkodliwego czynnika
biologicznego zakwalifikowanego do grupy 2-4
zagrożenia
gdy zachodzą istotne zmiany w środowisku pracy
w przypadku awarii lub wypadku z uwolnieniem
czynnika biologicznego
po zakończeniu działalności związanej z czynnikiem
biologicznym
Informacja o użyciu szkodliwego
czynnika biologicznego do PIS
Informacja powinna zawierać:
nazwę i adres zakładu oraz rodzaj prowadzonej działalności,
komórkę organizacyjną lub stanowisko pracy, w którym
występuje narażenie objęte zgłoszeniem,
imię, nazwisko, stanowisko służbowe oraz numer telefonu
kontaktowego osoby odpowiedzialnej u pracodawcy za
bezpieczeństwo i higienę pracy oraz ochronę zdrowia
pracowników,
wynik przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego z
podaniem nazwy szkodliwego czynnika biologicznego i grupy
zagrożenia, rodzaju wykonywanej pracy i czasu narażenia,
przewidywane środki zapobiegawcze,
liczbę narażonych pracowników.
Obowiązki pracodawcy
Prowadzenie rejestru prac narażających
na szkodliwe czynniki biologiczne z
grupy zagrożenia 3 i 4
Wykaz czynności
rzeczywistych i potencjalnych
związanych z narażeniem na scb
Liczba pracowników
Imię, nazwisko, stanowisko,
telefon pracodawcy/
osoby upoważnionej
do nadzoru w zakresie bhp
Przykładowy rejestr prac
narażających
pracowników na działanie
szkodliwego czynnika biologicznego
Lp
Komórka
organizacyjn
a/
stanowisko,
na którym
występują
czynniki
biologiczne
Wykaz
czynności,podc
zas których
pracownik jest
lub może być
narażony na
działanie
szkodliwych
czynników
biologicznych
Liczba
pracownik
ów
wykonują
cych
prace
Osoba
upoważniona do
nadzoru w
zakresie bezp. i
higieny pracy
Obowiązki pracodawcy
Prowadzenie rejestru pracowników narażonych na scb
z grupy zagrożenia 3 i 4:
Rodzaj wykonywanej pracy
Stopień zagrożenia działaniem szkodliwego czynnika biolog.
Informacje dot. awarii i wypadków związanych z
narażeniem
na szkodliwy czynnik biologiczny
Informacja o wyniku oceny narażenia zawodowego
(nazwa i grupa)
Liczba pracowników narażonych na szkodliwy czynnik
biologiczny
Imię, nazwisko, stanowisko oraz nr telefonu osoby
odpowiedzialnej za bhp i ochronę zdrowia pracowników
Przykładowy rejestr pracowników
narażonych na działanie szkodliwych
czynników biologicznych
L
p
Liczba
pracownikó
w
narażonych
na
działanie
szkodliweg
o
czynnika
biologiczne
go
Rodzaj
wykonywa
nej pracy
Stopień
zagrożenia
spowodowan
ego
działaniem
szkodliwego
czynnika
biologiczneg
o
Awarie
i wypadki z
narażeniem
na
działanie
szkodliweg
o
czynnika
biologiczne
go
Ocen
a
ryzyk
a
Osoba
odpowiedzialna
za bezpezpie-
czeństwo
i higienę
pracy
Rejestr pracowników narażonych na
działanie szkodliwych czynników
biologicznych
rejestr pracowników pracodawca przechowuje przez
okres nie krótszy niż 10 lat od dnia ustania narażenia,
w przypadku narażenia na szkodliwy czynnik biologiczny,
który może być przyczyną choroby:
- przewlekłej lub utajonej,
- niemożliwej do zdiagnozowania do czasu rozwinięcia się,
- o wyjątkowo długim okresie wylęgania,
- o nawracającym charakterze w długim okresie, pomimo
leczenia,
- mogącej powodować, poważne, długookresowe powikłania,
rejestr przechowywany jest przez okres 40 lat od
dnia ostatniego przypadku narażenia.
Rejestr pracowników narażonych na
działanie szkodliwych czynników
biologicznych
Dostęp do rejestru posiadają:
właściwa jednostka organizacyjna służby medycyny pracy,
właściwy inspektor sanitarny,
właściwy inspektor pracy.
Pracownikowi lub jego przedstawicielowi udostępnia się
informacje zawarte w rejestrze:
w pełnym zakresie - gdy informacja dotyczy tego
pracownika,
w ograniczonym zakresie - w przypadku gdy informacja
dotyczy innych pracowników (zapewnienie anonimowości
innym pracownikom).
Rejestr pracowników narażonych na
działanie szkodliwych czynników
biologicznych
W przypadku likwidacji lub upadłości
pracodawcy przekazuje on rejestr :
właściwemu wojewódzkiemu ośrodkowi
medycyny pracy,
właściwemu inspektorowi sanitarnemu.
Obowiązki pracodawcy
Rozpoznanie u pracownika choroby
związanej z czynnikiem biologicznym
powoduje:
poinformowanie
inspektora sanitarnego
o zachorowaniu
możliwość
przeprowadzenia
badań lekarskich
innych narażonych
pracowników
przeprowadzenie
ponownej oceny
ryzyka zawodowego
na stanowisku pracy
eliminację
powstałego zagrożenia